کوه آرارات
کوه آرارات (ترکی: Ağrı Dağı، ارمنی:ماسیس،Մասիս یا آرارات،Արարատ، کردی: ئاگری/ Agirî) کوهی است واقع در شرق کشور ترکیه که در استان آغری واقع شده‌است. این کوه در نزدیکی مرز کشورهای ارمنستان، ترکیه و ایران واقع شده‌است.
| کوه آرارات | |
|---|---|
 | |
 | |
  کوه آرارات موقعیت کوه آرارات در نقطه مرزی ترکیه و ارمنستان و ایران | |
| مرتفع‌ترین نقطه | |
| ارتفاع | ۵٬۱۳۷ متر (۱۶٬۸۵۴ فوت) See Elevation section |
| برجستگی | ۳٬۶۱۱ متر (۱۱٬۸۴۷ فوت)[۱] Ranked 48th |
| قله مادر | دماوند[۲] |
| ایزولاسیون | ۳۷۹٫۲۹ کیلومتر (۲۳۵٫۶۸ مایل)  |
| فهرست‌بندی | فهرست محدوده ارتفاع بر پایه کشورها قله بسیار برجسته هفت کوه آتشفشانی |
| جغرافیا | |
| موقعیت | استان ایغدیر (۶۵٪)[۳]و استان آغری |
| رشته‌کوه مادر | سرزمین کوهستانی ارمنستان |
| زمین‌شناسی | |
| نوع کوه | آتشفشان چینه‌ای |
| آخرین فوران | ۱۸۴۰[۵] |
| صعود | |
| نخستین صعود | ۹ اکتبر [سبک قدیمی: ۲۷ سپتامبر] ۱۸۲۹ فریدریش پاروت، خاچاطور آبوویان، دو سرباز روس، دو نفر از روستائیان ارمنی |
.jpg)
آرارات دارای دو قلهٔ آتشفشانی آرارات بزرگ (۵٬۱۳۷ متر) و آرارات کوچک (۳٬۸۹۶ متر) است.[۶]
جغرافیا و زمین‌شناسی آرارات
ویرایشمخروط کوچکتر این کوهستان، معروف به آرارات کوچک یا ماسیس ۳٬۸۹۶ متر بلندا دارد و در جنوب شرقی قله اصلی واقع شده‌است. فلات میان دو قله پوشیده از گدازه‌ها و سنگ آتشفشانی است.
زمین‌لرزه تابستان ۱۸۴۰ میلادی با شدت ۶/۳ ریشتر سبب ریزش کوه، مدفون شدن یک دهکده، یک کلیسا و اقامتگاه کاهنان در زیر آوار ناشی از ریزش کوه و کاهش ۱۸۰۰ متر از ارتفاع قلهٔ آرارات شد و در حال حاضر کوه بزرگ آرارات با ارتفاع ۵۱۳۷ متر از سطح دریا دارای ۴۲۰۰ متر بلندی است.[۷]
فاصلهٔ قلهٔ آرارات بزرگ، که در تمام طول سال از برف و یخی به عمق صد متر و به وسعت ۳۷ کیلومتر مربع پوشیده شده، از قلهٔ آرارات کوچک شرقی یازده کیلومتر است.[۸]
در کتاب آفرینش در عهد عتیق از آرارات به عنوان محل به خاک نشستن کشتی نوح پس از طوفان ذکر شده‌است.[۹][۱۰]
از دیگر نام‌های این کوه «کوه جودی» است که در قرآن ذکر شده‌است.[نیازمند منبع] هیچ انفجاری در قلهٔ این آتشفشان‌ها گزارش نشده ولی احتمال اینکه در خلال ده‌هزار سال گذشته انفجاری بر روی آن رخ داده باشد زیاد است.
