Salmos

Salmos (do grego: Psalmoi) (significaba orixinariamente "canción acompañada de arpa", de psallein "tocar un instrumento de corda", Ψαλμοί; hebreo: Teghilim, תהילים, ou "loanzas") é un libro da Biblia hebrea ou Antigo Testamento, designa un poema cantado ao son dun instrumento musical tiñan como finalidade a oración e as celebracións do Templo de Xerusalén e doutros lugares de culto^[1].

Na Biblia hebrea, os Salmos cóntanse entre as "Escrituras" ou Quetuvim (unha das tres seccións principais nas que se agrupan os libros).

O libro dos Salmos, especialmente se está impreso de forma separada e feito para o canto, tamén é chamado Salterio.

O Salterio está dividido en 150 Salmos, Cada un dos cales constitúes unha canción relixiosa ou cántico, aínda que un ou dous son atipicamente longos e poden formar un conxunto de cánticos relacionados. Cando a Biblia foi dividida en capítulos, cada Salmo tiña asignado o seu propio capítulo. Os Salmos son ás veces chamados capítulos, aínda que esa denominación é posterior á composición dos Salmos "canónicos" en 1.500 anos.

A organización e numeración dos Salmos difire lixeiramente entre os textos manuscritos hebreos (Textos dos masoretas) e os gregos (Biblia dos Setenta):

As tradicións cristiás varían:

• As traducións protestantes están baseadas na numeración hebrea;
• As traducións da ortodoxia oriental se basean na numeración grega;
• Os textos litúrxicos oficiais dos católicos seguen a numeración grega, pero traducións modernas a miúdo usan a hebrea, engadindo algunhas veces, entre parénteses, a numeración grega.

A maioría dos manuscritos da Biblia dos Setenta tamén inclúen un Salmo 151, presente nas traducións ortodoxas; unha versión hebrea foi atopada no "Pergamiño dos Salmos" nos Manuscritos do Mar Morto. Ese pergamiño presenta os Salmos nunha orde diferente de calquera outra, á parte de poemas e himnos non canónicos.

Para o resto do artigo se utilizará a numeración hebrea dos Salmos salvo que se diga o contrario.

A tradición xudía mantén que os Salmos son obra de David (setenta e tres Salmos teñen o seu nome), baseándose nos escritos dos dez antigos salmistas (incluídos Adán e Moisés). Moitos expertos modernos os ven como unha creación de varios autores ou grupos de autores, moitos deles descoñecidos. A maioría dos Salmos veñen con algunhas palabras introductorios (que son frecuentemente diferentes nas tradicións dos textos dos masoretas e dos setenta, ou ausentes nun a presentes noutro) adscribíndoos a un autor particular ou dicindo algo, normalmente nunha linguaxe críptica, sobre as circunstancias da súa composición; só 73 desas introducións teñen a David como suposto autor. Xa que os Salmos non foron escritos en hebreo ata o século VI a.C., preto de medio milenio despois do reinado de David (ao redor de 1000 a.C.), dependeron, sen dúbida, da tradición oral ou hímnica para a transmisión de calquera material de David.

Os Salmos 39, 62 e 77 están relacionados co Ghedutun, para seren cantados á súa maneira ou no seu coro. Os Salmos 50 e 73-83 están asociados co Asaf, como mestre do seu coro, para seren cantados na adoración a Deus. As adscricións dos Salmos 42, 44-49, 84, 85, 87 e 88 afirman que os "fillos de Corá" se encargaban de arranxalos e cantalos; As crónicas 20:19 suxiren que este grupo formaba unha parte importante dos cantantes coratitas. O experto en asuntos hebreos Joel M. Hoffman suxire que o Salmo 49 pode ser anticorrupción, non "a favor de Corá" senón "en contra de Corá."^[2]

O Salmo 18 se atopa tamén, con variacións mínimas, en 2 Samuel 22, razón pola cal, en concordancia coa convención onomástica usada noutras partes da Biblia histórica, se coñece como a Canción de David.

