Իլզե Լիեպա

Իզլե Լիեպան ծնվել է 1963 թվականի նոյեմբերի 22-ին, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Մարիս Լիեպայի և Մոսկվայի Ա. Պուշկինի անվան դրամատիկական թատրոնի դերասանուհի Մարգարիտա Ժիգունովայի ընտանիքում^[3]։ Եղբայրը Անդրիս Լիեպան է, միակողմանի քույրը` Մարիա Լիեպան։

1981 թվականին ավարտել է Մոսկվայի խորեոգրաֆիայի ակադեմիական ուսումնարանը, իսկ 1991 թվականին ավարտել է Ռուսաստանի թատերական արվեստի համալսարանի մանկավարժության բաժինը։

Մեծ թատրոնում իր արտիստական կարիերայի սկզբում Իլզե Լիեպան բնորոշ դերեր է կատարել «Կարմեն», «Կյանքը հանուն ցարի», «Իգոր իշխանը», «Խովանշչինա», «Տրավիատա» օպերաներում։

1990-ական թվականներին որպես դրամատիկական դերասանուհի իր դեբյուտն է նշել Սանկտ Պետերբուրգի անտրեպրիզում, այնուհետև 2000 թվականի ապրիլին մոսկովյան «Մոդեռն» թատրոնում կայացել է «Կայսրուհու երազը» ներկայացումը, որտեղ Իլզեն կատարել է Եկատերինա IIի դերը^[4][5]։

2011 թվականին եղել է «Եվրատեսիլ երիտասարդ պարողների համար 2011»-ի ժյուրիի կազմում։

2011 թվականից վարում է հեղինակային «Балет FM» հաղորդում «Орфей» ռադիոկայանով^[6]։

Ունի պիլատեսի սեփական ստուդիա, որտեղ անձամբ պարապունքներ է անցկացնում^[7]։ Պիլատեսի պարբերական պարապունքները բալետի մեթոդիկայի հետ համադրությամբ հիմք են դարձել «Լիեպայի մեթոդը» գրքի, որտեղ նա նկարագրում է վարժությունների համալիր բալետի պարուհիների համար` մշտապես ճիշտ կազմվածք պահպանելու համար։

2014 թվականի հունվարին թողարկվել է նրա «Թատերական հեքիաթներ» հեքիաթների գիրքը երեխաների համար, որոնք Իլզե Լիեպան գրել է հղի ժամանակ^[8]։

2018 թվականին եղել է Մոսկվայի քաղաքապետի թեկնածու Սերգեյ Սոբյանինի վստահված անձը^[9]։

Առաջին ամուսինը ջութակահար Սերգեյ Ստադլերն է։

Երկրորդ ամուսինը եղել է բիզնեսմեն Վլադիսլավ Պաուլյուսը։ 2010 թվականի մարտի 15-ին Լիեպան այս ամուսնությունից դուստր է ունեցել` մայրանալով 46 տարեկան հասակում^[10]։ 2013 թվականին զույգը բաժանվել է։

• 1983` Հերա, առաջին կատարող
• 1984` մազուրկա և կրակովյակ, բոլերո
• 1985` իսպանական պար, մազուրկա, Մերսեդես
• 1986` գնչուական պար, Բատիլդա («Ժիզել»), երեք գնչուհիներ («Անյուտա»), թագուհի («Քնած գեղեցկուհին»), Շտալբաումի կինը («Մարդուկ-Ջարդուկը»)
• 1987` պալատական պարուհիներ («Լեգենդներ սիրո մասին»), արքայադուստր («Կարապի լիճ»), տիկին Կապուլետ («Ռոմեո և Ջուլիետ»)
• 1988` պարսկուհի («Պոլովեցյան պարեր»), պարսկուհի («Խովանշչինա»)
• 1992` Զյուլմա («Կորսար»)
• 1994` պարահանդեսի թագուհի («Ֆանտազիաներ Կազանովայի թեմայով»)
• 1995` խորթ մայր-թագուհի («Սպիտակաձյունիկը»), մայր Կապուլետ («Ռոմեո և Ջուլիետ»)
• 2001` Կոմսուհի («Պիկովայա դամա»), առաջին կատարող
• 2003` լեդի Կապուլետ («Ռոմեո և Ջուլիետ»), առաջին կատաարող
• 2007` դաշնակահարուհի («Դասը»)

Վարում է ակտիվ համերգային և հյուրախաղային գործունեություն։ 2003 թվականին Իլզե Լիեպայի ստեղծագործական երեկոներն անց են կազվել Մեծ թատրոնի Նոր բեմում, որոնց մասնակցում էին թ��տրոնի բալետային թատերախմբի արտիստները։

Իլզե Լիեպան դարձել է առաջին ռուս պարուհին, որը Մայա Պլիսեցկայայից հետո կատարել է Կարմենի դերը Ժ. Բիզեի «Կարմեն սյուիտ» բալետում, ըստ Ռ. Շչեդրինի։ 11993 թվականին Ռուսաստանում առաջին անգամ կատարել է Զոբեիդայի դերը իր եղբոր` Անդրիս Լիեպայի կողմից վերականգնված «Շեհերազադե» բալետում, ըստ Ն. Ռիմսկի-Կորսակովի երաժշտության։