پیشینهٔ آرارات
ویرایشبخش عمده‌ای از سرزمین کوهستانی ارمنستان، با مرکزیت کوه آرارات، که سرچشمهٔ رودخانه‌های دجله، فرات و ارس و محصور به آب‌های دریای خزر، دریای سیاه و دریای مدیترانه است، در زمان پیدایش انسان اولیه در زیر آب‌های بالا آمده پس از عصر یخبندان و جزو نخستین سکونت گاه‌های انسان اولیه بوده. وجود حدود ۱۰۷۶ غار، فقط در اطراف شهر آنی (شهر باستانی) حاکی از وضعیت مناسب زندگی انسان‌های غارنشین در آن دوران در منطقهٔ سرزمین کوهستانی ارمنستان است. از دوران زیست (همو سپینس)ها آثاری باقی‌مانده که قدمت آن‌ها در سرزمین کوهستانی ارمنستان به دوازده هزار سال، پیش از میلاد بازمی‌گردد. پیدایش، اسکان و رشد انسان‌های اولیه مستقیماً در گرو محیط زیست مناسب بوده‌است. از این رو، منطقهٔ حاصلخیز و پرآب سلسله جبال ارمنستان و اطراف کوه آرارات را یکی از نواحی مناسب برای سکونت انسان اولیه و رشد دامداری و کشاورزی پس از دوران یخ بندان کرهٔ زمین دانسته‌اند. وجود معادن طبیعی و رشد صنعتی ناشی از طبیعت مستعد منطقه بعدها، در طول تاریخ و در عصر آهن و مفرغ نیز سبب شکوفایی استعداد ساکنان این ناحیه شد. کشف ابزارهای آهنی به جای مانده از انسان اولیه، ضرب سکه‌های امپراتوری روم و تأمین اسلحهٔ فلزی ارتش ایران باستان گواه این واقعیت است.[۱۱]
نامگذاری
ویرایشکلمه و پیشوند «آر»، که به کرات در ترکیب نام‌ها و واژه‌های ارمنی چون، <اورـ آرـ تو>، اورارتو، <آرـ گیشتی>،آرگیشتی اول، <آرـ ار ـ ات>، <آرـ من>،[۱۲] <آرـ مه نوید>(نژاد ارمنیان)، <آرـ تساخ>،آرتساخ <آرـ اکس> رود ارس و آراتا به کار رفته‌است، ریشه در میان‌رودان شمالی دارد.
آرای زیبا، خدای آفرینش سرزمین و قومی است که از هزاران سال پیش در بلندی‌های ارمنستان می‌زیسته‌اند.[۱۳]
باستان شناسان آثار رؤیت و پرستش پرفروغ‌ترین ستارهٔ کهکشان، شباهنگ را در خرابه‌های پایگاه پنج هزار سالهٔ ستاره‌شناسی مه تسا مور، در ارمنستان کنونی، کشف کرده‌اند. این ستاره نماد، آیا (در دوره‌های بعد اینانا و بعدها آناهیتا) خدای آفرینش سرزمین آراتا در دوران پایانی سده ۴ (پیش از میلاد) بوده‌است.
کهن‌ترین اشارهٔ مکتوب و منسوب به کوه آرارات مربوط به حماسه گیلگمش است که در آن قهرمان داستان گیلگمش، پسر «لوگالباندا»، خدای دریاها، برای یافتن درخت موعود به سوی کوه‌های دوگانهٔ «ماتسو»[۱۴] در شمالی‌ترین نقطهٔ بین‌النهرین می‌رود.
نژاد ساکنان منطقهٔ آرارات
ویرایش
آشوریان، نخستین ساکنان و حکام آراتا، که در آغاز هزارهٔ سوم پیش از میلاد به تدریج به سمت جنوب کوچ کردند و در بین‌النهرین (عراق کنونی)[۱۵] سکونت گزیدند، مردمی از تیرهٔ آرمه نوید بودند.[۹]
تمدن هند و یونان در پایان هزارهٔ سوم پیش از میلاد و آغاز تمدن اورارتو از این نقطه به هند و شبه جزیره بالکان منتقل شد و امروزه، می‌توان سرچشمهٔ زبان و فرهنگ هند و اروپایی را در آراتا یا سرزمین کوهستانی ارمنستان دانست. منشأ و مرکز اقلیمی زبان‌های هندواروپایی که بیش از یک سده است به منزلهٔ زبان مادر زبان‌هایی با ساختار هند و اروپایی شناخته شده، در سرزمین کوهستانی ارمنستان است.[۱۶]
مرزهای سیاسی
ویرایش
معاهده سور در روز ۱۰ اوت ۱۹۲۰ میلادی برای تنبیه امپراتوری عثمانی که در جنگ جهانی اول در کنار امپراتوری آلمان و امپراتوری اتریش - مجارستان وارد جنگ شده بود، میان نیروهای پیروز متفق در جنگ جهانی اول (روسیه، بریتانیا و فرانسه)، و امپراتوری عثمانی امضا شد. در آن هنگام، بریتانیایی‌ها و فرانسوی‌ها تنگه‌های داردانل و بسفور و شهر استانبول را تصرف خود داشتند.
