ვიკიპედია:საინტერესო ფაქტები/არქივი 2010

...ღირსი მაქსიმე აღმსარებელი (სურათზე) დაკრძალულია ქ. ცაგერში...
...აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მოქმედი კონსტიტუცია 1978 წელსაა მიღებული და საქართველოს მოქმედ კონსტიტუციაზე (1995) ძველია...
...თევზის სახეობას – Macropinna microstoma-ს – გამჭვირვალე თავი აქვს...
... საქართველოში ოცდაოთხი ახალსოფელია...
... ტაილანდის დედაქალაქის, ბანგკოკის სრული სახელწოდებაა: კრუნ თხეფ მაჰანკხონ ამონ რატტანაკოსინ მაჰიტარაიუტთხაია მაჰადილოკ ფხოპ ნოპპარატ რატხატანი ბურირომ უდომრათჩანივეტ მაჰასტან ამონ პიმან ავატან სათით საკკათხატთია ბიტსანუკამ...
...გიორგი ბრწყინვალის ძეგლისდებაში აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთში სასჯელის სახედ, გაძევებასთან ერთად, მიღებული იყო გაპარსვაც...
...შუშანიკს მამის სახელი — ვარდანი ერქვა. შუშანიკი კი მისი მოფერებითი სახელი იყო...

...ბრაზილიის პრეზიდენტი იტამარ ფრანკუ (სურათზე) დაიბადა სალვადორიდან რიო-დე-ჟანეიროში მიმავალ გემზე. სახელი იტამარ მიიღეს ორი სიტყვის შეერთებით, იტა გემის სახელწოდება, რომელზეც დაიბადა და მარ ( Mar; პორტ. „ზღვა“)...
...პარეხის მონასტრის მთავარ ეკლესიას ქართული საეკლესიო არქიტექტურისათვის უჩვეულო ელემენტი — აივანი ჰქონდა; აივნის კარი დღემდეა შემორჩენილი...
...აფხაზეთის ომი ზუსტად 13 თვესა და 13 დღეს გაგრძელდა (14 აგვისტო, 1992 - 27 სექტემბერი, 1993)...
... ინდურ სოფელ ჩერაპუნჯიში მთელი წლის განმავლობაში შეუწყვეტელი წვიმის შედეგად ნალექის რაოდენობამ 22 987 მმ-ს მიაღწია...
...იოანე-ზოსიმე, რომელმაც ქართულ ენას სადიდებელი „ქებაჲ და დიდებაჲ ქართულისა ენისაჲ“ მიუძღვნა, არ იყო ქართული ენის საფუძვლიანი მცოდნე. იგი ხშირად იყენებდა ვულგარიზმებს და ამახინჯებდა სიტყვებს....
...რესპუბლიკის პერიოდში რომში უმაღლესი თანმდებობის პირებს, მაგისტრატებს გასამრჯელო არ ეძლეოდათ...

...გალაპაგოსის კუნძულები (სურათზე) იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის პირველი ძეგლია...
...იდლეთის იოანე ნათლისმცემლის ეკლესიას ფეოდალური ხანის ქართული არქიტექტურისათვის უჩვეულო, ოთხკუთხა გუმბათი აქვს....
...იაპონიის იმპერატორი აკიჰიტო მსოფლიოს ერთადერთი მმართველი მონარქია იმპერატორის ტიტულით...
... თამარ მეფის და რუსუდანი, თავის დროზე იყო ბიზანტიის დედოფალი და ტრაპიზონის იმპერატრიცა...
... მსოფლიოში ყველაზე დაბალი ტემპერატურა აღირიცხა ანტარქტიდაში, სადგურ ვოსტოკზე -89,2° გრადუსი...
...სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკას სამი დედაქალაქი აქვს: კეიპტაუნი, პრეტორია და ბლუმფონტეინი...

...დიმიტრი მენდელეევის მიერ შექმნილი ქიმიურ ელემენტთა პერიოდული სისტემა (სურათზე) ერთადერთი უნივერსალური კლასიფიკაციის სისტემაა მსოფლიოში...
...ბიბი-ჰეიბათის მეჩეთი ბაქოსთან, აზერბაიჯანი, რომელიც 1934 წელს საბჭოთა ანტირელიგიური კამპანიის პერიოდში დაანგრიეს, ქვეყნის დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ იმავე ადგილას გაიხსნა 1997 წელს...
...ნებისმიერი ერთზე მეტი ნატურალური რიცხვი შეიძლება დაიშალოს მარტივი რიცხვების უნიკალურ ნამრავლად, რასაც არითმეტიკის ფუნდამენტური თეორემა ეწოდება...
...„Mad Men“ პირველი სატელევიზიო ტელესერიალია, რომელმაც ემის ჯილდო მიიღო "შესანიშნავი დრამატული სერიალისთვის" (2008 და 2009 წლებში)...
...სიტყვა „რესპუბლიკა“ (ლათ. Res Publika - „ხალხის საქმე“), მიუხედავად ანტიკური წარმოშობისა, არამონარქისტული სახელმწიფოების აღმნიშვნელად მხოლოდ რენესანსის ხანაში დამკვიდრდა...
...კაპილი, ქალაქი თანამედროვე ბელარუსში, ორტელიუსის 1574 წლის ატლასში იყო აღნიშნული...

