Գլյուկոզ
Գլյուկոզ (հուն․՝ γλευχος՝ քաղցր գինի[1]), խաղողաշաքար, ալդոհեքսոզ, դեքստրոզ, C6H12O6, ածխաջուր (միաշաքար)։ Անգույն բյուրեղներ, հալման ջերմաստիճանը՝ 146,5 °C։ Լավ լուծվում է ջրում։ Ջրային լուծույթներում հանդես է գալիս որպես ά և այլ ձևերի խառնուրդ։ Օպտիկապես ակտիվ է։ Գլյուկոզ պարունակվում է պտուղներում, ծաղիկներում և բույսերի այլ օրգաններում, ինչպես նաև կենդանական հյուսվածքներում (արյուն, ուղեղ )։ Տալիս է ալդեհիդներին բնորոշ ռեակցիաներ։ Վերականգնելիս ստացվում է վեցատոմ սպիրտ՝ սորբիտ, օքսիդացնելիս՝ գլյուկոնաթթու, ավելի խորը օքսիդացնելիս՝ շաքարաթթու, իսկ միայն առաջնային սպիրտային խմբի օքսիդացումով՝ գլյուկուրոնաթթու։ Բույսերը և որոշ մանրէներ գլյուկոզը սինթեզում են անօրգանական նյութերից։ ά-գլյուկոզը բոլոր կենդանի օրգանիզմների (վիրուսներ, բարձրակարգ բույսեր և ողնաշարավորներ) խիստ անհրաժեշտ բաղադրամասերից է։ Գլյուկոզը շատ մանրէների համար էներգիայի միակ աղբյուրն է և մասնակցում է նյութափոխանակության ռեակցիաներին։ Արտադրության մեջ ստանում են օսլայի թթվային հիդրոլիզով։ Օգտագործվում է բժշկության մեջ, հրուշակեղենի և տեքստիլ արդյունաբերություններում։ Ելանյութ է ասկորբինաթթվի (վիտամին «С») ստացման համար։ Գլյուկոզայի խմորմամբ ստացվում է էթիլալկոհոլ։
| Գլյուկոզ | |
|---|---|
 | |
| Ընդհանուր տեղեկություններ | |
| Դասական անվանակարգում | 6-(հիդրօքսիմեթիլ)օքսան -2,3,4,5-տետրոլ, (2R,3S,4R,5R)-6 -(հիդրօքսիմեթիլ)տետրահիդրո-2H-պիրան-2,3,4,5-տետրաոլ |
| Քիմիական բանաձև | C₆H₁₂O₆ |
| Ջերմային հատկություններ | |
| Հալման ջերմաստիճան | α-D-գլյուկոզ՝ 146 °C β-D-գլյուկոզ՝ 150 °C |
| Քիմիական հատկություններ | |
| Դասակարգում | |
| CAS համար | 50-99-7 |
| EINECS համար | 200-075-1 |
| ЕС | 200-075-1 |
| RTECS | LZ6600000 |
| Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա) | |
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Thénard, Gay-Lussac, Biot, and Dumas (1838) "Rapport sur un mémoire de M. Péligiot, intitulé: Recherches sur la nature et les propriétés chimiques des sucres"
| Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գլյուկոզ» հոդվածին։ |
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 101)։ |
