Դիտել Մասնակից:Gyurjinyan/Ավազարկղ6 էջի աղբյուրը

Ձեզ չի թույլատրվում խմբագրել այս էջը հետևյալ պատճառով.
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2024
Expiry of block: 08:48, 2 Հուլիսի 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Դուք կարող եք դիտել և պատճենել այս էջի ելատեքստը.
'''Միկրոբիոմ''' (''micro'' — «փոքր», ''bios'' — «<nowiki/>[[կյանք]]<nowiki/>») որոշակի միջավայրում  բնակվող [[միկրոօրգանիզմներ]]<nowiki/>ի ամբողջություն<ref name=":6">{{Cite web 2|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/microbiome|title=Microbiome|website=Merriam-Webster.com Dictionary|accessdate=2020-04-12|publisher=Merriam-Webster|lang=en|showlang=+}}</ref>: Հաճախ եզրույթն օգտագործվում է որպես «միկրոբիոտայի» կամ «<nowiki/>[[միկրոֆլորա]]<nowiki/>յի» հոմանիշ, որն առաջին անգամ օգտագործվել է 1952 թվականինին  [[Կոյուղի|կոյուղ]]<nowiki/>ու արտահոսքով ջրի աղտոտման վերաբերյալ հոդվածում<ref>{{Статья|ссылка=https://www.jstor.org/stable/20835?seq=1|автор=Mohr JL|заглавие=Protozoa as indicators of pollution.|год=1952|язык=en|издание=The Scientific Monthly|тип=|месяц=|число=|том=|номер=|страницы=|issn=|archivedate=2021-03-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210316035114/https://www.jstor.org/stable/20835?seq=1}}</ref>: Բոլոր [[էկոհամակարգեր]]<nowiki/>ն ունեն իրենց բնորոշ միկրոօրգանիզմները՝ [[հյսվածքներ]] և [[օրգան]]<nowiki/>ներից<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1126/science.1224203|автор=E. K. Costello, K. Stagaman, L. Dethlefsen, B. J. M. Bohannan, D. A. Relman|заглавие=The Application of Ecological Theory Toward an Understanding of the Human Microbiome|год=2012-06-06|издание=Science|том=336|выпуск=6086|страницы=1255–1262|issn=0036-8075, 1095-9203|doi=10.1126/science.1224203}}</ref> մինչև բնակության ամբողջական միջավայրեր<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1016/j.gde.2015.10.003|автор=Sean M Gibbons, Jack A Gilbert|заглавие=Microbial diversity — exploration of natural ecosystems and microbiomes|год=2015-12|издание=Current Opinion in Genetics & Development|том=35|страницы=66–72|issn=0959-437X|doi=10.1016/j.gde.2015.10.003}}</ref>: Միկրոբիոմը մասնակցում է էկոհամակարգի կարևորագույն գործընթացներին՝ նպաստելով ինչպես տեր-օրգանիզմի [[Նյութափոխանակություն|նյութափոխանակության]] գործընթացներին<ref name=":0">{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1371/journal.pbio.1001377|автор=Dirk Gevers, Rob Knight, Joseph F. Petrosino, Katherine Huang, Amy L. McGuire|заглавие=The Human Microbiome Project: A Community Resource for the Healthy Human Microbiome|год=2012-08-14|издание=PLoS Biology|том=10|выпуск=8|страницы=e1001377|issn=1545-7885|doi=10.1371/journal.pbio.1001377}}</ref>, այնպես էլ  գլոբալ մակարդակում [[նյութերի շրջապտույտ]]<nowiki/>ին:

Գենետիկ առումով ամենաբազմազանը հողի միկրոբիոտներն են, որոնք ազդում են ցամաքային և ստորգետնյա բիոմների, [[ջրային էկոհամակարգեր]]<nowiki/>ի և  մթնոլորտի փոխազդեցության վրա: Հողի միկրոբիոտները կարող են նաև ազդել շրջակա միջավայրի վրա: Օվկիանոսի միկրոբիոմը ազդում է մոլորակի [[կլիմա]]<nowiki/>յի վրա, մասնակցում է ազոտի և այլ նյութերի շրջապտույտին:

== Միկրոբիոմների բնակության միջավայրերը ==

=== Հողի միկրոբիոմ ===
Հողային միկրոբիոմները Երկրի վրա գենետիկորեն ամենաբազմազան էկոհամակարգերն են, որոնք իրենց մեջ ներառում են [[Բակտերիաներ|բակտերիներ]]<nowiki/>ի, [[արքեաներ]]<nowiki/>ի և [[Կորիզավորներ|էուկարիոտներ]]<nowiki/>ի բարդ համակարգեր<ref>{{Статья|ссылка=http://www.pnas.org/cgi/doi/10.1073/pnas.142680199|автор=T. P. Curtis, W. T. Sloan, J. W. Scannell|заглавие=Estimating prokaryotic diversity and its limits|год=2002-08-06|язык=en|издание=Proceedings of the National Academy of Sciences|том=99|выпуск=16|страницы=10494–10499|issn=0027-8424, 1091-6490|doi=10.1073/pnas.142680199}}</ref>։

1գ հողում  պարունակվում է մոտ 108-1010 միկրոօրգանիզմ<ref name=":7">{{Статья|ссылка=https://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0087217|автор=Xavier Raynaud, Naoise Nunan|заглавие=Spatial Ecology of Bacteria at the Microscale in Soil|год=2014-01-28|ответственный=Francesco Pappalardo|язык=en|издание=PLoS ONE|том=9|выпуск=1|страницы=e87217|issn=1932-6203|doi=10.1371/journal.pone.0087217}}</ref>, ինչը զգալիորեն գերազանցում է դրանց պարունակությունը համաշխարհային օվկիանոսի 1մլ ջրում (104-107 բջիջ)<ref name=":2">{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1073/pnas.95.12.6578|автор=W. B. Whitman, D. C. Coleman, W. J. Wiebe|заглавие=Prokaryotes: The unseen majority|год=1998-06-09|издание=Proceedings of the National Academy of Sciences|том=95|выпуск=12|страницы=6578–6583|issn=0027-8424, 1091-6490|doi=10.1073/pnas.95.12.6578}}</ref>: [[Հող]]<nowiki/>ի միկրոօրգանիզմները կարևոր դեր են խաղում [[կենսոլորտ]]<nowiki/>ի երկրաքիմիական կազմի պահպանման գործում<ref name=":2" />: Նրանք պատասխանատու են [[Միկրոտարրեր|մակրոտարրեր]]<nowiki/>ի ([[ազոտ]], [[ածխածին]]  [[ֆոսֆոր]] և այլն) շրջապտույտի գործըթացում, բույսերի համար մատչելի նյութերի վերափոխման, հողի կառուցվածքի պահպանման գործում: Միկրոօրգանիզմները կապում են մթնոլորտային ազոտը և ածխածինը, արտադրում են օրգանական նյութեր և կուտակում են  բավարար քանակությամբ ազոտ և այլ նյութեր՝ երիտասարդ հողում ազոտի ծրջապտույտի գործընթացները սկսելու համար<ref name=":3">{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1007/s10531-019-01760-5|автор=Anamika Dubey, Muneer Ahmad Malla, Farhat Khan, Kanika Chowdhary, Shweta Yadav|заглавие=Soil microbiome: a key player for conservation of soil health under changing climate|год=2019-04-04|издание=Biodiversity and Conservation|том=28|выпуск=8—9|страницы=2405–2429|issn=0960-3115, 1572-9710|doi=10.1007/s10531-019-01760-5}}</ref>: Հողում կւտակված որոշ  [[սիմբիոտիկ միկրոօրգանիզմներ]] նպաստում են (օգտակար սիմբիոնտներ) կամ խոչընդոտում են ([[պաթոգեններ]]) [[բույսեր]]<nowiki/>ի աճին, ինչպես նաև վերափոխում են [[Նյութերի հատկությունների ցանկ|նյութեր]]<nowiki/>ը և [[տոքսիններ]]<nowiki/>ը կենսամատչելի միացությունների<ref>{{Статья|ссылка=http://www.publish.csiro.au/?paper=SR9950321|автор=Mm Roper, V Gupta|заглавие=Management-practices and soil biota|год=1995|язык=en|издание=Soil Research|том=33|выпуск=2|страницы=321|issn=1838-675X|doi=10.1071/SR9950321}}</ref>: Հողի միկրոբիոմը ազդում է ցամաքային և ստորգետնյա բիոմների, ջրային էկոհամակարգերի և Երկրի մթնոլորտի փոխազդեցության վրա, ապահովում է  դրանց փոխանակումը  երկրաբանական պաշարների և կենսոլորտի միջև<ref>{{Статья|ссылка=http://doi.wiley.com/10.1111/gcb.12949|автор=Kate H. Orwin, Bryan A. Stevenson, Simeon J. Smaill, Miko U. F. Kirschbaum, Ian A. Dickie|заглавие=Effects of climate change on the delivery of soil-mediated ecosystem services within the primary sector in temperate ecosystems: a review and New Zealand case study|год=2015-08|язык=en|издание=Global Change Biology|том=21|выпуск=8|страницы=2844–2860|doi=10.1111/gcb.12949}}</ref>:

Հողում բնակվող միկրոօրգանիզմների պապուլյացիաների ձևավորման գործում մեծ նշանակություն ունի հողի միկրոբիոմի ամենակարևոր ներկայացուցիչներից [[Pseudomonas]] ցեղի բակտերիաները (արտադրում են տարբեր [[հակաբիոտիկներ]], [[Ֆերմենտ|ֆերմենտներ]], բուսական [[հորմոններ]], [[Էթիլեն|էթիլեն,]] օքսիններ և [[Գիբբերելիններ|գիբերելիններ]]), [[Azotobacter]], [[Clostridium]], [[Rhizobium]] և [[Bradyrhizobium]] (կլանում են մթնոլորտային ազոտը)<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.3923/ppj.2015.48.57|автор=Satyavir Singh Sind, Sita Ram Choudh|заглавие=Suppression of Rhizoctonia solani Root Rot Disease of Clusterbean (Cyamopsis tetragonoloba) and Plant Growth Promotion by Rhizosphere Bacteria|год=2015-02-01|издание=Plant Pathology Journal|том=14|выпуск=2|страницы=48–57|issn=1812-5387|doi=10.3923/ppj.2015.48.57}}</ref>, ինչպես նաև [[ակտինոմիցետներ]]<nowiki/>ը ([[Streptomyces]]) և սնկերը՝ [[Mycorrhizae]]<ref>{{Книга|ссылка=https://books.google.ru/books/about/Soil_Microbiology_Fourth_Edition_of_Soil.html?id=LfuznQEACAAJ&redir_esc=y|автор=N. S. Subba Rao|заглавие=Soil Microbiology (Fourth Edition of Soil Microorganisms and Plant Growth)|год=2005|издательство=Oxford and IBH Publishing Company Pvt. Limited|страниц=407|archivedate=2021-03-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210315204253/https://books.google.ru/books/about/Soil_Microbiology_Fourth_Edition_of_Soil.html?id=LfuznQEACAAJ&redir_esc=y}}</ref>:

=== Ջրային միկրոբիոմներ ===

==== [[Օվկիանոս|Օվկիանոսներ]] և [[ծով]]<nowiki/>եր ====
Օվկիանոսային միկրոբիոմը խիստ նոսրացված մանրէաբանական համակարգ է, որը ծածկում է երկրի մակերևույթի մեծ մասը։ Դրա սահմանները ընդգրկում ենեն [[Արկտիկա|Արկտիկայ]]<nowiki/>ի և [[Անտարկտիկա]]<nowiki/>յի

[[բևեռ]]<nowiki/>ային շրջաններից մինչև ծովի խորքերում եռացող [[հիդրոթերմային աղբյուրներ]] և կրաքարային [[տիղմ]]<nowiki/>ը<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1016/j.mib.2011.04.007|автор=Michael Pester, Christa Schleper, Michael Wagner|заглавие=The Thaumarchaeota: an emerging view of their phylogeny and ecophysiology|год=2011-06|издание=Current Opinion in Microbiology|том=14|выпуск=3|страницы=300–306|issn=1369-5274|doi=10.1016/j.mib.2011.04.007}}</ref>: Միասին, օվկիանոսի միկրոբիոմը կազմում է ծովի ջրի ծավալի 0,0001% - ը<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1073/pnas.0803070105|автор=J. A. Fuhrman, J. A. Steele, I. Hewson, M. S. Schwalbach, M. V. Brown|заглавие=A latitudinal diversity gradient in planktonic marine bacteria|год=2008-05-28|издание=Proceedings of the National Academy of Sciences|том=105|выпуск=22|страницы=7774–7778|issn=0027-8424, 1091-6490|doi=10.1073/pnas.0803070105}}</ref>: Օվկիանոսի միկրոբիոմը ազդում է մեր [[մոլորակ]]<nowiki/>ի կլիմայի վրա, մասնակցում է [[Ազոտի շրջապտույտ|ազոտի]] և այլ նյութերի շրջապտույտին: Օվկիանոսային միկրոբիոտայի ամենակարևոր հատկություններից մեկը դրա մեջ առաջնային [[պրոդուցենտներ]]<nowiki/>ի  առկայությունն է: Ի տարբերություն այլ միկրոբիոմների, օվկիանոսային միկրոբիոմներում  կան [[օրգանիզմ]]<nowiki/>ներ, որոնք ունակ են [[լուսասինթեզ]]<nowiki/>ի, ինչն էապես նպաստում է ցամաքային  էկոհամակարգում էներգիայի շրջապտույտին<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1073/pnas.1711842115|автор=Yinon M. Bar-On, Rob Phillips, Ron Milo|заглавие=The biomass distribution on Earth|год=2018-05-21|издание=Proceedings of the National Academy of Sciences|том=115|выпуск=25|страницы=6506–6511|issn=0027-8424, 1091-6490|doi=10.1073/pnas.1711842115}}</ref>: Համաշխարհային օվկիանոսներում միկրոօրգանիզմների մոտավոր պարունակությունը տատանվում է 104-ից 107 մանրէ մեկ միլիլիտրում՝կախված խորությունից, իսկ լճերում՝ միջինը 106 բջիջ մեկ միլիլիտրում<ref name=":2" />:

Օվկիանոսային  միկրոբիոմի ամենատարածված ներկայացուցիչներն են Vibrio, [[Pelagibacter ubique]], [[Prochlorococcus]], [[ցիանոբակտերիաներ]]<ref>{{Статья|ссылка=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780128137369000167|автор=Ricardo Beiras|заглавие=Chapter 16 - Biological Tools for Monitoring: Biomarkers and Bioassays|год=2018-01-01|ответственный=Ricardo Beiras|язык=en|издание=Marine Pollution|издательство=Elsevier|страницы=265–291|isbn=978-0-12-813736-9|doi=10.1016/b978-0-12-813736-9.00016-7|archivedate=2020-03-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324140852/https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780128137369000167}}</ref>, ինչպես նաև որոշ [[հալոբակտեր]]<nowiki/>ներ, [[Haloquadratum walsby]]<nowiki/>i<ref>{{Статья|ссылка=https://jb.asm.org/content/148/1/352|автор=W Stoeckenius|заглавие=Walsby's square bacterium: fine structure of an orthogonal procaryote.|год=1981|язык=en|издание=Journal of Bacteriology|том=148|выпуск=1|страницы=352–360|issn=0021-9193, 1098-5530|doi=10.1128/JB.148.1.352-360.1981|archivedate=2020-03-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324140855/https://jb.asm.org/content/148/1/352}}</ref>, [[Pyrolobus fumarii]].

