Վիքիպեդիա

Լատենտ աուտոիմուն դիաբետ չափահասների մոտ

Դանդաղ հարաճող իմուն ասոցացված դիաբետ կամ լատենտ աուտոիմուն դիաբետ չափահասների մոտ (LADA-դիաբետ), դիաբետի տեսակ է, որը բնորոշվում է և՛ տիպ 1 (Տ1ՇԴ), և՛ տիպ 2 (Տ2ՇԴ) դիաբետին նմանվող կլինիկական նշաններով[1][2], և երբեմն կոչվում է 1,5 դիաբետ[3]։ Այն ինչպես տիպ 1 դիաբետը, աուտոիմուն դիաբետի տեսակներից է, բայց LADA-դիաբետով հիվանդներն հաճախ ունենում են տիպ 2 դիաբետին բնորոշ ինսուլինառեզիզտենտականություն և որոշ ռիսկի գործոններ[1]։ Հետազոտությունները ցույց են տաիս, որ LADA-դիաբետտով հիվանդներին ունեն ինսուլին արտադրող բջիջների հանդեպ որոշակի հակամարմիններ, ինչի արդյունքում ինսուլին արտադրող բջիջները դադարում են ինսուլին արտադրել, բայց ավելի դանդաղ, քան տիպ 1 շաքարային դիաբետի դեքում[1][4]։ Քանի որ շատ անձանց մոտ հիվանդությունն արտահայտվում է կյանքի ավելի ուշ փուլերում, հաճախ սխալմամբ ախտորոշվում է, որպես տիպ 2 շաքարային դիաբետ[5]։

Լատենտ աուտոիմուն դիաբետ չափահասների մոտ
Կապույտ շրջան, որպես շաքարային դիաբետի սինվոլ
Բժշկական մասնագիտությունէնդոկրինոլոգիա և Իմունոլոգիա
 Latent autoimmune diabetes in adults Վիքիպահեստում

LADA-դիաբետը կիսում է տիպ 1 և տիպ 2 շաքարային դիաբետի գենետիկական ռիսկի գործոնները, բայց գենետիկորեն տարբերվում է այս երկու դիաբետի ձևերից[2][6][7][8][9]։ LADA-դիաբետով հիվանդների շրջանում նկատվել է ինսուլինառեզիստենտականության և աուտոիմունիտետի տարբեր աստիճանների գենետիկական և ֆենոտիպային հետերոգենություն[4][10]։ Ներկայիս գիտելիքներով, LADA-դիաբետը կարող ենք նկարագրել, որպես տիպ 1 և տիպ 2 շաքարային դիաբետի հիբրիդ տարբերակ, որն ունի գենետիկական և ֆենոտիպորեն նմանություն երկուսի հետ էլ, բայց ինքնին կարող է տարբերվել աուտոիմունիտոտի և ինսուինառեզիստենտականության աստիճանով։

LADA-ի հայեցակարգն առաջին անգամ ներդրվել է 1993[11], թվականին, թեև Շաքարային դիաբետի ախտորոշման և դասակարգման փորձագիտական կոմիտեն մինչ օրս տերմինը չի ընդունում, փոխարենը այն ներառում է տիպ 1 շաքարային դիաբետի ստանդարտ սահմանման ներքո[12]։

Ախտանիշներ

խմբագրել

Լատենտ աուտոիմուն շաքարային դիաբետի ախտանիշները նման են այլ դիաբետի ձևերի ժամանակ առաջացող ախտանիշներին՝ շատախմություն (պոլիդիպսիա, անհագ ծարավի զգացում), շատամիզություն (պոլիուրիա), հաճախամիզություն և հաճախ մշուշոտ տեսողություն[13]։ Ի համեմատ անչափահասների մոտ հանդիխող տիպ 1 շաքարային դիաբետի, այս դեպքում ախտանիշներն ի հայտ են գալիս ավելի դանդաղ, առնվազն վեց ամսվա ընթացքում[14]։