... ფონტჰილის ლარნაკი (სურათზე) ჩინური ფაიფურის ყველაზე ადრეული დოკუმენტურად აღწერილი ნიმუშია, რომელმაც ევროპაში მოაღწია XIV ს. შუა წლებში...
...იელოუსტოუნის ეროვნული პარკი 1872 წლის 1 მარტს დაარსდა უაიომინგის, მონტანისა და აიდაჰოს შტატების ტერიტორიაზე და მსოფლიოში პირველი ეროვნული პარკი იყო...
...ზანზიბარში 1957 წელს ჩატარებული არჩევნები პირველი იყო აღმოსავლეთ აფრიკის ისტორიაში...
...2001 წლის აღწერის მიხედვით ქალაქი ჰუმი ხორვატიაში 17 მცხოვრებს ითვლის და ამ მაჩვენებლით ყველაზე მცირე ქალაქია მსოფლიოში...
...ურალის ეკონომიკური რეგიონი, ურალის ფედერალური ოლქი და ურალის გეოგრაფიული რეგიონი სხვადასხვა რეგიონებია ურალის მთებისა და მდინარე ურალის ტერიტორიაზე...
...დიეგოს თმის სალონის კლიენტებს შორის იყვნენ პოლიტიკოსები, პრემიერ-მინისტრები, დიპლომატები და აშშ-ის ორი უზენაესი მოსამართლე...

...მარგალიტი ”ლა პერეგრინა” (სურათზე), რომელსაც ინგლისისა და ესპანეთის დედოფლები (მათ შორის მერი ტიუდორი) ატარებდნენ რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში, ლას-ვეგასის ერთ-ერთ კაზინოში ელისაბედ ტეილორის ლეკვმა გადაყლაპა...
...აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკა, რომლის დამოუკიდებლობა თბილისში გამოცხადდა, პირველი დემოკრატიული სახელმწიფო იყო ისლამურ სამყაროში...
სკკპ ცკ-ის 1980 წ. 15 აგვისტოს ბრძანებულებით განახლდა საბჭოთა კავშირის დროშის აღწერა, რომლის თანდართულ გამოსახულებაზე (რევერსზე) არ დაიტანეს ნამგალი-ურო-ვარსკვლავის კომპოზიცია...
...ალბანელი ბეიების ხოცვაში ოსმალებმა მუხანათურად მოკლეს 500-მდე სამხრეთ ალბანელი ლიდერი (ბეი) და მათი მხლებლები ცერემონიულ სამხედრო პარადზე მოწვევისას.
...1944 წელს ოპერაცია ჰაუნდსუორზის განხორციელებისას ლიონი-პარიზის რკინიგზის ხაზი 22-ჯერ ააფეთქა სპეციალურმა საჰაერო სამსახურმა...
...დიდი ბრიტანეთის მეფე ჯორჯ V, ელისაბედ II-ის მამა, საკუთარ იმპერიაში შემავალი ქვეყნების საფოსტო მარკების შეგროვებით იყო გატაცებული...

...ნიუ-იორკში ტომას სტრიტის 33-ში მდებარე უფანჯრო ცათამბჯენმა (სურათზე) პროექტით ბირთვული თავდასხმისას რადიოაქტიურ დაბინძურებას უნდა გაუძლოს და ორ კვირამდე სამყოფი საკუთარი რესურსები გააჩნია...
...ასტრიდ ლინდგრენის ზღაპრისთვის სახელი "პეპი გრძელწინდა" მისმა ქალიშვილმა, კარინმა, მოიფიქრა...
...მეორე მსოფლიო ომამადე თეატრი აპოლოს ერთი კურიოზული ჩვეულება იყო ე.წ. "ეგზეკუციონერი", მამაკაცი ცოცხით, რომელიც შემსრულებლებს სცენიდან გვიდა, თუ უკმაყოფილო მაყურებლები მათ გაგდებას მოითხოვდნენ...
...მაჰმადიანური ტრადიციით ბაჰარა ქრისტიანი ბერი იყო, რომელმაც ყმაწვილ მუჰამედს წინასწარმეტყველური მომავალი განუჭვრიტა...
...კოლუმბიის უნივერსიტეტის კურსდამთავრებულთა და პედაგოგთა შორის 94 ნობელის პრემიის ლაურეატია (მათ შორის აშშ-ის მიმდინარე პრეზიდენტი), რითაც ის ნებისმიერ სხვა უნივერსიტეტს უსწრებს...
...ურ-ნამუს კოდექსი მსოფლიოში უძველესი ჩვენამდე მოღწეული სამართლებრივ კანონთა კრებულია...

