Ֆյոն

Ֆյոն, լեռներից փչող տաք ու չոր պոռթկուն քամի։ Արագությունը երբեմն հասնում է զգալի չափերի։ Առաջանում է լեռնաշղթայի տարբեր լանջերին օդի ջերմաստիճանի և ճնշման մեծ տարբերության հետևանքով։ Լեռնաշղթայի մթնոլորտային բարձր ճնշում ունեցող լանջից օդը բարձրանում է վեր և ուղղվում հակառակ՝ դեպի ցածր ճնշում ունեցող լանջը։ Բարձրանալիս օդի ջերմաստիճանը հողմակողմ լանջին, մինչև խտացման մակարդակին հասնելը, յուրաքանչյուր 100 մ-ում նվագում է 1 °C-ով, իսկ ավելի բարձր՝ 0,5-0,6 °C-ով։ Հողմահակառակ լանջով իջնելիս օդի ջերմաստիճանը յուրաքանչյուր 100 մ-ում բարձրանում է 1 °C-ով և դառնում է ավելի տաք ու չոր։ Ֆյոնային քամիները հիմնականում դիտվում են գարնանն ու ձմռանը և, որպես կանոն, ուղեկցվում են օդի խոնավության խիստ անկումով և ջերմաստիճանի բարձրացմամբ։ Ձմռանը խոնավության մեծ պակասորդ ունեցող տաք ֆյոնը, իջնելով ձնածածկ լանջն ի վար, առաջացնում է ձյան արագ հալք և գոլորշացում, որի պատճառով այդ քամին հաճախ անվանում են ձյուն «խճռող»։ Հայաստանում ֆյոնը բնորոշ է Աղստևի հովտին, Սևանա լճի ավազանին և Զանգեզուրի տարածաշրջանին։ Եղել են դեպքեր, երբ մի քանի ժամվա ընթացքում ֆյոնի հետևանքով օդի ջերմաստիճանը բարձրացել է 15-20 °C-ով։ Երկրագնդի տարբեր շրջաններում ֆյոնը տարբեր անվանումներ ունի. ԱՄՆ-ի ժայռոտ լեռներում կոչվում է չինուկ, Չիլիական Անդերում՝ պուելչե, Արգենտինյան Անդերում՝ զոնդա, Սումատրա կղզում՝ բոխորակ, Աֆղանստանից Թուրանի դաշտավայրը իջնող ֆյոնը՝ աֆղանացի, Միջերկրական ծովի հարավում՝ սիրոկկո ևն։

Սա կլիմայագիտությանը/ օդերևութաբանությանը վերաբերող անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆյոն» հոդվածին։