Ախտորոշում

խմբագրել

Քաղցած վիճակում արյան մեջ գլյուկոզի պարունակությունը ≥ 7.0 մմոլ/լ (126մգ/դլ), կիրառվում է, որպես ընդհանուր շաքարային դիաբետի ախտորոշման չափանիշ[15]։ Չնայած չկան LADA-դիաբետի ախտորոշման հստակ ուզեցույցներ, այնուամենայնիվ, գործող չափորոշիչներից է այն, որ հիվանդությունը պետք է զարգանա չափահաս տարիքում, ախտորոշումից առնվազն 6 ամիս չունենա ինսուլիոթերապիայի կարիք և արյան մեջ պետք է առկա լինեն հակամարմիններ[1][2][4]։

Ճշգրիտ ախտորոշման համար պետք է արյան մեջ որոշել գլյուտամինաթթվի դեկարբօքսիլազի (GADA) հանդեպ, ենթաստամոքսային գեղձի կղզյակային բջիջների (ICA) հանդեպ, ինսուլինի (IA-2) հանդեպ և ցինկ փոխադրիչի (ZnT8) հանդեպ հակամարմինների առկայությունը[16]։

LADA-դիաբետով անձինք ունեն C-պեպտիդի միջին կամ ցածր մակարդակ հիվանդության հարաճմանը զուգընթաց։ Տիպ 2 շաքարային դիաբետով հիվանդները՝ ինսուլինի գերարտադրությամբ պայմանավորված, առավել խաճախ ունենում են C-պեպտիդի բարձի մակարդակ[17]։

Հակամարմիններ

խմբագրել
 
Պատկերված է գլյուտամինաթթվի դեկարբօքսիլազի (GADA) հանդեպ հակամարմինը, որը սերտորեն կապված է LADA տիպ 1 շաքարային դիաբետի հետ:

Գլյուտամինաթթվի դեկարբօքսիլազի (GADA) հանդեպ, ենթաստամոքսային գեղձի կղզյակային բջիջների (ICA) հանդեպ, ինսուլինի (IA-2) հանդեպ և ցինկ փոխադրիչի (ZnT8) հանդեպ հակամարմինները բոլորն էլ ասոցացված են LADA-դիաբետի հետ։ Գլյուտամինաթթվի դեկարբօքսիլազի (GADA) հանդեպ հակամարմինները սովորաբար հայտնաբերվում են տիպ 1 շաքարային դիաբետի դեպքում։

Կղզյակային բջիջների կոմպլեմենտ կապող (ICA) աուտոհակամարմինների առկայությունը նաև օգնում է տարբերակիչ ախտորոշում անցկացնել LADA-դիաբետի և տիպ 2 շաքարային դիաբետի միջև։ LADA-դիաբետով հիվանդները հաճախ են ICA դրական, այնինչ տիպ 2 դիաբետով հիվանդները՝ հազվադեպ[17]։

Սովորաբար, LADA-դիաբետով հիվանդների մոտ առկա են լինում գլյուտամինաթթվի դեկարբօքսիլազի (GADA) հանդեպ հակամարմիններ, մինչդեռ տիպ 1 շաքարային դիաբետի դեպքում այդ հակամարմիններն ավելի հաճախ նկատվում են մեծահասակների, քան երեխաների շրջանում[17][18]։

Բացի տիպ 1 շաքարային դիաբետի վաղ ախտորոշման համար օգտակար լինելուց, հակա-GAD հակամարմինների որոշուը օգնում է նաև LADA-ի և տիպ 2 շաքարային դիաբետի տարբերակիչ ախտորոշման համար[17][19][20]։ Այն կարող է օգտագործվել նաև գեստացիոն դիաբետի տարբերակիչ ախտորոշման, տիպի 1 դիաբետով հիվանդի ընտանիքի անդամների մոտ ռիսկի անմիջական կանխատեսման, ինչպես նաև տիպ 1 շաքարային դիաբետի կլինիկական հարաճման կանխատեսման համար։

