انجمن اخوت

جنبش مشروطه

شاهان قاجار
نام	دورهٔ پادشاهی
آقامحمد خان فتحعلی شاه محمدشاه ناصرالدین شاه مظفرالدین شاه محمدعلی شاه احمدشاه	۱۱۷۵–۱۱۶۱ ۱۲۱۳–۱۱۷۶ ۱۲۲۷–۱۲۱۳ ۱۲۷۵–۱۲۲۷ ۱۲۸۵–۱۲۷۵ ۱۲۸۸–۱۲۸۵ ۱۳۰۴–۱۲۸۸
ن ب و

پایه‌گذار انجمن اخوت ایرانی انجمن اخوت را علی‌خان ظهیرالدوله سیاستمرد و عارف ایرانی دوره قاجار که در ۱۳۰۳ هجری قمری از پیروان صفی‌علی‌شاه شد، تأسیس کرد. ظهیرالدوله و همسرش فروغ‌الدوله با شروع جنبش مشروطه به آزادی‌خواهان پیوستند و در رویداد به توپ بستن مجلس خانه‌شان ویران شد. دختر او، فروغ‌الملک نیز از دراویش انجمن اخوت بود و در سیر و سلوک عرفانی مقام مرشدی داشت.^[۱]

اسماعیل مرزبان (امین الملک) در سخنرانی خود به مناسبت پنجاهمین سالگرد تأسیس انجمن اخوت در سال ۱۳۱۷هجری شمسی پایه‌گذاری انجمن را به صفی علیشاه نسبت می‌دهد. اگر چه عنوان می‌کند که این انجمن در ۲۸ آذر ۱۲۷۸ توسط علی ظهیرالدوله ملقب به صفا علی صورت علنی یافته‌است. جلسات انجمن اخوت از این تاریخ با نظم خاص در سالنی که ۱۱۰ صندلی به نام هر یک از اعضاء در آن قرار داشت در جوار منزل ظهیرالدوله برگزار می‌شد تا زمانی که عمال محمد علی شاه قاجار در واقعه حمله به مجلس، این بنا و منزل ظهیرالدوله را به توپ بسته و به کلی ویران کردند.^[۲] آنچه روشن است آن است که در سال ۱۳۱۶ صفی علیشاه در گذشت و ظهیرالدوله جانشین او شد، و در سال ۱۳۱۷ انجمن اخوت توسط ظهیرالدوله علنی شد.^[۳]

• مصاحب، غلامحسین، دائرةالمعارف فارسی
• مسعود بهنود، کشته شدگان بر سر قدرت.
• رحیم نامور، تاریخ انقلاب مشروطیت، انتشارات چاپار ۱۹۵۸.
• بنفشه حجازی (۱۳۸۲)، تذکره اندرونی: شرح احوال و شعر شاعران زن در عصر قاجار تا پهلوی اول، تهران: نشر قصیده سرا، ص. ص ۱۶۵ تا ۱۶۹، شابک ۹۶۴-۷۶۷۵-۷۶-۳
• فاطمی، ساسان (۱۳۹۳). «تاریخ موسیقی قاجار». در صادق سجادی. تاریخ جامع ایران. ج. ۱۸. زیر نظر کاظم موسوی بروجردی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۵۲-۸.