Սարասվատի

Սարասվատի (սանսկր. ՝रर््् - «ջրերով հարուստ»), հինդուիզմում իմաստության, գիտելիքի, արվեստի, գեղեցկության և ճարտասանության աստվածուհին է։ Բրահմաչարինի՝ Բրահմայի օգնականը տիեզերքի ստեղծման ժամանակ։ Սարասվատին իրականացնում է երկնքի և երկրի ամուսնությունը, և հենց նա է ստեղծում Երկնային ամուսնության ապարանքը՝ փրկության և հավիտենական երանության։ Ի սկզբանե, գետի աստվածուհի^[1][2][3]:

Սարասվատի
Տեսակ	գետի աստված և Դևի
Դիցաբանություն	հինդուիզմ և բուդդայականություն
Սեռ	իգական
Երևի համընկնում է	Benzaiten?, Gayatri? և Thurathadi?
Ամուսին	Բրահմա
Ասպարեզ	գիտելիք, արվեստ և երաժշտություն
Sarasvati Վիքիպահեստում

Սարասվատիի որոշ անուններ հնչում են ինչպես «հնարավորություն տալ գոյություն ունենալ», «խոսքի և կյանքի տիրուհի», «բարձրագույն գիտելիք»։ Նա համարվում է բոլոր գիտելիքների՝ արվեստի, գիտության, արհեստների և հմտության մարմնավորում։

Հաճախ պատկերված է սպիտակ կարապի վրա նստած՝ որպես լույսի ուժերի խորհրդանիշ։

Սարասվատին հիշատակվում է Ռիգվեդայում, նրան նվիրված են երեք օրհներգ՝ որպես մեծ գետի աստվածուհի։ Վեդայական դարաշրջանում նրան երկրպագում էին որպես մաքրող, պաշտպանիչ և բուժող աստվածուհի։ Կա լեգենդ, թե ինչպես է նա երկնային բուժող Աշվինսի հետ միասին բուժում ուժը կորցրած Ինդրային։

Ինչ վերաբերում է գետին, որը ծառայում էր որպես աստվածացման նախատիպ, հնդկաբանները չեն կարողանում գալ ընդհանուր կարծիքի։ Առաջարկվում է.

• Ղագգար-Հակրան՝ սեզոնային գետ Հնդկաստանում և Պակիստանում;
• Խարխվայցի (այժմ՝ Արգանդաբ), գետ Աֆղանստանում, որը հիշատակվում է Ավեստայում;
• Ինդոս՝ համարվում է, որ Սարասվատին նրա սուրբ անունն էր, իսկ Սինդուն՝ աշխարհիկ;
• Սարսուտին (նախկինում՝ Սարասվատի) փոքր գետ է, որը ծառայում էր որպես արիների քաղաքակրթության բնօրրան՝ Բրահմավարտայի սուրբ երկրի սահմանին։ Վեդայական դարաշրջանում այն թափվում էր օվկիանոս, այժմ այն կորում է անապատի ավազների մեջ։

Այն բանից հետո, երբ հին գետը չորացավ կամ փոխեց իր ընթացքը, Սարասվատի աստվածուհուն դադարեցին կապել գետի հետ, այսուհետ նա Բրահմայի կինն է և արվեստի ու գիտությունների հովանավորը։ Նրան են վերագրում սանսկրիտ և Դևանագարի այբուբենների ստեղծումը։

Սարասվատին պատկերվում է որպես սպիտակ գույնի հագուստով գեղեցիկ կին։ Նա սովորաբար նստած է լոտոսի պատվանդանի (պադմա-սանա) գեղեցիկ դիրքով (լալիտասանա). մի ոտքը կախված ներքև, իսկ մյուսը՝ նրա տակ։ Ասոցացվում է սպիտակի հետ, որը խորհրդանշում է գիտելիքի մաքրությունը։ Նա չի կրում զարդեր և ոսկի, հագնված է խիստ պատշաճ՝ որպես նշան, որ նա նախընտրում է հոգևոր արժեքները, այլ ոչ նյութական։ Նրան սովորաբար պատկերում են չորս ձեռքերով։ Նրա ձեռքերում են.

• Վեդաների սուրբ գիրքը՝ գիտության խորհրդանիշ;
• սպիտակ մարգարիտներց տերողորմյա՝ հոգևորի խորհրդանիշ;
• սրբազան ջրով թաս - ստեղծագործական և մաքրող ուժի խորհրդանիշ;
• վինա՝ երաժշտական գործիք, արվեստի խորհրդանիշ։

Որոշ բարձրաքանդակների վրա նա երաժշտական գործիք չի պահում իր ձեռքերում, այլ նրա ձեռքերը ծալված են աբհայ-մուդրա (պաշտպանության ժեստ) կամ վարադա-մուդրա (օրհնության ժեստ) դիրքով։ Նրա փոխադրման միջոցը կարապն է, իսկ նրա զինանշանը՝ վեցանկյունանի աստղը կամ հեքսագրամը (շատկոպա կամ սադյանտրա)։ Երբեմն նրան պատկերում են կանգնած։

• Չինաստանում Սարասվատիին անվանում են Բիանցայտյան (biàncáitiān);
• Թայլանդում՝ Սուրասվատի (สุรัสวดี);
• Ճապոնիայում՝ Բենձայտեն (ճապ.. 弁才天/弁財天)

ռուսերեն

• Сарасвати / Дубянский А. М. // Румыния — Сен-Жан-де-Люз. — М. : Большая российская энциклопедия, 2015. — С. 417. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 29). — ISBN 978-5-85270-366-8.

այլ լեզուներ

• Sailen Debnath, The Meanings of Hindu Gods, Goddesses and Myths, 9788129114815, Rupa & Co., New Delhi.
• Saraswati, Swami Satyananda Saraswati Puja for Children. — ISBN 1-877795-31-3
• Ankerl, Guy Global communication without universal civilization. — Geneva: INU Press, 2000. — Т. Vol.1: Coexisting contemporary civilizations : Arabo-Muslim, Bharati, Chinese, and Western. — (INU societal research). — ISBN 2-88155-004-5

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սարասվատի» հոդվածին։

Բառարաններ և հանրագիտարաններ Բրիտանիկա (11-րդ) · Բրիտանիկա · Բրոքհաուսի և Եփրոնի · Բրոքհաուսի և Եփրոնի փոքր · Կրուգոսվետ · Մեծ կատալոնական · Մեծ նորվեգական · Մեծ սովետական (1 հրտ.) · Treccani · Universalis Չափորոշչային վերահսկողություն GND: 119274477 · LCCN: no2020029712