Վիքիպեդիա

Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողով

Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողով (WSIS, անգլ.՝ World Summit on the Information Society), ՄԱԿ-ի կողմից կազմակերպված երկփուլ գագաթնաժողով տեղեկատվության, հաղորդակցության և, ընդհանուր առմամբ, տեղեկատվական հասարակության վերաբերյալ, որը տեղի է ունեցել 2003 թվականին Ժնևում և 2005 թվականին՝ Թունիսում: Այդ ժամանակվանից ի վեր WSIS ֆորումները պարբերաբար տեղի են ունենում: Գագաթնաժողովի գլխավոր նպատակներից մեկն է կամրջել գլոբալ թվային անջրպետը, որը բաժանում է հարուստ երկրներին աղքատ երկրներից՝ զարգացող աշխարհում ինտերնետ հասանելիության բարձրացման միջոցով: Համաժողովները մայիսի 17-ը սահմանել են որպես Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային օր:

Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողովի երկրորդ նախնական նստաշրջանի լիագումար նիստը 2005 թվականի փետրվարի 18-25 ՄԱԿ-ի շենքում, Ժնև

WSIS+10 գործընթացը 2005 թվականի գագաթնաժողովից ի վեր նշանավորել է տասնամյա նշաձողը: 2015 թվականին հաշվառման գործընթացը ավարտվել է դեկտեմբերի 15-ին և 16-ին Նյու Յորքում ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի բարձր մակարդակի նիստով[1]:

Նախապատմություն

խմբագրել

20-րդ դարի վերջին տասնամյակներում Տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաները (ՏՀՏ) շատ առումներով փոխել են ժամանակակից հասարակությունը: Սա հաճախ կոչվում է թվային հեղափոխություն, և դրա հետ մեկտեղ հայտնվել են նոր հնարավորություններ և սպառնալիքներ: Համաշխարհային շատ առաջնորդներ հույս ունեն օգտագործել ՏՀՏ սոցիալական խնդիրները լուծելու համար. միևնույն ժամանակ, թվային անջրպետի հետ կապված մտահոգություններ կան ինչպես միջազգային, այնպես էլ ներքին մակարդակով: Այս միտումը կարող է հանգեցնել ՏՀՏ-ին հասանելիություն ունեցողների և չունեցողների նոր խմբերի ձևավորմանը[2]։

Ընդունելով, որ այս մարտահրավերներն ու հնարավորությունները պահանջում են գլոբալ քննարկում ամենաբարձր մակարդակով, Թունիսի կառավարությունը 1998 թվականին Մինեապոլիսում Հեռահաղորդակցության միջազգային միության (ITU) Լիազոր կոնֆերանսին առաջարկեց Տեղեկատվական հասարակության վերաբերյալ համաշխարհային գագաթնաժողով անցկացնել: Այնուհետև այս բանաձևը ներկայացվել է Միավորված ազգերի կազմակերպությանը[2]։ 2001 թվականին ՀՄՄ-ի խորհուրդը որոշել է գագաթնաժողովն անցկացնել երկու փուլով, առաջինը՝ 2003 թվականի դեկտեմբերի 10-ից 12-ը Ժնևում, երկրորդը՝ 2005 թվականի նոյեմբերի 16-ից 18-ը՝ Թունիսում[2]։

2001 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Միավորված ազգերի կազմակերպության գլխավոր ասամբլեան, հաստատելով 56/183 բանաձևը, հավանություն է տվել Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողովի անցկացմանը (WSIS)՝ քննարկելու տեղեկատվական հասարակության հնարավորություններն ու մարտահրավերները[3]։ Համաձայն այս բանաձևի՝ Գլխավոր ասամբլեան գագաթնաժողովը կապել է Միավորված ազգերի կազմակերպության Հազարամյակի հռչակագրի հետ՝ իրականացնելու ՏՀՏ մարտահրավերները Հազարամյակի զարգացման նպատակներին հասնելու ճանապարհին: Այն նաև ընդգծել է բազմակողմանի մոտեցումը՝ կառավարություններից բացի բոլոր շահագրգիռ կողմերին, ներառյալ քաղաքացիական հասարակությունը և մասնավոր հատվածը: Միջոցառումը կազմակերպելու համար Բանաձևը ՀՄՄ-ին լիազորել է ստանձնել առաջատար կառավարչական դեր՝ համագործակցելով ՄԱԿ-ի այլ մարմինների, ինչպես նաև այլ միջազգային կազմակերպությունների և ընդունող երկրների հետ և առաջարկել, որ գագաթնաժողովի նախապատրաստական աշխատանքները տեղի ունենան բաց միջկառավարական Նախապատրաստական կոմիտեի կամ PrepCom-ի միջոցով, որը կսահմանի գագաթաժողովի օրակարգը, կորոշի այլ շահագրգիռ կողմերի մասնակցության ձևերը և վերջնական տեսքի կբերի ինչպես Սկզբունքների հռչակագրի, այնպես էլ Գործողությունների ծրագրի նախագիծը[4]։

Ժնևի գագաթնաժողով, 2003

խմբագրել

2003 թվականին Ժնևում 175 երկրների պատվիրակներ մասնակցել են WSIS-ի առաջին փուլին, որտեղ ընդունել են Սկզբունքների հռչակագիր[5]։ Սա բոլորին հասանելի և ընդհանուր գիտելիքների վրա հիմնված տեղեկատվական հասարակության հասնելու համար ճանապարհային քարտեզ է: Գործողությունների պլանը[6] սահմանում է մինչև 2015 թվականը աշխարհի բնակչության 50 տոկոսին առցանց հնարավորության նպատակը: Այն չի հստակեցնում, թե ինչպես կարելի է դրան հասնել: Ժնևի գագաթնաժողովը նաև չլուծված է թողել ավելի վիճելի հարցեր, այդ թվում՝ ինտերնետի կառավարման և ֆինանսավորման հարցը:

Երբ 2003 թվականի գագաթնաժողովը չի կարողացել համաձայնեցնել ինտերնետի կառավարման ապագան, առաջընթացի վերաբերյալ գաղափարներ ներկայացնելու համար ստեղծվել է Համացանցի կառավարման աշխատանքային խումբը (WGIG):

ՀԿ-ների քաղաքացիական հասարակության պատվիրակները պատրաստել են փաստաթուղթ, որը կոչվում է «Տեղեկատվական հասարակությունների ձևավորում հանուն մարդու կարիքների», որը միավորում է հարցերի լայն շրջանակ մարդու իրավունքների և հաղորդակցման իրավունքների հովանու ներքո[7]։

Համաձայն Ժնևի Գործողությունների ծրագրի, WSIS Գործողությունների քայլերը հետևյալն են․