==== Գետեր ====
[[Գետ]]<nowiki/>ի էկոհամակարգի  առանձնահատկությունը հոսանքների պատճառով անընդհատ փոխվելու հատկությունն է: Այս առումով գետի երկայնքով նկատվում են տարբեր միկրոբիոմներ, որոնք կարող են տարբեր լինել՝ կախված գետի ջրի հոսքի արագությունից<ref name=":4">{{Cite web|url=http://dx.doi.org/10.1101/010041|title=Bacterial diversity along a 2 600 km river continuum|author=Domenico Savio, Lucas Sinclair, Umer Z. Ijaz, Philipp Stadler, Alfred P. Blaschke, Georg H. Reischer|date=2014-10-07|publisher=dx.doi.org|accessdate=2020-03-24}}</ref>: [[Օրգանական նյութեր]]<nowiki/>ի քայքայումը, [[ջերմոցային գազեր]]<nowiki/>ի արտադրությունը, [[էվտրոֆացում]]<nowiki/>ը, [[ծանր մետաղական աղտոտիչներ]]<nowiki/>ի կլանումը, [[քսենոբիոտ]]<nowiki/>իկ միացությունների քայքայումը գետի միկրոբիոմի կողմից իրականացվող գործընթացների միայն մի փոքր մասն են<ref name=":4" />: Առանձնահատուկ գործնական նշանակություն ունի այն, որ աղտոտված գետերի միկրոբիոմի ներկայացուցիչների  մոտ հայտնաբերվում են գեներ, որոնք կարող են քայքայել տարբեր տոքսիններ և քսենոբիոտիկներ: Հաշվի առնելով, որ գետերը խմելու ջրի աղբյուրներ են, դրանք կարող են ազդել  մարդկանց և [[կենդանիներ]]<nowiki/>ի վրա<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1016/s0043-1354(02)00569-9|автор=F.F Reinthaler, J Posch, G Feierl, G Wüst, D Haas|заглавие=Antibiotic resistance of E. coli in sewage and sludge|год=2003-04|издание=Water Research|том=37|выпуск=8|страницы=1685–1690|issn=0043-1354|doi=10.1016/s0043-1354(02)00569-9}}</ref>:

Գետերի միկրոբիոմների ամենատարածված ներկայացուցիչներն են [[ակտինոբակտերիաներ]], [[բետապրոտեոբակտերներ]], [[ֆլավոբակտերներ]]<ref>{{Статья|ссылка=http://www.nature.com/articles/ismej201379|автор=Caroline S Fortunato, Alexander Eiler, Lydie Herfort, Joseph A Needoba, Tawnya D Peterson|заглавие=Determining indicator taxa across spatial and seasonal gradients in the Columbia River coastal margin|год=2013-10|язык=en|издание=The ISME Journal|том=7|выпуск=10|страницы=1899–1911|issn=1751-7362, 1751-7370|doi=10.1038/ismej.2013.79|archivedate=2019-04-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190428002655/https://www.nature.com/articles/ismej201379}}</ref>։

== Կենդանի օրգանիզմների միկրոբիոմներ ==
=== Բույսերի միկրոբիոմներ ===

Միկրոօրգանիզմները տարբերվում են բույսերի հետ փոխհարաբերության տեսանկյունից, oրինակ՝ կան պաթոգեններ, [[էնդոֆիտներ]] և [[սիմբիոնտներ]]<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1094/mpmi-19-0827|автор=Mónica Rosenblueth, Esperanza Martínez-Romero|заглавие=Bacterial Endophytes and Their Interactions with Hosts|год=2006-08|издание=Molecular Plant-Microbe Interactions|том=19|выпуск=8|страницы=827–837|issn=0894-0282|doi=10.1094/mpmi-19-0827}}</ref>։ Ազոտի, ֆոսֆորի և [[երկաթ]]<nowiki/>ի պաշարները բույսերը յուրացնում են  համար բավարարվում են  միկրոօրգանիզմների գործունեության շնորհիվ<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1146/annurev.micro.62.081307.162918|автор=Ben Lugtenberg, Faina Kamilova|заглавие=Plant-Growth-Promoting Rhizobacteria|год=2009-10|издание=Annual Review of Microbiology|том=63|выпуск=1|страницы=541–556|issn=0066-4227, 1545-3251|doi=10.1146/annurev.micro.62.081307.162918}}</ref>: Իր հերթին, բուսական միկրոբիոմի ներկայացուցիչների համար ածխածնի աղբյուր կարող են ծառայել ինչպես բացառապես բույսերի արմատային էքսուդատները (օրինակ ՝ [[Myxococcus]] կարգը), այնպես էլ հողի օրգանական նյութերը (օրինակ ՝ [[sphingomonadales]] կարգը)<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1038/ismej.2008.80|автор=Feth el Zahar Haichar, Christine Marol, Odile Berge, J Ignacio Rangel-Castro, James I Prosser|заглавие=Plant host habitat and root exudates shape soil bacterial community structure|год=2008-08-28|издание=The ISME Journal|том=2|выпуск=12|страницы=1221–1230|issn=1751-7362, 1751-7370|doi=10.1038/ismej.2008.80}}</ref>։ Հողի միկրոօրգանիզմները գաղութացնում են բույսերի արմատները: Բույսերի վերգետնյա մասերի կոմենսալ, սիմբիոտիկ կամ պաթոգեն բակտերիաներն ու [[սնկեր]]<nowiki/>ը նույնպես մասամբ ծագում են արմատներից և հողից։ Ռիզոսֆերայում մանրէների ձևավորումը ազդում է տեր  բույսի գենոտիպի, հողի տեսակի և աճեցման մեթոդների հիման վրա<ref>{{Статья|ссылка=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0929139313000796|автор=Gaston Zolla, Dayakar V. Badri, Matthew G. Bakker, Daniel K. Manter, Jorge M. Vivanco|заглавие=Soil microbiomes vary in their ability to confer drought tolerance to Arabidopsis|год=2013-06|язык=en|издание=Applied Soil Ecology|том=68|страницы=1–9|doi=10.1016/j.apsoil.2013.03.007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324140847/https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0929139313000796|archivedate=2020-03-24}}</ref>, փոխում է ֆենոլոգիան և ծաղկման ժամանակը<ref>{{Статья|ссылка=http://www.nature.com/articles/ismej2014196|автор=Kevin Panke-Buisse, Angela C Poole, Julia K Goodrich, Ruth E Ley, Jenny Kao-Kniffin|заглавие=Selection on soil microbiomes reveals reproducible impacts on plant function|год=2015-04|язык=en|издание=The ISME Journal|том=9|выпуск=4|страницы=980–989|issn=1751-7362, 1751-7370|doi=10.1038/ismej.2014.196|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210525173812/https://www.nature.com/articles/ismej2014196|archivedate=2021-05-25}}</ref>, ազդում է  լուսասինթեզի վրա<ref>{{Статья|ссылка=http://journal.frontiersin.org/article/10.3389/fmicb.2014.00144/abstract|автор=Susanne Schreiter, Guo-Chun Ding, Holger Heuer, GÃ¼nter Neumann, Martin Sandmann|заглавие=Effect of the soil type on the microbiome in the rhizosphere of field-grown lettuce|год=2014-04-08|издание=Frontiers in Microbiology|том=5|issn=1664-302X|doi=10.3389/fmicb.2014.00144}}</ref>, բարձրացնում դիմադրողականւթյունը տարբեր հիվանդությունների նկատմամբ։ Ամենայն հավանականությամբ միկրոբիոմները ազդում են խեժերի<ref>{{Статья|ссылка=http://link.springer.com/10.1007/s10658-015-0619-6|автор=Santosh Babu, Ngangom Bidyarani, Preeti Chopra, Dilip Monga, Rishi Kumar|заглавие=Evaluating microbe-plant interactions and varietal differences for enhancing biocontrol efficacy in root rot disease challenged cotton crop|год=2015-06|язык=en|издание=European Journal of Plant Pathology|том=142|выпуск=2|страницы=345–362|issn=0929-1873, 1573-8469|doi=10.1007/s10658-015-0619-6}}</ref>, մրգերի, մեղրի և եթերայուղերի որակի վրա<ref>{{Статья|ссылка=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0958166913006745|автор=Günter Brader, Stéphane Compant, Birgit Mitter, Friederike Trognitz, Angela Sessitsch|заглавие=Metabolic potential of endophytic bacteria|год=2014-06|язык=en|издание=Current Opinion in Biotechnology|том=27|страницы=30–37|doi=10.1016/j.copbio.2013.09.012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324140847/https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0958166913006745|archivedate=2020-03-24}}</ref>:
[[Պատկեր:Nitrogen fixation Fabaceae en.svg|մինի]]

