Այովա

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Այովա (այլ կիրառումներ)

Այովա անգլ.՝ State of Iowa
flag of Iowa?
Երկիր	ԱՄՆ
Մասն է	Միջին Արևմուտք և Մայրցամաքային նահանգներ
Հիմն	The Song of Iowa?
Կարգավիճակ	ԱՄՆ-ի նահանգ
Մտնում է	ԱՄՆ
Վարչկենտրոն	Դե Մոյն
Ամենաբարձր կետ	Hawkeye Point?
ԲԾՄ	335 մետր
Օրենսդրական մարմին	Iowa General Assembly?
Դատական մարմին	Iowa Supreme Court?
նահանգապետ	Քիմ Ռեյնոլդս
Միության մուտք	հուլիսի 3, 1890 (29-րդ)
Պաշտոնական լեզուներ	անգլերեն
Բնակչություն	▲3 190 369 մարդ (ապրիլի 1, 2020)[1] (30 տեղ)
Տարածք	145 746 կմ²  (26 տեղ)
Հիմնադրված է	դեկտեմբերի 28, 1846 թ.
Սահմանակցում է	Մինեսոտա, Վիսկոնսին, Իլինոյս, Միսսուրի, Նեբրասկա և Հարավային Դակոթա
Ժամային գոտի	CDT?, Ամերիկա/Չիկագո, UTC-6 և UTC-5
Հապավում	IA
ISO 3166-2 կոդ	US-IA
Անվանված է	Iowa people?
Մականուն	The Hawkeye State
Միության մուտք	հուլիսի 3, 1890 (29-րդ)
iowa.gov​(անգլ.)
Այովա Վիքիպահեստում

Այովա (անգլերեն՝ Iowa), նահանգ ԱՄՆ-ի կենտրոնական մասում։ Տարածքը՝ 145,7 հազար կմ քառակուսի։ Վարչական կենտրոնը՝ Դե Մոյն։

Անվանումն (անգլերեն՝ Iowa) ստացել է Միսիսիպիի վտակ Այովա գետի անունից, հնդկացիական ծագում ունի։ Ոմանք ենթադրում են, որ այն առաջացել է սիու լեզվի «օրորող» նշանակող բառից, ոմանք էլ գտնում են, որ այն առաջացել է այդտեղ ապրած հնդկացիական ցեղին տրված (հարևան դակոտա ցեղի կողմից) «քնածներ», այսինքն՝ «ծույլեր» անունից^[2]։

Նահանգը գտնվում է խոշոր գետեր Միսուրիի և Միսիսիպիի միջև։ Նահանգը սահմանակից է Մինեսոտային, Հարավային Դակոտային, Նեբրասկային, Միսսուրիին, Իլինոյսին և Վիսկոնսին նահանգին։ Այովայի հյուսիսային սահմանը անցնում է 43° 30' հյուսիսային լայնության գծով։ Հարավից սահմանկից է Դե-Մոյն գետին, որը գտնվում է 40° 35′ հյուսիսային լայնությունում։ Այս սահմանները սահմանվել են համաձայն ԱՄՆ Գերագույն դատարանի որոշման `1849 թվականին։

Այովա նահանգը ներառում է 99 թաղամասեր, սակայն 100 շրջանների կենտրոններ, քանի որ Լիի շրջանը ունի երկու թաղամասային կենտրոն։

Նահանգի ամենաբարձր կետը Հոկայ-Փոյնթ-ն է (509 մ), ամենաբարձր կետը գտնվում է ծովի վրա, ծովի բարձրության ամենացածր կետը Կիոկակ դաշտն է` 146 մ։ Ծովի մակարդակից բարձր միջին բարձրությունը 335 մետր է։

Նահանգն ունի մայրցամաքային կլիմա, սակայն տեղումների քանակը մեծ է։ Նահանգը պարբերաբար ենթարկվում է ջրհեղեղների, փոթորիկների և տորնադոների։

2014 թվականի հուլիսի 1-ի մարդահամարի տվյալներով նահանգի բնակչությունը կազմում է 3 107 126 մարդ^[3]։ Բնակչության 72,2 %-ը ծնվել է այս նահանգում, 23,2 %-ը` ԱՄՆ-ի մյուս նահանգներում<sup>[4]</sup>։ 2007 թվականի տվյալների համաձայն բնակչության բնական աճը կազմել է 53.706 մարդ (եղել են 197.163 ծնելիության և 143.457 մահվան դեպքեր)։ Բնակչությունը աճել է արտասահմանից եկող ներգաղթի շնորհիվ` կազմելով 29 386 մարդ, սակայն նվազել է 41 140 մարդով` ԱՄՆ-ից դուրս եկող արտագաղթի պատճառով։ Բնակչության 6,1 %-ը մինչև հինգ տարեկան երեխաներ են, 22,6 %-ը` մինչև 18 տարեկան պատանիներ, 14,7 %-ը` մինչև 65 և ավելի մեծ տարիքի մարդիկ։ Նահանգի բնակչության 49,2 %-ը տղամարդիկ են։ Այովայի բնակչության կենտրոնը Մարշալթաուն քաղաքն է։

