Patrimonio da Humanidade en Colombia

Eixo cafeteiro

Santa Cruz de Mompox

Los Katíos

Illa de Malpelo

Tierradentro

Cartaxena de Indias

Camiños do Inca

San Agustín

Chiribiquete

Localización dos sitios de Colombia na lista do Patrimonio Mundial.

O Patrimonio da Humanidade da Organización das Nacións Unidas para a Educación, a Ciencia e a Cultura (UNESCO) componse de lugares de importancia para o patrimonio cultural ou natural descritos na Convención do Patrimonio Mundial da UNESCO, estabelecida en 1972.^[1] O patrimonio cultural está formado por monumentos (como obras arquitectónicas, esculturas monumentais ou inscricións), grupos de edificios e ruínas (incluíndo sitios arqueolóxicos). As paisaxes naturais (constituídas por formacións físicas e biolóxicas), as formacións xeolóxicas e fisiográficas (incluíndo os hábitats de especies de animais e plantas ameazadas) e os lugares naturais que son importantes dende o punto de vista da ciencia, a conservación ou a beleza natural, defínense como patrimonio natural.^[2] Esta é unha lista do Patrimonio da Humanidade en Colombia, especificamente clasificada pola UNESCO e elaborada de acordo con dez criterios principais, cuxos puntos son xulgados por especialistas na área. Colombia aceptou a convención o 24 de maio de 1983, facendo que os seus sitios históricos poidan ser incluídos na lista. Dende o ano 2018, hai nove sitios Patrimonio da Humanidade en Colombia, incluíndo seis sitios culturais, dous sitios naturais e un sitio mixto.^[3]

Nome: segundo aparece no Comité do Patrimonio da Humanidade

Rexión: departamentos de Colombia

Ano da inclusión: na lista da UNESCO

Datos da UNESCO: o número de referencia do sitio; o ano en que o xacemento foi inscrito na Lista do Patrimonio Mundial; os criterios nos que apareceu: os criterios de (i) a (vi) son culturais, mentres que de (vii) a (x) son naturais.^[4]