Պարուհու խաղացանկում հայտնի են ինչպես մինիատյուրները, այնպես էլ հատուկ նրա համար բեմադրված համարներ և դերեր։

• 1998` «Ձեր քույրը և գերուհին» (Լյուդմիլա Ռազումովսկայա, ռեժ.` Վլադիմիր Իվանով)` Մարիա Ստյուարտ<sup>[4]</sup>
• 2000` «Կայսրուհու երազը» (Անդրեյ Մաքսիմովի պիեսը և բեմադրությունը) Եկատերինա II^[5]
• 2002` «Պատշաճության սահմաններ» (Անդրեյ Մաքսիմովի պիեսը և բեմադրությունը, Վ. Մայակովսկու անվան թատրոն), Մարկիզա դե Լյուրսե
• 2003` «Կարմրամորուսի ծննդյան օրը» (Անդրեյ Մաքսիմովի պիեսն ու բեմադրությունը, Վ. Մայակովսկու անվան թատրոն), գործակալ Պոլ
• 2004` «Թեյի ծիսակատարություն» (Ալեքսանդր Ստրոգանով, ռեժ.` Կարեն Ներսիսյան), Կին («Հին թատրոն» թատերական ընկերակցություն)^[11]
• 2005` «Ան-դեր-սեն» (Քսենիա Դրագունսկայա, ռեժ.` Օլգա Սուբբոտինա), Յեննի Լինդտ և Սառցե թագուհի (Թատերական միությունների կոնֆեդերացիա)
• 2007` «Խելքից պատուհասը, Խելքի պատուհասը» (Ալեքսանդր Գրիբոյեդով, ռեժ.` Յուրի Լյուբիմով), Նատալյա Գորիչ (Տագանկայի թատրոն)

• 1984` Նրա սիրավեպի հերոսը` դրվագային
• 1984` Փայլող աշխարհ` Ռունա
• 1985` Բեմբիի մանկությունը` Մայր կարապ
• 1986` Բեմբիի երիտասարդությունը` Դուստր կարապ
• 1986` Միխայլո Լոմոնոսով` Ելիզավետա Լոմոնոսովա
• 1986` Լերմոնտով` Սոլոմիրսկայա
• 1987` Ծերուկը` Կատյա
• 1988` Այս... երեք հավատարիմ քարտերը...` Կոմսուհին երիտասարդ տարիքում
• 1993` Հրեղեն թռչունի վերադարձը` Զոբեիդա
• 1997` Ֆանտազիա Կազանովայի թեմայով` Պարահանդեսի թագուհին
• 1998` Ինքնակոչները` Գիզելա Վեբեր
• 2000` Կայսրությունը հարվածի տակ` բալետի պարուհի Թամարա Կարսավինա
• 2005` Սիրի՛ր ինձ` Ռոզա
• 2005` Վոկալային զուգահեռներ` կամեո
• 2007` Իմ հոգու միակ սերը` Ելիզավետա Ալեքսեևնա
• 2009` Առաջին սեր` Գալինա
• 2017` Անհատակ պարկը

• 2016` Բալերինա` Օդետտա

• 1996` ՌԴ վաստակավոր արտիստ<sup>[12][13]</sup>
• 1998` «Բյուրեղապակյա Տուրանդոտ» թատերական մրցանակ 
• 2000` «Ճայ» թատերական մրցանակ (Եկատերինա II-ի դերի համար, «Կայսրուհու երազը»)
• 2002` Ռուսաստանի Դաշնության ժողովրդական արտիստ^[2]
• 2003` «Ոսկե դիմակ» թատերական մչցանակ<sup>[13]</sup>
• 2003` Ռուսաստանի Դաշնության պետական մրցանակ^[13]
• 2003` կանանց ձեռքբերումների հասարակական ճանաչման «Օլիմպիա» մրցանակ<sup>[14]</sup>
• 2007` Կարելիայի Հանրապետության ժողովրդական արտիստ^[15]

• Илзе Лиепа Метод Лиепа. Философия тела. — М.: Альпина нон-фикшн, 2012. — 200 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-91671-223-0, 978-5-91671-061-8
• Илзе Лиепа Театральные сказки / Художник: Анастасия Орлова. — М.: Рипол Классик, 2014. — 80 с. — (Сказки от звёзд). — 3000 экз. — ISBN 978-5-386-06766-3

• Чижова А. Э. Лиепа Илзе Марисовна / А. Э. Чижова // Русский балет: энциклопедия. — М., 1997. — С. 264—265.

• Իլզե Լիեպայի բալետի դպրոց-ստուդիայի պաշտոնական կայք Արխիվացված 2019-05-08 Wayback Machine;
• Իլզե Լիեպան «Առանց ընդմիջման» հաղորդմանտ, 2002 ՅուԹյուբում
• Հարցազրույց «Մոսկվա 24» ալիքին (Եվգենի Դոդոլևի հեղինակային հաղորդումը, «Правда-24», 2015)