Թունիսի գագաթնաժողով, 2005

խմբագրել
 
Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողով, Թունիս, 2005

Երկրորդ փուլը տեղի է ունեցել 2005 թվականի նոյեմբերի 16-ից 18-ը Թունիսում: Այն հանգեցրել է համաձայնության Թունիսի հանձնառության և Տեղեկատվական հասարակության համար Թունիսի օրակարգի և Համացանցի կառավարման ֆորումի ստեղծման շուրջ:

2005 թվականի նոյեմբերին՝ Թունիսում տեղի ունեցած իրադարձության նախօրեին, Առաջադիմական հաղորդակցությունների ասոցիացիան (APC) հանդես է եկել իր դիրքորոշմամբ (APC-ն քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների միջազգային ցանց է, որի նպատակն է հզորացնել և աջակցել խմբերին և անհատներին, ովքեր աշխատում են հանուն խաղաղության, մարդու իրավունքների, զարգացման և շրջակա միջավայրի պաշտպանության՝ տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաների (ՏՀՏ) ռազմավարական օգտագործման միջոցով, ներառյալ ինտերնետ):

APC նշել է, որ ինքը լայնորեն մասնակցել է ինտերնետի կառավարման գործընթացին Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողովում. այս մասնակցության և այլ գործընկերների հետ, այդ թվում՝ WSIS քաղաքացիական հասարակության ինտերնետ կառավարման խմբի անդամների հետ համագործակցության արդյունքում APC-ն բյուրեղացրել է ինտերնետի կառավարման վերաբերյալ մի շարք առաջարկություններ 2005 թվականի նոյեմբերին Թունիսում կայանալիք եզրափակիչ գագաթնաժողովից առաջ: APC-ն առաջարկել է հատուկ գործողություններ հետևյալ հինգ ոլորտներից յուրաքանչյուրում.

  • Համացանցի կառավարման ֆորումի ստեղծում,
  • ICANN-ի վերածումը համաշխարհային մարմնի՝ DNS-ի կառավարման վրա լիակատար լիազորություններով և կառավարության, մասնավոր հատվածի և քաղաքացիական հասարակության շահագրգիռ կողմերին հաշվետվողականության համապատասխան ձևով,
  • Համացանցի կառավարման և մարդու համընդհանուր իրավունքների վերաբերյալ բազմակողմ կոնվենցիայի նախաձեռնում, որը կկոդավորի համացանցի համար կիրառելի հիմնական իրավունքները, որոնք իրավաբանորեն պարտադիր կլինեն միջազգային իրավունքում՝ հատուկ շեշտադրելով Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի դրույթները, որոնք անմիջականորեն առնչվում են Համացանցին, օրինակ՝ արտահայտվելու ազատության, միավորումների և գաղտնիության իրավունքը,
  • Համաշխարհային և մատչելի ինտերնետ հասանելիության ապահովումը: APC-ն նշել է. «Համացանցը գլոբալ հանրային տարածք է, որը պետք է բաց և հասանելի լինի բոլորի համար՝ առանց խտրականության հիմունքներով: Հետևաբար, Համացանցը պետք է դիտարկվի որպես համաշխարհային հանրային ենթակառուցվածք: Այս առումով մենք ճանաչում ենք Համացանցը որպես Համաշխարհային հանրային բարիքը՝ կապված մարդկության ընդհանուր ժառանգության հայեցակարգի և դրան հասանելիության հետ, որը բխում է հանրային շահերից և պետք է ապահովվի որպես հավասարության գլոբալ հանրային պարտավորություն»[8],
  • Միջոցներ՝ խթանելու կարողությունների զարգացումը «զարգացող» երկրներում՝ ինտերնետի կառավարման գլոբալ հանրային քաղաքականության ֆորումներին «զարգացող» երկրների մասնակցության մեծացման վերաբերյալ։

Գագաթնաժողովն ինքնին ներգրավել է 1500 մարդ միջազգային կազմակերպություններից, 6200 ՀԿ-ներից, 4800-ը՝ մասնավոր հատվածից և 980-ը՝ ԶԼՄ-ներից[9]։

Միջոցառման ֆինանսավորումը տրամադրվել է մի քանի երկրների կողմից։ 2003 թվականի միջոցառմանը ամենամեծ նվիրատվությունները կատարել են Ճապոնիան և Իսպանիան[10]։ 2005 թվականի միջոցառումը ֆինանսավորել են Ճապոնիան, Շվեդիան, Ֆրանսիան և շատ այլ երկրներ, ինչպես նաև Nokia-ի նման ընկերություններ[11]։

Կոնֆերանսի զարգացումներ

խմբագրել

Համացանցի վերահսկողության շուրջ վեճը սպառնացել է տապալել համաժողովը: Այնուամենայնիվ, վերջին րոպեին որոշվել է վերահսկողությունը թողնել Միացյալ Նահանգներում գործող ICANN՝ խուսափելու մեծ պայթյունից[փա՞ստ]։ Որպես փոխզիջում՝ ձեռք է բերվել նաև համաձայնություն՝ ստեղծելու Համացանցի կառավարման միջազգային ֆորում և ընդլայնված համագործակցություն՝ զուտ խորհրդատվական դերով[փա՞ստ]։

Գագաթնաժողովն ինքնին խաթարվել է Թունիսի հասցեին քննադատություններով, որոնք թույլ են տվել հարձակումներ գործել լրագրողների և իրավապաշտպանների վրա միջոցառմանը նախորդող օրերին[12]։ Թունիսի կառավարությունը փորձել է կանխել «Արտահայտությունը ռեպրեսիաների ներքո» նախատեսված նիստը[12]։ Ֆրանսիացի լրագրող, «Լրագրողներ առանց սահմանների» Ռոբերտ Մենարիին մերժել են մասնակցելու Թունիսի գագաթնաժողովի երկրորդ փուլին[12]։ Libération-ի ֆրանսիացի լրագրողը դանակահարվել և ծեծվել է անհայտ անձանց կողմից այն բանից հետո, երբ նա հայտնել է տեղի իրավապաշտպաններին տեղի ունեցածի մասին[փա՞ստ]։ «Մարդու իրավունքները Չինաստանում» ՀԿ-ի ներկայացուցիչներին (Թունիսի վրա Չինաստանի կառավարության ճնշման պատճառով) թույլ չեն տվել մուտք գործել Թունիս[12]։ Բելգիական հեռուստատեսության նկարահանող խմբին հետապնդել են և ստիպել հանձնել թունիսցի այլախոհների կադրերը[փա՞ստ]։ Տեղի իրավապաշտպաններին կոպտել են և թույլ չեն տվել հանդիպում կազմակերպել միջազգային քաղաքացիական հասարակության խմբերի հետ[12]։