     * Lugar transnacional

Nº	Nome	Imaxe	Localización	Ano da inclusión	Datos da UNESCO	Descrición
01	Porto, fortalezas e conxunto monumental de Cartaxena de Indias		ColDepartamento de Bolívar 10°25′00″N 75°32′00″O / 10.41667, -75.53333	1984	285; iii (cultural)	Abrigado nunha baía do mar Caribe, o porto de Cartaxena posúe o conxunto de fortificacións máis completo de toda América do Sur. Un sistema de zonificación divide a cidade en tres barrios diferenciados: San Pedro, coa catedral e numerosos pazos de estilo andaluz; San Diego, antigo lugar de residencia dos comerciantes e da pequena burguesía; e o popular barrio de Getsemaní.[5]
02	Parque Nacional Natural de Los Katíos		ColDepartamentos de Antioquia e Chocó 7°40′00″N 77°00′00″O / 7.66667, -77.00000	1994	711; ix, x (natural)	Situado no noroeste de Colombia, o parque de Los Katíos esténdese por unhas 72.000 hectáreas e está formado por outeiros baixos, bosques e chairas húmidas. A súa biodiversidade é excepcional e alberga varias especies animais en perigo de extinción, así como numerosas plantas endémicas.[6]
03	Centro histórico de Santa Cruz de Mompox		ColDepartamento de Bolívar 9°14′00″N 74°26′00″O / 9.23333, -74.43333	1995	742; iv, v (cultural)	Fundada en 1540 ás beiras do río Magdalena, Santa Cruz de Mompox tivo un papel importante no estabelecemento da dominación española no norte de América do Sur. Entre os séculos XVI e XIX, a cidade medrou paralela ao río e a súa rúa principal serviu de presa de retención do río. No seu casco histórico conservouse a harmonía e integridade da paisaxe urbana. A maioría dos edificios aínda seguen cumprindo a súa función orixinal, ofrecendo así unha imaxe excepcional do que foi unha cidade colonial española.[7]
04	Parque Arqueolóxico Nacional de Tierradentro		ColDepartamento de Cauca 2°35′00″N 76°02′00″O / 2.58333, -76.03333	1995	743; iii (cultural)	Este parque reúne monumentais estatuas prehispánicas de figuras humanas e contén numerosos hipoxeos que datan dos séculos VI ao X. Estes vastos túmulos subterráneos de enormes dimensións (algunhas cámaras funerarias teñen 12 metros de ancho) están adornados con motivos que reproducen a decoración interior das vivendas dese período. Os monumentos do parque dan fe da complexidade social e riqueza cultural dunha sociedade prehispánica na rexión andina do norte.[8]
05	Parque arqueolóxico de San Agustín		ColDepartamento de Huila 1°55′00″N 76°14′00″O / 1.91667, -76.23333	1995	744; iii (cultural)	Neste parque érguese, no medio dunha impresionante paisaxe natural, o maior conxunto de monumentos relixiosos e esculturas megalíticas de Suramérica. As representacións de divindades e bestas mitolóxicas execútanse con gran mestría en diferentes estilos, que van dende a abstracción ata o realismo. Estas obras de arte amosan a forza creativa e imaxinativa dunha cultura da rexión andina do norte que floreceu entre os séculos I e VIII.[9]
06	Santuario de fauna e flora de Malpelo		ColDepartamento de Valle del Cauca 3°58′00″N 81°37′00″O / 3.96667, -81.61667	2006	1216; vii, ix (natural)	Este santuario de fauna e flora, que inclúe a illa de Malpelo (350 ha) e a zona marítima circundante (857.150 ha), está situado a 506 km da costa colombiana. O seu amplo parque mariño, que é a maior zona de prohibición de pesca de todo o Pacífico oriental tropical, é un hábitat vital para unha serie de especies mariñas ameazadas a nivel mundial. Así mesmo, é unha importante fonte de nutrientes e, polo tanto, unha zona de grande acumulación de biodiversidade mariña. A illa de Malpelo é, en particular, un santuario de meros xigantes, peixes voadores e especies raras de quenllas. A súa costa está considerada un dos lugares máis extraordinarios do mundo para o mergullo, debido á excepcional beleza dos seus cantís e covas escarpadas. Ademais, as súas augas profundas serven de refuxio a un número considerable de especies peláxicas e grandes depredadores mariños, cuxo comportamento natural permanece inalterado neste medio protexido.[10]
07	Eixo cafeteiro		ColDepartamentos de Caldas, Quindío e Risaralda 5°28′18″N 75°40′54″O / 5.47167, -75.68167	2011	1121; v, vi (cultural)	Na zona cafeteira colombiana prodúcese o que se considera o mellor café suave do mundo, que foi a principal actividade da economía do país durante boa parte do século XX e xerou unha maior calidade de vida na súa rexión.[11]
08	Camiños do Inca*		ColVarios, compartido con  Arxentina  Bolivia  Chile  Ecuador  Perú 18°15′00″S 69°35′30″O / -18.25000, -69.59167	2014	1459; ii, iii, iv, vi (cultural)	Trátase dunha ampla rede viaria duns 30.000 quilómetros construída ao longo de varios séculos polos incas, aproveitando en parte as infraestruturas preincas xa existentes, coa finalidade de facilitar as comunicacións, o transporte e o comercio, e tamén con fins defensivos. Este extraordinario sistema de estradas esténdese por unha das zonas xeográficas do mundo con maiores contrastes, dende os cumios nevados dos Andes que se erguen a máis de 6.000 metros de altitude ata a costa do Pacífico], pasando por bosques tropicais húmidos, fértiles vales e desertos de absoluta aridez. A rede viaria alcanzou a súa máxima expansión no século XV, estendéndose por toda a lonxitude e anchura da cordilleira andina. No novo patrimonio da humanidade, que consta de 273 compoñentes e esténdese por máis de 5.000 quilómetros, seleccionáronse os compoñentes para salientar a importante función social e política da rede viaria; obras mestras arquitectónicas e de enxeñería e infraestruturas relacionadas dedicadas a actividades comerciais, aloxamento e almacenamento de mercadorías; e sitios con significado relixioso.[12]
09	Parque Nacional Natural Serra de Chiribiquete– "A Maloca do Xaguar"		ColombiaDepartamento de Caquetá e Guaviare 0°31′31″N 72°47′50″O / 0.52528, -72.79722 (Chiribiquete National Park)	2018	1174; iii, ix, x (mixto)	Situado no noroeste da Amazonia colombiana, o Parque Nacional Chiribiquete é o maior territorio natural protexido de todo o país. Unha característica do sitio é a presenza de tepuis, grandes formacións rochosas elevadas e illadas, de pendente vertical e cumios chans, que dominan a selva. Nas paredes dunhas 60 grutas situadas ao pé destes alzados hai máis de 75.000 pinturas cuxa execución se remonta a uns 20.000 anos antes da nosa era. Presumiblemente relacionadas cun culto ao xaguar, símbolo de poder e fertilidade, estas expresións pictóricas representan escenas de caza, guerra, danza e cerimoniais. As comunidades indíxenas que non están directamente presentes neste lugar considérano que é territorio sagrado.[13]