Տարածվածություն

խմբագրել

Քանի որ չկան հակամարմինների որոշման սկրինինգային հետազոտություններ, կա ռիսկ, որ LADA-դիաբետով հիվանդները կարող են ախտորոշվել, որպես տիպ 2 շաքարային դիաբետ ունեցող հիվանդներ, ինչն էլ դժվարեցնում է LADA-դիաբետի տարածվածության գնահատումը[2]։ Համաշխարհային մասշտաբով հաշվարկվում է, որ մեծահասակների մոտ 8,5%-ն ունի շաքարային դիաբետի որևէ ձև[15] և հաշվարկվում է, որ LADA-դիաբետը կազմում է մեծահասակների շաքարային դիաբետի բոլոր դեպքերի մոտ 3-12%-ը[21]։

Ռիսկի գործոններ

խմբագրել

LADA-դիաբետի և դրա առաջացման պատճառների վերաբերյալ սահմանափակ հետազոտություններ կան[2][21]։ Ինչպես տիպ 1 և տիպ 2 շաքարային դիաբետի դեպքում, LADA-ի առաջացման ռիսկը կախված է ինչպես գենետիկ, այնպես էլ շրջակա միջավայրային գործոններից[15][21]։ LADA-դիաբետի դեպքում գենետիկ ռիսկի գործոնները նման են տիպ 1 շաքարային դիաբետի ռիսկի գործոններին, այսինքն՝ կախված է HLA համալիրից, սակայն LADA-դիաբետի առաջացման համար հայտնաբերվել են նաև տիպ 2 շաքարային դիաբետի հետ կապված գենետիկ տարբերակներ[21]։ LADA-դիաբետն ունի մի շարք կենսակերպ կախյալ ռիսկի գործոններ, որոնք ընդհանուր են տիպ 2 շաքարային դիաբետի հետ։ Դրանցից են՝ ճարպակալումը, ֆիզիկապես ակտիվ չլինելը, ծխելը և քաղցր ըմպելիքների օգտագործումը, որոնք բոլորն էլ կապված են ինսուլինառեզիսիտենտականության հետ[21]։ Մի քանի ուսումնասիրություննր ցույց են տվել, որ ճարպակալումը մեծացնում է LADA-դիաբետի առաջացման ռիսկը, իսկ մեկ ուսումնասիրություն էլ ցույց է տվել, որ ռիսկը հատկապես բարձր է, եթե ընտանիքում կա շաքարային դիաբետ ունեցող ազգական[21][22][23]։ Ֆիզիկական ակտիվությունը նույնպես ազդում է LADA-դիաբետի առաջացման ռիսկի վրա, ավելի քիչ ֆիզիկական ակտիվությունը բարձրացնում է ռիսկը[21]։ Մի Շվեդական հետազոտությունն էլ ցույց է տվել, որ ցածր քաշով ծնվելը, բացի տիպ 1 շաքարային դիաբետի ռիսկը մեծացնելուց, մեծացնում է LADA-դիաբետի առաջացման ռիսկը[24]։ Չնայած ապացուցվել է, որ ծխելը մեծացնում է տիպ 2 շաքարային դիաբետի առաջացման վտանգը, իսկ սուրճի օգտագործումը նվազեցնում է այն, բայց այս երկուսի և LADA-դիաբետի առաջացման վտանգի միջև հավաստի տվյալներ դեռ չկան[21]։ Այնուամենայնիվ, նույն բնակչության վրա կատարված երկու ուսումնասիրությունների արդյունքները, կարծես, ցույց են տալիս, որ սուրճի օգտագործումը մեծացնում է LADA-դիաբետի առաջացման ռիսկը[25][26]։ LADA-դիաբետի առաջացման ռիսկը մեծացնող մթերքներից են՝ քաղցրացված ըմպելիքները և վերամշակված կարմիր միսը[27][28][29], իսկ յուղոտ ձկան օգտագործումն ունի հակառակ ազդեցություն[30]։