Հաշվառման գործընթաց

խմբագրել
 
WSIS-ի հաշվառման անդամների թվի էվոլյուցիան
 
WSIS-ի հաշվառման նախագծերի քանակի էվոլյուցիան
 
WSIS հաշվառման անդամների կազմը

WSIS-ի հաշվառման գործընթացը WSIS-ի շարունակությունն է: Դրա նպատակն է ապահովել կառավարությունների, միջազգային կազմակերպությունների, բիզնես հատվածի, քաղաքացիական հասարակության և այլ կազմակերպությունների կողմից իրականացվող գործունեության գրանցամատյան՝ ընդգծելու կարևոր իրադարձությունից հետո գրանցված առաջընթացը: Համաձայն TAIS-ի 120-րդ կետի՝ ITU-ն պահպանում է WSIS հաշվառման տվյալների բազան՝ որպես հանրությանը հասանելի համակարգ, որը տեղեկատվություն է տրամադրում ՏՀՏ-ին առնչվող նախաձեռնությունների և նախագծերի մասին 11 WSIS Գործողությունների քայլերի վերաբերյալ:

ECOSOC-ի 2010/12 բանաձևը «Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողովի իրականացման և դրանց արդյունքներին հետևելու առաջընթացի գնահատման մասին» վերահաստատել է WSIS-ի արդյունքների բազմակողմանի իրականացումը համակարգելու գործընթացի պահպանման կարևորությունը. արդյունավետ գործիքներ՝ WSIS Գործողությունների քայլերի օժանդակողների միջև տեղեկատվության փոխանակման համար. բարելավման կարիք ունեցող խնդիրների բացահայտում և իրականացման ընդհանուր գործընթացի վերաբերյալ հաշվետվությունների ներկայացման եղանակների քննարկում: Բանաձևը խրախուսում է WSIS-ի բոլոր շահագրգիռ կողմերին շարունակել տեղեկատվություն տրամադրել WSIS հաշվառման տվյալների բազայում (www.wsis.org/stocktaking):

Ավելին, WSIS հաշվառման վերաբերյալ կանոնավոր հաշվետվությունները գագաթնաժողովի Թունիսի փուլի արդյունքն է, որը մեկնարկել է որպես գործիք ծառայելու WSIS-ի հետագա աշխատանքներին աջակցելու համար: Հերթական հաշվետվությունների նպատակն է շահագրգիռ կողմերին տարբեր գործողությունների վերաբերյալ արդի տեղեկատվության տրամադրում՝ կապված Ժնևի Գործողությունների ծրագրում նշված 11 Գործողությունների քայլերի հետ, որոնք հաստատվել են WSIS-ի առաջին փուլում:

Հարթակ

խմբագրել

WSIS հաշվառման հարթակը նոր նախաձեռնություն է, որը մեկնարկել է ITU-ի գլխավոր քարտուղարի տեղակալ և ITU-ի WSIS աշխատանքային խմբի նախագահ պարոն Ժաոյի կողմից 2010 թվականի փետրվարին՝ բարելավելու առկա գործառույթները և նախկին ստատիկ տվյալների բազան վերածել պորտալի՝ WSIS-ի իրականացմանը համահունչ ՏՀՏ-ի հետ կապված նախագծերն ու նախաձեռնությունները լուսաբանելու համար: Հարթակը շահագրգիռ կողմերին առաջարկում է ինտերակտիվ ցանցային հնարավորություններ Web 2.0 հավելվածների միջոցով: WSIS հաշվառման պլատֆորմի շրջանակներում բոլոր տեսակի շահագրգիռ կողմերը կարող են օգտվել «Գլոբալ իրադարձությունների օրացույցից»[13], «Գլոբալ հրատարակությունների պահոցից»[14], «Դեպքերի ուսումնասիրություններից»[15] և այլ բաղադրիչներից, որոնք հակված են ընդլայնել ցանցը և ստեղծել գործընկերություններ՝ տեղական, ազգային, տարածաշրջանային և միջազգային մակարդակներում ծրագրերն ավելի տեսանելի և արժեքավոր դարձնելու համար:

«WSIS հաշվառման զեկույցի» առաջին հրատարակությունից ի վեր՝ 2005 թվականին, երկու տարին մեկ անգամ հաշվետվությունները եղել են ՏՀՏ նախաձեռնությունների և նախագծերի առաջընթացը ողջ աշխարհում մշտադիտարկելու հիմնական գործիքը: 2012 թվականի զեկույցն արտացոլում է WSIS-ի հետ կապված ավելի քան 1000 վերջին գործողություններ, որոնք իրականացվել են 2010 թվականի մայիսից մինչև 2012 թվական, յուրաքանչյուրը շեշտը դնում է WSIS գործընթացում ներգրավված շահագրգիռ կողմերի կողմից գործադրված ջանքերի վրա[16]:

Ֆորում և հետագա անելիքներ

խմբագրել

WSIS շարունակականությունն ուղղված է Ժնևի Գործողությունների ծրագրով սահմանված ցուցիչ նպատակներին հասնելուն[17] և ծառայում է որպես գլոբալ հղում կապի բարելավման և ՏՀՏ-ների համընդհանուր, ամենուր տարածված, հավասար, ոչ խտրական և մատչելի հասանելիության և օգտագործման համար՝ հաշվի առնելով տարբեր ազգային հանգամանքները, որոնք պետք է ձեռք բերվեն մինչև 2015 թվականը, և ՏՀՏ-ները որպես գործիք օգտագործելու համար հասնել միջազգային համաձայնեցված զարգացման նպատակներին և խնդիրներին, ներառյալ Հազարամյակի զարգացման նպատակները:

2006 թվականից ի վեր WSIS ֆորումն անցկացվում է Ժնևում՝ Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային օրվա (մայիսի 17) կապակցությամբ՝ իրականացնելու WSIS-ի հետագա գործողությունները: Միջոցառումը կազմակերպվում է WSIS-ի միջնորդների կողմից, այդ թվում՝ Հեռահաղորդակցության միջազգային միության, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի, ՄԱԿ-ի Առևտրի և զարգացման համաժողովի և Միավորված ազգերի կազմակերպության զարգացման ծրագրի կողմից և հյուրընկալվում է Հեռահաղորդակցության միջազգային միության կողմից: Մինչև 2010 թվականը ֆորումն անցկացվել է ՀՄՄ-ի շենքում, իսկ դրանից հետո՝ Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության շենքում։ Ամեն տարի Ֆորումը ներգրավում է ավելի քան 1000 WSIS շահագրգիռ կողմերի ավելի քան 140 երկրներից: WSIS-ի շահագրգիռ կողմերի ավելի լայն համայնքի մի քանի բարձր մակարդակի ներկայացուցիչներ մասնակցում են ֆորումին, ավելի քան 20 նախարարներ և պատգամավորներ, դեսպաններ, գործադիր տնօրեններ և քաղաքացիական հասարակության առաջնորդներ հավակնոտ ներդրում են ունենում Ֆորումի ծրագրի իրականացման գործում: Հեռակա մասնակցությունը WSIS ֆորումի անբաժանելի բաղադրիչն է եղել, որն ավելի քան 1000 շահագրգիռ կողմ հետևել և նպաստել է միջոցառման արդյունքներին աշխարհի տարբեր ծայրերից հեռավար մասնակության ձևով: Տեղում ցանցի ստեղծմանը նպաստել է imeetYouatWSIS առցանց համայնքային հարթակը: Տեղում ավելի քան 250 մասնակիցներ ակտիվորեն օգտագործել են գործիքը միջոցառումից առաջ և ընթացքում, ինչը նպաստել է բեղմնավոր ցանցերի ստեղծմանը, որը հանգեցրել է շահեկան գործընկերության[18]։

WSIS ֆորումի հանդիպումները Ժնևում տեղի են ունեցել հետևյալ կերպ[19]․

  • WSIS ֆորմում 2006, մայիսի 9–19
  • WSIS ֆորմում 2007, մայիսի 14–25
  • WSIS ֆորմում 2008, մայիսի 13–23
  • WSIS ֆորմում 2009, մայիսի 18–22
  • WSIS ֆորմում 2010, մայիսի 10–14
  • WSIS ֆորմում 2011, մայիսի 16–20
  • WSIS ֆորմում 2012, մայիսի 14–18
  • WSIS ֆորմում 2013․ մայիսի 13–17
  • WSIS+10 Բարձր մակարդակի իրադարձություն՝ հունիսի 9-12, 2014
  • WSIS ֆորում 2015, մայիսի 25–29, 2015

Մրցանակներ

խմբագրել

Նախաձեռնությունն արձագանքում է WSIS ֆորում 2011 թվականի մասնակիցների խնդրանքներին, որպեսզի շահագրգիռ կողմերին գնահատեն և պարգևատրեն տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաների հզորությանն ուղղված ռազմավարություններ իրականացնելու համար: WSIS ծրագրի առաջին մրցանակները շնորհվել են 2012 թվականին և կրում են շարունակական բնույթ[20][21][22][23]։

Մրցանակները եզակի ճանաչում են տալիս WSIS-ի արդյունքների իրականացման գործում գերազանցության համար: Մրցույթը բաց է բոլոր շահագրգիռ կողմերի համար՝ կառավարություններ, մասնավոր հատված, քաղաքացիական հասարակություն, միջազգային կազմակերպություններ, ակադեմիա և այլն: Մրցանակային 18 կատեգորիաները կապված են Ժնևի Գործողությունների ծրագրում ուրվագծված WSIS Գործողությունների քայլերի հետ: Ամենամյա մրցույթը կազմակերպվում է չորս փուլով.

  1. Ծրագրի նկարագրությունների ներկայացում,
  2. WSIS հաշվառման հարթակի անդամների քվեարկություն,
  3. Հաղթող նախագծերի ընդլայնված նկարագրությունների կազմում և «WSIS Stocktaking. Success Stories»-ի պատրաստում,
  4. WSIS ծրագրի մրցանակաբաշխություն և «Հաջողության պատմություններ» հրապարակման թողարկումը WSIS ֆորումում:

WSIS ծրագրի մրցանակներն այժմ հանդիսանում են 2004 թվականին ստեղծված WSIS հաշվառման գործընթացի անբաժանելի մասը[24]։

WSIS+10

խմբագրել

WSIS+10 բարձր մակարդակի միջոցառումը՝ WSIS ֆորումի ընդլայնված տարբերակը, տեղի է ունեցել 2014 թվականի հունիսի 9-13-ը Ժնևում, Շվեյցարիա: Միջոցառումը վերանայել է մասնակից գործակալությունների մանդատների շրջանակում WSIS-ի արդյունքների իրականացման առաջընթացը և ամփոփել վերջին 10 տարվա զարգացումները՝ հիմնվելով WSIS շահագրգիռ կողմերի, ներառյալ երկրների, գործողությունների գծի միջնորդների և այլ շահագրգիռ կողմերի կողմից ներկայացված հաշվետվությունների վրա: Միջոցառումը վերանայել է WSIS-ի արդյունքները (2003 և 2005) կապված WSIS Գործողությունների քայլերի հետ և համաձայնել 2015 թվականից հետո շարունակելու տեսլականի շուրջ[25]։

WSIS+10 բարձր մակարդակի միջոցառումը հավանություն է տվել «WSIS+10 հայտարարությունը WSIS-ի արդյունքների իրականացման վերաբերյալ» և «WSIS+10 տեսլականը WSIS-ի համար 2015-ից դուրս»: Այս արդյունքների փաստաթղթերը մշակվել են բաց և ներառական նախապատրաստական գործընթացում՝ WSIS+10 Բազմաշահառուների նախապատրաստական հարթակում (WSIS+10 MPP): Հասանելի են նաև «High-Level Track Policy Statements» և «Forum Track Outcome Document» փաստաթղթերը[26]։

WSIS+10 բաց խորհրդակցությունների գործընթացը բաց և ներառական խորհրդակցություն էր WSIS շահագրգիռ կողմերի միջև WSIS + 10 բարձր մակարդակի միջոցառմանը նախապատրաստվելու համար: Այն կենտրոնացած էր արդյունքների երկու փաստաթղթերի նախագծերի շուրջ բազմակողմանի կոնսենսուսի ձևավորման վրա[27]։ 2013 թվականի հուլիսից մինչև 2014 թվականի հունիսն ընկած ժամանակահատվածում անցկացվել են ութ բաց խորհրդակցություններ շահագրգիռ կողմերի միջև, ներառյալ կառավարությունները, մասնավոր հատվածը, քաղաքացիական հասարակությունը, միջազգային կազմակերպությունները և համապատասխան տարածաշրջանային կազմակերպությունները: Մշակվել և քննարկման են ներկայացվել WSIS+10 High-ում երկու բարձր մակարդակների իրադարձությունների արդյունքների փաստաթղթեր․

  1. WSIS+10 հայտարարության նախագիծ WSIS-ի արդյունքների իրականացման վերաբերյալ,
  2. WSIS+10 տեսլականի նախագիծը WSIS-ի համար 2015 թվականից հետո՝ մասնակից գործակալությունների մանդատների ներքո:

Գլխավոր ասամբլեայի WSIS+10 բարձր մակարդակի եզրափակիչ հանդիպումը տեղի է ունեցել 2015 թվականի դեկտեմբերի 15-16-ին Նյու Յորքում և ավարտվել Գլխավոր ասամբլեայի բարձր մակարդակի հանդիպման արդյունքների՝ «Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողովի արդյունքների իրականացումը» փաստաթղթի ընդունմամբ[28]։

Քաղաքացիական հասարակություն

խմբագրել

Մի շարք հասարակական կազմակերպություններ (ՀԿ), գիտական հաստատություններ, համայնքային լրատվամիջոցներ և այլք որպես «քաղաքացիական հասարակություն» մասնակցել են գագաթնաժողովի նախապատրաստական աշխատանքներին, ինչպես նաև բուն Բարձր մակարդակի միջոցառմանը՝ ուշադրություն հրավիրելով մարդու իրավունքների, մարդակենտրոն զարգացման վրա՝ խոսքի ազատություն և մամուլի ազատություն։

Երիտասարդության և քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչները առանցքային դեր են խաղացել WSIS-ի ողջ գործընթացում: Երիտասարդ առաջնորդներ տարբեր երկրներից, մասնավորապես Նիկ և Ալեքս Ֆիլդինգները Կանադայից, Թարեկը Թունիսից և պարոն Զեյշան Շոկին Պակիստանից, Համաշխարհային WSIS երիտասարդական խմբի ակտիվ և հիմնադիր անդամներն են եղել, ովքեր հիմնել են երիտասարդական խումբ իրենց երկրներում՝ Կանադայի երիտասարդական խումբ, Թունիսի WSIS երիտասարդական խումբ և Պակիստանի WSIS երիտասարդական խումբ: Երիտասարդ առաջնորդները մասնակցել են և՛ Ժնևի, և՛ Թունիսի փուլերին: Գագաթնաժողովում նշվել է Երիտասարդության օրը և երիտասարդները ցուցադրել են իրենց ծրագրերն ու միջոցառումները, մասնակցել են նաև WSIS-ի հռչակագրի և գործողությունների ծրագրի պատրաստմանը[փա՞ստ]։

Գերմանիայում WSIS աշխատանքային խումբը, որը նախաձեռնվել է Network New Media-ի և Heinrich Böll Foundation-ի կողմից, շարունակաբար հանդիպումներ է կազմակերպում 2002 թվականի կեսերից:

Նմանապես Պակիստանում PAK Education Society/Pakistan Development Network-ը նախաձեռնել է կառուցել Պակիստանի գիտելիքի տնտեսություն կամ տեղեկատվական հասարակություն: Այն Պակիստանում ՏՀՏ խթանման առաջամարտիկ և միակ պակիստանյան ՀԿ-ն է, ով մասնակցել է Ժնևի Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողովին, ինչպես նաև կազմակերպել է սեմինար ICT4 զարգացման հարթակում: Երրորդ աշխարհի Սիլիկոնային հովտի գաղափարը նույնպես հայեցակարգում է ներառվել:

WSIS-ի առաջին փուլին քաղաքացիական հասարակության մասնակցության ամենակարևոր արդյունքներից մեկը երկրի պատվիրակների կողմից ստորագրված վերջնական հռչակագրում[29] թվայնացված իրազեկության բարձրացման երեք սոցիալական մոդելի հստակ տարբերակման ներդրումն էր՝ բաց կոդով և անվճար ծրագրաշարի վրա հիմնված մոդելներ: Այն Ֆրանսիս Մյուգեի գլխավորած աշխատանքի արդյունքն է՝ որպես արտոնագրերի, հեղինակային իրավունքի և ապրանքանիշերի աշխատանքային խմբի համանախագահ[30]։

Քաղաքացիական հասարակության որոշ խմբեր ահազանգեցին, որ WSIS-ի 2005 թվականի փուլն անցկացվում է Թունիսում՝ մարդու իրավունքների լուրջ խախտումներով երկրում[31]։ 2005 թվականի հունվարին Խոսքի ազատության պաշտպանության միջազգային ասոցիացիայի 14 անդամներից բաղկացած Թունիսի մոնիտորինգի խմբի (ԹՄԽ, անգլ.՝ TMG) կողմից Թունիսում իրականացրած փաստահավաք առաքելությունը մտահոգություն է հայտնել երկրում խոսքի ազատության և քաղաքացիական ազատությունների ներկա վիճակի վերաբերյալ, ներառյալ մամուլի, լրատվամիջոցների, հրատարակչության և ինտերնետի ազատության կոպիտ սահմանափակումները։

Կոալիցիան հրապարակել է 60 էջանոց զեկույց, որը խորհուրդ է տալիս քայլեր ձեռնարկել Թունիսի կառավարությանը՝ երկիրը մարդու իրավունքների միջազգային չափանիշներին համապատասխանեցնելու համար[32]։ 2005 թվականի սեպտեմբերին Ժնևում կայացած WSIS Նախապատրաստական կոմիտեի երրորդ հանդիպման ժամանակ ԹՄԽ թարմացրել է զեկույցը՝ ոչ մի բարելավում մարդու իրավունքների իրավիճակում չգտնելու վերաբերյալ:

Թվային համերաշխության հիմնադրամը՝ անկախ մարմին, որի նպատակն է նվազեցնել թվային անջրպետը, ստեղծվել է 2005՝ թվականին Թունիսի գագաթնաժողովի ընթացքում տեղի ունեցած քննարկումներից հետո[33]։

Թվային բաժանում և թվային երկընտրանք

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ Թվային բաժանում

Թունիսում տեղի ունեցած Տեղեկատվական հասարակության վերաբերյալ ՄԱԿ-ի համաշխարհային գագաթնաժողովի երկու հիմնական մտահոգիչ խնդիրն ու խոսակցության թեման (i) թվային բաժանումն ու (ii) թվային երկընտրանքն էին:

Առաջինը թվային բաժանումն է, որին, նախքան WSIS-ին, անդրադարձել է արքեպիսկոպոս Ջոն Փ. Ֆոլին Վատիկանի «Էթիկան համացանցում» (անգլ.՝ Ethics in the Internet) փաստաթղթում[34]։ Արքեպիսկոպոս Ֆոլիի խոսքով, թվային բաժանումը զարգացած և զարգացող երկրների միջև թվային հաղորդակցությունների հասանելիության ներկայիս անհավասարությունն է, և դա պահանջում է ողջ միջազգային հանրության համատեղ ջանքերը: Թվային բաժանումը համարվում է խտրականության ձև, որը բաժանում է հարուստներին և աղքատներին, ինչպես ազգերի ներսում, այնպես էլ ազգերի միջև՝ նոր տեղեկատվական տեխնոլոգիաների հասանելիության կամ անհասանելիության հիման վրա: Դա ավելի հին տեղեկատվական բացի թարմացված տարբերակ է, որը միշտ եղել է: Թվային բաժանում տերմինն ընդգծում է այն իրողությունը, որ ոչ միայն անհատներն ու խմբերը, այլև ազգերը պետք է մուտք ունենան նոր տեխնոլոգիային, որպեսզի օգտվեն գլոբալիզացիայի խոստացված օգուտներից և հետ չմնան այլ ազգերից:

2003 թվականի նոյեմբերի 14-ին հրապարակված մամուլի հրապարակման մեջ Քաղաքացիական հասարակության խումբը նախազգուշացրել է փակուղու մասին, որն արդեն ներառված է հռչակագրի առաջին հոդվածում, որտեղ կառավարությունները չեն կարողանում համաձայնության գալ Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի շուրջ՝ որպես գագաթնաժողովի հռչակագրի ընդհանուր հիմք[35]։ Այն բացահայտում է երկու հիմնական խնդիր.

  1. Հարստության, իրավունքի և ուժի անհավասարակշռությունը շտկելու հարցում կառավարությունները համաձայն չեն նույնիսկ այսպես կոչված «թվային բաժանումը» հաղթահարելու ֆինանսական ջանքերի սկզբունքի շուրջ, ինչը հենց գագաթնաժողովի նպատակն էր, երբ գործընթացը սկսվեց 2001 թվականին,
  2. Քաղաքացիական հասարակության խմբի կարծիքով նույնիսկ արժանապատվության և հավասարության մեջ մարդկային կյանքի հիմքը՝ Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը, աջակցություն չի գտնում որպես տեղեկատվական հասարակության հիմք: Կառավարություններն ի վիճակի չեն համաձայնության գալ մարդու իրավունքների հիմնական չափորոշիչների շուրջ որպես Տեղեկատվական հասարակության հիմք․ այս դեպքում ամենաակնառուն խոսքի ազատությունն է:

«Թվային բաժանում» հայեցակարգը քննադատության է ենթարկվել նաև քաղաքացիական հասարակության որոշ խմբերի կողմից։ Օրինակ, Ազատ տեղեկատվական ենթակառուցվածքի հիմնադրամը (FFII) մերժել է տերմինը:[36]:

Համացանցի կառավարում

խմբագրել
Հիմնական հոդվածներ՝ Համացանցի կառավարում և Համացանցի կառավարման ֆորում

Գագաթնաժողովի առաջին փուլը տեղի է ունեցել 2003 թվականի դեկտեմբերին Ժնևում: Գագաթնաժողովի գործընթացը սկսվել է առաջին «Prepcom»-ով 2002 թվականի հուլիսին: Վերջին Prepcom-ը, որն անցկացվել է 2005 թվականի սեպտեմբերի 19-ից 30-ը Ժնևում, ավարտվել է առանց համացանցի կառավարման վերաբերյալ վերջնական համաձայնության ապահովման, երբ ԱՄՆ-ը մերժել է ICANN-ի վերահսկողությունից հրաժարվելու Եվրամիության առաջարկը[փա՞ստ]։

2003 թվականի դեկտեմբերի 3-ին հրապարակված փաստաթղթում [37] WSIS-ում Միացյալ Նահանգների պատվիրակությունը պաշտպանել է ուժեղ մասնավոր հատվածը և օրենքի գերակայությունը՝ որպես ազգային տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաների (ՏՀՏ) զարգացման կարևոր հիմքեր։ Միջազգային հաղորդակցության և տեղեկատվական քաղաքականության ԱՄՆ համակարգող, դեսպան Դեյվիդ Գրոսը դեկտեմբերի 3-ին լրագրողների հետ ճեպազրույցում ուրվագծել է ԱՄՆ դիրքորոշման «երեք հիմնասյուները»:

  1. Քանի որ երկրները փորձում են կառուցել կայուն ՏՀՏ ոլորտ, պետք է ընդգծվի հավատարմությունը մասնավոր հատվածին և օրենքի գերակայությանը, «որպեսզի երկրները կարողանան ներգրավել անհրաժեշտ մասնավոր ներդրումներ ենթակառուցվածքներ ստեղծելու համար»:
  2. ԱՄՆ դիրքորոշման երկրորդ կարևոր հենասյունը բովանդակության ստեղծման և մտավոր սեփականության իրավունքների պաշտպանության անհրաժեշտությունն էր՝ բովանդակության շարունակական զարգացումը ոգեշնչելու համար:
  3. Ինտերնետում, էլեկտրոնային հաղորդակցության և էլեկտրոնային առևտրի անվտանգության ապահովումը ԱՄՆ-ի երրորդ հիմնական գերակայությունն էր: «Այս ամենն աշխատում է և հուզիչ է մարդկանց համար, քանի դեռ մարդիկ զգում են, որ ցանցերը պաշտպանված են կիբերհարձակումներից, ապահով են իրենց գաղտնիության առումով», - ասել է Գրոսը:

Ժնևի հանդիպման ավարտի ուշագրավ առաջարկներից էր ավելի մեծ ֆինանսական ռեսուրսներ տրամադրելու համար միջազգային հիմնադրամ ստեղծելը՝ օգնելու թույլ զարգացած երկրներին ընդլայնել իրենց ՏՀՏ ոլորտները: Սենեգալի նախագահի ներկայացված առաջարկն էր «Կամավոր թվային համերաշխության հիմնադրամը», որին Միացյալ Նահանգները ներկայումս կարող է հավանություն չտալ, ասել է Գրոսը:

Գրոսն ասել է, որ Միացյալ Նահանգները նաև ձեռք է բերում լայն կոնսենսուս այն սկզբունքի շուրջ, որ «կիբերանվտանգության մշակույթը պետք է զարգանա ազգային ՏՀՏ քաղաքականության մեջ՝ այս ոլորտում աճն ու ընդլայնումը շարունակելու համար։ Նա նշել է, որ վերջին մի քանի տարիները նշանավորվել են զգալի առաջընթացով, քանի որ երկրները թարմացրել են իրենց օրենքները՝ կիբերտարածության մեջ շրջափակող հանցավոր սպառնալիքները լուծելու համար: «Կա կարողությունների զարգացում, որպեսզի երկրները կարողանան քրեականացնել այն գործողությունները, որոնք տեղի են ունենում իրենց սահմաններում… և նմանապես միջազգային մակարդակով աշխատել իրավապահ մարմինների միջև հաղորդակցվելու համար՝ հայտնաբերելու մարդկանց, ովքեր գործում են անօրինական ձևերով», - ասել է Գրոսը:

Շատ կառավարություններ մտահոգված են, որ տարբեր խմբեր օգտագործում են ԱՄՆ-ում գործող սերվերները՝ հակասեմական, ազգայնական կամ ռեժիմին քննադատող հաղորդագրություններ տարածելու համար: Այս հակասությունը խոսքի ազատության վերաբերյալ ամերիկյան դիրքորոշման հետևանքն է, որը խոսքը չի համարում հանցավոր՝ առանց բռնության ուղղակի կոչերի։ Միացյալ Նահանգները պնդում է, որ ինտերնետ դոմենի անունների վերահսկողությունը միջազգային բյուրոկրատներին և կառավարություններին հանձնելը կարող է հանգեցնել զանգվածային գրաքննության, որը կարող է ոչնչացնել ինտերնետի ազատությունը՝

Ի վերջո, ԱՄՆ Առևտրի նախարարությունը հստակեցրել է, որ մտադիր է անորոշ ժամանակով պահպանել ինտերնետի արմատային սերվերների վերահսկողությունը[38][39][40]։

Այս ոլորտում ՄԱԿ-ի մակարդակով գլխավոր մարմինը Համացանցի կառավարման ֆորումն է, որը ստեղծվել է 2006 թվականին։

Լրատվամիջոցների արձագանքներ

խմբագրել

«The Times of Zambia»-ի համար Բրենդա Զուլուի պատրաստած զեկույցում ասվում է, որ (Դակարի) բանաձևը «շատ քննարկումներ առաջացրեց, քանի որ այն շատ տարբեր էր Աքրայի բանաձևից, որը պաշտպանում էր փոփոխություն ստատուս քվոյից, ուր Զամբիան մասնակցում է Աքրայում կայացած Աֆրիկա WSIS-ին։ Դակարի բանաձևը հիմնականում պաշտպանում էր ստատուս քվոն, թեև այն չէր վերաբերում ICANN-ի միջազգայնացմանը»[41]։

The Jamaica Observer ուներ սյունակ, որը կիբեռտարածությունը համարում էր «Մոնրոյի դոկտրինի» հետնաբակ[42]։ Մոնրոյի դոկտրինը, որը հռչակվել է 1823 թվականին, հայտարարել է, որ Ամերիկաները պետք է փակ լինեն ապագա եվրոպական գաղութացման համար և զերծ լինեն ինքնիշխան երկրների գործերին եվրոպական միջամտությունից: Դոկտրինը ընկալվել է իր հեղինակների, հատկապես Ջոն Քվինսի Ադամսի կողմից, որպես Միացյալ Նահանգների հայտարարություն գաղութատիրությանը բարոյական հակազդեցության մասին, սակայն հետագայում վերաիմաստավորվել է տարբեր ձևերով, այդ թվում՝ նախագահ Թեոդոր Ռուզվելտի կողմից որպես ԱՄՆ-ի արտոնագիր՝ կիրառելու գաղութատիրության սեփական ձևը:

Հնդկաստանից The Financial Express-ը զրուցել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ խորհրդական Նիտին Դեսաիի հետ: Վերջինս նշել է․ «Մեր հիմնական նպատակն է գտնել ուղիներ, որպեսզի զարգացող երկրները կարողանան ավելի լավ օգտվել ինտերնետից և՛ տեղեկատվական, և՛ հաղորդակցական տեխնոլոգիաներից (ՏՀՏ)՝ օգնելով նրանց բարելավել իրենց կյանքի չափանիշները հենց գիտելիքների բազայից մինչև աշխատանքային մշակույթ, և իրազեկել նրանց հիվանդությունների և այլ կարևոր խնդիրների մասին: Սա նպատակ կունենա կամրջել կապի տեխնոլոգիաների և ենթակառուցվածքի հսկայական բացը, որն առկա է աշխարհում: Սա կներառի գյուղերի, համայնքների մուտքի կետերը, դպրոցներն ու համալսարանները, գիտահետազոտական կենտրոնները, գրադարանները, առողջապահական կենտրոնները և հիվանդանոցները, ինչպես նաև տեղական և կենտրոնական կառավարական գերատեսչությունները: Ժնևի գագաթնաժողովից հետո Գործողությունների ծրագրի իրականացման առաջին երկու տարիները դիտարկելուց բացի, Թունիսի դրվագը կձգտի խրախուսել բովանդակության զարգացումը, որն ուղղված է ազգերին հզորացնելուն»:

Պրոգրեսիվ հաղորդակցությունների ասոցիացիան քննադատում է Դեսայի տեսակետը։ Նա ասում է. «Թե ինչպես է Հնդկաստանն օգտագործել ՏՏ-ը՝ երկրին ոչ միայն շահույթ բերելով, այլև զբաղված մարդկանց հսկայական տոկոսին, դա իսկապես տպավոր��չ է եղել: Իմ կարծիքով՝ ամոթ է, որ մենք Հնդկաստանում ունենք այդքան շատ ՏՏ մասնագետներ, բայց այս հմտություններն այնքան շատ են օգտագործվում արտահանման համար, և հազիվ թե (բացառությամբ արտահոսքի ձևով) լուծել այն հսկայական խնդիրները, որոնց հետ ամեն օր պետք է առնչվեն ավելի լավ կյանք փնտրող միլիարդավոր մարդիկ»[43]։

Հարավաֆրիկյան հեռարձակման կորպորացիան (SABC), ուներ Ռոյթերսի «Իրավունքների խմբերն ասում են, որ Թունիսը ճիշտ չէ WSIS-ի համար» վերնագրով զեկույցը[44] վկայակոչելով IFEX Թունիսի մոնիտորինգի խմբի դիրքորոշումը: Այնտեղ ասվում է․

  Մինչ հազարավոր պատվիրակներ և InfoTech փորձագետներ հավաքվել էին Թունիսում այս շաբաթավերջին ՄԱԿ-ի Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողովին (WSIS), մարդու իրավունքների և ԶԼՄ-ների ազատության խմբերը հարցնում էին. Արդյո՞ք այս հանդիպումը սխալ վայրում է», մատնանշում է թե՛ խոսքի ազատության վերաբերյալ Թունիսի կառավարությանը քննադատող դիրքորոշումները, թե՛ վարչակազմի կողմից իր արձանագրությունների պաշտպանությունը: Վերջապես, երբ խոսքը վերաբերում է անարդար գլոբալ գյուղի և նրա ներսում ունեցած հաղորդակցման իրավունքների մասին զեկուցմանը, արդյոք զավեշտական չէ, որ տեղեկատվության խնդրին հետ պահելու իրազեկվածությունն ու կարողությունն ինքնին այդքան անարդար է:  

