Ռուսաստանի 500 հազարից ավելի բնակիչ ունեցող քաղաքներ

Ռուսաստանի 500 հազարից ավելի բնակիչ ունեցող քաղաքները ամենակարևոր վայրերն են համակենտրոնացման, աշխատանքային ներգրավման, մշակութային, տնտեսական ռեսուրսների, սոցիալ–տնտեսական կենտրոնների, ինչպես նաև իր տարածաշրջանի, Ռուսաստանի տնտեսական շրջանացման, և դրանցից ոմանք՝ Ռուսաստանի և ԱՊՀ երկրների համար։ Դրանց նշանակությունը կախված է ոչ միայն բնակիչների թվից, այլև մի շարք այլ գործոններից, որոնցից ամենակարևորը բնակչության եկամուտի մակարդակն է, տնտեսական, արդյունաբերական և մշակութային ներուժը, ինչպես նաև հարևան տարածաշրջանների առանձնահատկությունը, որոնց համար այդպիսի քաղաքները տրանսպորտային կենտրոններ են, բարձրագույն կրթությունը, առևտուրը և մշակույթը։

Ցանկ և դասակարգություն

2017 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ, Ռուսաստանի 1100 քաղաքներից 37–ում բնակվում են 500 հազարից ավելի մարդ, այդ թվում՝

2 մուլտիմիլիոնատեր քաղաքներ (Մոսկվա, Սանկտ Պետերբուրգ) – ավելի քան 2 մլն բնակիչ,
13 միլիոնատեր քաղաքներ – 1–ից մինչև 2 մլն բնակիչ,
3 քաղաք – 700 հազարից մինչև 1 մլն բնակիչ,
19 կես միլիոնանոց քաղաքներ – 500–ից մինչև 700 հազար բնակիչ։

Ռուսաստանի քաղաքներ, ավելի քան 500 հազար բնակչությամբ Ռուսաստանի տնտեսական շրջաններում
Տնտեսական տարածաշրջան	Քաղաքներ ավելի քան 1 մլն բնակչությամբ	Քաղաքներ 0,5 մինչև 1 մլն բնակչությամբ
կենտրոնական	1	2
Կենտրոնական–սևահողային	1	1
Վոլգո-Վյատսկի	1	1
Հյուսիս-արևմտյան	1	−
Հյուսիսային	−	−
Պովոլժսկ	3	6
Հյուսիս-Կովկասյան	1	2
Ուրալյան	4	2
Հյուսիսային-Սիբիր	2	5
Արևելյան-Սիբիր	1	1
Հեռավոր արևելյան	−	2

Ռուսաստանի քաղաքներ, ավելի քան 500 հազար բնակչությամբ Ռուսաստանի դաշնային շրջաններում
ֆեդերալական օկրուգ	Քաղաքներ ավելի քան 1 մլն բնակչությամբ	Քաղաքներ 0,5 մինչև 1 մլն բնակչությամբ
Կենտրոնական	2	3
Հյուսիսարևմտյան	1	−
Պրիվոլժսկ	5	8
Հարավային	2	2
Հյուսիս-Կովկասյան	−	1
Ուրալյան	2	1
Սիբիրյան	3	5
Հեռավոր արևելյան	−	2

Խոշորագույն քաղաքների քարտեզ

— 500 000-ից մինչև 749 999 մարդ
— 750 000-ից մինչև 999 999 մարդ
— 1 000 000-ից մինչև 1 499 999 մարդ
— 1 500 000-ից մինչև 4 999 999 մարդ
— 5 000 000-ից մինչև 9 999 999 մարդ
— 10 000 000 մարդ և ավելի

Մոսկվա

Սանկտ Պետերբուրգ

Նովոսիբիրսկ

Կրասնոյարսկ

Եկատերինբուրգ

Նիժնի Նովգորոդ

Սամարա

Կազան

Պերմ

Օմսկ

Չելյաբինսկ

Դոնի-
Ռոստով

Վոլգոգրադ

Ուֆա

Վորոնեժ

Սարատով

Կրասնոդար

Տոլյատտի

Իժևսկ

Բարնաուլ

Ուլյանովսկ

Տյումեն

Իրկուտսկ

Վլադիվոստոկ

Յարոսլավլ

Խաբարովսկ

Մախաչկալա

Օրենբուրգ

Նովոկուզնեցկս

Տոմսկ

Կեմերովո

Ռյազան

Աստրախան

Պենզա

Նաբերեժնիե Չելնի

Լիպեցկ

Կիրով

Ռուսաստանի 500 հազարից ավելի բնակիչ ունեցող քաղաքները

Բնակչություն

Ռուսաստանի 500 հազարից ավելի բնակիչ ունեցող քաղաքներ
(1897-2002 թվականներին, ըստ «Ռուսական վիճակագրական տարեգրքի»,բնակչության թվաքանակի համամասնությունը՝ 2011 թվականի հրապարակությամբ^[1] Ռուսաստանի ողջ բնակչության մարդահամարը (2010) 1.^[2], 2013^[3], 2014^[4], 2015^[5], 2016^[6], 2017^[7] Դաշնային պետական վիճակագրական արդյունքը հունվարի 1–ին։
№	город	1897	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2002	2010	2013	2014	2015	2016	2017
1	Մոսկվա	10391039	2080	4609	6133	7194	8057	8878	10126	11504	11980	12108	12198	12330	12381
2	Սանկտ Պետերբուրգ	12651265	1737	3431	3390	4033	4569	4989	4661	4880	5028	5131	5192	5226	5282
3	Նովոսիբիրսկ	8	120	404	885	1161	1309	1420	1426	1474	1524	1547	1567	1584	1603
4	Եկատերինբուրգ	004343	140	423	779	1025	1210	1296	1294	1350	1396	1412	1428	1444	1456
5	Նիժնի Նովգորոդ	009090	222	644	941	1170	1342	1400	1311	1251	1259	1263	1268	1267	1262
6	Կազան	0130130	179	406	667	869	989	1085	1105	1144	1176	1190	1206	1217	1232
7	Չելյաբինսկ	002020	59	273	689	875	1030	1107	1077	1130	1156	1169	1183	1192	1199
8	Օմսկ	003737	162	289	581	821	1016	1149	1134	1154	1161	1166	1174	1178	1178
9	Սամարա	009090	176	390	806	1027	1192	1222	1158	1165	1171	1172	1172	1171	1170
10	Դոնի Ռոստով	0119119	308	510	600	789	925	1008	1068	1089	1104	1109	1115	1120	1125
11	Ուֆա	004949	99	258	547	780	977	1080	1042	1062	1078	1096	1106	1111	1116
12	Կրասնոյարսկ	002727	72	190	412	648	795	869	909	974	1016	1035	1052	1067	1083
13	Պերմ	004545	121	306	629	850	998	1041	1002	991	1014	1026	1036	1042	1048
14	Վորոնեժ	008181	122	344	447	660	781	882	849	890	1004	1014	1024	1032	1040
15	Վոլգոգրադ	005555	151	445	591	815	926	999	1011	1021	1019	1017	1017	1016	1016
16	Կրասնոդար	006666	163	193	313	460	557	619	646	745	784	805	830	854	881
17	Սարատով	0137137	220	372	579	757	854	902	873	838	839	840	842	843	845
18	Տյումեն	003030	50	79	150	269	356	476	511	582	634	679	697	720	745
19	Տոլյատտի	00066	6	9	72	251	505	629	703	720	719	718	720	713	711
20	Իժևսկ	22	63	176	285	422	551	635	632	628	633	637	642	644	646
21	Բարնաուլ	002121	74	148	303	439	534	599	601	612	630	633	636	636	633
22	Ուլյանովսկ	004242	66	98	206	351	462	624	636	615	615	616	619	622	625
23	Իրկուտսկ	005151	108	250	366	451	547	573	594	588	606	612	620	623	624
24	Խաբարովսկ	001515	52	207	323	436	526	598	583	577	594	601	607	611	616
25	Յարոսլավլ	007272	116	309	407	517	595	629	613	591	599	602	604	607	608
26	Վլադիվաստոկ	002929	108	206	291	441	549	631	595	592	600	603	605	607	607
27	Մախաչկալա	001010	34	87	119	178	247	302	462	572	576	578	583	588	593
28	Տոմսկ	005252	92	145	249	338	423	473	488	525	548	557	564	569	573
29	Օրենբուրգ	007272	123	172	267	344	458	517	549	548	556	560	561	563	564
30	Կեմերովո	…	22	137	289	374	461	509	485	533	540	544	549	553	557
31	Նովոկուզնեցկ	3	4	166	382	496	544	583	550	548	549	550	550	551	552
32	Ռյազան	004646	51	95	214	350	450	512	522	525	528	530	533	535	538
33	Աստրախան	0113113	184	259	305	410	458	478	505	520	527	531	533	532	533
34	Նաբերեժնիե Չելնի	1	4	9	16	38	305	505	510	513	519	522	524	527	530
35	Պենզա	006060	92	160	255	374	482	522	518	517	520	521	523	525	524
36	Լիպեցկ	002121	21	67	157	289	394	481	506	508	509	509	510	510	510
37	Կիրով	002125	62	144	252	359	388	440	458	474	483	487	493	497	501