Վարում

խմբագրել
Հիմնական հոդված՝ Շաքարային դիաբետի ինքնավերահսկում

Շաքարային դիաբետը քրոնիկական հիվանդություն է, ինչն էլ նշանակում է, որ այն բուժել հնարավոր չէ, բայց համապատասխան բուժման դեպքում շաքարային դիաբետի ախտանիշներն ու բարդությունները կարելի է հասցնել նվազագույնի։ Շաքարային դիաբետը հանգեցնում է արյան մեջ գլյուկոզի մակարդակի բարձրացման, որն իր հերթին կարող է հանգեցնել սրտի, արյունատար անոթների, երիկամների, աչքերի և նյարդերի վնասման[15]։ LADA-դիաբետի վարման մասին կան սակավաթիվ ուսումնասիրություններ, ինչն, ամենայն հավանականությամբ, պայմանավորված է հիվանդության դասակարգման և ախտորոշման դժվարություններով։ Սովորաբար, LADA-դիաբետով հիվանդները ախտորոշվելուց անմիջապես հետո ինսուլիով բուժման կարիք չունեն, քանի որ սեփական ինսուլինի արտադրությունը նվազում է ավելի դանդաղ, քան տիպ 1 շաքարային դիաբետի ժամանակ, բայց ժամանակի ընթացքում ինսուլիաբուժման կարիք այնուամենայնիվ առաջանում է[1][4]։ LADA-դիաբետով բոլոր հիվանդների մոտ 80%-ը, որոնք սկզբում սխալմամբ ախտորոշվել են, որպես տիպ 2 շաքարային դիաբետ ունեցողներ (ունեն հակա-GAD հակամարմիններ), 3-15 տարվա ընթացքում դառնում են ինսուլին-կախյալ (ըստ LADA-դիաբետի մասին տարբեր աղբյուրների)[31]։

Տիպ 1 շաքարային դիաբետի/ LADA-դիաբետի բուժումը էկզոգեն ինսուլինի ներմուծումն է, որն իջեցնում է արյան մեջ գլյուկոզի մակարդակը, կանխում ենթաստամոքսային գեղձի բետա բջիջների հետագա վնասումը, դիաբետի բարդությունների հավանականությունը և կանխում է դիաբետիկ կետոացիդոզի արդյունքում առաջացող մահվան հավանականությունը։ Չնայած սկզբում կարող է թվալ, որ LADA-դիաբետը արձագանքում է տիպ 2 շաքարային դիաբետի ժամանակ արվող բուժմանը (կենսակերպի փոփոխություն և դեղամիջոցներ), այնինչ այն չի կանգնեցնում կամ դանդաղեցնում բետա բջիջների վնասումն ու ոչնչացումը, և LADA-դիաբետով հիվանդներն ի վերջո դառնում են ինսուլինից կախյալ[32]։ LADA-դիաբետով հիվանդներն ունեն ինսուլինառեզիստենտականություն, որը նման է տիպ 1 շաքարային դիաբետի երկարատև ընթացքին։ Որոշ ուսումնասիրություններ ցույց են տվել, որ LADA-դիաբետ ունեցող մարդիկ ավելի քիչ են ռեզիստետնտ ինսուլինի հանդեպ՝ համեմատած տիպ 2 շաքարային դիաբոտ ունեցողների, սակայն այլ հետազոտություններ չեն գտել որևէ տարբերություն[33]։

2011 թվականին կատարված Cochrane-ի համակարգային վերլուծությունը ցույց է տվել, որ սուլֆանիլմիզաթթվի ածանցյալներով բուժումը չի բարելավել գլյուկոզի մակարդակն առավել, քան ինսուլինը բուժման 3, նունիսկ 12 ամիսների ընթացքում[34]։ Այդ նույն վերլուծությունը նունյիսկ ապացույցներ գտավ, որ սուլֆոնիլմիզաթթվի ածանցյալներով բուժումը կարող է հանգեցնել ավելի վաղ ինսուլինով բուժման անհրաժեշտության, ընդ որում դեպքերի 30%-ում ինսուլինաթերապիա պահանջվում է 2 տարի հետո[34]։ Երբ ուսումնասիրությունների արդյունքում քաղցած վիճակում որոշել են C-պեպտիդը, ոչ մի միջամտություն դրա քանակության վրա չի ազդել[34]։ 12 ամիս հսկողության արդյունքում վիտամին ստացող հիվանդների խմբում՝ Վիտամին D-ն ինսուլինի հետ միասին հանգեցրել է քաղցած C-պեպտիդի կայուն մակարդակի պահպանման, մինչդեռ միայն ինսուլին ստացող հիվանդների խմբում նկատվել է C-պեպտիդի քանակության նվազում[34]։