Na tradición xudía o Salterio está dividido, en analoxía co Pentateuco, en cinco libros, cada un rematando cunha doxoloxía ou bendición (para a división en vinte cacismata, véxase Uso ortodoxo, embaixo):

1. O primeiro libro está composto polos 41 primeiros Salmos. Todos eles se lle atribúen a David salvo os Salmos 1, 2, 10, e 33, os cales, aínda que sen título, tamén foron tradicionalmente atribuídos a David. Mentres que a súa autoría non se pode confirmar, esta é probablemente a sección máis vella dos Salmos.
2. O segundo libro contén os seguintes 31 Salmos (42-72). Dezaoito deles se lle atribúen a David. O Salmo 72 comeza "Para Salomón", pero foi tradicionalmente entendido que o escribira David como oración para o seu fillo. O resto son anónimos.
3. O terceiro libro contén dezasete Salmos (73-89), dos cales o 86 puido ser de David, o 88 de Hemán o Ezraghíta e o 89 a Eitán o Ezraghíta.
4. O cuarto libro tamén ten dezasete Salmos (90-106), o 90 parece ser de Moisés, e os Salmos 101 e 103 de David.
5. O quinto libro ten os 44 Salmos restantes. Deles, 15 son de David, un (Salmo 127) tamén para Salomón.

O Salmo 136 é normalmente chamado "o grande Halel," pero o Talmud tamén inclúe os Salmos 120-135. Os Salmos 113-118 constitúen o Halel, que é recitado nas tres grandes celebracións, (Pascua, Shavuot e Sucot); coa lúa nova; e nos oito días de Ghánuca. Unha versión do Salmo 136 lixeiramente diferente aparece nos Pergamiños do mar Morto.

Os Salmos 120-134, chamados Salmos graduais, e crese que foron himnos usados polos peregrinos que accedían ao Templo de Xerusalén.

O Salmo 119 é o máis longo. Está composto por 176 versículos en grupos de oito, cada un comezando cunha das 22 letras do alfabeto hebreo. Moitos outros Salmos tamén teñen xogos de letras. Pénsase que estes Salmos son composicións escritas (máis que orais) do primeiro, e, polo tanto, dunha data relativamente tardía.

O Salmo 117 é o Salmo máis curto, non ten máis que dous versículos.

Os eruditos notaron que había grupos de Salmos que se podían clasificar nunha mesma categoría polas súas similitudes. Os tipos máis importantes son:

1. Himnos
2. Lamentos individuais
3. Lamentos da comunidade
4. Cantos de confianza
5. Salmos de acción de grazas individuais
6. Salmos reais
7. Salmos de sabedoría
8. Salmos de peregrinación
9. Salmos de liturxia

Outros tipos son: Cantos de Zion - Salmos 48, 76, 84, 87, 122 e 134; Litanías históricas - Salmos 78, 105, 106, 135 e 136; Liturxias de peregrino - Salmos 81 e 21; Liturxias de entrada - Psalms 15 e 24; Liturxias de xuízo - Salmos 50 e 82; Tipos mixtos - 36, 40, 41 e 68.

Walter Brueggemann propón outra forma de categorizar os Salmos: Orientación, desorientación e reorientación^[3].

No Pentateuco (ou Torá), Moisés lidera aos xudeus en dous cantos de loanza: sobre a separación das augas do Mar Vermello (Éxodo 15) e antes da súa morte (Deuteronomio 32). Tamén, os xudeus cantan sobre as milagres feitas para eles (Números 21). Outras figuras xudías cantarían para celebrar milagres, incluíndo Xosué e Débora. Aínda así, é David quen é coñecido como o "doce cantante de Israel".

