Արամայիս Երզնկյան

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Երզնկյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Արամայիս Երզնկյան
Ծնվել է	մայիսի 2, 1879(1879-05-02)[1]
Ծննդավայր	Հաղպատ, Թիֆլիսի գավառ, Թիֆլիսի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[1]
Մահացել է	1937[2]
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Կրթություն	Ներսիսյան դպրոց (1898)[1] և Ժնևի համալսարան
Մասնագիտություն	հեղափոխական և քաղաքական գործիչ
Աշխատավայր	Կայծ[1] և Պայքար[1]
Զբաղեցրած պաշտոններ	Երևանի քաղաքապետ
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ[1]
Երեխաներ	Յուրի Երզնկյան
Aramais Erzinkyan Վիքիպահեստում

Արամայիս Հարությունի Երզնկյան (մայիսի 2, 1879(1879-05-02)^[1], Հաղպատ, Թիֆլիսի գավառ, Թիֆլիսի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն^[1] - 1937^[2]), հեղափոխական, կուսակցական և պետական գործիչ, ԽՄԿԿ անդամ (1898)։

Հմայակ Երզնկյանի եղբայրը։

Արամայիս Երզնկյանը ծնվել է 1879 թվականին Հաղպատ գյուղում, քահանա Տեր Հարությունի և Կատերինայի ընտանիքում^[3]։ Ավարտել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցը (1898), մեկնել Ժնև, սովորել Ժնևի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետում։ Ուսանողական տարիներից ծանոթացել է Պլեխանովի հետ, հարել մարքսիզմին, Ժնևում հիմնել «Կովկաս» մարքսիստական խմբակը, որում համախմբված են եղել Եվրոպայում ուսանող կովկասահայերը։ Խմբակի աշխատանքներին ներգրավված էին նաև Ստեփան Շահումյանը, Բոգդան Կնունյանցը, Մելիք Մելիքյանը (Դեդուշկա)։ 1898 թվականին մտել է ՌՍԴ/բ/Կ շարքերը։ 1902 թվականին հիմնադրել է «Հայ սոցիալ-դեմոկրատների միությունը»։ 1903 թվականին, ՌՍԴԲԿ 2-րդ համագումարից հետո, կանգնել է մենշևիկյան դիրքերում՝ մնալով նրա ձախ թևում մինչև 1920 թվականի վերջը։ 1907 թվականին մասնակցել է ՌՍԴԲԿ 5-րդ (Լոնդոնյան) համագումարին։ 1906 թվականին խմբագրել է բոլշևիկյան «Կայծ», 1915 թվականի դեկտեմբերից՝ ս-դ․ «Պայքար» թերթերը։ 1916 թվականին ընտրվել է Թիֆլիսի քաղաքային դումայի, 1917 թվականի Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո՝ բանվորական խորհրդի, ապա՝ Անդրկովկասյան սեյմի անդամ։ Այդ խորհուրդը կազմված էր 15 անդամներից, որոնցից վեցը ՀՅԴ անդամներ էին (Ավետիս Ահարոնյան, Աբրահամ Գյուլխանդանյան, Ռուբեն Տեր-Մինասյան, Խաչատուր Կարճիկյան, Նիկոլ Աղբալյան, Կորյուն Ղազազյան), երկուսը` սոցիալիստ-հեղափոխական` էսէռ (Հովհաննես Տեր-Օհանյան, Լևոն Աթաբեկյան), մեկը` հնչակյան (Ղազար Տեր-Ղազարյան), մեկը` մենշևիկ (Արամայիս Երզնկյան)։ Հայ ժողովրդական կուսակցությունն ուներ երկու ներկայացուցիչ (Սամսոն Հարությունյան, Հարություն Այվազյան) և երեք անկուսակցական (Տիգրան Բեկզադյան, Ստեփան Մամիկոնյան, Պետրոս Զաքարյան)^[3]։ 1920 թվականին Երզնկյանը, որպես մենշևիկ-ինտերնացիոնալիստների խմբի լիազոր-ներկայացուցիչ, բանակցություններ է վարել ՌԿ(բ)Կ Կովկասյան բյուրոյի հետ՝ խումբը կոմունիստական կուսակցությանը ձուլելու համար։ 1921 թվականից պատասխանատու աշխատանքներ է վարել Վրաստանում, ապա՝ Հայաստանում։ Եղել է ՀԽՍՀ Հողժողկոմ, Ժողկոմխորհի նախագահի տեղակալ, Երևանի քաղխորհրդի գործկոմի նախագահ։ 1922 թվականից անընդմեջ ընտրվել է Հայաստանի և Անդրկովկասի կուսակցական և խորհրդային ղեկավար մարմիններում։

