მანადო
| დასახლებული პუნქტი | |
|---|---|
|
მანადო | |
 | |
| Si Tou Timou Tumou Tou | |
| ქვეყანა |
 ინდონეზია |
| შიდა დაყოფა | Bunaken[1] , Bunaken Kepulauan[1] , Malalayang[1] , Mapanget[1] , Paal Dua[1] , Sario[1] , Singkil[1] , Tikala[1] , Tuminting[1] , Wanea[1] და Wenang[1] |
| კოორდინატები | 1°29′35″ ჩ. გ. 124°50′29″ ა. გ. / 1.49306° ჩ. გ. 124.84139° ა. გ. |
| დაარსდა | 14 ივლისი, 1623 |
| ფართობი | 166.87 კვადრატული კილომეტრი |
| ცენტრის სიმაღლე | 5±1 მეტრი |
| მოსახლეობა | 461 636 (2015)[2] |
| სასაათო სარტყელი | UTC+8 |
| საფოსტო ინდექსი | 25000 |
| ოფიციალური საიტი | http://www.kotamanado.go.id/ |
  | |
მანადო ― ინდონეზიის პროვინციის, ჩრდილოეთ სულავესის დედაქალაქი. იგი სულავესის მეორე უდიდესი ქალაქია მაკასარის შემდეგ. 2020 წლის აღწერის მიხედვით, ქალაქის მოსახლეობა 451 916 ადამიანს შეადგენს.[3] ქალაქის ფართობი 157.26 კმ²-ია..[4] მანადოს მეტროპოლიურ ტერიტორიაზე 2023 წელს 1 377 815 ადამიანი ცხოვრობდა.[4] ქალაქი მანადოს ყურის გასწვრივაა განლაგებული და მთიანი ტერიტორიებითაა გარშემორტყმული.[5]
მანადო ინდონეზიის ტურიზმის 5 მთავარ პრიორიტეტს შორისაა,[6] ხოლო ბუნაკენის ეროვნული პარკი ქალაქის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ტურისტული ღირსშესანიშნაობაა. ტურისტებს შორის პოპულარული ღირსშესანიშნაობებია ტუნანის ჩანჩქერი სოფელ ტალავაანში და მთა ტუმპა. ქალაქს სამ რატულანგის საერთაშორისო აეროპორტი ემსახურება, რომელიც მანადოს მრავალ შიდა და აღმოსავლეთ აზიისა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის დანიშნულების ადგილთან აკავშირებს. ქალაქი ასევე ცნობილია იმით, რომ მოსახლეობის უმრავლესობას ქრისტიანები შეადგენენ და აქ ქვეყნის მასშტაბით ყველაზე დიდი საშობაო დღესასწაული იმართება. მანადო ასევე ცნობილია როგორც ინდონეზიის ერთ-ერთი ყველაზე ტოლერანტული და მშვიდობიანი ქალაქი.[7]
ეტიმოლოგია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მანადოს სახელწოდება მომდინარეობს სანგირული სიტყვიდან მანარო, რაც შეიძლება ითარგმნოს როგორც „შორეულ სანაპიროზე“ ან „შორ მანძილზე“. თავდაპირველად ამ სახელით მთავარი კუნძულიდან მოშორებით მდებარე ორ კუნძულს მოიხსენიებდნენ. შემდეგში ეს სახელი სულავესზე შექმნილ დასახლებას ეწოდა, ხოლო კუნძულს მანადო-ტუა (ძველი მანადო) უწოდეს.[8] გორონტალოს ენაზე ქალაქის სახელწოდებაა მოლადუ.[9]
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]პირველად მანადო მოხსენიებულია ფრანგი კარტოგრაფის, ნიკოლას დესლინის მიერ შექმნილ მსოფლიო რუკაზე, რომელზეც კუნძული მანაროუ (დღევანდელი მანადო-ტუა) არის აღნიშნული. ჩრდილოეთ სულავესში ევროპელების ჩასვლამდე ეს ტერიტორია ტერნატეს სულთნის დაქვემდებარებაში იყო, რომელიც ადგილობრივებისგან ხარკს კრეფდა და მაცხოვრებლებს შორის ისლამს ავრცელებდა. შემდგომში პორტუგალიელებმა სულთანი თავიანთ ვასალად აქციეს, მინაჰასების ტომებზე გაავრცელეს მმართველობა და ვენანგში ქარხანაც დააარსეს.