Algúns dos títulos dos Salmos suxiren a súa finalidade no culto:

• Algúns levan a designación hebrea shir (en grego oda, un canto). Trece teñen este título. Significa un fluxo de aire de forma continuada. Dentro deste grupo hai cantos sagrados e profanos.
• Cincuenta e oito Salmos chámanse mizmor (en grego psalmos, un Salmo), unha oda lírica ou un canto musicalizado, un canto sagrado acompañado dun instrumento musical.
• O Salmo 145, e moitos outros, son teghila (en grego hümnos, un himno), é un canto de loanza cuxo pensamento máis importante é a adoración a Deus.
• Seis Salmos (16, 56-60) chámanse michtam.
• O Salmo 7 e Habacuc 3 teñen por título shigaión.

Os Salmos úsanse en toda a liturxia tradizonal xudía. Moitos Salmos completos e estrofas de Salmos aparecen en servizos matutinos. O Salmo 145 (comunmente chamado "Ashrei," que é realmente a primeira palabra de dúas estrofas engadidas ao principio do Salmo), é lido durante ou antes dos servizos, tres veces ao día. Os Salmos 95-99, 29, 92, e 93, xunto con outras lecturas tardías, conforman a introdución ("Cabalat Shabat") ao servizo nocturno do venrese.

Tradicionalmente, un "Salmo do día" diferente lese tras o servizo matutino cada día da semana (comezando o domingo, os Salmos: 24, 48, 82, 94, 81, 93, 92). Isto descríbese na Mishná (a codificación inicial da tradición oral xudía) no tratado "Tamid."

Dende o Rosh Chodesh en Elul ata o Hoshaná Rabá, o Salmo 27 recítase dúas veces ao día polos xudeus tradicionais.

Cando un xudeu morre, establécese unha vixilancia do corpo e recítanse teghilim (Salmos) constantemente á luz dos candís ou do sol ata o enterro. Historicamente, esta vixilancia só era feita pola familia inmediata – normalmente en quendas – pero na práctica contemporánea, este servizo fano os empregados da funeraria ou Chevra cadisha.

Moitos xudeus completan o Libro dos Salmos nunha base semanal ou mensual. Algúns tamén recitan, cada semana, un Salmo conectado cos acontecementos desa semana ou coa parte da Torá lida durante esa semana. Aínda máis, moitos xudeus (entre eles os Lubavitch e outros Chasidim) len o libro enteiro antes dos servizos matutinos, no Shabat que precede a aparizón calculada da nova lúa.

A lectura dos Salmos vese na tradición xudía como un vehículo para gañar o favor de Deus. Polo tanto, os Salmos son especialmente recitados en tempos de problemas, como a pobreza, a enfermidade ou o dano físico. En moitas sinagogas, recítanse Salmos tras os servizos pedindo pola seguridade do Estado de Israel.

Tamén se pode ler entre un grupo de persoas, dividíndoo entre eles, así, completan e libro enteiro xuntos.

As 116 citas directas dos Salmos no Novo Testamento mostran que lles eran familiares á comunidade xudía no primeiro século da era cristiá.

Algunhas referencias do Novo Testamento mostran que os cristiáns primitivos usaban os Salmos nos rezos e permaneceron como parte importante do culto en todas as Igrexas cristiás. As igrexas Ortodoxa, Católica e Anglicana sempre usaron sistematicamente os Salmos, cun ciclo de recitación de todos eles ou dunha gran parte no curso dunha ou varias semanas. Nos primeiros séculos da Igrexa, esperábase que calquera candidato a bispo puidese recitar todo o Salterio de memoria, algo que aprendían normalmente case automaticamente durante o monacato. Hoxe en día aínda se producen novas traducións e arranxos de Salmos. Moitas denominacións conservadoras só cantan Salmos (algunhas parroquias tamén cantan o pequeno número de himnos que se atopan na Biblia)durante o culto, e non aceptan o uso de himnos non bíblicos; algúns exemplos son a Igrexa Presbiteriana Reformada de América do Norte, a Igrexa Presbiteriana de Westminster nos Estados Unidos e s Igrexa Libre de Escocia.