Պատմություն

խմբագրել

Չնայած տիպ 1 շաքարային դիաբետը 1970-ականներից ի վեր ճանաչվել է որպես աուտոիմուն հիվանդություն[35], լատենտ աուտոիմուն շաքարային դիաբետի գաղափարը ի հայտ է եկել միայն 1993 թվականին, երբ այն օգտագործվել է մեծահասակների մոտ 1-ին տիպի դանդաղ հարաճող աուտոիմուն շաքարային դիաբետը նկարագրելու համար[36]։ Սրան հետևեց այն հայեցակարգը, որ հակա-GAD աուտոհակամարմինները բնորոշ են ոչ թե տիպ 2, այլ տիպ 1 շաքարային դիաբետին[37]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Carlsson, Sofia (2019). «Etiology and Pathogenesis of Latent Autoimmune Diabetes in Adults (LADA) Compared to Type 2 Diabetes». Frontiers in Physiology (անգլերեն). 10: 320. doi:10.3389/fphys.2019.00320. ISSN 1664-042X. PMC 6444059. PMID 30971952.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Mishra, Rajashree; Hodge, Kenyaita M.; Cousminer, Diana L.; Leslie, Richard D.; Grant, Struan F. A. (2018 թ․ սեպտեմբերի 1). «A Global Perspective of Latent Autoimmune Diabetes in Adults». Trends in Endocrinology & Metabolism (անգլերեն). 29 (9): 638–650. doi:10.1016/j.tem.2018.07.001. ISSN 1043-2760. PMID 30041834. S2CID 51715011.
  3. ↑ «Latent autoimmune diabetes in adults (LADA): What is it?». Mayo Clinic. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Buzzetti, Raffaella; Zampetti, Simona; Maddaloni, Ernesto (November 2017). «Adult-onset autoimmune diabetes: current knowledge and implications for management». Nature Reviews Endocrinology (անգլերեն). 13 (11): 674–686. doi:10.1038/nrendo.2017.99. ISSN 1759-5037. PMID 28885622. S2CID 3339346.
  5. ↑ «Latent autoimmune diabetes in adults (LADA): What is it?». Mayo Clinic (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
  6. ↑ Andersen, Mette K.; Lundgren, Virve; Turunen, Joni A.; Forsblom, Carol; Isomaa, Bo; Groop, Per-Henrik; Groop, Leif; Tuomi, Tiinamaija (2010 թ․ սեպտեմբերի 1). «Latent Autoimmune Diabetes in Adults Differs Genetically From Classical Type 1 Diabetes Diagnosed After the Age of 35 Years». Diabetes Care (անգլերեն). 33 (9): 2062–2064. doi:10.2337/dc09-2188. ISSN 0149-5992. PMC 2928363. PMID 20805278.
  7. ↑ Andersen, Mette K.; Sterner, Maria; Forsén, Tom; Käräjämäki, Annemari; Rolandsson, Olov; Forsblom, Carol; Groop, Per-Henrik; Lahti, Kaj; Nilsson, Peter M.; Groop, Leif; Tuomi, Tiinamaija (2014 թ․ սեպտեմբերի 1). «Type 2 diabetes susceptibility gene variants predispose to adult-onset autoimmune diabetes». Diabetologia (անգլերեն). 57 (9): 1859–1868. doi:10.1007/s00125-014-3287-8. ISSN 1432-0428. PMID 24906951. S2CID 10477815.
  8. ↑ Cervin, Camilla; Lyssenko, Valeriya; Bakhtadze, Ekaterine; Lindholm, Eero; Nilsson, Peter; Tuomi, Tiinamaija; Cilio, Corrado M.; Groop, Leif (2008 թ․ մայիսի 1). «Genetic Similarities Between Latent Autoimmune Diabetes in Adults, Type 1 Diabetes, and Type 2 Diabetes». Diabetes (անգլերեն). 57 (5): 1433–1437. doi:10.2337/db07-0299. ISSN 0012-1797. PMID 18310307.
