Ingalaterrako Eliza

Ingalaterrako Eliza
Datuak
Mota	estatu-eliza, Episcopal Church (en) eta Kristau-sinesbidea
Herrialdea	Erresuma Batua
Jarduera
Kidetza	Elizen Munduko Kontseilua eta Porvoo Communion (en)
Kide kopurua	26.000.000 (ezezaguna)
Honen parte	anglikanismo
Agintea
Lehendakaria	Charles III.a Erresuma Batukoa eta Justin Welby (mul)
Egoitza nagusi	«Erresuma Batua» Church House, Great Smith Street, London SW1P 3AZ Church House
Zeren jabe	Wellseko katedrala, All Saints Church, Howick (en) eta Fulham jauregia
Historia
Sorrera	1534
webgune ofiziala

Ingalaterrako Eliza (ingelesez: Church of England) Ingalaterrako eliza kristau nagusia da, eta anglikar erkidegoko "ama" eta "lehendabiziko" gisa jarduten du. Halaber, Porvooko Komunioaren kidea eta anglikanismoaren sorburua ere bada.

Sinesmen eta praktiketan, Ingalaterrako Elizak hainbat forma eta tradizio nahasten ditu: bere kongregazio batzuetan, gurtza eta liturgia, Erromatar Eliza Katolikoak Vatikanoko II. Kontzilioatik aurrera egiten dituenen oso antzekoak dira (ikus, High church), baina beste batzuetan, zaila da forma anglikanoak eta beste gorputz ebanjeliko batzuen adierazpenak bereiztea (ikus, Low church). Konstituzio anglikanoak, hala ere, teologikoki kontserbadoreak diren sinesmen asko baieztatzen ditu eta bere gurtze adierazpen liturgikoa ere oso tradizionala da. Era berean, bere antolaketa artzapezpiku, apezpiku eta elizbarrutien hierarkia historikoari eusteko komenigarritasunean oinarritzen da.

Askoren iritziz, Ingalaterrako Eliza bereziki bereizten da bere irizpide-zabaltasuna eta eskuzabaltasuna dituelako oinordekotza nagusitzat. Horregatik, gaur egun, bere sinesmenak eta praktikak gero eta gehiago bereizten dira anglo-katolikoetatik, liturgia eta sakramentuak areagotzen jarraitzen dutenak, eta ez predikan zentratutako zerbitzuak, ezta bizi-testigantza ebanjelikoak txertatzen diren zerbitzuak ere, eta are gutxiago karismadun eta mendekostearren berezkoak diren suspertze-bilerak. Baina Ingalaterrako "broad church" (Eliza zabala) horrek gizarte modernoaren garapenak dakartzan doktrina-erronka berriei egiten die aurre, hala nola emakumeen apaiz-ordenazioari buruzko gatazkei (1992an onartua eta 1994an gauzatua)^[1] edo anglikanoen gehiengo handiak onartzen ez duen klero homosexualaren egoerari buruzko eztabaidari.^[2]

2005eko uztailean, Sinodo Orokorrak, epe ertainean, emakumeak apezpiku gisa kontsakratzeko prozedura bozkatu zuenean, era horretako banaketak indar handiagoz azaleratu ziren. Horren ondorioz, 2006ko otsailean, Sinodo berak, modu nabarmenean, 'azterketa gehigarri' baten aldeko botoa eman zuen, eta eskema instituzional bat ezarri zuen, parrokia bakoitzari emakume gotzain bat ez onartzeko eta gizon bat aukeratzeko erabaki autonomoa emateko.^[3]

Ingalaterrako Elizaren buru espirituala Canterburyko artzapezpikua da, gainera Ingalaterra osoko Gotzaina Lehena eta Canterbury probintziako Metropolitarra dena. Komunitate anglikanorako batasun gunea ere izanda, nazio eta eskualde mailako eliza independenteen anaitasun mundiala, primus inter pares bezala aitortzen dute. Justin Welby, petrolio industriako exekutibo ohia, 2012ko azaroaren 9an Canterburyko artzapezpiku izendatu zuten. Bestalde, Erresuma Batuko erregeak (gaur egun Elizabeth II.a) "Ingalaterrako Elizako Gobernadore Gorena" titulu konstituzionala du.

Ingalaterrako Elizak gorputz legegile bat du: Sinodo Orokorra. Sinodoaren ebazpenak Erresuma Batuko Legebiltzarrak onartu behar ditu (baina ez zuzendu), benetako adostasuna jaso eta Ingalaterrako legearen parte bihurtu aurretik. Elizak, bere sistema judizial propioa ere badu, Gorte Eklesiastikoak bezala ezagutzen dena, sistema judizial britainiarraren zati direnak, elizak eta euren hilerriak zaintzeari eta kleroaren diziplinari dagokionez ahalmen bereziak dituztenak.

Ingalaterraz gain, Ingalaterrako Elizaren jurisdikzioa Man uhartera, Kanaleko uharteetara eta Flintshire galestar konderriko parrokia batzuetara hedatzen da. Azken urteetan, Europako lurralde kontinentalean erbesteratutako kongregazioek "Elizbarrutia Europan" deiturikoa osatu dute.

Ingalaterrako Eliza, herrialde horretako Eliza ofiziala den arren, ez du gobernu britainiarraren zuzeneko finantzaketarik jasotzen. Dohaintzak dira finantza-baliabideen iturririk garrantzitsuena, nahiz eta beren askotariko jabetza historikoek sortutako errentetan ere oinarritzen diren. 2005. urte inguruan, Ingalaterrako Elizak bere diru-sarrerak 900 milioi libera esterlina ingurutan estimatu zituen.^[4]

Historikoki, parrokiek Elizaren baliabide gehienak bildu eta administratu zituzten. Horregatik, elizgizonen soldata aldatu egiten zen parrokia bakoitzaren finantza-ugaritasunaren arabera, eta horietako batzuk bereziki gogokoak bilakatu ziren. Elizbarruti batzuek ere aktibo garrantzitsuak administratu izan dituzte: Durhamgo elizbarrutiak, adibidez, baliabide eta botere politiko handia izan zuen ezen bere gotzaina "printze-apezpiku" bezala ezagutua izan zen. XIX. mendearen bigarren erdialdetik aurrera, ordea, Ingalaterrako Elizak ahalegin handiak egin ditu bere elizbarrutien eta parrokien finantza-egoera "berdintzeko".