Algúns Salmos están entre as máis coñecidas e preferidas das pasaxes das Escrituras, cunha popularidade que se estende máis aló dos practicantes habituais. En particular, o Salmo número 23 ("O Señor é o meu Pastor", o 22º na numeración grega) ofrécenos unha mensaxe de seguridade e é escollido moitas veces nos servizos fúnebres, tanto como lectura como dentro dunha serie de himnos; o Salmo 50/51 (o Miserere, pola súa primeira palabra na versión latina) é de lonxe o máis recitado na ortodoxia, na Liturxia divina nas Horas, no sacramento de penitencia ou confesión e noutros casos. O Salmo 102/103 ("¡Bendi, alma miña, ao Señor, e todo o meu ser ao seu santo nome!") é unha das oracións de loanza máis coñecidas. O Salmo 136/137 ("By the rivers of Babylon, there we sat down and wept", como unha coñecida canción de Bonny M) é unha meditación taciturna, aínda que finalmente triumfante, sobre a vida na escravitude; a Igrexa ortodoxa usa frecuentemente este himno na Coresma. En música pop, a canción de U2 "40" está baseada no Salmo 40 ("Pacientemente esperei ao Señor, e inclinouse cara a min, e ouvíu o meu clamor.")

Os cristiáns ortodoxos e católicos que seguen o rito bizantino levan moito tempo considerando os Salmos como parte integral das súas oracións privadas e de grupo. Para facilitar a súa lectura, os 150 Salmos están divididos en 20 cacismata (do grego: καθισματα, en eslavo: каѳисмы, cafismi), e cada cacisma (do grego: καθισμα, en eslavo: каѳисма, cafisma) estaba subdividido en tres staseis (do grego: στασεις, sing. στασις, stasis).

Nas vésperas e nos matinas lense diferentes cacismata en diferentes datas do ano litúrxico e variando cada día da semana, segundo o calendario da Igrexa, de tal xeito que todos os 150 Salmos (20 cacismata) se len no transcurso dunha semana. no século XX, algúns cristiáns laicos adoptaron a lectura continua dos Salmos os días de semana (de luns a venres), salmodiando o libro enteiro en catro semanas, tres veces ao día, un cacisma cada día.

Á parte das lecturas dos cacismata, os Salmos ocupan un lugar prominente nos outros servizos ortodoxos incluíndo os servizos das Horas e a liturxia divina. En particular, o Salmo 50 penitencial é amplamente usado. Úsanse fragmentos e versos individuais dos Salmos como proquimena (introducións ás lecturas das Escrituras), e Stighera. O groso das vésperas seguiría estando composto de Salmos aínda que os cacismata fosen obviados; o Salmo 118, "o Salmo da lei," é a peza central dos matinas dos sábados, algúns domingos e en servizos funerarios. O libro dos Salmos é lido an voz alta ou cantado, tradicionalmente, ao lado dos finados durante os momentos que levan ao soterramento, como na tradición xudía.

Os Salmos sempre foron parte da liturxia católica. A Liturxia das Horas (horas canónicas) está centrada no canto ou recitación dos Salmos, usando fórmulas melódicas fixadas coñecidas como tons de recitación. Os primeiros católicos usaban os Salmos amplamente nas súas oracións individuais, aínda así, ao tempo que o coñecemento do latín (a lingua do rito latino) minguaba, esta práctica cesaba entre os analfabetos. Con todo, ata a fin da Idade Media sábese que o pobo laico cantaba no Pequeno Oficio da Benaventurada Virxe María, que era unha versión acortada da Liturxia das Horas que proporcionaba un ciclo diario fixo de vinte e cinco Salmos para ser recitados e outros nove divididos en matinas.