2010 թվականի ԱՄՆ մարդահամարի տվյալներով բնակչության 91,3 %-ը սպիտակամորթներ են (ոչ իսպանախոս սպիտակամորթներ — 88,7 %), աֆրոամերիկացիները կազմում են 2,9 %, հնդկացիներ և Ալիասկայի տեղաբնիկներ` 0,4 %, ասիացիները` 1,7 %, Հավայան կղզու տեղաբնիկներ և խաղաղ օվկիանոսի կղզիների տեղաբնիկներ, երկու և ավելի ցեղերի ներկայացուցիչները` 1,8 %։ Բնակչության 5,0 %-ը իսպանական կամ լատինոամերիկյան ծագման մարդիկ են^[6]։

Էթնիկական կազմ.

• ամերիկաբնակ գերմանացիներ 35,7 %,
• իռլանդացիներ 13,5 %,
• բրիտանացիներ 9,5 %,
• «ամերիկացիներ» 6,6 %,
• նորվեգացիներ 5,7 %,
• և այլն։

2001 թ. Նյու Յորքի քաղաքային համալսարանի ուսումնասիրության համաձայն, ամերիկացիների 52%-ը բողոքականներ են, 23%-ը` կաթոլիկներ, 6%-ը` այլ կրոնների ներկայացուցիչներ^[7]։ Հարցվածների 13%-ը աթեիստներ են, իսկ 5%-ը չի պատասխանել։ 2000-ի տվյալներով ամենամեծ բողոքական եկեղեցիները Ամերիկայի ավետարանական լյութերական եկեղեցին է, որն ունի 268,543 հետևորդ (15,5% -ը անդամակցում է կրոնական կազմակերպությանը) և Միացյալ Մեթոդիստական եկեղեցին` 248,211 հետևորդ (14,5%)^[8]։

Նահանգի ՀՆԱ-ն 2016 թվականին կազմել է 178.766 միլիարդ դոլար։

Այովան առաջատար նահանգ է գյուղատնտեսության ոլորտում (1989 թ. յուրաքանչյուր 27 բնակչի համար եղել է մեկ ֆերմա)։ Գյուղատնտեսության մեջ գերիշխող է եգիպտացորենի, սոյայի, վարսակի մշակումն ու մսաբուծությունը (նահանգը առաջատար է խոզի մսի արտադրության մեջ)։ Քիմիական նյութերի ինտենսիվ օգտագործումը հանգեցրել է լուրջ բնապահպանական խնդիրների, ինչը շատ ֆերմերներին ստիպել է անցնել էկոլոգիապես մաքուր գյուղատնտեսության։

Արդյունաբերությունն ուղղված է գյուղատնտեսության կարիքների սպասարկմանը։

1980 թվականին նահանգում զարգացած ծառայողական արդյունաբերություն է եղել, որն ավելի շատ աշխատողներ է զբաղեցրել, քան ընդհանուր առմամբ գյուղատնտեսության և արդյունաբերության մեջ (Des Moines- ը ապահովագրական բիզնեսի խոշոր կենտրոնն է)։

80-ականների լուրջ տնտեսական դժվարություններից հետո սկսվել է տնտեսության ինտենսիվ դիվերսիֆիկացիա (էլեկտրոնիկայի զարգացում, խաղերի մասնակի օրինականացում և այլն)։

• Այովա-սիթի
• Բիրլինգթոն
• Բեթենդորֆ
• Դևենպորտ
• Վեսթ- Դե Մորին
• Դուբուկե
• Արևմտյան-Դե-Մոյն
• Քաունսիլ-Բլաֆս
• Քլինթոն
• Մարշալթաուն
• Մուսկատին
• Մեյսոն Սիթի
• Մարիոն
• Օտտումվան
• Սիդար-Րափիդս
• Սիդար-Ֆոլս
• Սու-Սիթի
• Էրբանդեյլ
• Վոթերլու
• Ֆորթ-Դոջ
• Ամես
• Անսենին
• Ջորջ (Այովա)

• Iowa.gov – Պաշտոնական կայք

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Այովա» հոդվածին։

Թեմատիկ կայքեր GeoNames · Open Directory Project Բառարաններ և հանրագիտարաններ Բրիտանիկա (9-րդ) · Բրիտանիկա (11-րդ) · Բրիտանիկա · Բրիտանիկա (12-րդ) · Բրոքհաուսի և Եփրոնի · Բրոքհաուսի և Եփրոնի · Բրոքհաուսի և Եփրոնի փոքր · Լարուսի · Հրեական Բրոքհաուսի և Եփրոնի · Մեծ կատալոնական · Մեծ նորվեգական · Մեծ սովետական (1 հրտ.) · American Cycl. (1879) · Catholic (1907—13) · Catholic (1997—…) · MESH ID   Չափորոշչային վերահսկողություն BNE: XX458638 · BNF: 123174975 · CiNii: DA15926756 · GND: 4109226-0 · ISNI: 0000000403962037 · LCCN: n79081387 · NKC: ge170574 · SUDOC: 17656456X · VIAF: 153594323 · WorldCat VIAF: 153594323

