Վիքիպեդիա

Ռոջեր Գարոդի

ֆրանսիացի գրող

Ռոջեր Գարոդի (ֆր.՝  [ʁɔʒe gaʁodi], հուլիսի 17, 1913(1913-07-17)[1][2][3][…], Մարսել, Բուշ-դյու-Ռոն, Ֆրանսիա[4] - հունիսի 13, 2012(2012-06-13)[5][1][2][…], Chennevières-sur-Marne, Վալ-դը-Մարն, Ֆրանսիա[4])[7][8], ֆրանսիացի փիլիսոփա, ֆրանսիացի դիմադրության մարտիկ և կոմունիստ գրող։ Նա 1982 թվականին ընդունել է իսլամ։ 1998 թվականին նա դատապարտվել և տուգանվել է Հոլոքոստի ժխտման համար՝ ֆրանսիական օրենսդրության համաձայն՝ պնդելով, որ վեց միլիոն հրեաների մահը «միֆ» է[8][9][10]։

Ռոջեր Գարոդի
ֆր.՝ Roger Garaudy
Ծնվել էհուլիսի 17, 1913(1913-07-17)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՄարսել, Բուշ-դյու-Ռոն, Ֆրանսիա[4]
Մահացել էհունիսի 13, 2012(2012-06-13)[5][1][2][…] (98 տարեկան)
Մահվան վայրChennevières-sur-Marne, Վալ-դը-Մարն, Ֆրանսիա[4]
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա
Մայրենի լեզուֆրանսերեն
Կրոնիսլամ և կաթոլիկություն
ԿրթությունՏիեր լիցեյ
Մասնագիտությունքաղաքական գործիչ, փիլիսոփա, գրող և Ֆրանսիական դիմադրության մարտիկ
ԱշխատավայրՊուատիեի համալսարան
Զբաղեցրած պաշտոններDeputy of Tarn?, Q61677129? և Member of parliament for the Seine?
ԿուսակցությունՖրանսիայի կոմունիստական կուսակցություն
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունAcademy of the Kingdom of for Royaume?[6]

Վաղ կյանք և կրթություն

խմբագրել

Ռոջեր Գարոդին ծնվել է Մարսելում՝ բանվոր դասակարգի կաթոլիկ ծնողների ընտանիքում։ 14 տարեկանում Գարոդին ընդունել է բողոքականություն[11]։ Նա կռվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ և ստացել «Զինվորական խաչ»։ Ալժիրում Վիշի Ֆրանսիայի ռազմագերի լինելուց հետո Գարոդին միացավ ֆրանսիական դիմադրությանը՝ աշխատելով դիմադրության ռադիոյի և Liberté թերթի համար[12]։

Քաղաքական կարիերա

խմբագրել

Գարոդին միացել է Ֆրանսիայի կոմունիստական կուսակցությանը 1933 թվականին[13]։ 1940-ականների կեսերին Գարոդին համարվում էր կուսակցության առաջատար քաղաքական գործիչ[14]։ Նրա պաշտոնն աստիճանաբար բարձրացել է և 1945 թվականին դարձել կուսակցության ղեկավարության և նրա Կենտրոնական գործադիր կոմիտեի անդամ, որտեղ զբաղեցրել է պաշտոններ 28 տարի[13]։

Գարոդին մնաց քրիստոնյա և իր քաղաքական կարիերայի ընթացքում ի վերջո դարձի եկավ կաթոլիկություն։ Վերջապես նա ընդունեց իսլամ[15]։ Նա ընկերացավ ժամանակի ամենահայտնի ֆրանսիացի հոգևորականներից մեկի՝ Աբե Պիեռի հետ, ով հետագայում կաջակցեր Գարոդիին նույնիսկ վերջինիս ամենավիճահարույց հայացքների առնչությամբ[16]։

1970 թվականին Գարուդին հեռացվեց Կոմունիստական կուսակցությունից՝ քննադատելու կուսակցության դիրքորոշումը ուսանողական շարժման և Վարշավայի պայմանագրի՝ Չեխոսլովակիա ներխուժման վերաբերյալ[13]։ Խորհրդային մեկնաբանները նրա փիլիսոփայական և քաղաքական հայացքները բնութագրել են որպես ռևիզիոնիստական[17]։ Այնուամենայնիվ, նա ընդունել էր Հունգարիայի ներխուժումը 1956 թվականին[12]։

Ակադեմիական կարիերա

խմբագրել

Նա 1953 թվականին ստացել է փիլիսոփայության պետական դոկտորի կոչում՝ գիտելիքի և մատերիալիզմի տեսությունը քննարկող ատենախոսությամբ՝ La théorie matérialiste de la connaissance[11]: 1954 թվականի մայիսին Գարոդին պաշտպանել է մեկ այլ դոկտորական թեզ՝ «Ազատության և անհրաժեշտության խնդիրը մարքսիզմի լույսի ներքո» Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի փիլիսոփայության ինստիտուտում[18]։

Գարոդին դասախոսել է Կլերմոն-Ֆերանի համալսարանի արվեստի ֆակուլտետում 1962-1965 թվականներին։ Գարոդիի և Միշել Ֆուկոյի հակասությունների պատճառով Գարոդին հեռացավ։ Հետագայում 1969–1972 թվականներին դասավանդել է Պուատիեում[8]։

Նրա հիմնական հետազոտության թեման հեղափոխական քաղաքականության հիմքերն էին[11]։

Քաղաքական և փիլիսոփայական հայացքներ

խմբագրել

1940-ականների դրությամբ Գարոդին քննադատում էր Ժան-Պոլ Սարտրի ազատության տեսակետը՝ պնդելով, որ այն չունի որևէ սոցիալական, տնտեսական, քաղաքական կամ պատմական համատեքստ[14]։ Նա քննադատել է Կեցությունն ու Ոչինչը այն բանի համար, ինչը, իր կարծիքով, դուրս չի գալիս մետաֆիզիկական պաթոլոգիայի տիրույթից, իսկ Սարտրի վեպերը «միայն այլասերվածներին և մարդկային կործանվածներին պատկերելու» և իր էքզիստենցիալիզմը որպես «հիվանդություն» նկարագրելու համար[14]։

Գարուդիի հավատը կոմունիզմի նկատմամբ սասանվեց 1956 թվականին, երբ Նիկիտա Խրուշչովը գաղտնի ելույթ ունեցավ Խորհրդային Միության Կոմունիստական կուսակցության 20-րդ համագումարում[11]։ Այնուհետև նա պաշտպանեց մարքսիզմի էկլեկտիկ և հումանիստական տեսակետը՝ խստորեն հակադրվելով Լուի Ալտյուսերի տեսական մարքսիզմին և քարոզելով երկխոսություն այլ մտքի դպրոցների հետ[13]։

1974 թվականին Ֆրեդերիկ Ուիլը նրան բնութագրեց որպես համակրելի Պիեռ Թեյլհարդ դե Շարդենի և Գաբրիել Մարսելի հանդեպ։ Նա կարծում էր, որ արևմտյան մշակույթը նման է իդեալիստական փիլիսոփայության և էլիտար դասի կոալիցիայի, որը ձգտում է մարդկանց հեռացնել նյութական աշխարհից[19]։ Սոցիալիզմի նպատակը, նրա կարծիքով, ոչ միայն տնտեսական անվտանգությունն էր կամ սոցիալական արդարության ապահովումը, այլև յուրաքանչյուր մարդու ստեղծագործելու անձնական հնարավորություններ ապահովելը[11]։

Իսլամ ընդունելը

խմբագրել

Մոտ 1980 թվականին Գարոդին կարդաց Մուամար Քադաֆիի «Կանաչ գիրքը» և հետաքրքրվեց Լիբիայով և իսլամով՝ մի քանի անգամ անապատում հանդիպելով երկրի ղեկավարի հետ։ Նա պաշտոնապես կրոնափոխ է եղել Ժնևի Իսլամական կենտրոնում` կազմակերպություն, որը վերահսկվում է «Մուսուլման եղբայրների» կողմից։

«Իսրայելի դեպքում. քաղաքական սիոնիզմի ուսումնասիրություն» (1983) Գարոդին սիոնիզմը ներկայացնում է որպես մեկուսացման և սեգրեգացիոն գաղափարախոսություն, որը ոչ միայն կախված է հակասեմիտիզմից,այլև պատրաստակամորեն խրախուսում է նրան հասնելու իր նպատակներին[20]։

Հոլոքոստի ժխտում

խմբագրել

Դատավճիռ Գեյսոյի օրենքը խախտելու համար

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ Ժամանակակից Իսրայելի հիմնադիր առասպելները

1996 թվականին Գարոդին[21] իր խմբագիր Պիեռ Գիյոմի հետ հրատարակեց Les Mythes fondateurs de la politique israelienne (բառացի՝ Իսրայելի քաղաքականության հիմնադիր առասպելները) աշխատությունը, որը հետագայում թարգմանվեց անգլերեն որպես «Ժամանակակից Իսրայելի հիմնադիր առասպելները»։ Գրքում նա գրել է Հոլոքոստի «վեց միլիոն» հրեա զոհերի մասին միֆը[22]։ Հոլոքոստի ժխտման վերաբերյալ ֆրանսիական օրենսդրության այս խախտման պատճառով դատարաններն արգելեցին հետագա հրապարակումը և 1998 թվականի փետրվարի 27-ին Գարոդիին տուգանեցին 120,000 ֆրանսիական ֆրանկով[12] Նա դատապարտվել է մի քանի տարվա պայմանական ազատազրկման։ Գարոդին այս որոշումը բողոքարկել է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում, սակայն նրա բողոքը մերժվել է որպես անընդունելի[22][23]։ Իր լսումների ժամանակ Գարոդին հայտարարեց, որ իր գիրքը ոչ մի կերպ ներում չի շնորհում նացիոնալ-սոցիալիստական մեթոդներին, և այդ գիրքը հարձակում է Իսրայելի կառավարության կողմից «Հոլոքոստի» առասպելականացման և օգտագործման վրա։ Նա պնդում էր, որ իր գիրքը վերաբերում է

կառավարության կողմից «հոլոքոստի» օգտագործմանը որպես «արդարացնող դոգմա» իր գործողությունների համար, որոնք իրականացրել է հիմնականում Պաղեստինում և պաղեստինցիների նկատմամբ[24]։

Գարոդին ընդդեմ Ֆրանսիայի

խմբագրել

Գարոդին վիճարկել է Ֆրանսիայի որոշումը և դիմել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան (ՄԻԵԴ)՝ նշելով, որ իր գիրքը քաղաքական աշխատանք է, որը քննադատում է Իսրայելի քաղաքականությունը, որը չի ժխտում, որ նացիստները հանցագործություններ են կատարել մարդկության դեմ, և ֆրանսիական դատարանները խախտել են իր ազազտ խոսքի իրավունքը։ ՄԻԵԴ-ը չհամաձայնեց և վճռեց, որ Գարոդին հերքել է պատմական փաստերը իր գրքում, որը հետազոտական աշխատանք չէ։ Այն նաև պնդեց, որ միջամտությունը հետապնդում է երկու օրինական նպատակ՝ համաձայն Գեյսոյի օրենքի հոդվածների և չի հանդիսանում Գարոդիի ազատ խոսքի իրավունքի խախտում։ ՄԻԵԴ-ը չի օգտագործել այս հիմնավորումը Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի գործով[25]։

Իրանի աջակցությունը

խմբագրել

Իրանում խորհրդարանի 160 անդամ և 600 լրագրող ստորագրել են խնդրագիր՝ ի աջակցություն Գարոդիի[26][27]։ 1998 թվականի ապրիլի 20-ին Իրանի գերագույն առաջնորդ այաթոլլա Ալի Խամենեին հանդիպեց Գարոդիին։ Խամենեին քննադատում էր Արևմուտքին, որն, ըստ նրա, դատապարտում էր «նացիստների ռասիստական պահվածքը»՝ միաժամանակ ընդունելով սիոնիստների «նացիստական պահվածքը»[28]։ Իրանի նախագահ Աքբար Հաշեմի Ռաֆսանջանին իրանական ռադիոյով հնչեցրած քարոզում հայտարարել է, որ Հիտլերը «ընդամենը սպանել է 20,000 հրեաների, և ոչ թե վեց միլիոնի», և որ «Գարոդիի հանցագործությունը բխում է սիոնիստական քարոզչությունը կասկածի տակ դնելուց»[29]։ Իրանի նախագահ Մոհամմադ Խաթամին 1998 թվականին Գարոդիին բնութագրեց որպես «մտածող» և «հավատացյալ», ով դատարանում հայտնվեց զուտ «Արևմուտքին տհաճ» հետազոտություններ հրապարակելու համար[28]։

2006 թվականի դեկտեմբերին Գարուդին վատառողջության պատճառով չկարողացավ մասնակցել Հոլոքոստի գլոբալ տեսլականի վերանայման միջազգային կոնֆերանսին Թեհրանում։ Հաղորդվում է, որ նա տեսագրված հաղորդագրություն է ուղարկել՝ աջակցելով Իրանի նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադի տեսակետին, որ Իսրայելը պետք է դադարի գոյություն ունենալուց[30][31]։

Մահ և ժառանգություն

խմբագրել

Ռոջեր Գարոդին մահացել է Շեննևյեր-սյուր-Մարնում՝ Վալ-դե-Մարն, 2012 թվականի հունիսի 13-ին՝ չորեքշաբթի, 98 տարեկան հասակում[32]։

Ըստ Ազամ Թամիմիի՝ թունիսցի մտածող Ռաչեդ Գաննուշին ոգեշնչվել է Գարոդիից 1980-ականների սկզբին, այն բանից հետո, երբ նա կարդացել է կանանց մասին նրա գրքի թարգմանությունը։ Հետագայում նա հեղինակեց մի տրակտատ կանանց իրավունքների և իսլամական շարժման մեջ կանանց կարգավիճակի մասին՝ մասամբ ազդված Գարոդիի աշխատանքից[33]։

Մրցանակներ և պարգևներ

խմբագրել

Մատենագիտություն

խմբագրել

Գարոդիի գրքերը

խմբագրել

Ավելի քան 70 գրքերի հեղինակ[38][39], նրա թարգմանված որոշ ստեղծագործություններն են.

Գրքեր և թեզեր Գարոդիի մասին

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 senat.fr (ֆր.)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Sycomore (ֆր.) / Assemblée nationale
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Fichier des personnes décédées mirror
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 BBC News - French philosopher Roger Garaudy dies
  6. ↑ https://alacademia.org.ma/membre/%d8%b1%d9%88%d8%ac%d9%8a-%d9%83%d8%a7%d8%b1%d9%88%d8%af%d9%8a-2/
  7. ↑ «French philosopher Roger Garaudy dies». 2012 թ․ հունիսի 15.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Cross, Tony (2012 թ․ հունիսի 15). «From French resistance to Holocaust denial – Roger Garaudy dies at 98». RFI English.
  9. ↑ Atkins, Stephen E. (2009 թ․ հունվարի 1). Holocaust Denial as an International Movement (անգլերեն). ABC-CLIO. ISBN 9780313345388.
  10. ↑ Epstein, Simon (2012). «Roger Garaudy, Abbé Pierre, and the French Negationists». In Wistrich, Robert S. (ed.). Holocaust Denial: The Politics of Perfidy. De Gruyter with Magnes Press (Hebrew University of Jerusalem). էջեր 85–107. ISBN 9783110288148.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Edouard, Morot-Sir (1980), «Garaudy, Roger (1913–)», The Columbia Dictionary of Modern European Literature (2nd ed.), Columbia University Press, ISBN 978-0-231-03717-4
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 «Roger Garaudy: Veteran of the Resistance who later became a Holocaust denier». The Independent. London. 2012 թ․ հունիսի 24. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 25-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Kelly, Michael (2005) [1995], «Garaudy, Roger», in France, Peter (ed.), The New Oxford Companion to Literature in French, Oxford University Press, էջ 332, doi:10.1093/acref/9780198661252.001.0001, ISBN 9780191735004
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Drake, David (2010), «The 'Anti-Existentialist Offensive': The French Communist Party against Sartre (1944—1948)», Sartre Studies International, 16 (1): 69–94, doi:10.3167/ssi.2010.160105, JSTOR 23512854
  15. ↑ «French philosopher Roger Garaudy dies». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2012 թ․ հունիսի 15. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 10-ին.
  16. ↑ "Ce qui a fait chuter l'abbé Pierre", L'Express, 02-05-1996, (in French).
  17. ↑ See Marxism and the Renegade Garaudy and Scientific Communism and Its Modern Falsifiers.
  18. ↑ Wetter, Gustav Andreas (1960), Dialectical Materialism: A Historical and Systematic Survey of Philosophy in the Soviet Union, F. A. Praeger, էջ 241
  19. ↑ Will, Frederick (1974), «Roger Garaudy, the Hellenic Tradition, and Imaginative Space», The Classical Journal, 69 (4): 328–330, JSTOR 295973
  20. ↑ Wistrich, Robert S. (2015), «The Anti-Zionist Mythology of the Left», Israel Journal of Foreign Affairs, 9 (2): 189–199, doi:10.1080/23739770.2015.1037579, S2CID 146147436
  21. ↑ «From French resistance to Holocaust denial – Roger Garaudy dies at 98 – Africa – Radio France Internationale» (բրիտանական անգլերեն). 2012 թ․ հունիսի 15. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 18-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 «Writer fined for 'holocaust' writings». BBC News. BBC. 1998 թ․ փետրվարի 27. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 8-ին.
  23. ↑ Inadmissibility Decision in the Case of Garaudy v. France, European Court of Human Rights, 7 July. 2003.
  24. ↑ «Writer fined for holocaust writings». BBC News. BBC. 1998 թ․ փետրվարի 27. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 8-ին.
  25. ↑ Gorton, Sean (2015), «The Uncertain Future of Genocide Denial Laws in the European Union» (PDF), The George Washington International Law Review, 47 (2): 421–445(չաշխատող հղում)
  26. ↑ Black, Edwin (2012 թ․ հունվարի 13). «Denial of Holocaust nothing new in Iran / Ties to Hitler led to plots against British and Jews». SF Gate. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 25-ին.
  27. ↑ Litvak, Meir (2007). «The Islamic Republic of Iran and the Holocaust: Anti-Semitism and Anti-Zionism». In Herf, Jeffrey (ed.). Anti-Semitism and Anti-Zionism in Historical Perspective Convergence and Divergence. Abingdon, Oxon & New York City: Routledge. էջ 331. ISBN 9781317983477.
  28. ↑ 28,0 28,1 Menashri, David. «Iran, the Jews and the Holocaust». The Stephen Roth Institute for the Study of Contemporary Antisemitism and Racism, Tel Aviv University. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 1-ին.
  29. ↑ Wistrich, Robert S., ed. (2012). «Introduction: Lying about the Holocaust». Holocaust Denial: The Politics of Perfidy. Berlin & Boston: Walter de Gruyter. էջ 23. ISBN 9783110288216.
  30. ↑ Taheri, Amir (2007 թ․ ապրիլի 11). «Roger Garaudy». Asharq Al-awsat. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին.
  31. ↑ «The Real Challenge in the Middle East is Ideology». The Times of Israel. Jewish News Service. 2012 թ․ հուլիսի 2. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 25-ին.
  32. ↑ «Controversial French philosopher Garaudy dies». France-24. 2012 թ․ հունիսի 15. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 25-ին.
  33. ↑ Tamimi, Azzam (2013), «Rashid Al-Ghannushi», in Esposito, John L.; Shahin, Emad El-Din (eds.), The Oxford Handbook of Islam and Politics, Oxford University Press, doi:10.1093/oxfordhb/9780195395891.013.0028 (inactive 2023 թ․ օգոստոսի 1), ISBN 9780195395891{{citation}}: CS1 սպաս․ DOI inactive as of 2023 (link)
  34. ↑ 34,0 34,1 Luc Cédelle, "Roger Garaudy : mort d'une figure du négationnisme", Le Monde, 15 June 2012. Retrieved 2012.
  35. ↑ «Service to Islam | King Faisal International Prize». Արխիվացվա�� օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 7-ին.
  36. ↑ "Mort de l’ancien communiste Roger Garaudy, figure du négationnisme", Dernières Nouvelles d'Alsace, 15 June 2012. Retrieved 2012.
  37. ↑ "Jean Ziegler refuse le «prix Kadhafi des droits de l'homme»", Le Temps, 2 October 2002. Retrieved 2012.
  38. ↑ "Décès de Roger Garaudy, un ex-intellectuel communiste devenu négationniste", France Info
  39. ↑ "DISPARITION DE ROGER GARAUDY, DE STALINE À MAHOMET", L'Humanité

Հոդվածներ Գարոդիի մասին

խմբագրել
  • Maurice Cranston, "The Thought of Roger Garaudy," Problems of Communism, vol. 19, no. 5 (Sept.-Oct. 1970), pp. 11–18.

Տես նաև

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռոջեր_Գարոդի&oldid=9511848» էջից