.svg)
ამასობაში ესპანელები ფილიპინებზე ფუძნდებოდნენ და მინაჰასას ნაყოფიერი ნიადაგის გამო ყავის დასათესად იყენებდნენ. შემდეგში ესპანეთმა მანადო კომერციის ცენტრად აქცია ჩინელი ვაჭრებისთვის, რომლებიც ყავას ჩინეთში ყიდდნენ. 1550-იან წლებში ადგილობრივი მოკავშირეების დახმარებით ესპანელებმა ამურანგში პორტუგალიელთა ციხესიმაგრე აიღეს. ესპანელმა მოსახლეებმა მანადოში ფორტი დააარსეს, რის შემდეგაც ესპანეთმა მთელ მინაჰასაზე დაამყარა კონტროლი. მანადო ერთ-ერთი პირველი იყო, სადაც XVI საუკუნეში არქიპელაგის მასშტაბით ერთ-ერთი პირველი ინდო-ევრაზიული თემები დაფუძნდნენ.[10] მანადოს პირველი მეფე (1630) მუნტუ უნტუ მეტისის ვაჟი იყო.[11]
ზავის პირობების თანახმად, ესპანეთმა მინაჰასა პორტუგალიელებს დაუბრუნა 350 000 დუკატის სანაცვლოდ.[12] მინაჰასელმა აბორიგენებმა ნიდერლანდებთან სამოკავშირეო ხელშეკრულება დადეს და რამდენიმე წელიწადში მანადოდან პორტუგალიელები განდევნეს.
კლიმატი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციით, მანადო ეკვატორულ კლიმატურ სარტყელშია (Af) მოქცეული და გამოკვეთილი მშრალი სეზონით არ ხასიათდება. ყველაზე ნალექიანი თვე იანვარია, რომლის საშუალო ნალექიანობის მაჩვენებელი 465 მილიმეტრია, ხოლო ყველაზე მშრალი თვე სექტემბერია, რომლის საშუალო ნალექიანობის მაჩვენებელი 121 მილიმეტრს უდრის. წვიმების სიუხვეზე გავლენას ახდენს მუსონი. ეკვატორთან სიახლოვის გამო ტემპერატურა მთელი წლის მანძილზე თითქმის თანაბარია. ყველაზე ცხელი თვე აგვისტოა (საშუალო ტემპერატურა 26.6 °C (79.9 °F)), ხოლო ყველაზე ცივი თვეები იანვარი და თებერვალია (საშუალო ტემპერატურა 25.4 °C (77.7 °F)).
| ჰავის მონაცემები — მანადო, ჩრდილოეთი სულავესი, ინდონეზია (1961-1990) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| თვე | იან | თებ | მარ | აპრ | მაი | ივნ | ივლ | აგვ | სექ | ოქტ | ნოე | დეკ | წლიური |
| საშუალო მაღალი °C | 29.4 | 29.5 | 30.0 | 31.4 | 31.4 | 31.2 | 31.3 | 32.0 | 32.3 | 31.7 | 30.9 | 30.1 | 30.9 |
| საშუალო დღიური °C | 25.4 | 25.4 | 25.7 | 26.4 | 26.4 | 26.2 | 26.1 | 26.6 | 26.4 | 26.3 | 26.3 | 25.8 | 26.1 |
| საშუალო დაბალი °C | 22.3 | 22.2 | 22.3 | 22.4 | 22.4 | 22.3 | 21.8 | 21.9 | 21.2 | 21.8 | 22.3 | 22.5 | 22.1 |
| წვიმის საშუალო რაოდენობა (მმ) | 427 | 361 | 338 | 266 | 268 | 277 | 170 | 121 | 149 | 256 | 290 | 365 | 3 288 |
| საშუალო თვიური მზიანი საათები | 129 | 119 | 155 | 168 | 168 | 144 | 176 | 210 | 179 | 172 | 157 | 152 | 1 929 |
| წყარო: Deutscher Wetterdienst[13][14][15] | |||||||||||||
ადინისტრაციული დაყოფა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ქალაქი 11 რაიონად იყოფა, მათ შორის ბუნაკენ-კეპულაუანის (ბუნაკენის კუნძუელბი) და პაალ-დუას ახალ რაიონებს, რომლებიც 2012 წელს შეიქმნა. ცხრილში მოცემულია მოსახლეობის რაოდენობა 2010, 2020 და 2022 წლისთვის. ცხრილში ასევე მოცემულია რაიონების ადმინისტრაციული ცენტრები, ურბანული სოფლების რაიოდენობა და მათი საფოსტო კოდები.
