Addisonen gaixotasun

Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.

Addisonen gaixotasun
Deskribapena
Mota	adrenal cortical hypofunction (en) , endocrine system disease (en) , female reproductive system disease (en) , nefropatia, male reproductive system disease (en) eritasuna
Espezialitatea	endokrinologia
Sintoma(k)	betealdia, anorexia, neke muskularra, pisu galera tripako mina
Honen izena darama	Thomas Addison
Tratamendua
Erabil daitezkeen botikak	dexametasona, fludrocortisone (en) eta fludrocortisone (en)
Identifikatzaileak
GNS-10-MK	E27.1
GNS-9-MK	255.41
OMIM	103230
DiseasesDB	222
MedlinePlus	000378
eMedicine	000378
MeSH	D000224
Disease Ontology ID	DOID:13774

Addisonen gaixotasuna giltzurrungaineko guruinari egindako kaltearen ondorioz agertzen den gaitza da, guruin horren gutxiegitasuna edo hipofuntzioa eragiten duena. Giltzurrungaineko azala, zehazki, da kaltetuena, kortisol, kortisona eta aldosterona jariatzen dituena. Gaitza pairatzen dutenek, beraz, hiru hormona horien defizit larria dute, gaixotasun horren berezko sintomak eragiten dituena.

Gaitza oso urria da (4-6 kasu 100.000 biztanleko)

Bi dira gaitz honen sorburuan dauden arrazoiak:

• zenbait gaitz infekziosoak: tuberkulosia (batez ere) eta -hein txiki batean- meningitisa edo HIESa. Tuberkulosia da zergatirik ohikoena, herri garatuetan geroago aipatuko dugun arrazoi autoimmunea gero eta garrantzi handiagoa hartu arren.

• autoimmunitatea: gaixo gehienetan Addisonen gaixotasuna gaixotasun autoimmunea da: immunitate-sistemak eraso egiten dio giltzurrungaineko guruinaren azalari, guruin hori kaltetuz eta suntsituz. Odol-analisi batean gaixo gehienek giltzurrungaineko guruinen aurkako antigorputzak dituztela egiaztatu ahal da.

Sarritan adrenolisi autoimmunea beste gaixotasun autoimmune batzuekin batera agertzen da (Hashimotoren tiroditisarekin eta 1. motako diabetes mellitusarekin, esaterako).

Gorputzaren toki desberdinetan gehiegizko pigmentazioa eragiten du gaitz honek. Hori dela eta, garai batean gaixoei Addisonen beltzaranak esaten zitzaien. Hormona esteroide gutxi (kortisol eta kortisona) jariatzen denez, ACTH hormonaren kontzentrazioa igotzen da, hormona honek kortisol eta kortisolaren jariaketa bizkortzen baitu. ACTHaren maila altu horiek dira, hain zuzen ere, hiperpigmentazioa eragiten dutenak.

Gaitzaren beste ohiko sintoma batzuk hauek dira: astenia, ahulezia, hipotentsioa, kalte gastrointestinalak, anemia eta metabolismoaren gorabehera larriak. Nortasun eta portaera-aldaketak ere ohikoak dira.

Tratamenduari dagokionez, falta diren hormonen ordez hormona sintetikoak hartu behar dira (hidrokortisona, adibidez, 20-30 mgr egunero).

Addisonen gaixotasunak, besteak beste, Sabin Aranaren heriotza eragin zuen 1903an, 38 urte zituela, bai eta ustez Jane Austen ingeles idazlearena ere, 41 urte zituela.