Թամիլերեն

Թամիլերեն ; தமிழ்
Տեսակ	բնական լեզու և կենդանի լեզու
Ենթադաս	Tamil languages?
Երկրներ	Հնդկաստան; Շրի Լանկա; Սինգապուր ; Մալայզիա; Քենիա
Պաշտոնական կարգավիճակ	Հնդկաստան; Շրի Լանկա; Սինգապուր
Խոսողների քանակ	75 000 000 մարդ (2019)
Լեզվակիրների թիվը	~70 մլն․
Ռեյտինգ	17
Դասակարգում	Եվրասիայի լեզուներ Դրավիդյան լեզուներ Հարավ-Դրավիդյան լեզուներ Թամիլո-կաննադյան լեզվախումբ
Գրերի համակարգ	Թամիլական գիր
IETF	ta
ԳՕՍՏ 7.75–97	655
ISO 639-1	ta
ISO 639-2	tam
ISO 639-3	tam
	;
	Թամիլերենի տարածվածությունը
	Tamil language Վիքիպահեստում

Թամիլերեն (ինքնավանումը՝ தமிழ்), դրավիդյան լեզու։ Համարվում է ամենահարավային դրավիդյան լեզուն^[2] Թամիլերենով խոսում են Հնդկաստանի հարավում և Շրի Լանկայի հյուսիսում։ Թամիլերենն ունի մոտ 2000-ամյա գրական պատմություն, աշխարհում ամենահարուստ գրական ժառանգություններից մեկը և համարվում է դասական լեզու^[4]։

Պատմություն

Սովորաբար թամիլերենի ձևավորման երեք շրջան են առանձնացնում՝ հին-թամիլերեն (մ.թ.ա. 300- մ․թ․ 700), միջին թամիլերեն (700-1600) և ժամանակակից թամիլերեն (1600 թվականից մեր օրերը)^[5]։

Հին թամիլերենի առաջին գրավոր վկայությունները վերաբերում են մ.թ. 2-րդ դարին։ Դրանք քարանձավների պատերին և կավե իրերի վրա կարճ գրություններ էին՝ կատարված բրահման գրության տեսակներից մեկով։ Այդ լեզվով առաջին երկար տեքստը՝ Թոլկապպիյամը, թվագրվում է մ. թ. 1-ին դարին։ Դրանից բացի պահպանվել են բազմաթիվ այլ ստեղծագործություններ։ Հին թամիլերենը պահպանել է նախադրավիդյան լեզվի բազմաթիվ հատկանիշներ, այդ թվում նաև՝ վանկային կառուցվածքն ու ուղղագրության շատ գծեր։ Այսպիսով, հին թամիլերենում, ինչպես նաև նախադրավիդյան լեզվում առանձին ներկա ժամանակ չկար, կային միայն անցյալ և ոչ ան��յալ ժամանակներ, բայերն ունեին յուրահատուկ ժխտական խոնարհում։

Միջին թամիլերենի առանձնացումը պայմանավորված է մինչ 8-րդ դարը լեզվում մեծ քանակությամբ կատարված քերականական և հնչյունաբանական փոփոխություններով։ Ամենաէական քերականական փոփոխությունը ներկա ժամանակի առաջացումն էր։ Միջին թամիլերենը բավականին մեծ ազդեցություն կրեց սանսկրիտից. այդ լեզվից փոխառվեց բավականին մեծ բառաշերտ (հատկապես քաղաքական, փիլիսոփայական և կրոնական)^[6]։ Փոփոխվեց նաև լեզվի գրությունը, մոտավորապես 8-րդ դարում թամիլական բրահման ու վատելուտտուն դուրս մղվեցին։ Միջին թամիլերենով գոյություն ունի գրականության լայն շերտ։

Հետագայում լեզուն կրկին ենթարկվեց քերականական և հնչյունաբանական փոփոխությունների։ Բայերի ժխտական խոնարհման ձևերն այլևս չէին գործածվում. ժխտականը սկսեց արտահայտվել ձևաբանորեն կամ շարահյուսորեն։ Լեզվի վրա որոշակի ազդեցություն ունեցավ եվրոպական լեզուների հետ շփումը, այդպես, թամիլերենում հայտնվեցին բաղաձայնների միացությունները, որոնք հատուկ չէին նախկին ձևերին։ Փոփոխվեց գրավոր լեզվի շարահյուսությունը, ավելի պարզ դարձավ բառերի դասավորությունը, ավելի բարդ՝ նախադասությունների կառուցվածքը։