...ფუღუ (სურათზე), რომლის მასა 2 გრამს არ აღემატება, მსოფლიოში ყველაზე მცირე ძუძუმწოვარია...
...ბერნარდენ განტენი რომის კათოლიკური ეკლესიის პირველი შავკანიანი კარდინალი იყო...
...ვაჟა-ფშაველას პანაშვიდი ქაშვეთის ეკლესიაში საქართველოს მომავალმა კათოლიკოს-პატრიარქმა კალისტრატე ცინცაძემ გადაიხადა...
...მომავალი ცეკას მდივნის, ედუარდ შევარდნაძის, მეუღლე ნანული შევარდნაძემ თავდაპირველად უარყო მისი ცოლად თხოვნის წინადადება, იმის შიშით, რომ მისი ოჯახური მდგომარეობა მეუღლის კარიერას შეუშლიდა ხელს...
...მსოფლიოში პირველი ატომური ელექტროსადგური 1954 წელს ობნინსკში, მოსკოვის მახლობლად, ამოქმედდა.
...უილიამ შექსპირის უმცროსი ქალიშვილი ჯუდით კუინი წერა-კითხვის უცოდინარი იყო...
...ირანი ამჟამად ინტენსიურად აგებს ირან-პაკისტანის ბარიერს, ამ ქვეყნიდან არალეგალური იმიგრაციისა და ტერორისტების შემოტევების აღსაკვეთად...

... ტრირის წმინდა პავლეს ეკლესიის კრიპტაში ლეგენდარული თებეს ლეგიონის თორმეტამდე ნაწამები ჯარისკაცის ნეშთი ინახება...
...სამხედრო ტაქტიკაში ალყა პირველად ჰანიბალმა გამოიყენა კანეს ბრძოლაში ძვ. წ. 216 წელს...
...სევერსკი დონეცში 1000-ზე მეტი მდინარე ჩაედინება...
...ჰიპოლიტუსი ერთადერთი წმინდა ანტიპაპია...
...46 მცხოვრებით ადამსტაუნი მსოფლიოში ყველაზე მცირედ დასახლებული დედაქალაქია...
... მაქსიმ გორკიმ ნაწარმოები „მაკარ ჩუდრა“ თბილისში დაწერა...
...დეიან სტანკოვიჩი ერთადერთი ფეხბურთელია, რომელმაც მსოფლიოს სამი ქვეყნის ღირსება დაიცვა მსოფლიო ჩემპიონატებზე: იუგოსლავიის (1998), გაერთიანებული სერბიისა და მონტენეგროს (2006) და სერბეთის (2010)...

...135 სმ სიმაღლის მექსიკის პრეზიდენტი ბენიტო ხუარესი (სურათზე) მსოფლიო ლიდერებს შორის ყველაზე ტანმორჩილად ითვლება...
...რუნები დამწერლობის სახით XIX საუკუნემდე გამოიყენებოდა...
...ლეგენდის თანახმად აცტეკების მიერ განაწყენებული ღმერთი კეცალკოატლი აღმოსავლეთით გაემგზავრა და დაიბარა: "მე დავბრუნდები ლერწმის წელიწადში და ჩემი შვილები გახდებიან აქაურობის ბატონ-პატრონნი". სწორედ ლერწმის წელიწადში იხილეს აცტეკებმა კონკისტადორი ერნან კორტესი...
...ბანკომატები Gold to Go, რომელიც პირველად აბუ-დაბის ერთ-ერთ სასტუმროში დადგეს, 10-გრამიანი ოქროს ზოდებისა და ოქროს მონეტების ყიდვის საშუალებას იძლევა...
...ფილმი „ბოშათა ბანაკი ცას მიემგზავრება“ გადაღებულია მაქსიმ გორკის რომანის, ”მაკარ ჩუდრა”-ს მოტივებზე...
...13 წლის ჯორდან რომერო ყველაზე ახალგაზრდა ალპინისტია, რომელმაც ევერესტი დალაშქრა...