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 348)։

դ ք խ Այովա Մայրաքաղաք՝ Դե Մոյն Շրջաններ Ադամս շրջան Ադեր շրջան Ալմակի շրջան Այովա շրջան Ապանուս շրջան Բատլեր շրջան Բենտոն շրջան Բլեք Հոուկ շրջան Բյուկենան շրջան Բուենա Վիստա շրջան Բուն շրջան Բրեմեր շրջան Գաթրի շրջան Գրանդի շրջան Գրին շրջան Դալաս շրջան Դե Մոյն շրջան Դելավեր շրջան Դեկատուր շրջան Դեյվիս շրջան Դիկինսոն շրջան Դուբյուք շրջան Էմետ շրջան Թամա շրջան Թեյլոր շրջան Իդա շրջան Լայոն շրջան Լի շրջան Լին շրջան Լուիզա շրջան Լուկաս շրջան Կես շրջան Համիլտոն շրջան Հարդին շրջան Հարիսոն շրջան Հենրի շրջան Հենքոկ շրջան Հովարդ շրջան Հումբոլդ շրջան Մադիսոն շրջան Մահասկա շրջան Մասկատին շրջան Մարշալ շրջան Մերիոն շրջան Միլս շրջան Միտչել շրջան Մոնոնա շրջան Մոնտգոմերի շրջան Մոնրո շրջան Յունիոն շրջան Շելբի շրջան Ուապելո շրջան Ուեբստեր շրջան Ուեյն շրջան Ուինեբագո շրջան Ուինեշիկ շրջան Ուորեն շրջան Ուորտ շրջան Ուուդբերի շրջան Չերոկի շրջան Չիկասո շրջան Ջասպեր շրջան Ջեքսոն շրջան Ջեֆերսոն շրջան Ջոնս շրջան Ջոնսոն շրջան Ռայթ շրջան Ռինգոլդ շրջան Սակ շրջան Սեդար շրջան Սերո Գորդո շրջան Սիու շրջան Սկոտ շրջան Ստորի շրջան Վան Բուրեն շրջան Վաշինգտոն շրջան Փալո Ալտո շրջան Փեյջ շրջան Փլիմունտ շրջան Փոլկ շրջան Փոկահոնտաս շրջան Փովեշիկ շրջան Փոտավատամի շրջան Քալհուն շրջան Քերոլ շրջան Քիոկակ շրջան Քլարկ շրջան Քլեյ շրջան Քլեյտոն շրջան Քլինտոն շրջան Քոսուտ շրջան Քրոուֆորդ շրջան Օ'Բրայեն շրջան Օդուբոն շրջան Օսեոլա շրջան Ֆայետ շրջան Ֆլոյդ շրջան Ֆրանկլին շրջան Ֆրիմոնտ շրջան Պորտալ:ԱՄՆ

դ ք խ ԱՄՆ-ի վարչական բաժանում Նահանգներ Ալաբամա  • Ալյասկա  • Այդահո  • Այովա  • Արիզոնա  • Արկանզաս  • Արևմտյան Վիրջինիա  • Դելավեր  • Թենեսի  • Իլինոյս  • Ինդիանա  • Լուիզիանա  • Կալիֆոռնիա  • Կանզաս  • Կենտուկի  • Կոլորադո  • Կոնեկտիկուտ  • Հավայի  • Հարավային Դակոտա  • Հարավային Կարոլինա  • Հյուսիսային Դակոտա  • Հյուսիսային Կարոլինա  • Մասսաչուսեթս  • Մեն  • Մերիլենդ  • Մինեսոտա  • Միչիգան  • Միսսիսիպի  • Միսսուրի  • Մոնտանա  • Յուտա  • Նեբրասկա  • Նյու Հեմփշիր  • Նյու Մեքսիկո  • Նյու Յորք  • Նյու Ջերսի  • Նևադա  • Ջորջիա  • Ռոդ Այլենդ  • Վայոմինգ  • Վաշինգտոն  • Վերմոնտ  • Վիսկոնսին  • Վիրջինիա  • Տեխաս  • Փենսիլվանիա  • Օկլահոմա  • Օհայո  • Օրեգոն  • Ֆլորիդա Դաշնային շրջան Վաշինգտոն ԿՇ Կղզիական տարածքներ Ամերիկյան Սամոա  • Ամերիկյան Վիրջինյան կղզիներ  • Գուամ  • Հյուսիսային Մարիանյան կղզիներ  • Պուերտո Ռիկո Արտաքին փոքր կղզիներ Բեյքերի կղզի  • Հաուլենդ  • Ջարվիս  • Ջոնստոն  • Քինգմեն խութ  • Միդուեյ (կղզի)  • Նավասա  • Պալմիրա  • Ուեյք Պորտալ:ԱՄՆ