O traballo do Bispo Challoner en intentar proporcionar material de devoción en inglés significaba que moitos dos Salmos eran familiares para os católicos anglófonos dende o século XVIII en adiante. Challoner traduciu todo o Oficio da Nosa Señora ao inglés, así como as Vésperas do domingo e as Completas diarias. Tamén proporcionou outros Salmos individuais como os 129 e 130 para o rezo dos seus libros devocionais. Challoner tamén é famoso pola revisión da Biblia de Rheims de Douai, e as traducións que el usou nos seus libros devocionais saíron dese traballo.

Ata o Concilio Vaticano Segundo os Salmos eran ou recitados en ciclos dunha ou, menos frecuentemente, de dúas semanas (coma no caso do rito Ambrosiano). Usábanse diferentes esquemas semanais: todo o clero secular seguía a distribución romana mentres que os mosteiros case sempre seguían a regra de San Benito, había poucas congregacións (como os beneditinos de San Maur) que seguían regras individuais. O breviario introducido en 1974 distribuía os Salmos nun ciclo de catro semanas. O uso monástico varía amplamente. Algúns usan o ciclo de catro semanas do clero secular, moitos seguen co semanal, xa sexan do esquema beneditino ou outro do seu propio deseño, mentres que outros optan por outras adaptacións.

Dábase aprobación oficial para outras adaptacións (véxase Breviarios "curtos" na América contemporánea para un estudo en desenvolvemento) polos cales o Salterio se recitaba en ciclos dunha ou dúas semanas. Estas adaptacións se usan principalmente por ordes relixiosas católicas contemplativas, como a dos trapistas (véxase a axenda do Divino Oficio na abadía de Nova Mellerai).

A Instrución Xeral da Liturxia das Horas, 122, sanciona tres modos de canto dos Salmos:

• directamente (todos cantan todo o Salmo);
• antifonalmente (dous coros ou partes da congregación canta estrofas alternándose); e
• responsorialmente (o cantor ou coro recita as estrofas mentres a congregación canta ou recita unha resposta tras esa estrofa).

Destes o antifonal é o máis estendido.

Co paso do tempo, o uso dos Salmos completos na liturxia decaeu. A misa Tridentina preservou só estrofas illadas que, nalgúns casos, eran estribillos cantados durante a recitación do Salmo do que saen. Tras o Concilio Vaticano Segundo (que tamén permitiu o uso da lingua vernácula na misa) reintroduciuse a lectura de Salmos máis longos na liturxia. A revisión do misal romano despois do Concilio Vaticano Segundo reintroduciu o canto ou recitación dunha sección máis substancial dun Salmo, nalgúns casos un enteiro, tras a primeira lectura das Escrituras. Este Salmo, chamado o Salmo responsorial, é normalmente feito de forma responsorial, aínda que a Instrución Xeral do Misal Romano, 61, permite a recitación directa.

Os Salmos foron extremadamente populares entre aqueles que seguiron a tradición reformada.

Seguindo a reforma protestante, as paráfrases das estrofas de moitos Salmos se poñían como himnos. Estas foron particularmente populares na tradición calvinista, onde estas foran inicialmente cantadas coa exclusión dos himnos. O propio Calvino traduciu ao francés algúns Salmos para o seu uso na igrexa. A obra de Martiño Lutero Un castelo forte é o Noso Deus (A Mighty Fortress is Our God) baséase no Salmo 46. Entre outras versións dos himnos famosos do Salterio están o Salterio escocés e a de Isaac Watts. O primeiro libro impreso en Norteamérica foi unha colección de Salmos, o Libro de Salmos da baía (Bay Psalm Book, 1640, chamado así por imprimirse na colonia inglesa da baía de Massachusetts).

Pero xa antes do século XX estaban, na súa inmensa maioría, sendo cambiados por himnos nas misas. Porén, os Salmos son populares para a devoción privada entre moitos protestantes; hai entre algúns círculos o costume de ler un Salmo e un capítulo dos Proverbios cada día, correspondendo co día do mes.