مفاد مرتبط به ارمنیان در معاهده سور عبارت بودند از مفاد:۸۸-۸۹-۹۰-۹۱ و ۹۲ که از این مفاد ۸۸ و ۸۹ دلالت بر تشکیل کشور مستقل ارمنی را دارد.[۱۹] مادهٔ۸۸: «ترکیه اعلام می‌دارد که همان گونه که قدرت‌های متفق قبلاً شناخته شده‌اند، ارمنستان را به منزلهٔ یک کشور آزاد و مستقل می‌شناسد».
مادهٔ۸۹: «ترکیه و ارمنستان و همچنین سایر قدرت‌های امضاکنندهٔ قرارداد موافقت می‌کنند که مسئلهٔ تعیین مرزهای بین ترکیه و ارمنستان در ولایات ترابزون و ارزروم و وان و استان بتلیس به حکمیت رئیس‌جمهور آمریکا (توماس وودرو ویلسون) گذاشته شود و تصمیمات او را در این مورد بپذیرند و نیز بر هر گونه مقرراتی که برای دست یافتن ارمنستان به دریا و برای غیرنظامی کردن سرزمین‌های عثمانی وصل به ارمنستان تصویب شود صحه بگذارند».[۲۰]
تشکیل مرزهای جدید ایران و ترکیه به دوره عثمانی بازمی‌گردد. در اواخر سده ۱۹ میلادی مذاکراتی بین ایران و عثمانی برای تحدید حدود انجام شد که یکی از بحث‌های مطرح آن هنگام، مسئله ایلات کوچ رو و عشایر ساکن در مرز بود که بر پیچیدگی و دشواری روند مذاکرات می‌افزود. در اوایل سده ۲۰ انعقاد قرارداد ۱۹۰۷ روسیه و انگلستان این تصور را برای عثمانی به وجود آورد که استقلال ایران از دست رفته و از این‌رو آن‌ها به سهم‌خواهی از خاک ایران پرداختند. در این دوره روسیه، شش ولایت ارمنی ترکیه را بخشی از حوزه آتی سرزمین و سیاسی خود می‌دانست و به دنبال نفوذ در آن منطقه بود و انگلیس نیز در اتحاد با عثمانی سعی در جلوگیری از این توسعه‌طلبی داشت.
کمیسیون مرزی ایران و دولت عثمانی که در سال‌های ۱۹۱۴–۱۹۱۱ میلادی تشکیل شد در مورد مسائل مرزی در محدوده آرارات به یک تفاهم کلی رسیدند و همین تفاهم سنگ بنای مرزهای کنونی قرار گرفت، البته جنگ جهانی اول تصویب نهایی رأی این کمیسیون را به تعویق انداخت. با پایان یافتن جنگ جهانی اول و فروکش کردن آشوب‌های داخلی، ایران و ترکیه از ۱۳۰۱ خورشیدی مجدداً به مذاکره بر سر مسئله مرزها پرداختند. توافقهای مرزی شوروی و ترکیه در ۱۹۲۱ که طی دو نشست در قارص (عهدنامه قارص) و مسکو (عهدنامه مسکو (۱۹۲۱)) با مبادله اراضی مرزهای خود را تغییر دادند، موجب تسلط ترکیه بر منطقه راهبردی آرارات شد.