...პირველი სახელმწიფოს მეთაური, რომელიც მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, 1961 წელს, ოფიციალური ვიზიტით იმყოფებოდა იაპონიაში, იყო პერუს პრეზიდენტი მანუელ პრადო ი უგარტეჩე (სურათზე) ...
...დღემდე შემორჩენილი პირველი გეოგრაფიული გლობუსი, გერმანელმა გეოგრაფმა მარტინ ბეჰაიმმა გააკეთა 1492 წელს ...
...სამწამიანი მუსიკა, რომელიც კომპიუტერში Windows 95-ის ჩატვირთვის დროს ჟღერს, 1995 წელს ბრაიან ინომ Microsoft-ის დაკვეთით დაწერა...
...სამხრეთამერიკელი ინდიელები მტაცებელი თევზის პირანიას ყბებს მაკრატლის მაგივრად ხმარობდნენ...
...მესამე რაიხის ერთ-ერთი სახელმწიფო მოღვაწე ჰერბერტ ბაკე ბათუმში დაიბადა...
...პრჟევალსკის ცხენის უკანასკნელი ჯოგი ბუნებაში 1967 წელს შეამჩნიეს, ხოლო უკანასკნელი წარმომადგენელი 1969 წელს. ამ ჯიშის ყველა ცხენი ამჟამად მხოლოდ ზოოპარკებში ბინადრობს...

დავით აღმაშენებლის სახელმწიფო დროშა - შტანდარტი

...ჰერალდიკოსთა ერთი ნაწილის აზრით დავით აღმაშენებლის დროშაზე (სურათზე) გამოსახული იყო „ცხენი რქოსანი“...
...საქართველოს, სომხეთის, მოლდავეთისა და თურქმენეთის საბჭოთა რესპუბლიკების გერბებზე ვაზი იყო გამოსახული...
...რაჭის ერისთავის, კახაბერის ასული, გვანცა, დავით VII ულუს მეუღლე და დემეტრე II, თავდადებულის დედა იყო...
...თუშეთი 4 ისტორიული ოლქისაგან შედგება: წოვა, გომეწარი, ჩაღმა და პირიქითა თუშეთი...
...ოკეანეთის კუნძულოვანი სახელმწიფოს, პალაუს დედაქალაქი მელეკეოკი მსოფლიოს ყველაზე პატარა დედაქალაქია და 2005 წლის აღწერით 391 მცხოვრები ჰყავს.
...ერთ წელს, ერთსა და იმავე დღეს მწერალთა სახლიდან გამოასვენეს შალვა დადიანის ცხედარი და დაასვენეს გალაკტიონის ცხედარი...

...ალ კაპონე გადასახადების გადაუხდელობის გამო 11 წლით ჩასვეს ციხეში...
...უილიამ შექსპირი და მიგელ დე სერვანტესი ერთ დღეს 1616 წლის 25 აპრილს თითქმის ერთდროულად გარდაიცვალნენ...
...მეორე მსოფლიო ომში 72 სახელმწიფო იღებდა მონაწილეობას...
....ლენინს 146 ფსევდონიმი ჰქონდა...
..."ილიადა" და "ოდისეა" ევროპის კონტინენტზე შექმნილი ჩვენამდე მოღწეული პირველი ლიტერატურული ნაწარმოებია...
...1054 წელს ქრისტიანული ეკლესია ორ ნაწილად გაიყო....
...დღევანდელი ქიზიყი XV საუკუნემდე კამბეჩოვანის სახელით იყო ცნობილი...
...ასურეთში გერმანელები ცხოვრობდნენ...

აშშ–ს პრეზიდენტებიდან ყველაზე მეტი შვილი (6 ბიჭი და 4 გოგო) ჰყავდა უილიამ ჰენრი ჰარისონს...
... 1985 წლის 20 იანვარს რონალდ რეიგანის ინაუგურაცია გადაიდო ერთი დღით, რადგან ამ დღეს ტარდებოდა... ამერიკული ფეხბურთის ფინალური მატჩი...
...აშშ–ში 7 მთა, 8 მდინარე, 10 ტბა და 120 დასახლებული პუნქტი ატარებს ჯორჯ ვაშინგტონის სახელს...
... აფრიკელი ქალბატონი გრასა მაშელი ორი ქვეყნის (სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა და მოზამბიკი) პირველი ლედი იყო...
...ყველაზე ადრეულ ასაკში პრეზიდენტის თანამდებობა დაიკავა გამბიის პრეზიდენტმა იაჰია ჯამემ. იგი 29 წლის იყო...
... პირველი პრეზიდენტი, რომელმაც ავტომობილით ისარგებლა არის აშშ-ის პრეზიდენტი უილიამ მაკ-კინლი...
...ევროპაში პირვლად პრეზიდენტის თანამდებობა შემოიღეს შვეიცარიაში და იგი დაიკავა იონას ფურერმა...
...ნაურუს პრეზიდენტს ბერნარდ დოვიიოგოს სახელმწიფოს მეთაურის პოსტი 7–ჯერ ეკავა...