O canto anglicano é un modo de cantar os Salmos que permanece parte da tradición coral anglicana. A versión do Salterio no Book of Common Prayer(libro de oracións comúns) americano anterior á de 1979 é unha tradución máis antiga (algunhas veces chamada o Salterio de Coverdale) que aquela incluída no Biblia do Rei Xacobe. O libro americano de oracións comúns de 1979, aínda así, usa a nova e revisada versión estándar dos Salmos. O canto anglicano é un método de cantar versións en prosa dos Salmos. Con todo, A principios do século XVII, cando a Biblia do Rei Xacobe foi introducida, os apaños métricos de Thomas Sternhold e John Hopkins tamén foron populares e se proporcionaron coa melodía impresa. Esta versión e a outra de Tate e Brady feita a finais do século XVII (ver artigo sobre o Salterio métrico) permaneceu como a forma normal da congregación de cantar os Salmos na Igrexa de Inglaterra ata ben entrado o século XIX. Ata ese momento, os libros de oracións imprimíanse normalmente cunha ou outra versión con eles.

Na Grande Bretaña o libro común de oracións segue a ser de uso normal, xunto co Salterio de Coverdale. A súa preponderancia na vida eclesiástica diminuíu coa introdución do libro alternativo de servizo nos anos oitenta, que era unha alternativa permitida ao libro común de oracións. O libro alternativo de servizo foi retirado paulatinamente, agora, o Common Worship(Adoración común), permite para ambos os dous mais servizos tradicionais, usando os Salmos de Coverdale, e os servizos modernos que usan unha tradución nova feita expresamente para a Igrexa de Inglaterra.

Os Salmos son unha das partes máis populares da Biblia entre os seguidores do movemento rastafari [1] Arquivado 23 de novembro de 2005 en Wayback Machine.. O cantante rasta, o Príncipe Fari, gravou unha versión oral atmosférica dos Salmos, Psalms For I, posto como pano de fondo do reggae de raíces dos Aggrovators.

• Old 100th.
• Miserere por Gregorio Allegri.
• Miserere por Henryk Mikołaj Górecki.
• Vespro della Beata Vergine por Monteverdi (1610).
• Sinfonía dos Salmos por Igor Stravinskii.
• Salmos de Chichester por Leonard Bernstein.
• Teghilim por Steve Reich.
• Cancións de Redención, Abrigo e Luz da Vida polos Fillos de Korah.
• Beati quorum via, por Charles Villiers Stanford (V. 1, Salmo 119, Latín).

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Salmos

• Libro dos Salmos. Tradución de Isaac Alonso Estravís. Pontevedra: SEPT. 1967. 
• A Biblia. Santiago de Compostela: SEPT. 1989. ISBN 84-7337-036-8. 
• SCHMIDT, Werner H. (1983). Introducción al Antiguo Testamento. Salamanca: Sígueme. ISBN 84-301-0916-1. 

• Libro dos Salmos en galego

• Teghilim - Salmos (Judaica Press) tradución con comentarios de Rashi en Chabad.org
• Hebreo con vogais e tradución JPS de 1917 Arquivado 25 de febreiro de 2007 en Wayback Machine.- inclúe arquivos en MP3 dos capítulos lidos en hebreo en mechon-mamre.org
• Libro dos Salmos- NIV (en inglés).
• Teghilim - Salms (en inglés).
• Gravación do "Salmo 23" do Librivox (en latín).
• Gravacións de Salmos de métrica escocesa cantados na liturxia cristiá en canto de Salmos en liña
• O tesouro de David, por C.H. Spurgeon (en inglés).
• Salmos na tradición católica, pola Polifónica Lalemant, versión en inglés en canto gregoriano.
• Salmos no Portal do Antigo TestamentoArquivado 22 de outubro de 2007 en Wayback Machine., con moitos artigos e análises dos Salmos
• Salmos bíblicos na liturxia cristiá, do Instituto Calvino de liturxia cristiá Arquivado 13 de novembro de 2007 en Wayback Machine.

Libro anterior: Xob

Salmos (Libros sapienciais)

Libro seguinte: Proverbios