Այդ քաղաքների ընդհանուր բնակչությունը մոտ 44 միլիոն մարդ է, Ռուսաստանի ընդհանուր բնակչության 30.8%–ը և Ռուսաստանի ընդհանուր քաղաքային բնակչության 41.8% –ը։ 14 միլիոնատեր քաղաքներում բնակվում են 30 189 հազար մարդ, Ռուսաստանի ընդհանուր բնակչության 21,1%–ը և Ռուսաստանի ընդհանուր քաղաքային բնակչության 28.7% –ը։

1989 —1999 թվականներին Վոլգոգրադը միլիոնատեր քաղաք է եղել, 2002 —2005 թվականներին և 2010 թվականից նորից դարձել է միլիոնատեր։ Պերմը միլիոնատեր քաղաք էր 1979-ից մինչև 2004-ը, և այնպիսին է, 2012-ից։ 2012 թվականին առաջին անգամ Կրասնոյարսկը և Վորոնեժը դարձան միլիոնատեր քաղաքներ։

Լիպեցկը, Կեմերովոն և Աստրախանը վերջին կեսմիլիոնատեր քաղաքների կարգավիճակին հասան 20–21–րդ դարերումկրկին (1980-ականների կեսերին, 1990-ականների կեսերից հետո)։ Տոմսկ (1980-ականների վերջին, 1990-ականների սկզբին), Մախաչկալա և Կիրով։ Կա ծրագրեր, որոնք կբավարարեն կես միլիոնատեր քաղաքներ կարգավիճակը՝ Ստավրոպոլի և Չեբոկսարի ագլոմերացիաները, Նովոչեբոկսարսկին և Միխայլովսկ (Ստավրոպոլի երկրամաս)ին համապատասխանաբար միացնելով։ Ընթացիկ 10 տարիների ընթացքում բնական աճի հետևանքով, միգրացիայի ցուցանիշի պահպանման շնորհիվ, 500–հազարանոց քաղաքներ կարող են դառնալ Կալինինգրադը, Ստավրոպոլը, Ուլան–Ուդենը,․Չեբոկսարին։

Տնտեսական ներուժ

Ըստ 2017 թվականի ստրատեգիական վերլուծության, Ռուսաստանի Դաշնությունում կան 33 շրջանային կենտրոններ, որոնց բնակչությունը ավելի քան կես միլիոն է, Սակայն նրանցից 4-ը իրականում պատկանում են Մոսկվայի ագլոմերացիային։ Ստրատեգիական վերլուծության համաձայն, նրանցից, կեսից պակասը ունեն զարգացման առնվազն մի քանի առավելություններ։

Տես նաև

Ռուսաստանի 100 հազարից ավելի բնակիչ ունեցող քաղաքներ

Ծանոթագրություններ

↑ ««Российский статистический ежегодник», 2011. Раздел 4. Население. Таблица 4.4 Города с численностью населения 100 тысяч и более человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
↑ «Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов — районных центров и сельских населенных пунктов с населением 3 тысячи человек и более». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
↑ «Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
↑ «Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
↑ «Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
↑ «Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
↑ «Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 31-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.

Արտաքին հղումներ

[1] ««Российский статистический ежегодник», 2011. Раздел 4. Население. Таблица 4.4 Города с численностью населения 100 тысяч и более человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.

[2] «Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов — районных центров и сельских населенных пунктов с населением 3 тысячи человек и более». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.

[Численность_населения_2013-3] «Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.

[Численность_населения_2014-4] «Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.

[5] «Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.

[6] «Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.

[2017год-7] «Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 31-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.

[1]