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ «United Nations Department of Economic and Social Affairs». Public Administration and Development Management. United Nations Department of Economic and Social Affairs. Վերցված է 3 April 2016-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Why a Summit on the Information Society». World Summit on the Information Society, International Telecommunication Union. 26 March 2008. Վերցված է 26 May 2012-ին.
  3. ↑ «Basic Information : About WSIS». World Summit on the Information Society, International Telecommunication Union. 17 January 2006. Վերցված է 26 May 2012-ին.
  4. ↑ «United Nations General Assembly Resolution 56/183» (PDF). International Telecommunication Union. 31 January 2002. Վերցված է 26 May 2012-ին.
  5. ↑ «WSIS Declaration of Principles». Itu.int. 2003-12-12. Վերցված է 2012-03-28-ին.
  6. ↑ «WSIS Plan of Action». Itu.int. 2003-12-12. Վերցված է 2012-03-28-ին.
  7. ↑ "Shaping Information Societies for Human Needs", Civil Society Declaration to the World Summit on the Information Society, Unanimously adopted by the WSIS Civil Society Plenary (Geneva), 8 December 2003. Retrieved 20 October 2013.
  8. ↑ Henrik Spang-Hanssen. Public International Computer Network Law Issues DJØF Forlag 2006 978-87-574-1486-8
  9. ↑ Report of the World Summit on the Information Society (PDF). Document A-60-687 (Report). UN General Assembly. 16 March 2006. էջ 3. Վերցված է 12 September 2007-ին.
  10. ↑ "Funding of WSIS-2004", World Summit on the Information Society, International Telecommunication Union, 26 June 2006. Retrieved 20 October 2013.
  11. ↑ "Funding of WSIS-2005", World Summit on the Information Society, International Telecommunication Union, 26 June 2006. Retrieved 20 October 2013.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Rebecca MacKinnon (31 January 2012). Consent of the Networked: The Worldwide Struggle For Internet Freedom. Basic Books. էջեր 203–204. ISBN 978-0-465-02442-1. Վերցված է 13 April 2012-ին.
  13. ↑ "Global Events Calendar", WSIS Stocktaking, World Summit on the Information Society, International Telecommunication Union (ITU). Retrieved 20 October 2013.
  14. ↑ "Global Publication Repository", WSIS Stocktaking, World Summit on the Information Society, International Telecommunication Union (ITU). Retrieved 20 October 2013.
  15. ↑ "Case Studies", WSIS Stocktaking, World Summit on the Information Society, International Telecommunication Union (ITU). Retrieved 20 October 2013.
  16. ↑ Report on the WSIS Stocktaking 2012, Version 1.1 (2012), World Summit on the information Society, International Telecommunication Union (ITU). Retrieved 20 October 2013.
  17. ↑ «WSIS Implementation By Action Line». World Summit on the Information Society, International Telecommunication Union (ITU). Վերցված է 28 March 2012-ին.
  18. ↑ WSIS website, International Telecommunication Union. Retrieved 20 October 2013.
  19. ↑ «WSIS Forum 2012». World Summit on the Information Society, International Telecommunication Union (ITU). Վերցված է 27 May 2012-ին.
  20. ↑ "WSIS Project Prizes 2012", Would Summit on the Information Society, International Telecommunication Union (Geneva). Retrieved 20 October 2013.
  21. ↑ "WSIS Project Prizes 2013", Would Summit on the Information Society, International Telecommunication Union (Geneva). Retrieved 20 October 2013.
  22. ↑ "WSIS Project Prizes 2014", Would Summit on the Information Society, International Telecommunication Union (Geneva). Retrieved 20 October 2013.
  23. ↑ "WSIS Project Prizes 2014", Would Summit on the Information Society, International Telecommunication Union (Geneva). Retrieved 25 December 2015.
  24. ↑ "About WSIS Project Prizes", Would Summit on the Information Society, International Telecommunication Union (Geneva). Retrieved 20 October 2013.
  25. ↑ "WSIS+10 High-Level Event", World Summit on the Information Society, International Telecommunication Union (Geneva). Retrieved 20 October 2013.
  26. ↑ "WSIS+10 Endorsed Outcome Documents", International Telecommunication Union (Geneva), June 2014. Retrieved 22 June 2014.
  27. ↑ "Open Consultation Process", WSIS+10 High-Level Event, World Summit on the Information Society, International Telecommunication Union (Geneva). Retrieved 20 October 2013.
  28. ↑ "Outcome Document of the high-level meeting of the General Assembly on the overall review of the implementation of the outcomes of the World Summit on the Information Society", United Nations General Assembly, A/70/L.33, 13 December 2015. Retrieved 26 February 2016.
  29. ↑ Declaration of principles 12 December 2003
  30. ↑ PCT-WG working group of WSIS 2002 to 2007
  31. ↑ Tunisia: Political Prisoners Held in Solitary for Years 7 July 2004
  32. ↑ Tunisia Monitoring Group releases report on state of free expression 22 February 2005
  33. ↑ itunews. «GLOBAL DIGITAL SOLIDARITY FUND». itu.int. Վերցված է 2017-09-24-ին.
  34. ↑ Ethics in the Internet, John P. Foley and Pierfranco Pastore, Pontifical Council for Social Communications, The Vatican. Retrieved 20 October 2013.
  35. ↑ Civil Society Statement at the End of the Preparatory Process for the WSIS 14 November 2003
  36. ↑ "Re:interpretation?". Comment on Joe Barr, "Why UN's information society summit is doomed to fail", 17 February 2004.
  37. ↑ U.S. Outlines Priorities for World Summit on the Information Society 3 December 2003
  38. ↑ Kieren McCarthy (1 July 2005). «Bush administration annexes internet». The Register.
  39. ↑ Declan McCullagh (3 October 2005). «Power grab could split the net». CNET News (CBS Interactive). Արխիվացված է օրիգինալից 12 July 2012-ին. (Includes discussion.)
  40. ↑ "Essential test for UN net summit", Jo Twist, BBC News, 19 November 2005. Retrieved 20 October 2013.
  41. ↑ Brenda Zulu – identified as a journalist specializing in reporting on Information Communication Technologies for Development (ICT4D) issues – WSIS Set to Begin in Tunis As SADC Lobbies Countries To Diffuse The Dakar Paper.
  42. ↑ Cyberspace as backyard for the new 'Monroe Doctrine' 13 November 2005
  43. ↑ «Some voices... about Tunis | Association for Progressive Communications». www.apc.org. Վերցված է 2021-04-29-ին.
  44. ↑ Rights groups says Tunisia is not right for WSIS 13 November 2005

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողով» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Տեղեկատվական_հասարակության_համաշխարհային_գագաթնաժողով&oldid=10114468» էջից