Ademais dos sitios inscritos na lista do Patrimonio da Humanidade, os estados membros poden manter unha lista de sitios provisionais que poden considerar para ser nomeados. Só se aceptan candidaturas para a lista do Patrimonio da Humanidade se o sitio figuraba previamente na lista provisional.^[14] No ano 2024, Colombia tiña trece lugares na súa lista de candidatos.^[15]

Nome	Imaxe	Localización	Ano da inclusión	Datos da UNESCO	Descrición
Área Mariña Protexida da Reserva de Biosfera Seaflower		Arquipélago de San Andrés, Providencia e Santa Catalina	2007	(ix)(x) (natural)	O sitio proposto é unha área mariña protexida con ecosistemas costeiros e mariños que inclúen arrecifes de coral, mangleirais, leitos de herbas mariñas, praias e augas profundas. O ministro de Medio Ambiente, Vivenda e Desenvolvemento Territorial declarou a Área Mariña Protexida Seaflower en xaneiro de 2005. É a primeira área mariña de Colombia, a máis grande da rexión do Caribe e unha das máis grandes do mundo.[16]
Ponte de Occidente		Antioquia	2012	(i)(iv) (cultural)	As obras da ponte de 291 metros de altura comezaron en decembro de 1887 e remataron en 1895, case cinco anos despois do seu inicio. Para a súa construción, cuxo custo final foi de 171.000 pesos, a Compañía Puente de Occidente recibiu privilexios por un período de oitenta anos representados no dereito de cobrar un pontazgo e 10.000 hectáreas de baldío. As fábricas de ferro e aceiro importáronse inicialmente de Inglaterra, mentres que os provedores locais entregaban madeira, cal e ladrillos. Os atrasos na entrega de materiais importados e a escaseza de madeira afectarían á normal execución das obras durante a súa execución.[17]
Sur da Provincia de Ricaurte		Boyacá	2012	(ii)(iii)(viii)(x) (mixto)	A zona sur da provincia de Ricaurte sitúase na parte occidental do departamento de Boyacá a aproximadamente setenta quilómetros de Tunja, a súa capital. A presenza de dous tipos de ecosistemas é evidente nesta zona da Provincia de Boyacá; é dicir, o bosque andino e o páramo nas zonas leste e norte mentres que na parte sur e oeste, hai zonas secas onde a vexetación é diferente, configurando contrastes de gran beleza e mostrando a extensa riqueza ambiental da rexión.[18]
Infraestrutura da United Fruit Company		Magdalena	2012	(iv)(vi) (cultural)	Este complexo de explotación agraria situado na Serra Nevada de Santa Marta e Ciénaga Grande, foi desenvolvido maioritariamente pola multinacional United Fruit Company (que chegou ao país en 1899), proxectando e construíndo vilas residenciais, áreas administrativas, áreas de servizos e zonas obreiras seguindo modelos estadounideneses e introducindo vías férreas construídas para transportar bananas. Isto abriu un camiño por territorios descoñecidos, que dende entón son produtivos.[19]
Templos da Doutrina Católica		Cauca	2012	(ii)(iv) (cultural)	Este conxunto de sete templos sitúase nunha zona entre volcáns e ríos. Estes templos representan o triunfo do proceso de conquista española nesta parte do territorio, nun período no que a colonización e a evanxelización xa estaban moi avanzadas noutras zonas do país. En 1537 Juan de Ampudia (Xefe Avanzada de Sebastián de Belalcázar), Sebastián Quintero e Bartolomé Ruíz intentaron sen éxito a submisión dos grupos indíxenas paeces, pijaos e yalcon, atopando unha forte resistencia. Foi só ata 1783, cando Jerónimo Inzá fundou a vila do mesmo nome e os españois conseguiron establecerse definitivamente na zona.[20]
Parques Nacionais Tayrona e Serra Nevada de Santa Marta e os seus sitios arqueolóxicos		Cesar, La Guajira e Magdalena	2012	(iii)(iv)(v)(viii) (mixto)	O Parque Nacional Natural de Serra Nevada de Santa Marta ten unha extensión de 383.000 hectáreas, que van dende os 0 metros sobre o nivel do mar ata neves perpetuas de ata 5.770 metros sobre o nivel do mar. Atópase na xurisdición dos departamentos de Magdalena, Guajira e Cesar. A Serra ten unha base triangular e volume piramidal con tres caras mirando ao norte, oeste e sueste. Por outra banda, o Parque Nacional Tayrona ocupa unha superficie de 15.000 hectáreas (12.000 terrestres e 3.000 mariñas), cuxos trazos morfolóxicos e paisaxísticos están relacionados cos contrafortes de Serra Nevada, provocando varias baías con praias e promontorios rochosos.[21]
