Luganda

Luganda
Luganda
Datu orokorrak
Hiztunak	ama-hizkuntza: 4.100.000 (2002) bigarren hizkuntza: 1.000.000 (1999)
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza Niger-Kongo hizkuntzak Atlantic–Congo (en) Volta–Kongo hizkuntzak Benue–Congo (en) Bantoid (en) Southern Bantoid (en) Bantu hizkuntzak East Bantu (en) Northeast Bantu (en) Great Lakes Bantu (en) West Nyanza (en) North Nyanza (en)
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua, hizkuntza tonala, hizkuntza eranskaria eta nominatibo-akusatibo hizkuntza
Alfabetoa	latindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1	lg
ISO 639-2	lug
ISO 639-3	lug
Ethnologue	lug
Glottolog	gand1255
Wikipedia	lg
ASCL	9226
IETF	lg

Luganda edo gandera^[1] Bantu hizkuntza bat da, Niger-Kongo familiakoa hain zuzen ere. Batez ere Ugandako Buganda herrialde inguruan hitz egiten den hizkuntza baita, Ugandako hego-mendebaldean, Victoria lakuraino eta Kyoga lakuatik, Tanzaniako mugaraino.

4 dialekto desberdin bereizten dira hizkuntza honetan: Kooki (olukooki), Sese (Olusese), Luvuma eta Ludiopa. Lugandaren antzekoak diren beste hizkuntza Bantúak Soga, Nyiole eta Saamia dira.

4 milioi hiztun inguru dituzte lehen hizkuntza gisa (Ugandako biztanleriaren %20 inguru). 1.000.000 pertsonek bigarren hizkuntza bezala erabiltzen dute, bigarren hizkuntza erabilia baita, ingelesatik gertu. Ugandako lehen hezkuntzako eskoletan erabiltzen dute, ingelesa ikasten hasten direnen ikasleen artean (hizkuntza ofiziala). Hego-mendebaldeko elizetan ere erabiltzen dute.

1947an Baganda Konferentziak Lugandaren ortografiaren normalizazioa hitzartu zuen.

1960. urtera arte Ugandako ekialdeko eskolen hezkuntzako hizkuntza ofiziala izan zen.

^[2]