=== Կենդանիների միկրոբիոմներ ===


Միկրոբիոմներ ունեն գրեթե բոլոր կենդանի օրգանիզմները՝ սպունգներից<ref>{{Статья|ссылка=http://www.nature.com/articles/s41396-020-0591-9|автор=J. Pamela Engelberts, Steven J. Robbins, Jasper M. de Goeij, Manuel Aranda, Sara C. Bell|заглавие=Characterization of a sponge microbiome using an integrative genome-centric approach|год=2020-01-28|язык=en|издание=The ISME Journal|issn=1751-7362, 1751-7370|doi=10.1038/s41396-020-0591-9|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200810114033/https://www.nature.com/articles/s41396-020-0591-9|archivedate=2020-08-10}}</ref> մինչև մարդ։ Կենդանու մարմնում ռեզիդենտ մանրէաբան<nowiki/>ական աբբոջության առկայությունն ու կազմը ուղղակիորեն ազդում են նրա [[Ֆիզիոլոգիական հարմարվողականություն|ֆիզիոլոգիական]] վիճակի վրա<ref>{{Статья|ссылка=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1369527418301383|автор=Delaney L Miller, Audrey J Parish, Irene LG Newton|заглавие=Transitions and transmission: behavior and physiology as drivers of honey bee-associated microbial communities|год=2019-08-01|язык=en|издание=Current Opinion in Microbiology|том=50|страницы=1–7|issn=1369-5274|doi=10.1016/j.mib.2019.08.001}}</ref>: Միկրոբիոմներն  առավել հաճախ բնակվում են  կենդանիների մարսողական համակարգում, մաշկի վրա<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1111/j.1469-1795.2007.00150.x|автор=D. C. Woodhams, L. A. Rollins-Smith, R. A. Alford, M. A. Simon, R. N. Harris|заглавие=Innate immune defenses of amphibian skin: antimicrobial peptides and more|год=2007-11|издание=Animal Conservation|том=10|выпуск=4|страницы=425–428|issn=1367-9430, 1469-1795|doi=10.1111/j.1469-1795.2007.00150.x}}</ref><ref>{{Статья|ссылка=http://www.nature.com/articles/nrmicro2537|автор=Elizabeth A. Grice, Julia A. Segre|заглавие=The skin microbiome|год=2011-04|язык=en|издание=Nature Reviews Microbiology|том=9|выпуск=4|страницы=244–253|issn=1740-1526, 1740-1534|doi=10.1038/nrmicro2537|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200430084031/https://www.nature.com/articles/nrmicro2537|archivedate=2020-04-30}}</ref>, ներքին օրգաններում, ինչպես նաև սեռական համակարգում<ref>{{Статья|ссылка=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30655720|автор=Inmaculada Moreno, Carlos Simon|заглавие=Deciphering the effect of reproductive tract microbiota on human reproduction|год=2019-01|издание=Reproductive Medicine and Biology|том=18|выпуск=1|страницы=40–50|issn=1445-5781|doi=10.1002/rmb2.12249}}</ref>  և բերանի խոռոչում<ref>{{Статья|ссылка=https://www.nature.com/articles/sj.bdj.2016.865|автор=M. Kilian, I. L. C. Chapple, M. Hannig, P. D. Marsh, V. Meuric|заглавие=The oral microbiome – an update for oral healthcare professionals|год=2016-11|язык=en|издание=British Dental Journal|том=221|выпуск=10|страницы=657–666|issn=1476-5373|doi=10.1038/sj.bdj.2016.865|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210304163534/https://www.nature.com/articles/sj.bdj.2016.865|archivedate=2021-03-04}}</ref>: Բացի այդ, միկրոօրգանիզմները կարող են հայտնաբերվել նաև մարդու արյունատար  համակարգում<ref>{{Статья|ссылка=http://www.scirp.org/journal/doi.aspx?DOI=10.4236/aim.2018.85027|автор=Stefan Panaiotov, Georgi Filevski, Michele Equestre, Elena Nikolova, Reni Kalfin|заглавие=Cultural Isolation and Characteristics of the Blood Microbiome of Healthy Individuals|год=2018|издание=Advances in Microbiology|том=08|выпуск=05|страницы=406–421|issn=2165-3402, 2165-3410|doi=10.4236/aim.2018.85027}}</ref> և նույնիսկ միջատների [[հեմոլիմֆա]]<nowiki/>յում<ref name="автоссылка1">{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0012149|автор=Jialei Xie, Igor Vilchez, Mariana Mateos|заглавие=Spiroplasma Bacteria Enhance Survival of Drosophila hydei Attacked by the Parasitic Wasp Leptopilina heterotoma|год=2010-08-13|издание=PLoS ONE|том=5|выпуск=8|страницы=e12149|issn=1932-6203|doi=10.1371/journal.pone.0012149}}</ref>: Որոշ կենդանիներ ունեն մասնագիտացված օրգաններ, որտեղ ապրում են միկրոօրգանիզմների որոշակի խմբ<nowiki/>եր<ref>{{Cite web |author=Holly L. Lutz, S. Tabita Ramírez-Puebla, Lisa Abbo, Amber Durand, Cathleen Schlundt, Neil Gottel |date=2018-10-11 |title=A simple microbiome in the European common cuttlefish, Sepia officinalis |url=http://dx.doi.org/10.1101/440677 |accessdate=2020-04-06 |publisher=dx.doi.org}}</ref>: Ընդ որում, կենդանիների և կոնկրետ տեսակների միջև զուգակցումները պատահական չեն<ref>{{Статья|ссылка=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1931312815001675|автор=Stéphane Hacquard, Ruben Garrido-Oter, Antonio González, Stijn Spaepen, Gail Ackermann|заглавие=Microbiota and Host Nutrition across Plant and Animal Kingdoms|год=2015-05|язык=en|издание=Cell Host & Microbe|том=17|выпуск=5|страницы=603–616|doi=10.1016/j.chom.2015.04.009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200501042324/https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1931312815001675|archivedate=2020-05-01}}</ref>։ Տիրոջ մարմնում ձևավորվում են բարդ համակարգեր ' օգտակար միկրոօրգանիզմներին սնունդ, հարմար կենսամիջավայր ապահովելու և այլ տեսակներից  պաշտպանելու  համար<ref>{{Статья|ссылка=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4685587/|автор=Heather L. Eisthen, Kevin R. Theis|заглавие=Animal–microbe interactions and the evolution of nervous systems|год=2016-01-05|издание=Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences|том=371|выпуск=1685|issn=0962-8436|doi=10.1098/rstb.2015.0052}}</ref>:

Հայտնի է, որ միկրոբիոմը կարող է մասնակցել [[Նյութափոխանակություն|նյութափոխանակության]]  գործընթացներին՝ քայքայելով այնպիսի նյութեր, որոնք տիրոջ օրգանիզմում [[Ֆերմենտ|ֆերմենտներ]]<nowiki/>ով պայմանավորված  դժվար են մարսվում<ref>{{Статья|ссылка=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3587249/|автор=Margaret McFall-Ngai, Michael G. Hadfield, Thomas C. G. Bosch, Hannah V. Carey, Tomislav Domazet-Lošo|заглавие=Animals in a bacterial world, a new imperative for the life sciences|год=2013-02-26|язык=en|издание=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|том=110|выпуск=9|страницы=3229|doi=10.1073/pnas.1218525110|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210225112326/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3587249/|archivedate=2021-02-25}}</ref>: Միկրոօրգանիզմները ի վիճակի են չեզոքացնել [[տոքսիններ]]<nowiki/>ը, սինթեզել տարբեր մոլեկուլներ, որոնք անհրաժեշտ են տիրոջ նյութափոխանակության համար ([[վիտամին]]<nowiki/>ներ և այլն)<ref>{{Статья|ссылка=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16153167/|автор=Paul Baumann|заглавие=Biology bacteriocyte-associated endosymbionts of plant sap-sucking insects|год=2005|издание=Annual Review of Microbiology|том=59|страницы=155–189|issn=0066-4227|doi=10.1146/annurev.micro.59.030804.121041|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160401044559/http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16153167/|archivedate=2016-04-01}}</ref>: Մարմնի մակերեսին բնակվող մանրէները պաշտպանում են տիրոջը [[Հարուցիչ|հարուցիչներ]]<nowiki/>ից: Հնարավոր է, որ միկրոօրգանիզմները ազդում են ոչ միայն կենդանու ֆիզիոլոգիական վիճակի, այլև նրա [[Վարքի և գործունեության կամածին ղեկավարում|վարքի]] վրա՝ ազդանշանային մոլեկուլների սինթեզով պայմանավորված<ref name="автоссылка1" />։

== Միկրոբիոմի ուսումնասիրման մեթոդները ==

=== Ամպլիկոնների նպատակային [[սեքվենավորում]] ===
Ուսումնասիրվող նմուշում կարգաբանական բազմազանությունը որոշելու համար օգտագործվում է բոլոր կենդանի օրգանիզմներում առկա 16s ռիբոսոմային ՌՆԹ (16s rRNA) գենի հաջորդականությունը: Միևնույն ժամանակ, 16s rRNA-ի օգտագործումը որպես բազմազանության ցուցիչ հաճախ թույլ չի տալիս տարբերակել տեսակները' այս գենի մեջ նրանց տարբերությունների բացակայության պատճառով<ref>{{Статья|ссылка=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0959437X05001759|автор=Duccio Medini, Claudio Donati, Hervé Tettelin, Vega Masignani, Rino Rappuoli|заглавие=The microbial pan-genome|год=2005-12|язык=en|издание=Current Opinion in Genetics & Development|том=15|выпуск=6|страницы=589–594|doi=10.1016/j.gde.2005.09.006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200520011346/https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0959437X05001759|archivedate=2020-05-20}}</ref>: [[Մանրէաբանական բազմազանությունը]] հաճախ որոշվում է կայուն տեսակների կազմով, բայց այդպիսի կայունությունը միշտ չէ, որ պահպանվում է բազմակի նմուշառման ժամանակ (մանրէաբանական բազմազանությունը միատարր չէ իր ամբողջ երկարությամբ, դրա կազմը կարող է նաև տատանվել ժամանակի ընթացքում)<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1073/pnas.1000080107|автор=J. G. Caporaso, C. L. Lauber, W. A. Walters, D. Berg-Lyons, C. A. Lozupone|заглавие=Global patterns of 16S rRNA diversity at a depth of millions of sequences per sample|год=2010-06-03|издание=Proceedings of the National Academy of Sciences|том=108|выпуск=Supplement_1|страницы=4516–4522|issn=0027-8424, 1091-6490|doi=10.1073/pnas.1000080107}}</ref>:

[[Ամպլիկոններ]]<nowiki/>ի հաջորդականացումից հետո մոլեկուլային ֆիլոգենիայի տեխնիկան օգտագործվում է մանրէաբանական բազմազանության կազմը որոշելու համար: Դա արվում է ամպլիկոնների կլաստերացման միջոցով գործառնական դասակարգման  միավորների (OTU) և [[ԴՆԹ]]-ի հաջորդականությունների միջև [[Ֆիլոգենետիկա|ֆիլոգենետիկ]] կապերի արտազատման միջոցով<ref>{{Статья|ссылка=http://www.nature.com/articles/nmeth.f.303|автор=J Gregory Caporaso, Justin Kuczynski, Jesse Stombaugh, Kyle Bittinger, Frederic D Bushman|заглавие=QIIME allows analysis of high-throughput community sequencing data|год=2010-05|язык=en|издание=Nature Methods|том=7|выпуск=5|страницы=335–336|issn=1548-7091, 1548-7105|doi=10.1038/nmeth.f.303|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200502215757/https://www.nature.com/articles/nmeth.f.303|archivedate=2020-05-02}}</ref>։
[[Պատկեր:P04971 homology model thrombin-like enzyme batroxobin.png|մինի]]

=== Մետագենոմյին սեքվենավորում ===
Մետագենոմային վերլուծությունը կատարում են մարկերային [[գեն]]<nowiki/>երի (16s rRNA) միջոցով: Գեների նման հավաքակազմը ներառում է  ոչ միայն առանձին մարկերային գենը, այլ նաև ընտրված միկրոօրգանիզմների ամբողջ [[գենոմ]]<nowiki/>ը<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1093/bib/bbs033|автор=T. Prakash, T. D. Taylor|заглавие=Functional assignment of metagenomic data: challenges and applications|год=2012-07-06|издание=Briefings in Bioinformatics|том=13|выпуск=6|страницы=711–727|issn=1467-5463, 1477-4054|doi=10.1093/bib/bbs033}}</ref>։ Այս մոտեցումը կարող է բացահայտել  գեների առկայությունն ուսումնասիրվող նմուշում և դրանց փոխազդեցությունն այլ գեների հետ: Այնուամենայնիվ, [[մետագենոմային սեքվենավորում]]<nowiki/>ը  բարդ խնդիր է և հաճախ՝ ոչ հուսալի <ref>{{Статья|ссылка=http://www.nature.com/articles/nrg3129|автор=Justin Kuczynski, Christian L. Lauber, William A. Walters, Laura Wegener Parfrey, José C. Clemente|заглавие=Experimental and analytical tools for studying the human microbiome|год=2012-01|язык=en|издание=Nature Reviews Genetics|том=13|выпуск=1|страницы=47–58|issn=1471-0056, 1471-0064|doi=10.1038/nrg3129|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200526185136/https://www.nature.com/articles/nrg3129|archivedate=2020-05-26}}</ref>: Հաճախ երկիմաստություն է առաջանում նաև այն առումով, թե կոնկրետ որ օրգանիզմներին է պատկանում կոնկրետ վերցված գեների հաջորդակնությունը, քանի որ օրգանիզմի ամբողջական գենոմը միշտ չէ, որ հասանելի է <ref>{{Статья|ссылка=http://www.nature.com/articles/nrg3129|автор=Justin Kuczynski, Christian L. Lauber, William A. Walters, Laura Wegener Parfrey, José C. Clemente|заглавие=Experimental and analytical tools for studying the human microbiome|год=2012-01|язык=en|издание=Nature Reviews Genetics|том=13|выпуск=1|страницы=47–58|issn=1471-0056, 1471-0064|doi=10.1038/nrg3129|archivedate=2020-05-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200526185136/https://www.nature.com/articles/nrg3129}}</ref> ։
[[Պատկեր:Interactions estimation.png|մինի]]

