Վճարումների կենտրոնական էլեկտրոնային համակարգ

Վճարումների կենտրոնական էլեկտրոնային համակարգի (CESOP) ռեժիմը տեղեկատվության փոխանակման ավտոմատ ռեժիմ է, որը ներդրվել է Եվրամիությունում 2024 թվականի հունվարի 1-ից։ Կանոնները ներդրվել են Խորհրդի 2020/284 հրահանգով[1], որը փոփոխում է ԵՄ Ավելացված արժեքի հարկի հրահանգը։

Կանոնները ներդրվել են ԱԱՀ-ի խարդախության դեմ պայքարելու համար՝ պահանջելով վճարային ծառայություններ մատուցող բոլոր մատակարարներից (PSP), ինչպես սահմանված է ԵՄ Վճարային ծառայությունների հրահանգով (PSD2)՝ զեկուցել ԵՄ-ից ծագած միջսահմանային վճարումների մասին։ Բիզնես վճարումները անձնական փոխանցումներից առանձնացնելու համար PSP-ներից պահանջվում է հաշվետվություն ներկայացնել վճարումների մասին միայն այն դեպքում, երբ նրանք գիտեն, որ ստացողը մեկ եռամսյակում ստացել է ավելի քան 25 վճարում[1]։

Ակնկալվում է, որ հաշվետվությունը կհանգեցնի տարեկան 8 միլիարդ վճարային գործարքների տվյալների փոխանակմանը[2], որը ներառում է վարկային փոխանցումները, ուղիղ դեբետագրումը, կրեդիտային և դեբետային քարտերը, ինչպես նաև էլեկտրոնային փողերը և գործարքները թվային հարթակների կողմից, որոնք գործում են որպես PSP-ներ։ Համատեղ օգտագործվող տեղեկատվությունը ներառում է գործարքի մակարդակի մանրամասներ, ինչպես նաև ստացողի նույնականացման հետ կապված տեղեկատվություն։

Ռեժիմը նմանություններ ունի Ավստրալիայի բիզնես գործարքների հետ վճարային համակարգերի[3], հաշվետվությունների և Միացյալ Նահանգների Ձև 1099-K հաշվետվությունների պարտավորությունների հետ, չնայած, ի տարբերություն տեղեկատվության փոխանակման այլ ռեժիմների, չկա ՏՀԶԿ-ի ներկայիս նախաձեռնություն, որը թույլ կտա տեղեկատվության փոխանակումը այդ երկրների կամ այլ երկրների միջև նմանատիպ ռեժիմներով։

Նախապատմություն

խմբագրել

Կանոնները առաջին անգամ առաջարկվել են Եվրոպական հանձնաժողովի կողմից 2018 թվականին[4]՝ թվային տնտեսության և էլեկտրոնային առևտրի աճի հետևանքով առաջացած հարկերից խուսափելու ընկալվող աճի դեմ պայքարելու համար։ Իրենց առաջարկության մեջ Հանձնաժողովը գնահատել է, որ խարդախության հետևանքով տարեկան կորցրած ԱԱՀ-ի արժեքը կազմում է 5 միլիարդ եվրո և նշել, որ[5]

«Մատակարարները փոխել են իրենց բիզնես մոդելները, որպեսզի օգտվեն էլեկտրոնային առևտուրից և վաճառեն իրենց արտադրանքը սպառողներին ամբողջ աշխարհում՝ առանց ֆիզիկական մանրածախ ներկայության։ Այնուամենայնիվ, այս հնարավորությունն օգտագործում են նաև խարդախ ձեռնարկությունները՝ անարդար շուկայական առավելություններ ստանալու համար՝ չկատարելով իրենց ԱԱՀ-ի պարտավորությունները»[6]։

BBC-ի զեկույցը, որը վկայակոչել է ԵՄ հանձնաժողովը, ցույց է տվել, որ միայն Մեծ Բրիտանիան տարեկան 1 միլիարդ ֆունտ է կորցնում ԱԱՀ-ի անդրսահմանային խարդախությունների պատճառով[7]։