  9. ↑ Cousminer, Diana L.; Ahlqvist, Emma; Mishra, Rajashree; Andersen, Mette K.; Chesi, Alessandra; Hawa, Mohammad I.; Davis, Asa; Hodge, Kenyaita M.; Bradfield, Jonathan P.; Zhou, Kaixin; Guy, Vanessa C. (2018 թ․ նոյեմբերի 1). «First Genome-Wide Association Study of Latent Autoimmune Diabetes in Adults Reveals Novel Insights Linking Immune and Metabolic Diabetes». Diabetes Care (անգլերեն). 41 (11): 2396–2403. doi:10.2337/dc18-1032. ISSN 0149-5992. PMC 6196829. PMID 30254083.
  10. ↑ Pettersen, Elin; Skorpen, Frank; Kvaløy, Kirsti; Midthjell, Kristian; Grill, Valdemar (2010 թ․ հունվարի 1). «Genetic Heterogeneity in Latent Autoimmune Diabetes Is Linked to Various Degrees of Autoimmune Activity: Results From the Nord-Trøndelag Health Study». Diabetes (անգլերեն). 59 (1): 302–310. doi:10.2337/db09-0923. ISSN 0012-1797. PMC 2797937. PMID 19833889.
  11. ↑ Vandewalle C.L.; Decraene, T.; Schuit, F.C.; De Leeuw, I.H.; Pipeleers, D.G.; F.K. Gorus (November 1993). «Insulin autoantibodies and high titre islet cell antibodies are preferentially associated with the HLA DQA1*0301-DQB1*0302 haplotype at clinical type 1 (insulin-dependent) diabetes mellitus before age 10 years, but not at onset between age 10 and 40 years». Diabetologia. 36 (11): 1155–62. doi:10.1007/bf00401060. PMID 8270130. S2CID 20735601.
  12. ↑ American Diabetes, Association (January 2007). «Diagnosis and classification of diabetes mellitus». Diabetes Care. 30 (Suppl 1): S42–7. doi:10.2337/dc07-S042. PMID 17192378.
  13. ↑ Flynn, Choi, էջ 286
  14. ↑ Eisenbarth, 2010, էջ 316
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 World Health Organization. (2016). Global Report on Diabetes. Geneva: World Health Organization.
  16. ↑ Landin-Olsson, Mona (April 2002). «Latent autoimmune diabetes in adults». Annals of the New York Academy of Sciences. 958 (1): 112–116. Bibcode:2002NYASA.958..112L. doi:10.1111/j.1749-6632.2002.tb02953.x. PMID 12021090. S2CID 6804673. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ մայիսի 22-ին. Վերցված է 2006 թ․ մայիսի 22-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 Pipi, Elena; Marietta Market; Alexandra Tsirogianni (2014 թ․ օգոստոսի 15). «Distinct clinical and laboratory characteristics of latent autoimmune diabetes in adults in relation to type 1 and type 2 diabetes mellitus». World Journal of Diabetes. 5 (4): 505–10. doi:10.4239/wjd.v5.i4.505. PMC 4127585. PMID 25126396.
  18. ↑ Khardori, Romesh (2016 թ․ սեպտեմբերի 30). Griffing, George T. (ed.). «Diabetes Mellitus, Type 1: A Review». eMedicine.com. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 20-ին.
  19. ↑ Latent Autoimmune Diabetes in Adults; David Leslie, Cristina Valerie DiabetesVoice.org; 2003
  20. ↑ Unnikrishnan AG, Singh SK, Sanjeevi CB (December 2004). «Prevalence of GAD65 antibodies in lean subjects with type 2 diabetes». Annals of the New York Academy of Sciences. 1037 (1): 118–21. Bibcode:2004NYASA1037..118U. doi:10.1196/annals.1337.018. PMID 15699503. S2CID 2179462.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 21,6 21,7 Carlsson, Sofia (2019). «Environmental (Lifestyle) Risk Factors for LADA». Current Diabetes Reviews. 15 (3): 178–187. doi:10.2174/1573399814666180716150253. PMID 30009710. S2CID 51627950.
  22. ↑ Hjort, Rebecka; Ahlqvist, Emma; Carlsson, Per-Ola; Grill, Valdemar; Groop, Leif; Martinell, Mats; Rasouli, Bahareh; Rosengren, Anders; Tuomi, Tiinamaija; Åsvold, Bjørn Olav; Carlsson, Sofia (2018 թ․ հունիսի 1). «Overweight, obesity and the risk of LADA: results from a Swedish case–control study and the Norwegian HUNT Study». Diabetologia (անգլերեն). 61 (6): 1333–1343. doi:10.1007/s00125-018-4596-0. ISSN 1432-0428. PMC 6448998. PMID 29589073.
  23. ↑ Hjort, Rebecka; Löfvenborg, Josefin E.; Ahlqvist, Emma; Alfredsson, Lars; Andersson, Tomas; Grill, Valdemar; Groop, Leif; Sørgjerd, Elin P.; Tuomi, Tiinamaija; Åsvold, Bjørn Olav; Carlsson, Sofia (2019). «Interaction Between Overweight and Genotypes of HLA, TCF7L2, and FTO in Relation to the Risk of Latent Autoimmune Diabetes in Adults and Type 2 Diabetes». The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 104 (10): 4815–4826. doi:10.1210/jc.2019-00183. PMC 6735731. PMID 31125083. S2CID 163166086.
  24. ↑ Hjort, Rebecka; Alfredsson, Lars; Carlsson, Per-Ola; Groop, Leif; Martinell, Mats; Storm, Petter; Tuomi, Tiinamaija; Carlsson, Sofia (2015 թ․ նոյեմբերի 1). «Low birthweight is associated with an increased risk of LADA and type 2 diabetes: results from a Swedish case–control study». Diabetologia (անգլերեն). 58 (11): 2525–2532. doi:10.1007/s00125-015-3711-8. ISSN 1432-0428. PMID 26208603.
  25. ↑ Löfvenborg, J. E.; Andersson, T.; Carlsson, P.-O.; Dorkhan, M.; Groop, L.; Martinell, M.; Rasouli, B.; Storm, P.; Tuomi, T.; Carlsson, S. (2014). «Coffee consumption and the risk of latent autoimmune diabetes in adults—results from a Swedish case–control study». Diabetic Medicine (անգլերեն). 31 (7): 799–805. doi:10.1111/dme.12469. ISSN 1464-5491. PMID 24750356. S2CID 2394699.
  26. ↑ Rasouli, B.; Ahlqvist, E.; Alfredsson, L.; Andersson, T.; Carlsson, P. -O.; Groop, L.; Löfvenborg, J. E.; Martinell, M.; Rosengren, A.; Tuomi, T.; Wolk, A. (2018 թ․ սեպտեմբերի 1). «Coffee consumption, genetic susceptibility and risk of latent autoimmune diabetes in adults: A population-based case-control study». Diabetes & Metabolism (անգլերեն). 44 (4): 354–360. doi:10.1016/j.diabet.2018.05.002. hdl:10138/305740. ISSN 1262-3636. PMID 29861145. S2CID 44144330.
  27. ↑ Löfvenborg, Josefin E.; Ahlqvist, Emma; Alfredsson, Lars; Andersson, Tomas; Dorkhan, Mozhgan; Groop, Leif; Tuomi, Tiinamaija; Wolk, Alicja; Carlsson, Sofia (2020 թ․ փետրվարի 1). «Genotypes of HLA, TCF7L2, and FTO as potential modifiers of the association between sweetened beverage consumption and risk of LADA and type 2 diabetes». European Journal of Nutrition (անգլերեն). 59 (1): 127–135. doi:10.1007/s00394-019-01893-x. ISSN 1436-6215. PMC 7000500. PMID 30656477.
  28. ↑ Löfvenborg, Josefin E.; Ahlqvist, Emma; Alfredsson, Lars; Andersson, Tomas; Groop, Leif; Tuomi, Tiinamaija; Wolk, Alicja; Carlsson, Sofia (2020 թ․ մայիսի 22). «Consumption of red meat, genetic susceptibility, and risk of LADA and type 2 diabetes». European Journal of Nutrition (անգլերեն). 60 (2): 769–779. doi:10.1007/s00394-020-02285-2. ISSN 1436-6215. PMC 7900036. PMID 32444887.