... კანადელმა მომღერალმა სელინ დიონმა წარადგინა შვეიცარია 1988 წელს ევროვიზიაზე და პირველი ადგილი დაიკავა ...
... ნიკოლოზ სასწაულმოქმედი მოსკოვისა და ამსტერდამის მფარველი წმინდანია ...
... ბრაზილიელი ფეხბურთელის, პელეს ნამდვილი სახელია ედსონ არანტეს დუ ნასიმენტუ ...
... ჯოან როულინგი არის ყველაზე მდიდარი ავტორი მსოფლიოში ...
... მსახიობ ანჯელინა ჯოლის მამა მსახიობი ჯონ ვოიტია...
... XVI საუკუნეში ბელარუსელი ��ათრები ბელარუსული ენის ჩასაწერად თავისებურ არაბულ ანბანს გამოიყენებდნენ.
... უილიამ შექსპირის ერთ–ერთ ყველაზე ცნობილ ტრაგედიას თავდაპირველად „ჯულიეტა და რომეო“ ერქვა და არა „რომეო და ჯულიეტა“.

...გარდაცვალებამდე ოთხი წლით ადრე მადამ დე პომპადურმა (სურათზე) 1 000 000 ლივრი გადაიხადა შატო დე მენარის საყიდლად, რის გამოც მისი მარგალიტის სამკაულების გაყიდვა მოუწია...
...ფრანსუა-პიერ ლა ვარენის ნაშრომი "Le cuisinier françois" (1651), თანამედროვე ფრანგული სამზარეულოს დამფუძნებელ ტექსტად ითვლება...
...თეოდორიხის მავზოლეუმი გუთების ხუროთმოძღვრების ერთადერთი გადარჩენილი ძეგლი და ჩვენამდე მოღწეული ბარბაროსების მეფის ერთადერთი აკლდამაა...
...სიტყვა «პარლამენტი» წარმოიშვა ფრანგული სიტყვისაგან «parler», რაც «ლაპარაკს» ნიშნავს...
...პარიზის ობსერვატორია 1667 წელს ლუი XIV-ის ბრძანებით შეიქმნა და ამჟამად მოქმედ ობსერვატორიათა შორის უძველესია...
...შატო დე კურანსი აღიარებულია, როგორც "ფრანგული ფორმალური ბაღის სტილის ეპიტომია, რომელშიც შატო და მისი გარემო ერთ მთლიანს ქმნის"...

...ელისაბედ II-ის მეუღლე ჰერცოგი ფილიპე წარმოშობით ბერძენია და 1947 წლამდე მართლმადიდებელი იყო...
...გავლენიანი ფრანგი მწერლები ჟაკ რივიერი და ალენ-ფურნიე პარიზის უმაღლესი ნორმალური სკოლის (ფრანგ. École Normale Supérieure) მისაღებ გამოცდებზე ჩაიჭრნენ...
...საფრანგეთის სახელმწიფო დროშაზე ვერტიკალურად განლაგებული ფერების დატანილია 30:33:37 პროპორციით, ვინაიდან ამგვარი "ოპტიკური პროპორცია" უკეთეს ვიზუალურ ეფექტს ქმნის...
...ობიექტივიზმის გასამართლებლად ეინ რანდი იყენებდა რაციონალური ეგოიზმის იდეას, რომლის მიხედვით ყოველთვის მიზანშეწონილია საკუთარი ინტერესის განხორციელებისათვის მიზანსწრაფვა...
...მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში ქვეყნის ძირითად ნაწილს მოწყვეტილი 10 000-ზე მეტი საბჭოთა ჯარისკაცი და მოქალაქე 170 დღე ეწინააღმდეგებოდა ნაცისტებს ყირიმის აჯიმუშკაის კატაკომბებში...
...განათლების ეროვნული პოლიტიკური ინსტიტუტები, ელიტური საშუალო სკოლები ნაცისტურ გერმანიაში, მხოლოდ "რასობრივად უნაკლო" მოსწავლეებს ღებულობდა და შესაბამისად არ რიცხავდა მხედველობა ან სმენა დაქვეითებულ ბავშვებს...