Ունակություն

Էլեկտրամագնիսականություն
Էլեկտրականություն Մագնիսականություն
Էլեկտրաստատիկա Էլեկտրական լիցք Ստատիկ էլեկտրականություն Էլեկտրական դաշտ Հաղորդիչ Մեկուսիչ Տրիբոէլեկտրականություն Էլեկտրաստատիկ լիցքաթափում Ինդուկցիա Կուլոնի օրենք Գաուսի օրենք Էլեկտրական հոսք Պոտենցիալ էներգիա Էլեկտրական դիպոլային մոմենտ Բևեռացման խտություն
Մագնիսաստատիկա Մագնիսական դաշտի շրջապտույտի թեորեմ Մագնիսական դաշտ Մագնիսացում Մագնիսական հոսք Բիո-Սավարի օրենք Մագնիսական դիպոլային մոմենտ Գաուսի օրենքը մագնիսականության համար
Էլեկտրադինամիկա Լորենցի ուժ Էլեկտրամագնիսական ինդուկցիա Ֆարադեյի օրենք Լենցի կանոն Շեղման հոսանք Մաքսվելի հավասարումներ Էլեկտրամագնիսական դաշտ Էլեկտրամագնիսական ճառագայթում Մաքսվելի թենզոր Պոյնտինգի վեկտոր Լիենար-Վիխերտի պոտենցիալներ Յեֆիմենկոյի հավասարումներ Մրրկային հոսանք Լոնդոնի հավասարումներ
Էլեկտրական ցանց Էլեկտրական հոսանք Էլեկտրական պոտենցիալ Լարում Դիմադրություն Օհմի օրենք Հաջորդական միացում Զուգահեռ միացում Հաստատուն հոսանք Փոփոխական հոսանք Էլեկտրաշարժիչ ուժ Ունակություն Ինդուկտիվություն Իմպեդանս Ռեզոնատոր Ալիքատար
Կովարիանտ ձևակերպում Էլեկտրամագնիսական թենզոր Քառաչափ հոսանք Էլեկտրամագնիսական պոտենցիալ
Գիտնականներ Ամպեր Կուլոն Ֆարադեյ Գաուս Հեվիսայդ Հենրի Հերց Լորենց Մաքսվել Տեսլա Վոլտա Վեբեր Էրստեդ
դ ք խ

Ունակություն (Էլեկտրաունակություն), հաղորդիչի կամ հաղորդիչների համակարգի էլեկտրական բնութագիր, հաղորդիչի՝ էլեկտրական լիցք կուտակելու ունակությունը։ Էլեկտրատեխնիկայում այն կոչում են երկու հաղորդիչների փոխադարձ ունակություն։ Այդպիսի ունակությունը սահմանվում է որպես լիցքի մեծության և այդ հաղորդիչների պոտենցիալների տարբերության հարաբերություն։

Առանձնացված (այլ հաղորդիչներից հեռու գտնվող) հաղորդիչի էլեկտրաունակություն է կոչվում այն մեծությունը ${\displaystyle (C)}$, որը հավասար է հաղորդիչի լիցքի ${\displaystyle (q)}$ և էլեկտրական պո��ենցիալի ${\displaystyle (\varphi )}$ հարաբերությանը՝ ${\displaystyle C={\frac {q}{\varphi }}}$:

Երկու հաղորդիչների փոխադարձ էլեկտրաունակություն է կոչվում այն մեծությունը, որը հավասար է մի հաղորդիչից մյուսին փոխանցված էլեկտրական լիցքի և հաղորդիչների պոտենցիալների տարբերության փոփոխության հարաբերությանը։ Մասնավորապես, կոնդենսատորի էլեկտրաունակությունը՝ ${\displaystyle C={\frac {q}{\varphi _{1}-\varphi _{2}}}}$ (${\displaystyle (q)}$-ն կոնդենսատորի լիցքն է, ${\displaystyle \varphi _{1},\varphi _{2}}$ շրջադիրների պոտենցիալներն են)։

Վակուումում գտնվող առանձնացված հաղորդիչ գնդի էլեկտրաունակությունը թվապես հավասար է իր շառավղին։ Հաղորդիչների էլեկտրաունակությունը կախված է դրանց ձևից, չափերից, փոխդասավորությունից և միջավայրի դիէլեկտրիկ թափանցելիությունից։ Միավորների միջազգային համակարգում էլեկտրաունակությունը չափվում է ֆարադով, իսկ գաուսյան համակարգում՝ սմ–ով։ Ստորև բերվում են որոշ հաղորդիչների և դրանց պարզագույն համակարգերի էլեկտրաունակության հաշվման բանաձևերը (Միավորների միջազգային համակարգում)։

1. ${\displaystyle r}$ շառավղով գնդի էլեկտրաունակությունը՝ ${\displaystyle C=4\pi \varepsilon \varepsilon _{0}r}$ (երկրագնդի էլեկտրաունակությունը մոտավորապես հավասար է 710 մկֆ),
2. ${\displaystyle r}$ շառավղով բարակ տափօղակի էլեկտրաունակությունը՝ ${\displaystyle C={\frac {64}{25}}\pi \varepsilon \varepsilon _{0}r}$
3. հարթ կոնդենսատորի էլեկտրաունակությունը՝ ${\displaystyle C=\varepsilon \varepsilon _{0}{\frac {S}{d}}}$ (${\displaystyle d}$-ն շրջադիրների հեռավորությունն է, ${\displaystyle S}$–ը՝ մակերեսը),
4. գնդային կոնդենսատորների էլեկտրաունակությունը՝ ${\displaystyle C={\frac {4\pi \varepsilon \varepsilon _{0}}{1/r_{1}-1/r_{2}}}}$ (${\displaystyle r_{1}}$-ը ներքին գնդի շառավիղն է, ${\displaystyle r_{2}}$–ը՝ արտաքին),
5. գլանային կոնդենսատորի էլեկտրաունակությունը՝ ${\displaystyle C={\frac {2\pi \varepsilon \varepsilon _{0}l}{lnr_{2}/r_{1}}}}$ (${\displaystyle l}$-ը գլանի երկարությունն է, ${\displaystyle r_{1}}$-ը ներքին գնդի շառավիղն է, ${\displaystyle r_{2}}$–ը՝ արտաքին)։

Գրված բանաձևերում ${\displaystyle \varepsilon _{0}}$–ն վակուումի դիէլեկտրիկ թափանցելիությունն է, ${\displaystyle \varepsilon }$-ը՝ միջավայրի։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 25)։