  29. ↑ Löfvenborg, Josefin E.; Andersson, Tomas; Carlsson, Per-Ola; Dorkhan, Mozhgan; Groop, Leif; Martinell, Mats; Tuomi, Tiinamaija; Wolk, Alicja; Carlsson, Sofia (2016 թ․ դեկտեմբերի 1). «Sweetened beverage intake and risk of latent autoimmune diabetes in adults (LADA) and type 2 diabetes». European Journal of Endocrinology (ամերիկյան անգլերեն). 175 (6): 605–614. doi:10.1530/EJE-16-0376. ISSN 0804-4643. PMID 27926472.
  30. ↑ Löfvenborg, J. E.; Andersson, T.; Carlsson, P.-O.; Dorkhan, M.; Groop, L.; Martinell, M.; Tuomi, T.; Wolk, A.; Carlsson, S. (October 2014). «Fatty fish consumption and risk of latent autoimmune diabetes in adults». Nutrition & Diabetes (անգլերեն). 4 (10): e139. doi:10.1038/nutd.2014.36. ISSN 2044-4052. PMC 4216999. PMID 25329601.
  31. ↑ Eisenbarth, George. «Prediction of Type I Diabetes». University of Colorado, Denver. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 23-ին.
  32. ↑ Castro, M. Regina. «Latent autoimmune diabetes». Mayo Clinic. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 26-ին.
  33. ↑ Nguyen, Than; Tara L. Muzyk (2009 թ․ հոկտեմբերի 15). «LADA: A Little Known Type of Diabetes». Pharmacy Times. October 2009. 75 (10). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 26-ին.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 Brophy, Sinead; Davies, Helen; Mannan, Sopna; Brunt, Huw; Williams, Rhys (2011 թ․ սեպտեմբերի 7). «Interventions for latent autoimmune diabetes (LADA) in adults». Cochrane Database of Systematic Reviews. 2011 (9): CD006165. doi:10.1002/14651858.cd006165.pub3. ISSN 1465-1858. PMC 6486159. PMID 21901702.
  35. ↑ Bottazzo, GF; Florin-Christensen, A; Doniach, D (1974 թ․ նոյեմբերի 30). «Islet-cell antibodies in diabetes mellitus with autoimmune polyendocrine deficiencies». Lancet. 2 (7892): 1279–83. doi:10.1016/s0140-6736(74)90140-8. PMID 4139522.
  36. ↑ Tuomi T, Groop LC, Zimmet PZ, Rowley MJ, Knowles W, Mackay IR (February 1993). «Antibodies to glutamic acid decarboxylase reveal latent autoimmune diabetes mellitus in adults with a non-insulin-dependent onset of disease». Diabetes. 42 (2): 359–62. doi:10.2337/diab.42.2.359. PMID 8425674.
  37. ↑ Hagopian, W A; Karlsen, A E; Gottsäter, A; Landin-olsson, M; Grubin, C E; Sundkvist, G; Petersen, J S; Boel, E; Dyrberg, T; Lernmark, A (January 1993). «Quantitative assay using recombinant human islet glutamic acid decarboxylase (GAD65) shows that 64K autoantibody positivity at onset predicts diabetes type Hagopian, W A; Karlsen, A E; Gottsäter, A; Landin-olsson, M; Grubin, C E; Sundkvist, G; Petersen, J S; Boel, E; Dyrberg, T; Lernmark, A». The Journal of Clinical Investigation. 91 (1): 368–74. doi:10.1172/JCI116195. PMC 330036. PMID 8423232.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լատենտ աուտոիմուն դիաբետ չափահասների մոտ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լատենտ_աուտոիմուն_դիաբետ_չափահասների_մոտ&oldid=9419625» էջից