Հրահանգին ուղեկցող ազդեցության գնահատման մեջ Հանձնաժողովը հաշվարկել է, որ նրանք տարեկան հաշվետվություններ կստանան 8 միլիարդ վճարային գործարքների վերաբերյալ, և արդյունքում ստացված ֆայլը կկազմի մոտ 10 տերաբայթ տվյալների յուրաքանչյուր օրացուցային տարվա համար[2]։ 2022 թվականին հրապարակված Եվրոպական բանկային մարմնի զեկույցում նշվում է, որ ԵՄ-ում տարեկան շուրջ 46 միլիարդ անդրսահմանային գործարքներ են կատարվում[8]։

Հրահանգը հաստատվել է Եվրամիության խորհրդի կողմից 2020 թվականին և ուժի մեջ է մտել 2024 թվականի հունվարի 1-ից։ Հրահանգի վերջնական տարբերակում նշվում էր Հրահանգի ընդհանուր նպատակը.

«ԱԱՀ-ի խարդախությունը ընդհանուր խնդիր է բոլոր անդամ պետությունների համար, սակայն առանձին անդամ պետությունները չունեն անհրաժեշտ տեղեկատվություն՝ ապահովելու անդրսահմանային էլեկտրոնային առևտրի վերաբերյալ ԱԱՀ-ի կանոնների ճիշտ կիրառումը կամ անդրսահմանային էլեկտրոնային առևտրում ԱԱՀ-ի խարդախության դեմ պայքարելու համար»։

Որպես ԵՄ դիրեկտիվ՝ պահանջները պետք է փոխադրվեն ներպետական օրենսդրության մեջ՝ ուժի մեջ մտնելու համար։ Անդամ պետություն�� պետք է մինչև 2023 թվականի դեկտեմբերի 31-ը փոխակերպի Հրահանգը և կարող է միաժամանակ ընտրել արդյունաբերության համար լրացուցիչ ուղեցույցներ (օրինակ, Իռլանդիայի եկամուտների հանձնակատարները[9], Նիդեռլանդների Belastingdienst-ը[10] և Գերմանիայի Դաշնային Կենտրոնական Հարկային վարչությունը բոլորն էլ ընտրել են դա անել)[11]։

Շրջանակ

խմբագրել

ԵՄ PSD2-ի ներքո բոլոր վճարային ծառայություններ մատուցողները CESOP-ի շրջանակում են, բացառությամբ այն PSP-ների, որոնք տրամադրում են միայն հաշվի տեղեկություններ կամ վճարումների մեկնարկի ծառայություններ։

PSP-ները պարտավոր են զեկուցել բոլոր այն հասցեատերերին, ովքեր եռամսյակում ստանում են ավելի քան 25 վճարումներ ԵՄ վճարողներից։

Օրինակներ

խմբագրել
  • Իռլանդիայում խանութը վճարումներ է ստանում քարտերի միջոցով (ինչպես վաճառքի կետում, այնպես էլ առցանց վճարումներ) և օգտագործում է ծառայություն (առևտրական գնորդ) Լյուքսեմբուրգում՝ վճարումները մշակելու համար։ Լյուքսեմբուրգի բիզնեսից կպահանջվի եռամսյակը մեկ զեկուցել գործարքների մասին Իռլանդիայի եկամուտների հանձնակատարներին[12]։
  • Ֆրանսիայում վաճառականի կայքում ապրանք գնելիս հաճախորդներին առաջարկվում է վճարել վաճառականի էլեկտրոնային դրամապանակին։ ԵՄ-ից եկած հաճախորդներն օգտագործում են այս տարբերակը ապրանքներ գնելու համար։ Էլեկտրոնային դրամապանակ մատակարարողից կպահանջվի տեղեկացնել Ֆրանսիայի հարկային մարմիններին ստացված վճարումների մասին[13]։
  • ԵՄ քաղաքացիները սովորաբար փոքր ապրանքներ են գնում Չինաստանում վաճառողից, որոնք առաքվում են ԵՄ, օրինակ՝ առաքման միջոցով։ Չինացի վաճառականն ընդունում է քարտային վճարումներ և էլեկտրոնային դրամական փոխանցումներ ԵՄ-ում քարտային պրոցեսորի միջոցով և ապրանքներ է առաքում ԵՄ քաղաքացիներին։ ԵՄ-ում տեղակայված քարտերի մշակողից կպահանջվի վճարումների մասին հաշվետվություն ներկայացնել սեփական հարկային մարմնին։ ԵՄ-ի գնահատմամբ՝ 2020 թվականին նման գործարքների թիվը կազմել է 115 միլիոն[2]։
  • ԵՄ-ում հիմնված առցանց շուկան հավաքում և մշակում է վճարումներ սեփականության սեփականատերերի անունից, որոնք վարձակալվում են օգտատերերին տնային պայմաններում իր սեփական PSD2 լիցենզիայի ներքո։ Շուկան պարտավոր է զեկուցել յուրաքանչյուր օգտատիրոջ մասին, ով եռամսյակում ստանում է 25-ից ավելի վճարումներ, և պետք է առանձին զեկուցի յուրաքանչյուր երկրի, որտեղ գործում են վաճառողները[14]։