Sistema hidráulico prehispánico do río San Jorge		Bolívar	2012	(iii)(iv)(v) (cultural)	Este importante ecosistema do norte de Colombia está formado por bosques húmidos e bosques tropicais secos, pantanos, zonas húmidas, ríos, canles nunha área que abrangue aproximadamente 500.000 hectáreas das provincias de Bolívar, Córdoba e Sucre, na confluencia dos ríos Cauca, Magdalena e San Jorge, tres das principais vías fluviais do país. Polo tanto, trátase dun delta interno cuxa importancia se pode comparar co Mato Groso no Brasil ou co río Senegal situado no Sáhara Meridional.[22]
Cidade universitaria de Bogotá		Bogotá	2012	(i)(iv) (cultural)	A Cidade Universitaria de Bogotá atópase na zona central da capital de Colombia, mais en 1936, cando foi creada, o terreo sobre o que se erixiu correspondía ao lado oeste da pequena cidade, que viña ata entón un desenvolvemento lineal entre norte e sur. Por iso, a aparición da Cidade Universitaria foi unha oportunidade de expansión urbana polo oeste, dando paso a novas vías e urbanizacións.[23]
Canle do Dique		Atlántico, Bolívar e Sucre	2012	(i)(iv) (cultural)	A canle do Dique xorde a mediados do século XVII como unha alternativa para conseguir unha rápida conexión co río Magdalena e, polo tanto, a zona interior do país coa baía de Cartaxena e o mundo. O dique ten 115 quilómetros de lonxitude, e foi rectificado varias veces o seu curso, que van dende os 127 km de lonxitude da súa inauguración ata a súa lonxitude actual. De aí derivan tres brazos: caño Correa, que desemboca no quilómetro 81 e desemboca no mar Caribe, e caño Matunilla e caño Lequerica, que se ramifican nos quilómetros 100 e 107, respectivamente, e desembocan na baía de Barbacoas, ao sur da baía de Cartaxena.[24]
Paisaxe cultural da arquitectura vernácula de palafitos de Ciénaga Grande de Santa Marta e de Medio Atrato		Antioquia, Chocó e Magdalena	2013	(iv)(v) (cultural)	Estes barrios de pescadores acadaron un nivel de adaptación e integración na súa contorna mediante a urbanización de vivendas inmersas no medio acuático, co uso da madeira como principal material de construción e a mellora das técnicas de construción de zancos, sobre os que se colocan plataformas e pantaláns. construídas co fin de sustentar as vivendas e garantir así a súa estabilidade e durabilidade ante os cambios e movementos da auga da marisma.[25]
O legado arquitectónico de Rogelio Salmona: un manifesto ético, político, social e poético		Bogotá, Cartaxena de Indias e Tabio	2022	(ii)(iv) (cultural)	A obra de Rogelio Salmona presentou solucións reais a problemas fundamentais da sociedade, da cidade e da arquitectura; apoiou os seus lugares con argumentacións civís e democráticas, perseguindo sempre o benestar e o enriquecemento da vida cidadá. A obra de Rogelio Salmona é unha achega excepcional ao patrimonio mundial e ao desenvolvemento da arquitectura polos seus enfoques urbanísticos, os seus principios compositivos e os procedementos técnicos que implementou. No seu traballo conflúen tamén diversas tradicións e escolas que tiveron un impacto significativo en numerosas xeracións de arquitectos.[26]
La Venta Konzentrat-Lagerstätte: un bioma de bosque húmido neotropical do Mioceno medio		Huila	2024	(viii) (natural)	A zona de La Venta esténdese dende a ribeira oriental do río Magdalena, e topograficamente constitúe un terreo case chan, suavemente inclinado cara ao oeste, con algúns pequenos outeiros redondos. A súa paisaxe caracterízase por escarpas alongadas, pendentes de mergullo e sistemas de barrancos conspicuos, formados por leito rochoso exposto e variado case continuamente. O desenvolvemento ausente ou moi limitado do regolito ou do solo extenso sobre o leito rocoso e a presenza de vexetación xerófita típica confiren a esta rexión unha paisaxe de malas terras notable.[27]
Sitios paleontolóxicos do Devoniano medio en Floresta, Boyacá		Boyacá	2024	(viii) (natural)	Situados no Altiplano Cundiboyacense dentro da provincia de Tundama, no departamento de Boyacá, concretamente dentro do concello de Floresta, estes catro lugares ofrecen unha fiestra única aos antigos ecosistemas mariños do Devoniano Medio. A diversidade de fósiles atopados nesta rexión achega información valiosa para os investigadores e paleontólogos que estudan a evolución e a dinámica da vida mariña durante este período xeolóxico.[28]

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Patrimonio da Humanidade en Colombia

A Galipedia ten un portal sobre: Colombia

• Patrimonio da Humanidade por país