Կոստանդնուպոլսի Բ տիեզերական ժողով

Հրավիրվել էր Նիկիայի հավատո հանգանակի բանաձևումների հստակեցման և արիոսական, եվնոմիական, փոթինական, մարկիոնական, սավելական հերձվածների վերաբերյալ Եկեղեցու դիրքորոշման հստակեցման նպատակով։ Կայսրության արևելյան մասում քահանա Մակեդոնը ստեղծեց իր մակեդոնական հերձվածը, որը մեծ զարգացում ապրեց այն արագորեն Ալեքսանդրիայից տարածվեց ամբողջ կայսրության մեջ։ Կոստանդիանոս և Վալենտիանոս կայսրերը մեղմ քաղաքականություն էին վարում և կարելի է ասել, որ նրանք արիոսական էի։ Իրավիճակը փոխվեց Գրատիանոս կայսեր օրոք, ճիշտ է նա ևս մեղմ քաղաքականություն էր վարում, բայց Նիկեական էր։ Թեոդորոս Մեծ կայսրը ավելի անհանդուրժող գտնվեց. նա դիմեց լուրջ քայլերի, հրամայեց արիոսականների դեմ կազմակերպել տիեզերական ժողով և ընդունել ընդհանուր դավանանք։ Թեոդորոսի հրամանով Կոստանդնուպոլիս հավաքվեցին քրիստոնեական եկեղեցու շուրջ 150 եպիսկոպոսներ։ Վերոհիշյալ երազում Թեոդորոսը տեսել էր Մեծն Մելիտաս եպիսկոպոսին և ցանակացավ ինքն անձամբ ճանաչել նրան և նա մոտեցավ հենց Մելիտասին։ Թեոդորոսը հրամայեց կազմել հայրերին հավատո հանգանակ։

• '== Ժողովի որոշումները ==

Կոստանդնուպոլսի տիեզերական ժողովին մասնակցող եպիսկոպոսներից 36 մակեդոնյաններ էին։ Այդ ժողովին մասնակցում էին չորրորդ դարի նշանավոր լատին աստվածաբաններ, եկեղեցու սուրբ հայրեր Կյուրեղ Երուսաղեմացին, Գրիգոր Նյուսացին, Գրիգոր աստվածաբան Նազիանզացին և այլ ժամանակի հայտնի հոգևորականներ, որոնք մեծ ձեռագիր են թողել ապագա սերունդներին։ Ժողովի որոշումներն առաջին հերթին ուղղված էին Մակեդոնի և նրա վարդապետության դեմ։ Ըստ նրա, Սուրբ Հոգին Հոր և Որդու էությունից չէ այլ օտար մի էություն՝ ոչ համագոյակից նրանց։ Մակեդոնի վարդապետությունը ծագել է արիոսականությունից։ Արիոսը Որդուն արարած էր համարում, որը համագոյակից չէ Հորը և համարում էր, որ Սուրբ Հոգին համագոյակից է Որդուն, եթե Որդին Աստված չէ, հետևաբար Սուրբ Հոգին Աստված լինել չի կարող «Եվ ի Հոգին Սուրբ, որ յՈրդւոյ գոյացեալ է»։ Սրանից հետևեցնելով՝ Մակեդոնը քարոզում էր, որ Սուրբ Հոգին Որդուց բխելով՝ Աստված չէ, այլ Որդու արարչագործություն։ Իսկ Սուրբ Հոգին Հայր Աստծուց բխելը չէր ընդունում։ Սրանով Մակեդոնը, ինչպես Արիոսը մերժում էին Սուրբ Երրորդության խորհուրդը և երեք անձերի համաբնությունը։ Կոստանդնուպոլսի տիեզերաժողովում թեպետ Նիկիայի հավատո հանգանակը կրկին ընդունվեց, և Նիկիական հավատքը հաստատուն մնաց՝ դավանական տեսակետից որպես կատարյալ, սակայն 1-ին տիեզերաժողովից հետո նոր աղանդների Երևան գալը ստիպեց որոշ լրացումներ կատարել Գրիգոր Նյուսացին Կոստանդնուպոլսում ժողովված սուրբ հայրերի հավանությամբ նոր հավելումներ կատարեց նիկիական հանգանակի վրա։ Ժողովը բանաձևեց և ավելացրեց « Ի Հօրէ բխեալ»։ Այսինքն՝ Սուրբ Հոգին բխում է Հորից այս և Որդու հետ միասին երկրպագելի, փառավորելի ու համագոյակից է։ Ժողովը նզովեց 4-րդ դարի բոլոր աղանդավորներին՝ Փոտինոսին, Ապողինարին և այլն։ Ժողովը հստակեցրեց նաև Բանի մարդեղությունը և Հոգու բանականությունը։ Կոստանդնուպոլսի ժողովն ընդունել է 7 կանոն։ Ա կանոնը հավաստում է, որ ժողովը հավատարիմ է մնացել Նիկիայի ժողովին, նզովում է Մակեդոնին, Փոտինոսին, Ապողինարիոսին և մյուս աղանդապետներին։ Բ կանոնը սահմանում է, որ յուրաքանչյուր եկեղեցի, անկախ ավագության աստիճանից, միայն իր եկեղեց. և վարչ. սահմաններում է իրավասու գործելու ու տնօրինելու, իրավունք չունի խառնվելու մյուսների գործերին կամ կարգադրություններ անելու։ Գ կանոնը վերաբերում է աթոռների ավագությանը։ Կ. Պոլսի աթոռը հայտարարվել է երկրորդը՝ Հռոմից հետո, «քանզի Կ. Պոլիս՝ նոր Հռոմ է»։ Սա ուղղված էր Ալեքսանդրիայի աթոռի դեմ, որի աճող հեղինակությունը հարվածում էր թե՜ Հռոմի, թե՜ Կ. Պոլսի շահերին։ Ըստ ավագության, Ալեքսանդրիայի աթոռը երրորդն էր, Անտիոքինը՝ չորրորդը, Երուսաղեմինը՝ հինգերորդը։ Մնացած չորս կանոնները վերաբերում են եկեղեցու կարգ ու կանոնին։