Jump to content

Հակաբորբոքային միջոցներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Հակաբորբոքային միջոցները նյութի հատկությունն է կամ բուժումը, որը նվազեցնում է բորբոքումը կամ այտուցը։ Հակաբորբոքային դեղերը կազմում են ցավազրկող միջոցների կեսը, բուժում են ցավը՝ նվազեցնելով բորբոքումը, ի տարբերություն օփիոնների, որոնք ազդում են կենտրոնական նյարդային համակարգի վրա, ցավի ազդանշանը դեպի ուղեղ արգելափակելով։

Ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցները մեղմացնում են ցավը հակազդելով ցիկլօքսիգենազային ֆերմենտին[1]։ Ցիկլօքսիգենազային ֆերմենտը ինքնուրույն սինթեզում է պրոստագլանդինները, ստեղ��ելով բորբոքումներ։ Ընդհանուր առմամբ, ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցները կանխում են պրոստագլանդինների սինթեզը, վերացնելով կամ նվազեցնելով ցավը։

Ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցների շատ տարածված օրինակներ են ասպիրին, իբուպրոֆեն և նապրոքսին։ Նոր հատուկ ցիկլօքսիգենազային ինհիբիտորները չեն դասակարգվում ավանդական ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցների հետ, չնայած, ենթադրվում է, որ նրանք կիսում են գործողությունների նույն եղանակը։

Մյուս կողմից, կան անալգետիկ նյութեր, որոնք սովորաբար կապված են հակաբորբոքային դեղամիջոցների հետ, բայց դրանք չունեն հակաբորբոքային ազդեցություն։ Պարացետամոլը (ԱՄՆ-ում հայտնի է ինչպես ացետամինոֆեն կամ տիլենոլ)։ Ի տարբերություն ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցների, որոնք նվազեցնում են ցավը և բորբոքումները, խանգարելով ցիկլօքսիգենազային ֆերմենտին, պարացետամոլը դեռ 2006 թվականին ցույց է տվել, որ արգելափակում է էնդոկանաբինոիդների վերադարձը[2][3], որը միայն նվազեցնում է ցավը, հավանաբար բացատրելով թե ինչու է այն նվազագույն ազդեցություն ունենում բորբոքման վրա․ պարացետամոլը հաճախ զուգակցվում է ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցների (օփիոնի փոխարեն) կլինիկական պրակտիկայում ուժեղացնելու ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցների ցավազրկումը, մինչդեռ ստանում եք վնասվածքի կամ հիվանդության մոդուլավորող (փոփոխական արագության) ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցների կողմից առաջացած բորբոքման կրճատման (որը չի ստացվում օփիոիդի/պարացետամոլ զուգակցումը)[4]։

Կողմնակի ազդեցություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցների երկարատև օգտագործումը կարող է առաջացնել ստամոքսա-աղիքային էրոզիաներ, որը կարող է դառնալ ստամոքսի խոցերի և ծայրահեղ դեպքերում կարող են առաջացնել արյունազեղում, որը կհանգեցնի մահվան։ Մահվան ռիսկի 12000-ից 1-ը 16-45 տարեկան երիտասարդների մոտ, որպես արդյունք, առաջանում է ստամոքս-աղիքային արյունահոսություն, ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցների օգտագործումից[5]։ Ռիսկը գրեթե քսանապատիկ աճում է 75 և ավելիների մոտ[5]։ Այլ վտանգներ ՈՍՀԴ-ից սաստկացնում է ասթման և առաջացնում երիկամների վնասում։ Ասպիրինից զատ, դեղատոմսով և առանց ՈՍՀԴ-ից աճում է նաև սրտի կաթվածի և ինսուլտի ռիսկերը[6]։