Թամիլ-Նադուում, ազգային ձգտումներից ելնելով, թամիլերենի բառապաշարը «մաքրվեց» երբեմնի նրան հատուկ հնդկաարիական փոխառություններից և դրանով տարբերվում է դրավիդյան լեզուներից։

Տարածվածություն և կարգավիճակ

Թամիլերենով խոսում է Հնդկաստանի Թամիլնադ նահանգի, ինչպես նաև Շրի-Լանկայի Հյուսիսային ու Արևելյան նահանգների բնակչության մեծամասնությունը։ Բացի այդ, թամիլերենը տարածված է Թամիլնադին հարակից որոշ տարածաշրջաններում՝ Կերալա, Կարնատակա, Մահարաշտրա, Անդհրափրադեշ, ինչպես նաև Շրի-Լանկայի Կենտրոնական նահանգում և Կոլոմբոյում։ Որպես գաղութային վարչակարգերի ժամանակաշրջանի ժառանգություն՝ բավականին մեծ քանակությամբ թամիլներ բնակվում են նաև Մալազիայում, Սինգապուրում, ՀԱՀ-ում, Ինդոնեզիայում, Քենիայում և այլ երկրներում։ Այնուամենայնիվ, այս մարդկանց միայն մի մասն է խոսում թամիլերեն։ Թամիլերենի կրողներ են նաև ԱՄՆ, Կանադա, Ավստրալիա և այլ եվրոպական երկրներ գաղթածները։

Թամիլերենը հանդիսանում է Հնդկաստանի 22 պաշտոնական լեզուներից մեկը և ունի պաշտոնական լեզվի կարգավիճակ Թամիլնադում։ Բացի այդ՝ այն Շրի-Լանկայի 2 պաշտոնական լեզուներից մեկն է (սինգալերենի հետ միասին) և Սինգապուրի 4 պաշտոնական լեզուներից մեկը (մալայերենի, չինարենի, անգլերենի հետ միասին)։

Գիր

Թամիլերեն աստվածաշունչ, 1723

Ժամանակակաից թամիլերեն լեզվի գրության համար օգտագործվում է յուրահատուկ աբուգիդի տիպի թամիլյան գիր։ Օգտագործվում են 12 նշան՝ ձայնավոր հնչյուններ և 18 նշան՝ բաղաձայն հնչյուններ արտահայտելու համար։ Ձայնավորների ու բաղաձայնների համադրությամբ կազմվում են 216 առանձին ձևեր։ Այսպիսով, նշանների ընդհանութր թիվը (առանձին ձևերի հետ) կազմում է 247 նշան։

Այբուբեն

Թամիլերեն այբուբեն	அ – a ஆ – ā இ – i ஈ – ī உ – u ஊ – ū எ – e ஏ – ē ஐ – ai ஒ – o ஓ – ō ஔ – au	க – k ங – ṅ ச – c ஜ – j ஞ – ñ ட – ṭ ண – ṇ த – t ந – n ப – p ம – m ய – y	ர – r ல – l ள – ḷ வ – v ஶ – ś ஷ – ṣ ஸ – s ஹ – h க்ஷ – kṣ ற – ṛ / ṟ ழ – ḻ ன – ṉ

Բրեյլի գիր

Հնդկաստանի լեզուներով կազմված Բրեյլի գրերը 1951 թվականի ապրիլին ստացել են Բհարաթի Բրեյլ կոդ (Bharati Braille Code) հավաքական անվանումը, որտեղ կոդի տեղում գրվում է լեզվի անվանումը, օրինակ, թամիլերեն Բրեյլի գիրը՝ Bharati Braille (Tamil) – ta-Brai^[7]^[8]։ Պատրաստվել են հինդի, օրիյա, բենգալերեն, գուջարաթի, մարաթհի, թելուգու, թամիլերեն, և մալայալամ լեզուների համար, բայց դրանք լայնորեն չեն օգտագործվում։

Հնդկաստանի Բրայլյան մաթեմատիկայի և գիտության կոդը ստեղծվել է 1989 թվականին^[8]։

Թվանշաններ

Թվանշաններ	௧ – 1 ௨ – 2 ௩ – 3 ௪ – 4 ௫ – 5	௬ – 6 ௭ – 7 ௮ – 8 ௯ – 9 ೦ – 0

Ուսումնասիրություն

Եվրոպացիների շրջանում թամիլերենի առաջին հետազոտողներից մեկը գերմանացի միսիոներ Բարտոլոմեյ Ցիգենբալգն էր, ով 18-րդ դարի սկզբում կազմեց տվյալ լեզվի քերականությունն ու բառարանը։