Հենց որ տեղեկատվությունը ներկայացվի տեղական հարկային մարմիններին, այն կփոխանցվի ԵՄ CESOP տվյալների բազայի հետ, և տեղեկատվությունը հասանելի կլինի բոլոր հարկային կողմերին՝ պարզելու, թե արդյոք ճիշտ ԱԱՀ է վճարվել։

Հաշվետվության ձևաչափ

խմբագրել

Զեկույցները պետք է ներկայացվեն եռամսյակի ավարտից հետո 30 օրվա ընթացքում՝ սահմանված XML ձևաչափով[15], որը սահմանված է ԵՄ հանձնաժողովի կողմից թողարկված XML սխեմայով։

Պահանջվող տեղեկատվությունն ընդհանուր առմամբ համահունչ է վճարային համակարգերի միջոցով հասանելի տվյալներին, ինչպիսիք են ISO 20022-ը և քարտային գործարքների տվյալները, որոնք օգտագործվում են վճարային քարտերի ծառայությունների կողմից։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 «Council Directive (EU) 2020/284 of 18 February 2020 amending Directive 2006/112/EC as regards introducing certain requirements for payment service providers». europa.eu. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  2. 2,0 2,1 2,2 «COMMISSION STAFF WORKING DOCUMENT IMPACT ASSESSMENT Accompanying the document Proposal for a Council Directive amending Directive 2006/112/EC». EU Commission. Annex 6.
  3. Office, Australian Taxation. «Business transactions through payment systems». www.ato.gov.au.
  4. «Procedure File 2018/412». EU Commission.
  5. «Executive Summary to the Impact Assessment». EU Commission.
  6. «Proposal for a Council Directive amending Directive 2006/112/EC as regards introducing certain requirements for payment service providers». EU Commission.
  7. «BBC Panorama: The fraud costing the UK £1bn a year». BBC. 2017 թ․ նոյեմբերի 27.
  8. «Discussion Paper on the EBA's preliminary observations on selected payment fraud data under PSD2, as reported by the industry» (PDF). European Banking Authority.
  9. «CESOP – EU cross-border payments reporting». Irish Revenue Commissioners.
  10. «Data Delivery by Payment Service Providers (PSP) Manual» (PDF). Belastingdienst.
  11. «Central Electronic System of Payment Information (CESOP)». BZSt.
  12. «CESOP Frequently Asked Questions» (PDF). EU Commission. Section 2.3.2. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2023-09-19-ին. Վերցված է 2024-05-24-ին.
  13. «CESOP Frequently Asked Questions» (PDF). EU Commission. Section 2.4. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2023-09-19-ին. Վերցված է 2024-05-24-ին.
  14. «CESOP Guidance» (PDF). EU Commission. Section 2.3.2.(չաշխատող հղում)
  15. «XML Schema Guide». EU Commission.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել