Մորիս Սվոդեշ

Մորիս Սվոդեշ
Ծնվել է	հունվարի 22, 1909; Հոլյոկ, Համպդեն շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ
Մահացել է	հուլիսի 20, 1967 (58 տարեկան); Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	լեզվաբան և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Ռազմավարական ծառայությունների գրասենյակ, Ազգային պոլիտեխնիկական ինստիտուտ և Վիսկոնսինի համալսարան Մեդիսոնում
Գործունեության ոլորտ	ամերիյան հնդկացիների լեզուներ
Ալմա մատեր	Եյլի համալսարան և Չիկագոյի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	իսպաներեն
Պարգևներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ
Ամուսին(ներ)	Մերի Հաաս

Մորիս Սվոդեշ (անգլ.՝ Morris Swadesh, հունվարի 22, 1909(1909-01-22)^[1], Հոլյոկ, Համպդեն շրջան, Մասաչուսեթս, ԱՄՆ - հուլիսի 20, 1967(1967-07-20)^[1]^[2], Մեխիկո, Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ^[2]), ամերիկացի լեզվաբան, մարդաբան, ժամանակագրական լեզվաբանության հիմնադիր։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1909 թվականին Մասաչուսեթս նահանգի Հոլիոկ քաղաքում, պատմական Բեսարաբիայից ներգաղթած հրեաների ընտանիքում։ Սվոդեշը տիրապետում էր իդիշին, ռուսերենին, անգլերենին։ Ավարտել է Չիկագոյի համալսարանի բակալավրիատը և մագիստրատուրան։ Եղել է Էդուարդ Սեպիրի ուսանողը։ Այնուհետև հետևելով Էդուարդ Սեպիրին՝ տեղափոխվել է Եյլի համալսարան, իսկ 1933 թվականին ավարտել է այդ համալսարանի ասպիրանտուրան^[4]։

Սվոդեշը 1937-1939 թվականներին դասավանդել է Վիսկոնսին-Մադիսոն համալսարանում, Երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին աշխատել է ԱՄՆ-ի բանակում և Ռազմավարական ծառայությունների գրասենյակում^[4]։

Պատերազմի ավարտից հետո նա աշխատաքի է անցել Նյու Յորքի քաղաքային քոլեջում, բայց 1949-ին հեռացվել է՝ կոմունիստական կուսակցությանը անդամակցելու պատճառով^[5]։

Գործունեություն

Սվոդեշն առանձնահատուկ հետաքրքրություն է ցուցաբերել Ամերիկայի բնիկների լեզուների նկատմամբ և 1930-ական թվականներին լայնածավալ դաշտային աշխատանքներ է իրականացրել ամբողջ Հյուսիսային Ամերիկայում՝ Կանադայում, Մեքսիկայում և ԱՄՆ-ում։ Նա լեզվաժամանակագրության և լեզվավիճակագրության առաջատարներից մեկն էր, և հայտնի է նրանով, որ ստեղծել է «Swadesh» ցուցակը․ Սվոդեշի կազմած ցուցակը բաղկացած է 100, 200 կամ 215 բազային լեզվական նշաններից, որոնք ընկած են լեզուների ցեղակցության որոշման մեթոդի հիմքում^[4]։

Սվոդեշը կարծում էր, որ իր մեթոդով հնարավոր է խոր կապեր գտնել միմյանց հետ ակնհայտորեն կապ չունեցող լեզուների միջև։ Այդպիսով նա միավորում էր լեզվաընտանիքներն ու ենթադրում մեկ միասնական նախալեզվի գոյությունը^[4]։

Նրա տեսությունները, սակայն, հաճախ հակասական էին։

Սվոդեշը մահացել է Մեխիկոյում 1967 թվականի հուլիսին^[4]։

Երկեր

1950. "Salish internal relationships", International Journal of American Linguistics 16, 157-167
1952. "Lexicostatistic dating of prehistoric ethnic contacts", Proceedings American Philosophical Society 96, 452-463
1955. "Towards greater accuracy in lexicostatistic dating", International Journal of American Linguistics 21, 121-137
1962. "Linguistic relations across the Bering Strait", American Anthropologist 64, 1262-1291
La linguistica como instrumento de la prehistoria, Mexico, 1960
The origin and diversification of language, L., 1971^[4]

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 https://www.jstor.org/stable/411975?seq=1
↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 William Strazny, "Morris Swadesh: Critical Essay", William Strazny Website, accessed October 25, 2009
↑ David H. Price. (2004). Threatening Anthropology: McCarthyism and the FBI's Surveillance of Activist Anthropologists. Duke University Press p. 102–105

Աղբյուրներ

Esterhill, Frank. 2000. Interlingua Institute: A History. New York: Interlingua Institute.
Newman, Stanley. 1967. "Morris Swadesh (1909-1967)." Language 43.
Price, David H. 1997. "Anthropologists on trial" Արխիվացված 2016-03-21 Wayback Machine, Paper presented at the Annual Meeting of the American Anthropological Association, Washington, D.C., November 1997
Ruhlen, Merritt. 1994. On the Origin of Languages: Studies in Linguistic Taxonomy, Stanford, California: Stanford University Press.

[_72585d2056d16c09-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_14bcfe7ba2d57adb-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 https://www.jstor.org/stable/411975?seq=1

[_b028565d873ad1b9-3] Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.

[strazny-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 William Strazny, "Morris Swadesh: Critical Essay", William Strazny Website, accessed October 25, 2009

[Price-5] David H. Price. (2004). Threatening Anthropology: McCarthyism and the FBI's Surveillance of Activist Anthropologists. Duke University Press p. 102–105

[1]