در ۱۳۱۰ خورشیدی در دیدار وزیران خارجه ایران و ترکیه، کمیسیون مرزی دیگری شکل گرفت و قرار شد بخشی از اراضی دو کشور مبادله شود. بدین ترتیب آرارات کوچک به ترکیه واگذار شد و ترکیه نیز تمامی کوهپایه و چشمه ثریا و بخش قطور را به ایران واگذار کرد و این پایه شکل‌گیری بعدی مرزهای دو کشور شد ؛ ترکیه در ۱۹۳۳ تلاشهایی را برای باز پس گیری بخش قطور انجام داد که با مخالفت سفیر کبیر شاهنشاهی ایران در آنکارا مواجه شد. همچنین در سال‌های ۱۳۱۳–۱۳۱۱ خورشیدی کمیسیونی تحت سرپرستی مظفر اعلم این توافقنامه را به تصویب رساند.[۲۱]
کوه آرارات نماد ارمنی‌ها
ویرایش
کوه آرارات نیز از جمله نمادهای مهم ارمنیان است و با وجود اینکه این کوه هم‌اکنون در خاک ترکیه واقع شده ارمنیان تعصب و علاقه خاصی به این کوه دارند. کوه آرارات از نظر ارمنیان نماد مقاومت و پایداری می‌باشد و ارمنیان نام آرارات را بر پیشانی باشگاه و محل کسب و کار خویش درج می‌کنند و ارمنیان نام آرارات را برای فرزندان پسر خود انتخاب می‌کنند.[۲۲]
شعر
ویرایشکوه آرارات شعری از آوتیک ایساهاکیان[۲۳]
| بر فراز قله باستانی آرارات | قرن‌ها همچون ثانیه‌هایی آمده و گذشته‌اند | |
| تندرهای بی‌شماری شمشیر آسا | بر تارک آن فرود آمده و گذشته‌اند | |
| دیدگان نسل‌هایی که از مرگ در بیم بودند | به قبله درخشانش نظر افکنده و گذشته‌اند | |
| اکنون کوته زمانی نوبت از آن توست | تو نیز بر سیمای پرشکوهش نگاهی بیفکن و بگذر! |
صعود به کوه آرارات
ویرایشاولین صعود این قله توسط فریدریش پاروت اهل امپراتوری روسیه در سال ۱۸۲۹ میلادی انجام شد. هوای کوه آرارات در تابستان آفتابی گرم و خشک بوده ولی در فصل بهار و زمستان دارای آب و هوای سرد می‌باشد که کوهنوردان در این فصول با بوران، کولاک و بارش باران و برف مواجه می‌شوند. ماه‌های تیر و مرداد و شهریور بهترین ماه‌های صعود بوده و جبهه جنوبی کوه ایمن‌ترین و آسانترین مسیر صعود به قله است. صعود به این کوه بدون اخذ مجوز و راهنما و مربی به هیچ عنوان امکان‌پذیر نمی‌باشد.[۹]
گاه‌شماری رویدادهای تاریخی ساکنان سرزمین آرارات
ویرایش- جنگهای بین سومریان و پادشاهان اورارتو در هزارهٔ سوم پیش از میلاد.
- جنگهای بین حکام اورارتو و سردمداران اکد در ۲۲۳۰ پیش از میلاد.
- حملهٔ اسکندر مقدونی در ۲۸۰ پیش از میلاد.
- مهاجرت و حمله سلجوقیان، مغول، خوارزمشاهیان و تیموریان در سده‌های سیزدهم و چهاردهم میلادی.
- مهاجرت مهاجران تُرک طی سده‌های یازدهم تا پانزدهم میلادی به سرزمین کوهستانی ارمنستان.
- حملهٔ ایوبیان.
- تهاجم نادرشاه و شاهان صفوی.
- جنگهای ایران و روسیه در دشت‌های ارمنستان در دوران قاجاریه.
- نسل‌کشی ارمنیان.
- کشتار و تبعید استقلال طلبان ارمنی به دست بلشویکهای سرخ جمهوری آذربایجان و رهبران روسی آن‌ها در ۱۹۱۷ میلادی.
- امضاء معاهده سور
- کشتار آزادی خواهان ارمنی به دست ارتش سرخ، در اتحاد شوروی، در دههٔ ۱۹۳۰ میلادی.
- تشکیل جمهوری آرارات یا جمهوری کُردی آرارات
نگارخانه
ویرایش.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
جستارهای وابسته
ویرایشپانویس
ویرایش- ↑ "100 World Mountains ranked by primary factor". ii.uib.no. Institutt for informatikk University of Bergen.
- ↑ Gardaneh-e-Kuhin - Key col for Mount Ararat peakbagger.com. Retrieved 30 January 2016
- ↑ "Ağrı Dağı'nın yüzde 65'i Iğdır'da". internetigdir.com (به ترکی استانبولی). 22 December 2012. Archived from the original on 26 November 2015. Retrieved 26 August 2016.
...Ağrı Dağı'nın yüzölçümü olarak yüzde 65'i Iğdır sınırındadır.
- ↑ 2007 GPS survey
- ↑ Siebert, L. , T. Simkin, and P. Kimberly (2010) Volcanoes of the world, 3rd ed. University of California Press, Berkeley, California. 551 pp. ISBN 978-0-520-26877-7.