1921-1929 թվականներին եղել է ՀՍԽՀ հողագործության ժողովրդական կոմիսար։ 1930 թվականից աշխատել է Անդրկովկասյան դաշնության հողագործության ժողկոմ։ 1931-1935 թվականներին եղել է ՀՍԽՀ ժողկոմխորհի նախագահի տեղակալ, միաժամանակ՝ 1931-1933 թվականներին Երևանի քաղխորհրդի գործկոմի նախագահ։ 1935-1936 թվականներին աշխատել է ՀՍԽՀ կոմունալ տնտեսության ժողկոմ^[4]։

1935 թվականին Աղասի Խանջյանը Արամայիս Երզնկյանին ազատել է Ժողկոմխորհի քարտուղարի տեղակալի պաշտոնից։ Ի պատասխան նա նամակով դիմել է Անդրոկովկասի մարզկոմի քարտուղար Լավրենտի Բերիային։ Նամակում նա Խանջյանին անվանում է երկերեսանի, հակապետական գործունեություն ծավալող, ով տատանվում է նացիոնալ-դեմոկրատիզմի ու ձախակողմյան քյալլագյոզության միջև։ Ըստ նրա՝ Խանջյանը մի կողմից պատսպարում է ազգայնականորեն տրամադրված ինտելիգենցիային, մյուս կողմից հանրային հայտարարություններում կոչ է անում վերջ դնել ազգայնականությանը։ Որպես հիմնավորում նա բերում է Խանջյանի պնդումը, որ Արցախը, Կարսն ու Նախիջևանը պետք է միացվեն Հայաստանին^[5]։

1936 թվականին նա ձերբակալվում է որպես ձախակողմյան հակահեղափոխական տրոցկիստական կազմակերպության անդամ ու 1937 թվականի օգոստոսին^[5] անհայտ պայմաններում մահացել է Ներքին գործերի ժողկոմիսարիատի բանտախցում։

Ժնևում ուսանելու տարիներին հանդիպել է իր ապագա կնոջը՝ Աննային, ով սովորում էր Ժնևի կոնսերվատորիայում։ Արամայիսն ու Աննան ունեցել են չորս զավակ։ Նրանց զավակներից են կինոռեժիսոր Յուրի Երզնկյանը, պետական գործիչ Լևոն Երզինկյանը։

Երևանի թիվ 118 ավագ դպրոցը կրում է Արամայիս Երզնկյանի անունը։ Գտնվում է Աջափնյակ վարչական շրջանի Արզումանյան փողոց, 8 շենք հասցեում^[6]։

• Գառնիկ Շախկյան Ալեքսանդր Թամանյան և Արամայիս Երզնկյան Արխիվացված 2017-05-17 Wayback Machine
• Երզնկյան, Ա Լ; Պետրոսյան, Վլադիմիր Գևորգի, eds. (2002). «Արամայիս Երզնկյան. դեմք՝ լեգենդ։ Կյանքն ու գործունեությունը». Զանգակ-97. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 14-ին.
• «Արամայիս Երզնկյան». Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 14-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արամայիս Երզնկյան» հոդվածին։

