Օսյեկ (խորվ.՝ Osijek, գերմ.՝ Esseg, հունգ.՝ Eszék), քաղաք, որը գտնվում է Խորվաթիայի արևելյան մասում։ Այն գտնվում է Սլավոնիա քաղաքում, երկրի մայրաքաղաք Զագրեբի արևելյան մասում, Դրավայի գետի աջ ափին, Դանուբից 25 կմ հեռավորության վրա։ Օսյեկը Խորվաթիայում չորրորդ ամենամեծ քաղաքն է Զագրեբից, Սպլիտից և Ռիեկայից հետո։ Բնակչությունը 90411 մարդ է։ Վարչական կենտրոնը Օսյեկ-Բարանյան է։ 2011 թվականին բնակչության թիվը կազմել է 411 մարդ[3]։
Ընդհանուր տեղեկություններ
Քաղաքի անունը գալիս է Խորվաթական «oseka» բառից։
Օսյեկը խոշոր արդյունաբերական կենտրոն է։ Քաղաքը հյուրընկալում է ճարտարագիտական, թեթև, սննդի, փայտամշակման և քիմիական արդյունաբերության ոլորտներում։ Ամենահայտնի ձեռնարկություններից են «Սապոնիա» քիմիական գործարանը, «Դրավա» խաղային գործարանը (հիմնադրվել է՝ 1856 թվականին) և գարեջրի գործարանը, որը արտադրում է «Օսիեչկո» հայտնի գարեջուրը։ Օսյեկի գիտական և մշակութային հաստատությունների թվում են Ստրասմայեր համալսարանը (հիմնադրվել է՝ 1975 թվականին), Ազգային թատրոնը, երկրում գործող ակվարիում ունեցող ամենամեծ կենդանաբանական այգին, հնագույն սլավոնական թանգարանը (հիմնադրվել է` 1877 թվականին.), Հնագիտական թանգարանը։
Պատմությունը
Քաղաքի պատմությունը ավելի քան 2000 տարեկան է։ Հին ժամանակներից Իլյարյանների բնակավայրը անցնում էր Դրավայի տարածքով։ Հռոմեական կայսր Հադրիանոսը 131-րդ տարում տվեց նոր կարգավորումներ, որը կոչվում էր Մուրսա, այն վերաբերում էր գաղութների կարգավիճակին և որոշ արտոնությունների։ Կայսրության անկումից հետո քաղաքը մի քանի անգամ ավերվեց։ IX դարում այնտեղ հաստատվեցին սլավոնականները։ Այդ ժամամակահատվածում քաղաքը պատկանում էր տեղի իշխաններին, ապա` Հունգարական թագավորությանը։ 1196 թվականին քաղաքը առաջին անգամ հիշատակվեց Օսյեկ անունով։ Քաղաքի հնագույն մասը (կառուցված Մուրսա ամրոցի ավերակներից) կոչվում է Թրրդա։ XVI դարում քաղաքը սկսեց հարձակվել Օսմանյան կայսրության կողմից, 1526 թվականին Բալկաններում թուրքերի կողմից հարձակման ժամանակ Օսյեկը գրավվեց և ամբողջությամբ քանդվեց։ Թուրքական իշխանության 150 տարիների ընթացքում քաղաքը վերակառուցվել է արևելյան ոճով։ 1687 թվականին պատերազմի ընթացքում ավստրիական բանակի կողմից այն կրկին քանդվեց։ Հետագա տարիներին քաղաքը կրկին վերակառուցվում է, գրեթե զրոյից։ 1721 թվականին, ինչպես և շատ այլ քաղաքներում, Օսյեկում նույնպես կառուցվեց հզոր ամրոց, որը դարձավ քաղաքի սիրտը։ Քաղաքը դառնում է Ավստրիայի կայսրության մի մասը և սկսում է զարգանալ դառնալով խոշոր քաղաքական և առևտրային կենտրոն։ 1809 թվականի Օսյեկը ստացել է ազատ թագավորական քաղաքի կոչում։ Բնակչությունը արագորեն աճում էր, 19-րդ դարի առաջին կեսին Օսյեկը Խորվաթիայում ամենամեծ քաղաքն էր։ 1910 թվականի մարդահամարի տվյալներով, քաղաքում բնակվում էր 31.388 մարդ, որոնցից 40% -ը խորվաթացիներ են, 36%-ը ավստրիացիներ և գերմանացիներ, 12%-ը հունգարացիներ։ Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո Սլավոնիայի Օսյեկը ամբողջությամբ դարձավ սերբերի, հովանավորների և սլովենիայի թագավորության (ավելի ուշ `Հարավսլավիայի թագավորություն) մասը։ 1943 թվականին Օսյեկում տպագրվեց «Glas Slavonije» թերթը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Օսյեկը ՀՍՖՀ- ի մաս էր կազմում։ 1991 թվականին Հարավսլավիայի բաժանման ժամանակ քաղաքը դարձավ անկախ Խորվաթիայի մաս։ Հետևյալ պատերազմում, Օսյեկը լուրջ վնասվածքներ ստացավ հրետակոծության հետևանքով։ Օսյեկից սերբական բնակչության զանգվածային արտահոսք է տեղի ունեցել, որը մինչև պատերազմը քաղաքի բնակչության 20,05% էր։ Մի քանի տասնյակ սերբեր սպանվել են քաղաքապետ Բրանիմիմ Գլասաշի կողմից, որը հետագայում դատապարտվել է պատերազմական հանցագործությունների համար։ Վուկովարի ճակատամարտի ավարտից հետո սերբերի զորքերի կողմից քաղաքի բռնազավթումը դարձավ սպառնալիք, սակայն խաղաղության բանակցությունները սկսեցին վերացնել այդ վտանգը։ Միևնույն ժամանակ, Օսյեկի մոտ, Խորվաթական զինվորների կողմից ստրկության սպառնալիք է եղել։ Հրդեհների դադարեցումից հետո վնասված և ավերված շենքերի մեծ մասը վերականգնվել է։
Տրանսպորտ
Քաղաքը միացված է ավտոմոբիլային ճանապարհներով Խորվաթիայի Սլավոնական Բրոդ, Վուկովար, Վիրովիտիկա քաղաքներին, ինչպես նաև Հունգարիայի, Սերբիայի, Բոսնիայի և Հերցեգովինայի հետ։ Քաղաքը ունի նաև մեծ գետի նավահանգիստ Դրավայում և երկաթուղային կայարանում։ Օսյեկից 20 կմ հեռավորության վրա է գտնվում քաղաքային օդանավակայանը։ 1926 թվականից գործում է Օսյեկի տրամվայը։
Տեսարժան վայրեր
- XVIII դարում կառուցված ամրոցը, որի ներսում է գտնվում Սուրբ Միխայիլ եկեղեցին
- Սուրբ աթոռ Պետրոս և Պողոս կաթոլիկ տաճար
- Քաղաքում կան բարոկկո ոճով ավստրիական շրջանի բազմաթիվ շենքեր
Հայտնի բնակիչներ
- Ֆերդեր Սիիշիչը (1869-1940 թվականներ) խորվաթացի պատմաբան։
- Մարկո Բաբիչ (ծնված 1981 թվականի հունվարի 28-ին) `Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ։
- Բլագիե Բերսան (1873-1934 թվականներ) Յուգոսլավական կոմպոզիտոր։
- Յուրիկա Վրանեչ (ծնված 1980 թվականի հունվարի 31-ին), Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ։
- Մայա Բոսկովիչ-Սթուլի (ծնվել է՝1922 թվականի նոյեմբերի 9-ին, մահացել է՝ 2012 թվականի օգոստոսի 14-ին) ֆոլկլորագիտության բնագավառում Խորվաթիայի գիտնական է, գիտության դոկտոր։
- Մարիո Գալինովիչը (ծնված 1976 թվականին նոյեմբերի 15-ին) հանդիսանում է խորվաթացի ֆուտբոլիստ։
- Էլենա Դոկիչ (ծնված 1983 թվականին ապրիլի 12-ին,), սերբական, հետագայում ավստրալիական թենիսիստ։
- Պետր Կրպան (ծնված 1974 թվականի հուլիսի 1-ին) `Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ։
- Զովոնիմիռ Կուլունդժիր (ծնվել է՝1911 հունվարի 16-ին մահացել է 1994 թվականին դեկտեմբերի 27-ին), Խորվաթիայի պատմաբան, հրապարակախոս, մատենագետ և գրող պատմաբան։
- Տոմիսլավ Ռուկավինան (ծնված 1974 թվականին հոկտեմբերի 14-ին) `Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ։
- Խրվոե Ստեվիչ (ծնվեց 1980 թվականի հունվարի 8-ին), Խորվաթիայի շախմատիստ և գրոսմայստեր։
- Իգոր Ցվիտանովիչը (ծնված 1970 թվականի նոյեմբերի 1-ին) Յուգոսլավյան, հետագայում Խորվաթացի ֆուտբոլիստ։
- Միրոսլավ Շարկո (ծնված 1962 թվականի հուլիսի 29-ին) հայտնի խորվաթացի երգիչ, երաժիշտ և քաղաքական գործիչ։
- Դավթ Շուկերը (ծնված 1968 թվականի հունվարի 1-ին) հանդիսանում է Հարավսլավիայի, հետագայում Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ։
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
Գրականություն
Խորվաթիա