Անտիլյուկոտրիեն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անտիլյուկոտրիենը հակաբորբոքային միջոց է, որի գործուղությունը որպես լեյկոտրիեն կապված է ֆերմենտային խանգարող (արախիդոնատ 5-լիպօքսիզենաս), կամ լեյկոտրիեն անտագոնիստների ընկալիչներ (ցիստեյնիլ լեյկոտրիեն ընկալիչներ), և հետևաբար դեմ է հակաբորբոքայինների միջնորդության գործընթացին։ Չնայած դրանք չեն օգտագործվում անալգետիկ օգուտների համար, դրանք լայնորեն կիրառվում են թոքերի բորբոքման հիվանդության բուժման համար, ինչպիսիք են ասթման և Թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդություն (ԹՔՕՀ), ինչպես նաև ալերգիկ ռինիտի սինուսների բորբոքումը[7][8]։ Դրանք նույնպես ուսումնասիրվում են հիվանդությունների կամ վնասվածքների օգտագործման համար, ներառելով ուղեղի բորբոքումը (Պարկինսոնի հիվանդություն)[9][10]։

Իմունային ընտրովի հակաբորբոքային ածանցյալներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իմունային ընտրովի հակաբորբոքային ածանցյալները պատկանում են պեպտիդների դասին։ Մշակված են Իմուլան Բիոթերապևտիկ միջոցներ ՍՊԸ-ի կողմից, որը հայտնաբերել է տարբեր կենսաբանական հատկություններ, ներառյալ հակաբորբոքային հատկությունները։ Իմունային ընտրովի հակաբորբոքային ածանցյալները աշխատում են փոխել ակտիվացումը և գաղթել բորբոքային բջիջ, որտեղ իմունային բջիջը պատասխանատու է ուժեղացնելու բորբոքային պատասխանը[11][12]։ Իմունային ընտրովի հակաբորբոքային ածանցյալները ներկայացնում են հակաբորբոքայինների նոր դաս և կապ չունեն ստերոիդ հորմոնների և ոչ ստերոիդ հակաբորբոքայինների հետ։

Իմունային ընտրովի հակաբորբոքային ածանցյալները, գիտնականների կողմից հայտնաբերվել են՝ գնահատելու ենթամանդիբուլյար գեղձի և թուքի կենսաբանական հատկությունները։ Այս ոլորտում, վաղ աշխատանքները ցույց տվեցին, որ ենթամանդիբուլյար գեղձը ազատ է արձակել մի շարք գործոններ, որոնք կարգավորում են համակարգային բորբոքային պատասխանները և մոդուլացված համակարգային իմունային և բորբոքային ռեակցիաները։ Այժմ ընդունված է, որ իմունային, նյարդային և էնդոկրին համակարգերը միացնում և փոխազդում են՝ վերահսկելու և մոդուլացնելու բորբոքումը և հյուսվածքների վերականգնումը։ Նեյրոդոկրին ուղիներից մեկը, երբ ակտիվացումը հանգեցնում է իմունային կարգավորիչ պեպտիդների արձակման ենթամեդիբուլյար գեղձից սիմփաթիկ նյարդերից նեյրոնային խթանմանը։ Այս ուղին կամ կապը անդրադարձել է արգանդի վզիկի համակիր միջքաղաքային ենթամեդիբուլյար գեղծի (CST-SMG), առանցքին․ կարգավորող համակարգ, որը խաղում է բորբոքման համակարգային հսկողության դերը[13]։

Վաղ աշխատանքը գործոնները պարզելու գործում խաղում է արգանդի վզիկի համակիր միջքաղաքային ենթամեդիբուլյար գեղծի (CST-SMG), առանցքի դերը հանգեցնելու 7 ամինաթթու պեպտիդների հայտնաբերմանը, որը կոչվում է ենթամենդիբուլյար գեղձի պեպտիդ-T[14]։ Ենթամենդիբուլյար գեղձի պեպտիդ-T-ն ցույց տվեց, որ ունեցել է կենսաբանական ակտիվություն և ջերմակարգավորիչ հատկություններ կապված էնդոտոքսինի դիրքի հետ։ Ենթամենդիբուլյար գեղձի պեպտիդ-T-ն, մեկուսացնում է ենթամենդիբուլյար գեղձը, ցույց տալով իր իմունոռեգուլյար հատկությունը և հնարավոր դերը, արգանդի վզիկի համակիր միջքաղաքային- ենթամեդիբուլյար գեղձի առանցին՝ մոդուլացիայի ժամանակ, և հետագայում ցույց տվեց, որ կարևոր դեր է խաղում բորբոքման վերահսկման գործում։

Մեկ ենթամենդիբուլյար գեղձի պեպտիդ-T -ն ածանցյալ է եռամինաթթու հաջորդականությանը, ցույց տալու համակարգի արդյունավետ, ուժեղ հակաբորբոքային մոլեկուլ։ Այս եռամինաթթու պեպտիդը ֆենիլալանին-գլուտամին-գլիցին (FEG) և դրա D-իզոմերիկ ձևը (feG) կդառնա իմունային ընտրովի հակաբորբոքային ածանցյալների դասակարգման հիմքը[15]։ D-իզոմերիկ ձևի բջջային էֆեկները․ Իմունային ընտրովի հակաբորբոքային ածանցյալների բջջային էֆեկտները բնութագրվում են մի շարք հրապարակումներով։ D-իզոմերիկ ձևի և հարակից պեպտիդները հայտնի են մոդուլացնելու լեյկոցիտների գործունեությունը (արյան սպիտակ գնդիկներ), ազդելով բջջային մակերեսի ընկալիչներին, խանգարելու ավելորդ ակտիվացմանը և հյուսվածքնեերի ներթափանցմանը։

Իմունային ընտրովի հակաբորբոքային ածանցյալների առաջատարներից մեկը, եռամինաթթուն և D-իզոմերիկը, հայտնի են փոխելու լեյկոցիտների կպչունությունը ներառելով գործողություններ αMβ2 ինտեգրինի վրա, խանգարելով CD16b (FCyRIII) հակամարմինների կապը մարդու նեյտրոֆիլներին[16]։ D-իզոմերիկ ձևը (feG) ցույց է տալիս նաև, որ նվազեցնում է շրջանառվող նեյտրոֆիլի և էոզինոֆիլային կուտակումները, նվազեցնում է ներբջջային օքսիդացնող գործունեությունը, և նվազեցնում CD49d-ի արտահայտությունը անտիգենի ազդեցությունից հետո[17][18][19]։

Կենսաակտիվ միացություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կենսաակտիվ շատ միացություններ ցույց տվեցին հակաբորբոքային գործողություններ ալբինո առնետի վրա։ Վերջերս ամազոնյան բույսերից Himatanthus sucuuba պլումերիզինը բնութագրվել է որպես ուժեղ հակաբորբոքային միջոց արհեստական in vitro և կենդանի in vivo պայմաններում[20]։

Երկարաժամկետ ազդեցություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալցհայմերի հիվանդության համար հակաբորբոքային դեղամիջոցների փորձարկումները, որպես կանոն քիչ բան ցույց տվեցին, հիվանդություննը դադարեցնելու կամ հակազդելու համար[21][22]։ Հետազոտությունները և կլինիկական փորձաքննությունները շարունակվում են[23]։ 2012 և 2013 թվականների երկու ուսումնասիրությունները հայտնաբերել են, որ ասպիրինի կանոնավոր օգտագործումը ավելի քանի տասը տարի կապված է մոլեկուլային դեգեներացիայի բարձրացման հետ.[24][25]։

Սառը միջոցներով բուժում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հյուսվածքային վնասվածքի վրա սառույց կամ նույնիսկ սառը ջուր կիրառելը ունի հակաբորբոքային ազդեցություն և հաճախ առաջարկվում է մարզիկների վնասվածքների բուժման կամ ցավի կառավարման մեթոդ։ Եվս մի քանի տարծված միջոցներ են՝ հանգիստը, սառույցը և սեղմումը։ Միջինից ցածր ջերմաստիճանը խանգարում է տեղային արյան շրջանառությանը, ինչը նվազեցնում է այտուցվածությունը վնասված հյուսվածքում։

Առողջ հավելումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բացի բժշկական դեղերից, որոշ հաբեր և առողջ հավելումներ կարող են ունենալ հակաբորբոքային դեղամիջոցների որակներ․ անանասից բրոմելինը (հուն․ Ananas comosus)[26]։ Կանաբիխրոմենը, կանաբիոնիդը նույնպես ունեն հակաբորբոքային ազդեցություն[27]։ Կղբիից, հոնոկիոլը խանգարում է թրոմբոցիտների ագրեգացիային, և աշխատում որպես հակադարձ ագոնիստ՝ CB2 ընկալիչում[28]։ Ցանովի սոնիճի (Nigella sativa), սև սերմը ցույց է տալիս հակաբորբոքային ազդեցություն, շնորհիվ թիմոքինոն (ֆիտոքիմիական միացություն) պարունակության։ Սբ Հովհաննեսի սուսլոյի հիմնական բաղադրիչ հիպերֆորինը, հայտնաբերվել է լինելու ուժեղ ցիկլօքսիգենազի COX-1 և լիպօքսիգենաս 5-LO արգելակիչ, ասպիրինից մի քանի անգամ ավելի հակաբորբոքային ազդեցությամբ[29]։

Ածուխը դարերով օգտագործվել է իր հակաբորբոքային և անալգետիկ ազդեցության համար։ Հիմնական ազդեցության համար, բերանային կիրառումը հիմա հազվադեպ է հանդիպում, որովհետև ձութը պարունակում է նաև մի շարք վտանգավոր և քաղցկեղածին միացություններ և չի թույլատրվում ստանդարտ չափաբաժնի կիրառությունը, չնայած շատ բժիշկներ մինչ այժմ օգտագործում են ածուխի պատրաստուկներ (Դենորեքս, Պսորիասին), մաշկի բուժման գործընթացում (էկզեմա և ատոպիկ դերմատիտը)։ Շատ ժամանակակից անալգետիկ նյութերի և հակաբորբոքային միջոցներից (օր․՝ պարացետամոլ և նախկինում օգտագործվող ֆենասետին), ստացված միացություններից, որոնք ի սկզբանե հայտնաբերվել են ուսումնասիրությունների ընթացքում, որպեսզի հայտնաբերեն քիմիական նյութերը, որոնք պատասխանատու են ենթադրյալ առողջության պահպանման համար[30][31]։

Հակաբորբոքային սնունդ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջարկվող սննդակարգը նվազեցնելու համար,բորբոքումները ներառում են հարուստ բանջարեղենը և ցածր ածխաջրերը, ճարպերը՝ ինչպիսիք են հագեցած ճարպերը և տրանս-ճարպերը[32]։ Հակաբորբոքային սնունդը ներառում է գունեղ մրգեր և բանջարեղեն, յուղալի ձուկ (որը պարունակում է օմեգա 3 ճարպաթթվի ավելի բարձր մակարդակներ), ընկույզ, սերմեր և հատուկ համեմունքներ, ինչպիսիք են կոճապղպեղ, սխտոր և կոեյն։ Ձիթապտղի յուղը պարունակում է քիմիական օլեոկանտալ, որը ազդում է նույն կերպ, ինչպես իբուպրոֆենը։ Նրանք, ովքեր հետևում են հակաբորբոքային սննդակարգին պետք է խուսափել զտված յուղերից և շաքարներից, և նախապատվություն տալ հակաբորբոքային սննդին իրենց կերակուրի ընտրության մեջ[33][34]։

Օմեգա 3 ճարպաթթուն, ցույց է տվել, որ խանգարում է բորբոքային բջիջների ազդանշանային ուղիները, կապելով G սպիտակուցով պարտադիր ընկալչին (GPR120)[35]։ Այս օգուտը, այնուամենայնիվ կարող է խանգարել կամ նույնիսկ հակադարձել եթե Օմեգա-6/Օմեգա-3 հարաբերակցությունը չափազանց բարձր չլինի, քանի որ Օմեգա 3-ը մարմնում ծառայում է որպես բորբոքային քիմիական նյութեր (պրոստագլանդին և լեյկոտրիեն էիկոսանոիդներ)[36][37]։ Սննդակարգում Օմեգա 6-ից Օմեգա 3- ճարպերի մեծ մասն անցնում է հյուսվածքներում գտնվող ֆիզիոլոգիական բազմաթիվ հիվանդությունների պաթոգենեզի նկատմամբ․ պրոթրոմբոտիկ, պրոտոմբլոմատիկ և պրովոկրատիվ[36]։ Omega-6- ը մրցում է Omega-3-ի հետ` նույն փոխարժեքի սահմանափակման գործոնի համար, որն անհրաժեշտ է Omega-3-ի առողջության համար ուղակիորեն իջեցնելով Օմեգա 3-ի ազդեցությունը, բացի դեղագործական առումով հակադարձելու, Օմեգա 3-ն օգուտ է քաղում իր սեփական գործողությունից, որպես հակաբորբոքային միջոց[38][39]։

Սննդակարգի բորբոքման չափումը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դիետիկ բորբոքման ինդեքսը (DII) միավոր է, որը նկարագրում է դիետայի ներուժը մարմնում համակարգային բորբոքումները կարգավորելու համար։ DII միավորի ստեղծումը վերագրվում է գիտնական Ջեյմս Ռ․ Հեբերտին, Հարավային Կարոլինայի նահանգի Հարավային Կարոլինայի համալսարանում քաղցկեղի կանխարգելման և վերահսկման ծրագրում։

Մշակելով ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ վարժությունների առավելություններից շատերը միջնորդավորված են կմախքի մկանների դերի միջոցով, որպես էնդոկրին օրգան[40]։

Փոխգործակցություն ՈՍՀԲԴ-ների հետ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՈՍՀԲԴ-ներ օգտագործող հիվանդները պետք է խուսափեն Օմեգա 6 պարունակող մթերքների ավելցուկի չարաշահումից։ Չնայած, շատ նման սնունդը պարունակում է նաև Օմեգա 3, Օմեգա 6-ի ցածր չափաբաժինները խանգարում են Օմեգա 3-ի հնարավորությունը նվազեցնելու բորբոքումները, մինչդեռ ավելի մեծ չափաբաժինները ի վիճակի են ամբողջությամբ խանգարել ներկայումս օգտագործվող հակաբորբբոքային նյութերի օգտակարությանը (ցիկլօքսիխազինազ 1 ինհիբիտատոր, ցիկլօքսիխազինազ 2 ինհիբիտատոր և հակալեյկոտրիեններ)[41][42][43]։

ՈՍՀԲԴ-ների միաժամանակյա օգտագործումը և ալկոհոլի կամ ծխախոտի հետ, զգալիորեն մեծացնում է պեպտիկ խոցերի արդեն իսկ բարձրացված ռիսկը ՈՉՍԲՀ թերապիայի ընթացքում[44]։