Չափորոշչային վերահսկողություն LCCN: n2003067613 · VIAF: 51064392 · WorldCat VIAF: 51064392

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 586)։

դ ք խ Երևանի քաղաքապետներ Ռուսական կայսրություն (1879-1918) Երևանի քաղաքագլուխներ:Հովհաննես Զուրաբի Ղորղանյան • Բարսեղ Արսենի Գեղամյան • Լևոն Հակոբի Տիգրանյանց • Արամ Մարտիրոսի Բունիաթյան • Վահան Տեր-Սարգսյան • Իսահակ Ղահրամանի Մելիք-Աղամալյան • Հովսեփ Ֆադեյի Տիգրանով • Հովհաննես Ղահրամանի Մելիք-Աղամալյան • Սմբատ Հարությունի Խաչատուրյանց • Թադևոս Թոշյան Հայաստանի առաջին hանրապետություն (1918-1920) Երևանի քաղաքագլուխներ:Թադևոս Թոշյան • Մկրտիչ Մուսինյանց Հայկական ԽՍՀ (1920-1991) Երևան քաղաքի հեղկոմի նախագահներ: Հրանտ Մկրտչի Թավաքալյան • Գևորգ Սարգսյան • Բենիամին Սահակյան • Ռուբեն Սաֆրազբեկյան Երևանի քաղաքային խորհրդի գործադիր կոմիտեի նախագահներ: Հայկ Ազատյան Երևանի քաղաքային խորհրդի նախագահներ: Սուրեն Շադունց • Առաքել Ավագյան • Արամ Հովհաննեսի Շահգելդյան • Արամ Կոստանյան Երևանի քաղաքային խորհրդի գործադիր կոմիտեի նախագահներ: Վարդան Ալեքսանի Մամիկոնյան • Գևորգ Սարիբեկի Հանեսօղլյան • Սերգեյ Մարտիկյան • Ասատուր Ասրիյան • Արամայիս Հարությունի Երզնկյան • Կարապետ Մատինյան • Ալեքսանդր Հարությունի Շահսուվարյան • Լևոն Գրիգորի Հովսեփյան • Սողոմոն Մկրտչի Կարապետյան • Սարգիս Վարդևանի Քամալյան • Զավեն Վարդանի Չարչյան • Աշոտ Ղազարյան • Եղիշե Վարդանյան • Վազրիկ Սեկոյան • Բաբկեն Աստվածատրյան • Գուրգեն Տիգրանի Չոլախյան • Գուրգեն Փահլևանյան • Սուրեն Ասատուրի Վարդանյան • Գրիգոր Հովհաննեսի Հասրաթյան • Հրանտ Ենգիբարյան • Մուրադ Հովհաննեսի Մուրադյան • Էդուարդ Փաշոյի Ավագյան • Արտաշես Մամիկոնի Գեղամյան • Համբարձում Փայլակի Գալստյան Հայաստան (1991-ից) Երևանի քաղաքային խորհրդի գործադիր կոմիտեի նախագահներ: Համբարձում Փայլակի Գալստյան (1990-1992) • Վահագն Գառնիկի Խաչատրյան (1992-1996) Երևանի քաղաքապետեր: Աշոտ Միրզոյան (1996) • Վանիկ Սմբատի Սիրադեղյան (1996-1998) • Սուրեն Ջհանգիրի Աբրահամյան (1998-1999) • Ալբերտ Մուշեղի Բազեյան (1999-2001) • Ռոբերտ Նազարյան (2001-2003) • Երվանդ Զախարյան (2003-2009) • Գագիկ Բեգլարյան (2009-2010) • Կարեն Կարապետյան (2010-2011) • Տարոն Մարգարյան (2011-2018) • Հայկ Մարության (2018-2021) • Հրաչյա Սարգսյան (2021-2023) • Տիգրան Ավինյան (2023-ներկա)