زرنق
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. (اکتبر ۲۰۱۴) |
تایپیست:عباس شوری زرنقی
زَرنَق یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است که در بخش مرکزی شهرستان هریس واقع شده‌است. نام این شهر شش بار در وقفنامه ربع رشیدی آمده‌است و در شماره ۲۰۹ صورت موقوفات اینچنین به آن اشاره شده: «قریه زرنق از ناحیه جان براغوش از نواحی بلده سراه، حدودش متصل است به اراضی قریه مهرابان و به اراضی قریه جمال‌آباد و به اراضی قریه کلوانق علیا و به اراضی قریه کرماج‌قران و به اراضی قریه کوج، بحق‌النصف با قنوات و انهار با جمیع توابع و لواحق و…» که اشاره به کثرت قنات‌ها و نهرهای آن در این متن حائز اهمیت است.
| زرنق | |
|---|---|
 | |
| کشور |  ایران |
| استان | آذربایجان شرقی |
| شهرستان | هریس |
| نام(های) دیگر | زرنه |
| سال شهرشدن | ۱۳۷۲ |
| مردم | |
| جمعیت | ۸۰۰۰ نفر در سال ۱۴۰۲ |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | حدود ۲ کیلومتر |
| ارتفاع | ۱۵۹۴ |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۲۵ درجه سانتی گراد |
| میانگین بارش سالانه | حدود ۳۵۰ میلی‌متر |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | حبیب عبداللهی |
| ره‌آورد | فطیر، لبنیات، سیب، قالی، تخم کدوی آجیلی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۴۱۴۳۴۴ |
| وبگاه | |
| کد آماری | ۲۱۷۴ |
  زرنق | |
جغرافیا و تاریخچه
[ویرایش]سکونتگاه‌ها و اشیائی با قدمت ۶۵۰۰ سال در تپه باستانی دوزده باغیر زرنق کشف شده‌است.[۱]
این شهر پیش از مهاجرت ترکان به آذربایجان مخروبه بوده و در حدود قرن دوازدهم میلادی جمعیتی از ترکان قبچاق در حاشیه آن ساکن شدند که اجداد ساکنان فعلی این شهر محسوب می‌شوند.[۲]
بر اساس روایات شفاهی و سینه به سینه، جد طوایف قدیمی شهر زرنق یعنی امامعلیلو، زینعلیلو و هاشملو یک نجیب‌زاده از ترکان قبچاق به نام قرابیگ یا قره‌بیگ (قره یا قرا به معنی بزرگ و بیگ یک لقب اشرافی ترکی) بوده که از دشت قبچاق یعنی روسیه کنونی به زرنق نقل مکان کرده و داستان زندگی و رشادت‌های او توسط ریش‌سفیدان نقل می‌شود. نام وی هنوز بر روی چمن‌زاری در نزدیکی شهر باقی است. سایر طوایف شامل علیارلو، صفیارلو، قربانعلیلو، اسکندرلو، حسنلو، کندعلیلو، علیمرادلو، سقزچی، دمیرچی و ملاحسینلو اصالتاً شاهسون می‌باشند که در دوره صفویه به زرنق مهاجرت کرده‌اند. نام علی در بیشتر این طوایف دیده می‌شود که نشان‌دهنده نام جد هر یک از آنهاست که بدون شک در دوران صفویه و عصر رواج اینگونه نام‌ها می‌زیسته است. در گذشته در میان طوایف تفاوت لهجه (ترکی قبچاقی و ترکی اغوزی) و تا حدی نیز تفاوت‌های ظاهری (موی بور و چشمان آبی و خاکستری در طوایف قبچاقی) وجود داشته که امروزه با گسترش روابط از بین رفته است اما کماکان برخی از کلمات در بین هر طایفه به طور متفاوت تلفظ می‌شوند. این طوایف تا اواخر نیمه قرن بیستم روابط نزدیکی مانند ازدواج با یکدیگر نداشتند، اما به مرور زمان این مرزها از بین رفت و اکنون ممکن است جوان‌ترها حتی نام طایفه‌ای را که به آن تعلق دارند را ندانند. همچنان نیز هر طایفه محل دفن خاص خود را در قبرستان دارد و محل دفن طوایف قدیمی‌تر در بالای تپه قبرستان قرار دارد.[۳]
شهر زرنق با بافت شهری شطرنجی، حاشیه جنگلی سرسبز و منابع آبی فراوان زیباترین و سرسبزترین شهر شهرستان هریس و منطقه محسوب می‌شود. شهر زرنق در اوایل سال ۱۳۷۲ از روستا به شهر تبدیل شد وبا مختصات جغرافیایی ۵۰ درجه شرقی و ۳۶٫۱۶ درجه شمالی در استان آذربایجان شرقی قراردارد. این شهر از غرب با شهر کلوانق و از جنوب غربی با روستای کرمجوان و از شرق (نزدیک‌ترین محل) با شهر مهربان همسایه است. این شهر تا مرکز استان یعنی تبریز ۸۹ کیلومتر فاصله دارد. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، زرنق جمعیتی معادل ۵٬۳۴۳ نفر (۱۳۹۵) دارد.