- ↑ آرارات بایگانی‌شده در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine وبگاه دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
- ↑ "Ararat". Global Volcanism Program, Smithsonian Institution. Retrieved 2009-01-01
- ↑ Jamie C. Woodward (2009). The physical geography of the Mediterranean. Oxford University Press US. p. 355. ISBN 978-0-19-926803-0. Retrieved 5 June 2011.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ History, Geographic and climb information of Mount Ararat
- ↑ پاپ فرانسیس بار دیگر کشتار ارامنه در دوران حکومت عثمانی را 'نسل‌کشی'خواند، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ The Physical Geography of the Mediterranean
- ↑ Ar – menبه معنای مردان خدا
- ↑ Movses Khorenatsi; Thomson, Robert W. (1978). History of the Armenians. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 0-674-39571-9.
- ↑ کوه‌های آرارات در زبان ارمنی ماسیس نامیده می‌شوند
- ↑ Mesopotamia محل سکونت سومریان فاقد کوه بوده و در شمال به بلندی‌های ارمنستان و در شرق، به رشته کوه‌های زاگرس مجاورت داشته که از بین این دو رشته کوه تنها بلندی‌های ارمنستان شامل کوه‌های دوگانه بوده‌است.
- ↑ Family Tree of Languages Has Roots in Anatolia, Biologists Say
- ↑ Boniface, Brian; Cooper, Chris; Cooper, Robyn (2012). Worldwide Destinations: The Geography of Travel and Tourism (6th ed.). Taylor & Francis. p. 338. ISBN 978-0-415-52277-9.
The snow-capped peak of Ararat is a holy mountain and national symbol for Armenians, dominating the horizon in the capital, Erevan, yet it is virtually inaccessible as it lies across the border in Turkey.
- ↑ Avagyan, Ṛafayel (1998). Yerevan--heart of Armenia: meetings on the roads of time. Union of Writers of Armenia. p. 17.
The sacred biblical mountain prevailing over Yerevan was the very visiting card by which foreigners came to know our country.
- ↑ The Armenian People from Ancient to Modern Times: Volume I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century
- ↑ The Fate of Nations: The Search for National Security in the Nineteenth and Twentieth Centuries
- ↑ سخنرانی: شکل‌گیری مرزهای ایران و ترکیه (۱۳۰۰ تا ۱۳۱۲)، سخنران:کاوه بیات؛ مجله: کتاب ماه تاریخ و جغرافیا» اسفند ۱۳۸۰ - شماره ۵۳
- ↑ چرا آرارات، نویسنده: رافی آراکلیانس، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۴۷ - سال سیزدهم - بهار ۱۳۸۸
- ↑ آوتیک ایساهاکیان (۱۸۷۵–۱۹۵۷م)، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۳۸ - سال دهم - زمستان ۱۳۸۵
منابع
ویرایش- آراکلیانس، رافی (۱۳۸۸). «چرا آرارات». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال سیزدهم بهار (۴۷).
- منصوری، فیروز (۱۳۸۶). «آرارات، نام و نشان و هویت ایرانی دارد». اطلاعات سیاسی - اقتصادی. خرداد و تیر (۲۳۷ و ۲۳۸).
- هویدا، رحیم (۱۳۵۰). «کوه آرارات محل فرود آمدن کشتی نوح». درس‌هایی از مکتب اسلام. سال سیزدهم بهمن (۱).
- کریمی، مهدی (۱۳۸۱). «مرزهای تاریخی ایران». تاریخ روابط خارجی. بهار (۱۰).
- برنی، چارلز آلن؛ لانگ، مارشال. کتاب تاریخ آرارات (تاریخ اقوام کوه‌نشین شمال غرب ایران). انتشارات نگاه. شابک ۹۶۴-۳۵۱-۳۳۷-۸.
- «آرارات، کوه».
- "armenianhighland.com". Archived from the original on 16 September 2008.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|registration=(help)نگهداری یادکرد:ربات:وضعیت نامعلوم پیوند اصلی (link) - "The Explores of Ararat and In the Search of Noah".
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|registration=(help) - https://web.archive.org/web/20060811010736/http://www.keyway.ca/htm2000/20000508.htm. Archived from the original on 11 August 2006.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|registration=(help); Missing or empty|title=(help) - Geissler, Rex. "Boundaries of Urartu" (PDF).
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|registration=(help) - Adalian, Rouben Paul (2002). Historical Dictionary Of Armenia. Lanham, Maryland: Scarecrow Press, Inc. p. 15-17. ISBN 978-0-8108-4337-0.