=== Մետապրոտեոմիկա և մետատրանսկրիպտոմիկա ===
Գենոմների ուսումնասիրությունից բացի, հատուկ հետաքրքրություն են ներկայացնում  միկրոօրգանիզմների [[տրանսկրիպտոմներ]]<nowiki/>ն ու պրոտեոմները<ref name=":1">{{Статья|ссылка=http://www.nature.com/articles/nature08055|автор=Yanmei Shi, Gene W. Tyson, Edward F. DeLong|заглавие=Metatranscriptomics reveals unique microbial small RNAs in the ocean’s water column|год=2009-05|язык=en|издание=Nature|том=459|выпуск=7244|страницы=266–269|issn=0028-0836, 1476-4687|doi=10.1038/nature08055|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190925024431/https://www.nature.com/articles/nature08055|archivedate=2019-09-25}}</ref>։ [[Սպիտակուցներ]]<nowiki/>ի մոլեկուլների և ՌՆԹ մոլեկուլների համապարփակ ուսումնասիրությունը տարբեր տեսակի բակտերիաների ներկայացուցիչներ պարունակող նմուշի բաղադրության մեջ կոչվում է համապատասխանաբար մետապրոտեոմիկա և մետատրանսկրիպտոմիկա: Այս մոտեցումները,  ի տարբերություն վերը նկարագրվածների, թույլ են տալիս ոչ միայն գնահատել  գենետիկական ներուժը, այլ պատկերացում կազմել ակտիվ գեների և սինթեզված սպիտակուցային մոլեկուլների ևու մետաբոլիտների մասին<ref name="автоссылка2">{{Статья|ссылка=http://link.springer.com/10.1007/s00248-006-9196-8|автор=Pierre-Alain Maron, Lionel Ranjard, Christophe Mougel, Philippe Lemanceau|заглавие=Metaproteomics: A New Approach for Studying Functional Microbial Ecology|год=2007-05-04|язык=en|издание=Microbial Ecology|том=53|выпуск=3|страницы=486–493|issn=0095-3628, 1432-184X|doi=10.1007/s00248-006-9196-8}}</ref>:

Սովորաբար մետատրանսկրիպտոմային ուսումնասիրությունների համար կատարվում է ամբողջ միկրոօրգանիզմների մաբողջությունից մեկուսացված ՌՆԹ-ի պիրոսեքվենավորում: Մետապրոտեոմիկայի համար տվյալները ստացվում են  բջիջներից սպիտակուցների արտազատմամբ, դրանց հետագա վերլուծությամբ, զանգվածային սպեկտրոմետրիայի մեթոդով<ref name="автоссылка22">{{Статья|ссылка=http://link.springer.com/10.1007/s00248-006-9196-8|автор=Pierre-Alain Maron, Lionel Ranjard, Christophe Mougel, Philippe Lemanceau|заглавие=Metaproteomics: A New Approach for Studying Functional Microbial Ecology|год=2007-05-04|язык=en|издание=Microbial Ecology|том=53|выпуск=3|страницы=486–493|issn=0095-3628, 1432-184X|doi=10.1007/s00248-006-9196-8}}</ref>:

=== Միկրոբիոմի ներսում փոխազդեցությունների սահմանում ===
[[Մանրէաբանություն|Մանրէաբանական]] փոխազդեցությունների պատճառներն ու հետևանքները բացահայտելու համար գոյություն ունի եռաստիճան մոտեցում<ref name=":8">{{Статья|ссылка=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S136952741830136X|автор=Casey M Cosetta, Benjamin E Wolfe|заглавие=Causes and consequences of biotic interactions within microbiomes|год=2019-08-01|язык=en|издание=Current Opinion in Microbiology|том=50|страницы=35–41|issn=1369-5274|doi=10.1016/j.mib.2019.09.004}}</ref>: Այն հիմնված է միկրոբիոմին պատկանող  տեսակների կազմի մեջ օրինաչափությունների որոնման, մանրէների  գործունեության մեջ առանձին տեսակների դերի ուսումնասիրության, այդ դերը որոշող հատուկ մեխանիզմների որոնման վրա:
[[Պատկեր:Evolution estimation.png|մինի]]
Միկրոբիոմի կազմում տեսակների համատեղ առաջացումը պարզելու համար օգտագործվում են մետագենոմիկական ուսումնասիրություններ: Համայնքների կազմում միջտեսակային փոխազդեցությունները ուսումնասիրելու համար օգտագործվում են փորձարարական մանրէներ.ուսումնասիրվում է [[ֆենոտիպ]]<nowiki/>ի փոփոխությունը զույգ սկրինինգներում կամ  առանձին տեսակների հեռացման ժամանակ ՝ դրանում նրա դերը հաստատելու համար: Այս մանրէաբանական փոխազդեցությունների հիմքում ընկած գենետիկական և մոլեկուլային մեխանիզմները պարզելու համար օգտագործվում են տրանսկրիպտոմային, մետաբոլոմային և սկրինինգներ, ինչպես նաև հետազոտվում են գենետիկորեն ձևափոխված միկրոօրգանիզմները<ref name=":8" />:

=== Միկրոբիոմի ներսում մկրոօրգանիզմներ ազդեցությունն էվոլյուցիոն գործընթացների վրա վրա ===
[[Էվոլյուցիա]]<nowiki/>ոն ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ միկրոօրգանիզմների որոշ հատկություններ, ներառյալ նյութափոխանակությունը, [[սթրես]]<nowiki/>ի նկատմամբ զգայնությունը և [[վիրուլենտություն]]<nowiki/>ը, կարող են արագորեն տարածվել [[պոպուլյացիա]]<nowiki/>յում՝ միկրոօրգանիզմների արագ բազմացման պատճառով<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1038/ismej.2017.69|автор=Richard E Lenski|заглавие=Experimental evolution and the dynamics of adaptation and genome evolution in microbial populations|год=2017-05-16|издание=The ISME Journal|том=11|выпуск=10|страницы=2181–2194|issn=1751-7362, 1751-7370|doi=10.1038/ismej.2017.69}}</ref>: Միկրոօրգանիզմների միջև փոխազդեցությունները կարող են արգելակել որոշակի տեսակների [[ֆենոտիպ]]<nowiki/>ային և գենետիկական էվոլյուցիան' նվազեցնելով պոպուլյացիայում առանձնյակների  քանակը և ընտրության համար հնարավոր գենետիկական փոփոխականությունը, կամ կարող են նպաստել հարմարվողականությանը՝ էկոլոգիական խորշի փոփոխության դեպքում։ Pseudomonas սեռի մի քանի առանձնյակների ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ այլ տեսակների մրցակցությունը կարող է ինչպես արգելակել, այնպես էլ խթանել դրանց էվոլյուցիա<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1002/evl3.83|автор=James P. J. Hall, Ellie Harrison, Michael A. Brockhurst|заглавие=Competitive species interactions constrain abiotic adaptation in a bacterial soil community|год=2018-09-25|издание=Evolution Letters|том=2|выпуск=6|страницы=580–589|issn=2056-3744|doi=10.1002/evl3.83}}</ref>ն: Մեկ այլ օրինակ կարող է լինել միկրոբիոմում միկրոօրգանիզմների ֆունկցիոնալ մասնագիտացման հայտնվելը, որը հաճախ էնդոսիմբիոզի արդյունք է<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1111/j.1558-5646.2011.01559.x|автор=Quan-Guo Zhang, Richard J. Ellis, H. Charles J. Godfray|заглавие=THE EFFECT OF A COMPETITOR ON A MODEL ADAPTIVE RADIATION|год=2012-01-23|издание=Evolution|том=66|выпуск=6|страницы=1985–1990|issn=0014-3820|doi=10.1111/j.1558-5646.2011.01559.x}}</ref>: Այսպիսով, candidatus «<nowiki/>[[Moranella endobia]]<nowiki/>» և Candidatus «<nowiki/>[[Tremblaya princeps»]] բակտերիաների միջև կապը, որոնք ապրում են  [[Planococcus citri,]]  բջիջներում հանգեցրել է նրանց միջև [[ֆենիլալանին]]<nowiki/>ի, [[արգինին]]<nowiki/>ի և [[իզոլեյցին]]<nowiki/>ի [[սինթեզ]]<nowiki/>ի ուղիների միջանկյալ օղակների բաժանմանը<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2011.06.051|автор=John P. McCutcheon, Carol D. von Dohlen|заглавие=An Interdependent Metabolic Patchwork in the Nested Symbiosis of Mealybugs|год=2011-08|издание=Current Biology|том=21|выпуск=16|страницы=1366–1372|issn=0960-9822|doi=10.1016/j.cub.2011.06.051}}</ref>:

Նույն, կամ նման միջավայրերից վերցրած նմուշներում նույն կարգաբանական միավորների մոտ դիտվում է գրեթե նույն օրինաչափությունը։ Դրա առավել համոզիչ օրինակը մարդու բազմաթիվ օրգաններում մշտական «հիմնական» միկրոբիոմի բացակայությունն է<ref name=":5">{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0034242|автор=Susan M. Huse, Yuzhen Ye, Yanjiao Zhou, Anthony A. Fodor|заглавие=A Core Human Microbiome as Viewed through 16S rRNA Sequence Clusters|год=2012-06-13|издание=PLoS ONE|том=7|выпуск=6|страницы=e34242|issn=1932-6203|doi=10.1371/journal.pone.0034242}}</ref>: S. M. Huse et al. (2012 թ.) «Մարդու միկրոբիոմ»<ref>{{Cite web |author= |date= |title=Human Microbiome Project, HMP |url=http://commonfund.nih.gov/hmp/index |archive-url=https://web.archive.org/web/20170430091655/http://commonfund.nih.gov/hmp/index |archive-date=2017-04-30 |access-date=2018-05-18 |website= |publisher= |deadlink=no}}</ref> միջազգային նախագծի շրջանակներում անցկացված ուսումնասիրության արդյունքում պարզվել է, որ միկրոբիոտայի հստակ դասակարգումը իրականում անհնար է, և ավելի ճիշտ է խոսել ոչ թե enterotypes-ի գոյության մասին, այլ մանրէաբանական համայնքների շարունակական գրադիենտի առկայության մասին<ref>{{Статья|ссылка=http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0034242|автор=Susan M. Huse, Yuzhen Ye, Yanjiao Zhou, Anthony A. Fodor|заглавие=A Core Human Microbiome as Viewed through 16S rRNA Sequence Clusters|год=2012|язык=en|издание=PLOS ONE|тип=|месяц=|число=|том=7|выпуск=6|номер=|страницы=e34242|issn=1932-6203|doi=10.1371/journal.pone.0034242|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220513070642/https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0034242|archivedate=2022-05-13}}</ref><ref>{{Статья|ссылка=|автор=Ситкин, С. И., Ткаченко, Е. И., Вахитов, Т. Я.|заглавие=Филометаболическое ядро микробиоты кишечника|год=2015)|язык=|издание=Альманах клинической медицины|тип=|месяц=|число=|том=|номер=40|страницы=12—34|issn=|doi=10.18786/2072-0505-2015-40-12-34}}</ref>: Մարդու միկրոբիոմի նախագիծը հայտնվել է 2007 թվականին, և այս ոլորտում հետազոտություններն իրականացվել են ԱՄՆ [[Առողջապահության ազգային ինստիտուտ]]<nowiki/>ների կողմից Մինչև 2016 թվականը: Նրա նպատակն էր ստանալ մարդու տարբեր օրգանների [[միկրոֆլորա]]<nowiki/>յի բազմազանության առավել ամբողջական պատկերը<ref>{{Статья|ссылка=http://www.nature.com/articles/nature06244|автор=Peter J. Turnbaugh, Ruth E. Ley, Micah Hamady, Claire M. Fraser-Liggett, Rob Knight|заглавие=The Human Microbiome Project|год=2007-10|язык=en|издание=Nature|том=449|выпуск=7164|страницы=804–810|issn=0028-0836, 1476-4687|doi=10.1038/nature06244|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200907040426/https://www.nature.com/articles/nature06244|archivedate=2020-09-07}}</ref>։

Չնայած հնարավոր չէ բացահայտել մարդու «հիմնական [[Աղիքներ|աղիք]]<nowiki/>ային»միկրոբիոմը, այն կարող է բնութագրվել որպես « կենդանական սպիտակուցներով և  [[ճարպեր]]<nowiki/>ով հարուստ առողջ հաստ աղի»։  Ատամների նստվածքի այս կամ այս հատվածը կարող է պարունակել միկրոօրգանիզմների տարբեր պոպուլյացիաներ<ref name=":0" />։ Կարգաբանական միավորների տարածվածությունը հողում, լճի ջրում և աղային նստվածքներում ուսումնասիրելիս  պարզվել է, որ դրանք 89%-ով չեն համընկնում<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1111/j.1462-2920.2010.02315.x|автор=Diana R. Nemergut, Elizabeth K. Costello, Micah Hamady, Catherine Lozupone, Lin Jiang|заглавие=Global patterns in the biogeography of bacterial taxa|год=2010-08-01|издание=Environmental Microbiology|том=13|выпуск=1|страницы=135–144|issn=1462-2912|doi=10.1111/j.1462-2920.2010.02315.x}}</ref>:

== Միկրոբիոմի մոդիֆիկացիոն փոփոխականությունը ==
Վերջին տարիներին միկրոբիոմի ուսումնասիրությունը արագորեն զարգացել է ՝ սկսած տեր օրգանիզմի և միկրոբիոմի միջև փոխկապակցվածությունից մինչև հիվանդությունների զարգացման մեջ դրա նշանակության  ըմբռնումը: Մարդու բնական մանրէաբանական ֆլորայի մանիպուլյացիան եզակի հնարավորություն է բացել կոմենսալ ֆլորայի արդյունավետության բարձրացման և դրա հետ կապված հիվանդությունների առաջացման ռիսկերի նվազեցման համար: Ի հայտ են եկել մանրէակենտրոն [[Թերապևտիկ ինդեքս|թերապևտ]]<nowiki/>իկ ռազմավարություններ, որոնք ապահովում կամ վերստեղծում են հետաքրքրող մանրէաբանական պոպուլյացիայի ցանկալի գործառույթը, կամ ճնշում ու  վերացնում են որոշակի միկրոբների անցանկալի կամ պաթոգեն պապուլյացիաների ազդեցությունը<ref>{{Статья|ссылка=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S136952741930058X|автор=Travis Whitfill, Julia Oh|заглавие=Recoding the metagenome: microbiome engineering in situ|год=2019-08-01|язык=en|издание=Current Opinion in Microbiology|том=50|страницы=28–34|issn=1369-5274|doi=10.1016/j.mib.2019.09.005}}</ref>: Օրինակ, բակտերիոթերապիան հաջողությամբ օգտագործվել է Clostridium difficile վարակների դեպքում ՝ առողջ դոնորներից կղանքի միկրոբիոմների փոխպատվաստել են հիվանդին՝ վերականգնելով նրա նորմալ աղիքային միկրոբիոմը<ref>{{Статья|ссылка=http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0210016|автор=Wenjia Hui, Ting Li, Weidong Liu, Chunyan Zhou, Feng Gao|заглавие=Fecal microbiota transplantation for treatment of recurrent C. difficile infection: An updated randomized controlled trial meta-analysis|год=2019-01-23|издание=PLOS ONE|том=14|выпуск=1|страницы=e0210016|issn=1932-6203|doi=10.1371/journal.pone.0210016}}</ref>։ Այլ դեպքերում այս ճանապարհով արդյունավետորեն վերականգնել են աղիների նորմալ միկրոֆլորան դիսբակտերիոզի դեպքում<ref>{{Cite web |author=Luciano Adorini |date=2014-11-29 |title=Faculty of 1000 evaluation for Precision microbiome reconstitution restores bile acid mediated resistance to Clostridium difficile. |url=http://dx.doi.org/10.3410/f.723553044.793501881 |accessdate=2020-03-24 |publisher=F1000 - Post-publication peer review of the biomedical literature}}</ref>:

Գոյություն ունեն նաև միկրոբիոմիմոդիֆիկացիոն  փոփոխականության փորձարարական մեթոդներ: Այդ նպատակների համար օգտագործվում են CRISPR / Cas9 համակարգեր: Նրանք ի վիճակի են ճանաչել պաթոգենների գենոմի որոշակի տարածքներ, որոնք պատասխանատու են հակաբիոտիկների նկատմամբ կայունության համար և հանգեցնում են դրանց դեգրադացիայի: Այս համակարգերը բակտերիալ բջիջներին հասցնելու համար օգտագործվում են բակտերիոֆագներ: Միևնույն ժամանակ, CRISPR / Cas9 [[Նուկլեազներ|նուկլեազ]]<nowiki/>ները, իրենց կառուցվածքի  առանձնահատկության շնոր��իվ, ազդում են միայն պոտենցիալ վտանգավոր բակտերիաների որոշակի [[շտամ]]<nowiki/>ների վրա: Այս առումով դրանց օգտագործումը անվտանգ է նորմալ միկրոֆլորայի համար և կարող է կանխել [[դիսբակտերիոզ]]<nowiki/>ի զարգացումը<ref>{{Статья|ссылка=http://www.nature.com/articles/nbt.3043|автор=David Bikard, Chad W Euler, Wenyan Jiang, Philip M Nussenzweig, Gregory W Goldberg|заглавие=Exploiting CRISPR-Cas nucleases to produce sequence-specific antimicrobials|год=2014-11|язык=en|издание=Nature Biotechnology|том=32|выпуск=11|страницы=1146–1150|issn=1087-0156, 1546-1696|doi=10.1038/nbt.3043|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200716101832/https://www.nature.com/articles/nbt.3043|archivedate=2020-07-16}}</ref>։

== Նախագծեր ==
Բացի վերը նշված «<nowiki/>[[:ru:մարդու Միկրոբիոմ|Մարդու Միկրոբիոմ]]<nowiki/>» նախագծից, գոյություն ունի նաև 2010 թվականին ստեղծված «<nowiki/>[[:ru:16s_rrna|Երկրի միկրոբիոմ]]<nowiki/>» նախագիծը ամբողջ աշխարհում բնական նմուշների հավաքման և մանրէաբանական պպոպուլյացիաների վերլուծության նախաձեռնություն է: Միկրոօրգանիզմները շատ տարածված են, բազմազան և կարևոր դեր են խաղում էկոհամակարգում  2010 թվականի դրությամբ հաշվարկվել է, որ ծովի ջրում կամ հողում <ref>{{Статья|ссылка=http://www.standardsingenomics.org/index.php/sigen/article/view/sigs.1433550|автор=Բաճկ Ա. Gilbert, Ֆոլկեր Meyer, Դիոն Անտոնոպուլոս, Pavan Բալաջի, Կ. Titus Brown / title=Meeting Report: թե Terabase Metagenomics Workshop անդ թե Vision ոֆ Ան Earth Microbiome Project / տար=2010 / Language=են|том=3|выпуск=3|страницы=243-248|issn=1944-3277|doi=10.4056/sigs.1433550|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200808113102/http://www.standardsingenomics.org/index.php/sigen/article/view/sigs.1433550|archivedate=2020-08-08|Edition=Standards ին Genomic Sciences}}</ref> պաթոգեն միկրոբիոմների [[ԴՆԹ]]-ն կազմում է ընդամենը 1% և  միկրոօրգանիզմների միջև հատուկ փոխազդեցությունները դեռևս ուսումնասիրված չեն: Երկրի միկրոբիոմի նախագծի նպատակն է մշակել մինչև 200,000 նմուշ տարբեր բիոմներում ՝ ստեղծելով երկրի վրա միկրոօրգանիզմների ամբողջական շտեմարան ՝ շրջակա միջավայրը և էկոհամակարգերը բնութագրելու մանրէաբանական կազմով և փոխազդեցությամբ: Օգտագործելով այս տվյալները, հնարավոր է առաջարկել և փորձարկել նոր [[էկոլոգիա]]<nowiki/>կան և [[էվոլյուցիոն տեսություն]]<nowiki/>ներ<ref>{{Статья|ссылка=https://microbialinformaticsj.biomedcentral.com/articles/10.1186/2042-5783-1-5|автор=Jack A Gilbert, Ronald O'Dor, Nicholas King, Timothy M Vogel|заглавие=The importance of metagenomic surveys to microbial ecology: or why Darwin would have been a metagenomic scientist|год=2011-12|язык=en|издание=Microbial Informatics and Experimentation|том=1|выпуск=1|страницы=5|issn=2042-5783|doi=10.1186/2042-5783-1-5|archivedate=2020-03-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200324140848/https://microbialinformaticsj.biomedcentral.com/articles/10.1186/2042-5783-1-5}}</ref>:

== Ծանոթագրություններ ==
<references responsive="1"></references>
{{Викисловарь|микробиом}}{{Внешние ссылки}}{{Персонализированная медицина}}{{Хорошая статья|Биология}}
Այս էջում օգտագործված կաղապարները.
Վերադարձ դեպի Մ��սնակից:Gyurjinyan/Ավազարկղ6։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մասնակից:Gyurjinyan/Ավազարկղ6» էջից