| Kode Wilayah |
რაიონის სახელი (კეცამატანი) |
ფართობი კმ2 |
მოსახლეობა აღწერა 2010 |
მოსახლეობა აღწერა 2020 |
მოსახლეობა მიახლ. 2022 |
ადმინისტრაციული ცენტრი |
სოფლების რაოდენობა |
საფოსტო კოდი |
| 71.71.09 | მალალაიანგი | 17.12 | 54,959 | 61,891 | 62,202 | მალალაიანგ-სატუ | 9 | 95115 - 95163 |
| 71.71.06 | სარიო | 1.75 | 23,198 | 21,740 | 21,724 | სარიო | 7 | 95113 - 95116 |
| 71.71.07 | ვანეა | 7.85 | 56,962 | 59,757 | 59,829 | ვანეა | 9 | 95117 - 95119 |
| 71.71.04 | ვენანგი | 3.64 | 32,796 | 32,601 | 32,633 | ტიკალა-კუმარაკა | 12 | 95111 - 95124 |
| 71.71.05 | ტიკალა | 7.10 | 69,734 | 30,174 | 30,196 | ტიკალა-ბარუ | 5 | 95124 - 95129 |
| 71.71.11 | პაალ-დუა | 8.02 | (a) | 44,015 | 44,180 | რანომუუტი | 7 | 95127 - 95129 |
| 71.71.08 | მაპანგეტი | 49.75 | 53,194 | 63,275 | 64,380 | პანიკი-ბავაჰი | 10 | 95249 - 95259 |
| 71.71.03 | სინგკილი | 4.68 | 46,721 | 52,732 | 53,025 | სინგკილი | 9 | 95231 - 95234 |
| 71.71.02 | ტუმინტინგი | 4.31 | 52,089 | 53,759 | 53,984 | ბიტუნგ-კარანგ-რია | 10 | 95238 - 95239 |
| 71.71.01 | ბუნაკენი | 36.19 | 20,828 | 25,669 | 26,130 | მოლასი | 5 | 95231 - 95249 |
| 71.71.10 | ბუნაკენ-კეპულაუანი | 16.85 | (c) | 6,303 | 6,323 | ბუნაკენი | 4 | 95231 - 95246 |
| ჯამი | 157.26 | 410,481 | 451,916 | 454,606 | 87 |
დემოგრაფია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ქალაქის მაცხოვრებელთა უმრავლესობა მინაჰასას ეთნიკურ ჯგუფს მიეკუთვნება. მანადოს აბორიგენი მოსახლეობა ტომბულუს ტომიდანაა. ტომბულუს ენა მინაჰასური ენებიდან ერთ-ერთია და ფართოდ იყენებენ მანადოს რამდენიმე ურბანულ სოფელში, მათ შორის: ვენანგში, ტუმუმპაში, მაჰაკერეტში, ტიკალა-არესში, რანოტანაში, ვინანგუნში, ვავონასაში, პინაესაანში, პაკოვაში, ტელინგში, ტიტივუნგენში და სხვა სოფლებში. მალალაიანგის ტერიტორიაზე ძირითადად ბანტიკის ჯგუფის წარმომადგენლები ცხოვრობენ. მანადოს სხვა ეთნიკურ ჯგუფებს მიეკუთვნებიან: სანგირები, გორონტალოები, მონგონდოუები, ბაბონტეჰუები, ტალაუდები, ტიონუდები, სიაუები და ბორგოები. ქალაქში ებრაელთა მცირე თემიც ცხოვრობს.
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 Indonesian Minister of Home Affairs Decree Number 050-145 of 2022
- ↑ The Master Book of Indonesian Territory Data 2015
- ↑ Badan Pusat Statistik, Jakarta, 2021.
- ↑ 4.0 4.1 Badan Pusat Statistik, Jakarta, 28 February 2024, Kota Manado Dalam Angka 2024 (Katalog-BPS 1102001.7171)
- ↑ In the shadows of volcanoes: Manado Bay and its harbour. ციტირების თარიღი: 14 December 2010
- ↑ Kusumawardhani, Amanda. (21 November 2019) Kembangkan 5 Destinasi Prioritas, Jokowi Tekankan Soal Kebersihan.
- ↑ Onker, Michelle de. Wali Kota Kaget Manado Jadi Kota Paling Toleran di Indonesia id-ID. ციტირების თარიღი: 2023-03-23
- ↑ Makaliwe, Willem Hendrik (1981). „A preliminary note on genealogy and intermarriage in the Minahasa regency, North Sulawesi“. Journal of the Humanities and Social Sciences of Southeast Asia. 137 (2–3): 244–258. doi:10.1163/22134379-90003499. ISSN 0006-2294.
- ↑ Tour De Moladu, Marten: Jangan Sangkut Pautkan dengan Politik. ციტირების თარიღი: 2024-05-12
- ↑ Wahr, C.R. Minahasa (history) Website დაარქივებული 24 July 2011 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ Wahr, C. R. Minahasa (history) Website დაარქივებული 21 May 2013 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ Milburn, William (1813). Oriental commerce: containing a geographical description of the principal places in the East Indies, China, and Japan, with their produce, manufactures, and trade. New York: Black, Parry & Co, გვ. 406.
- ↑ Station 97014. Federal Ministry of Transport and Digital Infrastructure. ციტირების თარიღი: 29 July 2017
- ↑ Station 97014. Federal Ministry of Transport and Digital Infrastructure. ციტირების თარიღი: 29 July 2017
- ↑ Station 97014. Federal Ministry of Transport and Digital Infrastructure. ციტირების თარიღი: 29 July 2017