Բարբառներ

Թամիլերենի բարբառներում էվոլյուցիայի ընթացքում տեղի են ունեցել բազմաթիվ հնչակարգային փոփոխություններ, ինչը ավելի էր հեռացնում դրանք դասական (հնագույն) թամիլերենից (մ. թ. ա. 300 - մ․ թ․ 700)։ Գոյություն ունեն թամիլերենի մոտ 13 ռեգիոնալ տարատեսակ, որոնցից 6-ը լայն տարածում ունեն։

Լեզվի կենտրոնական բարբառը համարվում է հիմնական թամիլերենի հիմքը։ Դրանով խոսում են Թամիլանդ նահանգի Թանջավուր, Թիրուվալլուր, Նահապատինամ և Թիրուչիրապալի մարզերում^[9]։ Կոնգու Թամիլը (թամիլերեն՝ கொங்குத் தமிழ்) իրենից ներկայացնում է թամիլերենի բարբառ, որով խոսում են Կոնգու Նադուում՝ Թամիլանդ նահանգի արևմտյան շրջանում^[10]։ Մադրաս Բաշայը (թամիլերեն՝ மெட்ராஸ் பாஷை Měţrās Pāṣai), կամ մադրասյան թամիլերենը խոսակցական (սլենգային) լեզվի տարբերակ է, որով խոսում են նահանգի մայրաքաղաք Չեննայիում (անցյալում հայտնի է եղել որպես Մադրաս)։

Մադրասյան բարբառը թամիրլականի հետ համադրում է նաև որոշ տարրեր անգլերենից, թելուգուից և հինդիից։ Մադրասյան բարբառը Մադուրայ քաղաքի շրջանում և նահանգի հարավում բավականին լայն տարածում ունեցող բարբառ է։ Նելայական թամիլերենը, որը հայտնի է նաև թիրունելեվելյան թամիլերեն, բարբառ է, որով խոսում են Թիրունելվելի և Թութիկորին շրջաններում, ինչպես նաև Թամիլանդի հարավային որոշ շրջաններում։

Շրի-Լանկայի բարբառները նկատելիորեն բավական տարբերվում են հնդկական Թամիլանդ և Քերալի նահանգների թամիլալեզու շրջանների սահմանակից տարածքներում գործածվող լեզվի բոլոր տարատեսակներից։

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675
↑ ^2,0 ^2,1 Ethnologue report for Dravidian.
↑ Documentation for ISO 639 identifier: tam
↑ OLAC resources in and about the Tamil language
↑ Lehmann, 1998, page 75
↑ Meenakshisundaran, 1965, pages 173-174
↑ Tamil written with Braille script․
↑ ^8,0 ^8,1 UNESCO, 2013․ World Braille Usage․ India էջ 55, 57
↑ «Language Variation in Tamil». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
↑ «In the southern part of Mysore the Tamil language is at this day named the Kangee, from being best known to them as the language of the people of Kangiam». Cf. Wilks: Mysore 1, 4n. 55.[1]

Գրականություն

Андронов М. С. Тамильский язык. — М.: Издательство восточной литературы, 1960. — 74 с. — (Языки зарубежного Востока и Африки).
Пятигорский А. М., Рудин С. Тамильско-русский словарь. — М., 1960
Русско-тамильский словарь. М. С. Андронов, А. Ш. Ибрагимов, Н. Н. Юганова. М.1965.

Արտաքին հղումներ

«Базовые выражения по-тамильски». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
«Грамматика тамильского языка». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 28-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
OLAC resources in and about the Tamil language
A language of India․ Tamil

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 135)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թամիլերեն» հոդվածին։

[_363f81f13a91141f-1] Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675

[ա-2] 2,0 ^2,1 Ethnologue report for Dravidian.

[3] Documentation for ISO 639 identifier: tam

[4] OLAC resources in and about the Tamil language

[Lehmann_1998_75-5] Lehmann, 1998, page 75

[6] Meenakshisundaran, 1965, pages 173-174

[7] Tamil written with Braille script․

[թ-8] 8,0 ^8,1 UNESCO, 2013․ World Braille Usage․ India էջ 55, 57

[langvariations-9] «Language Variation in Tamil». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 31-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.

[10] «In the southern part of Mysore the Tamil language is at this day named the Kangee, from being best known to them as the language of the people of Kangiam». Cf. Wilks: Mysore 1, 4n. 55.[1]

[2]