ՈՍՀԲԴ ցավազրկող միջոցները կարող են խանգարել և նվազեցնել հակադեպրեսանտների արդյունավետությունը, TNFα-ի և IFNγ-ի արգելակման միջոցով, որոնցից երկուսն էլ ցիտոկինի ածանցյալներ են[45]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Knights, Kathleen. «Defining the COX Inhibitor Selectivity of NSAIDs: Implications for Understanding Toxicity». Web MD LLC. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 23-ին.
  2. Ottani, Alessandra; Leone, Sheila; Sandrini, Maurizio; Ferrari, Anna; Bertolini, Alfio (2006 թ․ փետրվարի 15). «The analgesic activity of paracetamol is prevented by the blockade of cannabinoid CB1 receptors». European Journal of Pharmacology. 531 (1–3): 280–281. doi:10.1016/j.ejphar.2005.12.015. hdl:11380/613413. PMID 16438952.
  3. Dani, Mélina; Guindon, Josée; Lambert, Chantal; Beaulieu, Pierre (2007 թ․ նոյեմբերի 14). «The local antinociceptive effects of paracetamol in neuropathic pain are mediated by cannabinoid receptors». European Journal of Pharmacology. 573 (1–3): 214–215. doi:10.1016/j.ejphar.2007.07.012. PMID 17651722.
  4. Merry AF, Gibbs RD, Edwards J, Ting GS, Frampton C, Davies E, Anderson BJ (2010 թ․ հունվար). «Combined acetaminophen and ibuprofen for pain relief after oral surgery in adults: a randomized controlled trial». British Journal of Anaesthesia. 104 (1): 80–8. doi:10.1093/bja/aep338. PMC 2791549. PMID 20007794.
  5. 5,0 5,1 «Table 7». NSAIDs and adverse effects. Bandolier. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  6. Trelle, Sven; Reichenbach, Stephan; Wandel, Simon; Hildebrand, Pius; Tschannen, Beatrice; Villiger, Peter M.; Egger, Matthias; Jüni, Peter (2011 թ․ հունվարի 11). «Cardiovascular safety of non-steroidal anti-inflammatory drugs: network meta-analysis». British Medical Journal (Clinical Research Ed.). 342: c7086. doi:10.1136/bmj.c7086. PMC 3019238. PMID 21224324.
  7. Dvorak J, Feddermann N, Grimm K (2006 թ․ հուլիս). «Glucocorticosteroids in football: use and misuse». British Journal of Sports Medicine. 40 Suppl 1: i48–54. doi:10.1136/bjsm.2006.027599. PMC 2657490. PMID 16799104.
  8. Scott JP, Peters-Golden M (2013 թ․ սեպտեմբեր). «Antileukotriene agents for the treatment of lung disease». Am. J. Respir. Crit. Care Med. 188 (5): 538–544. doi:10.1164/rccm.201301-0023PP. PMID 23822826.
  9. Hamzelou, Jessica (2015 թ․ հոկտեմբերի 23). «Old rat brains rejuvenated and new neurons grown by asthma drug». New Scientist. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  10. Yirka, Bob. «Asthma drug found to rejuvenate older rat brains». medicalxpress.com. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  11. Bao, F.; John, S.M.; Chen, Y.; Mathison, R.D.; Weaver, L.C. (2006). «The tripeptide phenylalanine-(d) glutamate-(d) glycine modulates leukocyte infiltration and oxidative damage in rat injured spinal cord». Neuroscience. 140 (3): 1011–1022. doi:10.1016/j.neuroscience.2006.02.061. PMID 16581192.
  12. Mathison, Ronald D.; Befus, A. Dean; Davison, Joseph S.; Woodman, Richard C. (2003). «Modulation of neutrophil function by the tripeptide feG». BMC Immunology. 4 (3): 3. doi:10.1186/1471-2172-4-3. PMC 152650. PMID 12659660.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  13. Mathison, R.; Davison, J.S.; Befus, A.D. (1994 թ․ նոյեմբեր). «Neuroendocrine regulation of inflammation and tissue repair by submandibular gland factors». Immunology Today. 15 (11): 527–532. doi:10.1016/0167-5699(94)90209-7. PMID 7802923.
  14. Mathison, Ronald D.; Malkinson, Terrance; Cooper, K.E.; Davison, J.S. (1997). «Submandibular glands: novel structures participating in thermoregulatory responses». Canadian Journal of Physiology and Pharmacology. 75 (5): 407–413. doi:10.1139/y97-077. PMID 9250374.
  15. Dery, R.E.; Mathison, R.; Davison, J.; Befus; A.D. (2001). «Inhibition of allergic inflammation by C-terminal peptides of the prohormone submandibular rat 1 (SMR-1)». International Archives of Allergy and Immunology. 124 (1–3): 201–024. doi:10.1159/000053710. PMID 11306968.
  16. Mathison, Ronald D; Christie, Emily; Davison, Joseph S (2008 թ․ հունվարի 1). «The tripeptide feG inhibits leukocyte adhesion». Journal of Inflammation. 5 (1): 6. doi:10.1186/1476-9255-5-6. PMC 2408570. PMID 18492254.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  17. Dery, René E.; Ulanova, Marina; Puttagunta, Lakshmi; Stenton, Grant R.; և այլք: (2004). «Frontline: Inhibition of allergen-induced pulmonary inflammation by the tripeptide feG: a mimetic of a neuro-endocrine pathway». European Journal of Immunology. 34 (12): 3315–3325. doi:10.1002/eji.200425461. PMID 15549777.
  18. Mathison, Ronald D.; Davison, Joseph S. (2006). «The tripeptide feG regulates the production of intracellular reactive oxygen species by neutrophils». Journal of Inflammation. 3 (9): 9. doi:10.1186/1476-9255-3-9. PMC 1534017. PMID 16776845.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  19. Mathison, R.; Lo, P.; Tan, D.; Scott, B.; Davison, J. S. (2001). «The tripeptide feG reduces endotoxin-provoked perturbation of intestinal motility and inflammation». Neurogastroenterology & Motility. 13 (6): 599–603. doi:10.1046/j.1365-2982.2001.00294.x. PMID 11903921.
  20. Fakhrudin, N.; Waltenberger, B.; Cabaravdic, M.; Atanasov, AG.; և այլք: (2014 թ․ ապրիլ). «Identification of plumericin as a potent new inhibitor of the NF-κB pathway with anti-inflammatory activity in vitro and in vivo». Br J Pharmacol. 171 (7): 1676–86. doi:10.1111/bph.12558. PMC 3966748. PMID 24329519.
  21. «Anti-inflammatory drugs may not protect cognitive function». Harvard Mental Health Letter. 25 (2): 7. 2008 թ․ օգոստոս. PMID 18724438.
  22. Rogers, Joseph (2008). «The Inflammatory Response in Alzheimer's Disease». Journal of Periodontology. 79 (8 Supplement): 1535–1543. doi:10.1902/jop.2008.080171. PMID 18673008.
  23. Sano, M.; Grossman, H.; Van Dyk, K. (2008). «Preventing Alzheimer's disease: separating fact from fiction». CNS Drugs. 22 (11): 887–902. doi:10.2165/00023210-200822110-00001. PMID 18840031.
  24. Liew, G.; Mitchell, P.; Wong, T. Y.; Rochtchina, E.; Wang, J. J. (2013). «The Association of Aspirin Use with Age-Related Macular Degeneration». JAMA Internal Medicine. 173 (4): 1–7. doi:10.1001/jamainternmed.2013.1583. PMID 23337937.
  25. Klein, B. E. K.; Howard, K. P.; Gangnon, R. E.; Dreyer, J. O.; Lee, K. E.; Klein, R. (2012). «Long-term Use of Aspirin and Age-Related Macular Degeneration». JAMA: The Journal of the American Medical Association. 308 (23): 2469–2478. doi:10.1001/jama.2012.65406. PMC 3630794. PMID 23288416.
  26. Akhtar, N.; Haqqi, T. M. (2012). «Current nutraceuticals in the management of osteoarthritis: A review». Therapeutic Advances in Musculoskeletal Disease. 4 (3): 181–207. doi:10.1177/1759720X11436238. PMC 3400101. PMID 22850529.
  27. Turner, Carlton, E.; Elsohly, Mahmoud A. (1981). «Biological activity of cannabichromene, its homologs and isomers» (PDF). Journal of Clinical Pharmacology. 21 (8–9 Supplement): 283S–291S. doi:10.1002/j.1552-4604.1981.tb02606.x. PMID 7298870. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  28. Alemi, M.; Sabouni, F.; Sanjarian, F.; Haghbeen, K.; Ansari, S. (2012). «Anti-inflammatory Effect of Seeds and Callus of Nigella sativa L. Extracts on Mix Glial Cells with Regard to Their Thymoquinone Content». AAPS PharmSciTech. 14 (1): 160–7. doi:10.1208/s12249-012-9899-8. PMC 3581679. PMID 23255199.
  29. Koeberle, Andreas; Rossi, Antonietta; Bauer, Julia; Dehm, Friederike; Verotta, Luisella; Northoff, Hinnak; Sautebin, Lidia; Werz, Oliver (2011 թ․ փետրվարի 18). «Hyperforin, an Anti-Inflammatory Constituent from St. John's Wort, Inhibits Microsomal Prostaglandin E2 Synthase-1 and Suppresses Prostaglandin E2 Formation in vivo». Frontiers in Pharmacology. 2: 7. doi:10.3389/fphar.2011.00007. ISSN 1663-9812. PMC 3108608. PMID 21687502.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  30. Joshua A. Zeichner, MD (2010 թ․ սեպտեմբեր). «Use of Topical Coal Tar Foam for the Treatment of Psoriasis in Difficult-to-treat Areas». The Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology. 3 (9): 37–40. PMC 2945847. PMID 20877524.
  31. van den Bogaard EH, Bergboer JG, Vonk-Bergers M, van Vlijmen-Willems IM, Hato SV, van der Valk PG, Schröder JM, Joosten I, Zeeuwen PL, Schalkwijk J (2013 թ․ փետրվար). «Coal tar induces AHR-dependent skin barrier repair in atopic dermatitis». The Journal of Clinical Investigation. 123 (2): 917–27. doi:10.1172/JCI65642. PMC 3561798. PMID 23348739.
  32. «Dr. Weil's Anti-Inflammatory Food Pyramid». Dr Weil. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.Կաղապար:Unreliable medical source
  33. «List of 63 Anti-Inflammatory Foods to Choose from for Natural Healing». The Natural Anti-Inflammatory Remedies. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.Կաղապար:Unreliable medical source
  34. Hyman, Mark (2006). Ultrametabolism: The Simple Plan for Automatic Weight Loss. New York, New York: Simon and Schuster. էջ 137. ISBN 9781416531821. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.Կաղապար:Unreliable medical source
  35. Willyard, Cassandra (2010 թ․ սեպտեմբերի 2). «How Fish Oil Fights Inflammation». ScienceNOW. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  36. 36,0 36,1 Simopoulos, Artemis P. (2003). «Importance of the Ratio of Omega-6/Omega-3 Essential Fatty Acids: Evolutionary Aspects». In Simopoulos, Artemis P.; Cleland, Leslie G. (eds.). Omega-6/Omega-3 Essential Fatty Acid Ratio: The Scientific Evidence. World Review of Nutrition and Dietetics. Vol. 92. էջեր 1–22. doi:10.1159/000073788. ISBN 978-3-8055-7640-6. PMID 14579680.
  37. Wada, M.; Delong, C. J.; Hong, Y. H.; Rieke, C. J.; Song, I.; Sidhu, R. S.; Yuan, C.; Warnock, M.; և այլք: (2007). «Enzymes and Receptors of Prostaglandin Pathways with Arachidonic Acid-derived Versus Eicosapentaenoic Acid-derived Substrates and Products». Journal of Biological Chemistry. 282 (31): 22254–66. doi:10.1074/jbc.M703169200. PMID 17519235.
  38. «Natural Anti-Inflammatory Diet Foods». Health Articles (ամերիկյան անգլերեն). 2019 թ․ հուլիսի 1. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 15-ին.
  39. «吃什么食物可以消炎,消炎作用最强的食物,最佳消炎食物(一)». WebMD (Chinese (China)). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
  40. Pedersen, BK. (2013 թ․ հուլիս). «Muscle as a secretory organ». Compr Physiol. 3 (3): 1337–62. doi:10.1002/cphy.c120033. ISBN 9780470650714. PMID 23897689.
  41. Cleland, Leslie G; James, Michael J; Proudman, Susanna M (2006). «Fish oil: what the prescriber needs to know». Arthritis Research & Therapy. 8 (1): 202. doi:10.1186/ar1876. PMC 1526555. PMID 16542466.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  42. Mickleborough, Timothy (2005). «Dietary Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acid Supplementation and Airway Hyperresponsiveness in Asthma». Journal of Asthma. 42 (5): 305–14. doi:10.1081/JAS-62950. PMID 16036405.
  43. K S Broughton; Johnson, CS; Pace, BK; Liebman, M; Kleppinger, KM (1997 թ․ ապրիլի 1). «Reduced asthma symptoms with n-3 fatty acid ingestion are related to 5-series leukotriene production». The American Journal of Clinical Nutrition. 65 (4): 1011–7. doi:10.1093/ajcn/65.4.1011. PMID 9094887.
  44. Agrawal N (1991 թ․ հունիս). «Risk factors for gastrointestinal ulcers caused by nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs)». Journal of Family Practice. 32 (6): 619–24. PMID 2040888.
  45. Warner-Schmidt JL, Vanover KE, Chen EY, Marshall JJ, Greengard P (2011 թ․ մայիս). «Antidepressant effects of selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) are attenuated by antiinflammatory drugs in mice and humans». Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 108 (22): 9262–7. Bibcode:2011PNAS..108.9262W. doi:10.1073/pnas.1104836108. PMC 3107316. PMID 21518864.