مردم این شهر به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می‌کنند. تمامی ساکنان شهر پیرو مذهب شیعه دوازده امامی هستند. شهر زرنق مرکز موسیقی عاشیقی در شرق استان بعد از شهر اهر می‌باشد؛ گروه‌های عاشیقی این شهر در تمامی جشن‌ها و عروسی‌های مردم و منطقه فعال می‌باشند، موسیقی عاشیقی یکی از ستون‌های فرهنگی مردم آذربایجان می‌باشد. سوغات این شهر فطیر (نوعی کلوچه سنتی) و شیرین دنه (خیرچا) یا به زبان فارسی خیار چنبر می‌باشد. فرش زرنق یکی از زیرشاخه‌های اصلی تبریز و مهربان بوده و از لحاظ مرغوبیت و معروفیت از شهرها و روستاهای مجاور بهتر و جایگاه ویژه‌ای در صادرات دارد؛ علاوه بر این قالی هریس نیز در زرنق با همان کیفیت شهر مبدأ در رده بعد تولید می‌شود. از مناطق دیدنی زرنق می‌توان به مسجد جامع زرنق و تپه باستانی دوزده باغیر اشاره کرد. مسجد جامع زرنق با مساحتی بیش از ۱۵۰۰ متر مربع به عنوان بزرگ‌ترین مسجد شهرستان هریس در خیابان شهدا واقع است. این مجموعه با داشتن دو مناره با ارتفاع بیش از ۳۰ متر (بلندترین مناره در استان) تنها مسجد استان است که دارای دو گنبد می‌باشد. علاوه بر این مسجد جامع زرنق با دارا بودن یک درمانگاه خیریه، داروخانه، زیر زمین، حیاط و کتابخانه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مساجد استان و کشور محسوب می‌شود. مسجد جامع زرنق به انظمام بالکن، زیر زمین و حیاط ظرفیت نزدیک به ۱۰۰۰۰ تن را دارا می‌باشد.
حرفه و مشاغل
[ویرایش]شغل اکثر ساکنان شهر به ترتیب شامل وکالت، معلمی، تجارت، صنعت، کشاورزی و قالی‌بافی می‌باشد. در قسمت غربی شهر ناحیه صنعتی به نام ناحیه صنعتی زرنق وجود دارد. در این ناحیه صنعتی ۲۴ کارخانه با تولید گل مصنوعی پلی اتیلنی، گل کاغذی، شانه تخم مرغ، بسته‌بندی حبوبات، ظروف یخ مصنوعی و غیره وجود دارد. بعلاوه، زرنق با داشتن تنها ناحیه صنعتی شهرستان و قدیمی‌ترین کارخانهٔ ریخته‌گری منطقه در ورودی شرقی شهر و چندین کارگاه کوچک و بزرگ به عنوان شهری کارگاهی مطرح می‌باشد.
افراد سرشناس
[ویرایش]محمد فیض سرابی، قاضی و فقیه شیعه و نماینده آذربایجان شرقی در دوره‌های سوم و چهارم و پنجم مجلس خبرگان رهبری.[۴]
یعقوب هوشیار، هفتاد و چهارمین شهردار کلانشهر تبریز.
حاج سلمان نیکنام، ریاست اداره آموزش و پرورش شهرستان هریس.
حاج احمد مؤقری، معاون قضایی دادستان استان آذربایجان شرقی.
دکتر بیوک تاجری، رئیس دانشگاه کرج و رئیس انجمن روانشناسی ساوالان.
میرزا احمد بیگ، متخلص به نورانی، شاعر، عارف و طبیب عصر فتحعلی‌شاه قاجار فرزند میرزا آدیگؤزل بیگ قاضی و جد خاندان نورانی. وی صاحب یک دیوان و یک کتاب قرابادین در علم داروسازی بوده که هم‌اکنون در دسترس نیستند اما داستان زندگی و برخی از اشعار وی بطور سینه به سینه نقل و حفظ گردیده‌اند.[۳]
سید قاسم، عارف اهل روستای قزلجه سادات و دوست و معاصر میرزا احمد بیگ که اقامت‌های طولانی در زرنق داشته است. وی با گذشت ۲۰۰ سال همچنان در این منطقه محترم است و رواياتی از کرامات وی نقل می‌شوند.[۳]
مناطق دیدنی
[ویرایش]- مسجد جامع
- مسجد حاجی(با قدمت ۱۳۰۰سال)
- قنات معروف به کی سویی
- قنات معروف به ملاچشمه سی
- چای (به معنی رودخانه)
- مراتع و باغات سرسبز
- برج دیده‌بانی تپه سوپانلی
- تپه باستانی دوزده باغیر
- تالاب دیدنی زرنق (گؤل)
- قنات موروق(ماهرخ)
- قنات داخل شهر معروف به چشمه
- قبرستان باستانی
- بازار هفتگی (پنج شنبه)
- میدان فوتبال با چمن طبیعی
- چمنزار قره بیگ چمنی(پارک قره بی)
منابع
[ویرایش]- ↑ https://irantourismonline.com/detail.aspx?id=3164
- ↑ همدانی، رشیدالدین فضل‌الله بن ابی‌الخیر بن عالی، وقفنامه ربع رشیدی، ترجمهٔ به کوشش مجتبی مینوی و ایرج افشار، تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار ملی شماره ۱۳۹
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ Musa Herisinezhad, History Of Heris, 2005
- ↑ http://www.majlesekhobregan.ir/fa/MajlesMember/View/3120
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳خ.
پیوند به بیرون
[ویرایش]
| مرکز | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخش‌ها |
| ||||||||||||||||||||||||