Strigedoj
 | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Megascops asio
| ||||||||||
| Biologia klasado | ||||||||||
| ||||||||||
|
25, vidu tekston | ||||||||||
Sinonimoj
| ||||||||||
|
Striginae sensu Sibley & Ahlquist | ||||||||||
Aliaj Vikimediaj projektoj
| ||||||||||
Strigedoj (Strigidae) estas familio de noktaj rabobirdoj kun okuloj direktitaj antaŭen kaj piedfingroj plumkovritaj; oreloj kutime starigitaj; ĝi entenas 194 speciojn. En fabeloj kaj fabloj ili estas simbolo de saĝeco.
Tiuj veraj strigoj aŭ tipaj strigoj estas unu el la du ĝenerale akceptitaj familioj de strigoj, dum la alia estus la Titonedoj (Tytonidae). La taksonomio de Sibley-Ahlquist unuigas la Kaprimulgoformajn ene de la ordo de la Strigoformaj; tiele, la tipaj strigoj estus subfamilio Striginae. Tio ne estas konfirmita de pli ĵusaj pristudoj (vidu Cypselomorphae ekzemple), sed la rilatoj de la strigoj ĝenerale estas ankoraŭ nesolvitaj.
Escepte de la Antarkta ekozono, la strigedoj prezentas kosmopolitan distribuon.
Morfologio
[redakti | redakti fonton]
Tipaj strigoj (iam nomataj simple strigoj por simpleco) estas tre variaj je grando. La plej malgranda striga specio estas la elfostrigo, kiu pezas ĉirkaŭ 40 g; la plej grandaj, la gufo kaj la granda fiŝgufo, povas pezi ĝis 4.5 kg, pli ol centoble pli. Tamen, malgraŭ tiu ĉi varieco, la korpoplano de ĉiuj strigoj estas tre simila.[1] Ili ĉiuj havas relative grandajn kapojn, mallongajn vostojn, tre dikan plumaron, pro kiu la birdo aspektas kelkoble pli granda ol ĝi estus sen plumoj, kaj plumajn diskojn sur vizaĝo ĉirkaŭ la okuloj. Plejparto de strigoj vivas en diversspecaj arbaroj (unu el malmultaj esceptoj estas la kuniklostrigo) kaj ĉasas predon flugante. Ili havas grandajn, longajn, vastajn kaj rondecajn flugilojn.
Strigaj plumaroj estas adaptitaj por kvietigi la bruon dum flugado, pro tio strigoj flugas preskaŭ tute sensone.[2][3][4] Inter aliaj plumaraj adaptaĵoj estas la vizaĝdiskoj, kiuj efektive helpas transdoni sonon al oreloj de la birdo kaj helpas al ĝi rapide trovi fonton de ĉiu sono kaj kapti predon dum ĉasado.[5] Iuj specioj havas plumtufojn sur kapo, kiu obskuras la silueton de la birdo kaj helpas al ĝi kaŝiĝi. Aliaj, aparte tiuj de malvarmaj regionoj, havas pluman kovrilon de piedoj aŭ tarsoj, kio helpas travivi ekstremajn fridojn.[6]
Preskaŭ ĉiuj strigoj estas noktuloj aŭ krepuskuloj. Kiel aliaj noktumaj birdoj, ili ne havas brilkolorajn plumarojn, kaj ilia kolorigo estas kamufliga, helpanta al la birdo esti nevidebla dum ĉasado aŭ embuskado. Pro la sama kialo ili ne havas drastan seksan duformismon je koloro de plumaroj. La duformismo je grando, tamen, estas sufiĉe rimarkebla: kiel kutimas por rabobirdoj, ĉe strigoj inoj estas notinde pli grandaj kaj pezaj ol iĉoj.[7]
Strigoj havas grandajn okulojn kaj tre bonan vidkapablon, kio kontribuas al ilia efikeco de ĉasado kune kun la aŭdkapablo. Iliaj okuloj estas plej grandaj relative al grando de kapo el ĉiuj birdoj. Kontraŭe al populara stereotipo, strigoj bonege kapablas vidi en luma tago, sed ne havas meĥanismojn por vidi en profunda mallumo.[1] Iliaj okuloj, tamen, estas tute nemovivaj en siaj orbitoj, kaj por fokusigi rigardon sur iu objekto la birdo devas turni la tutan kapon. Nevidate sub plumoj, strigoj havas relative longajn kaj tre flekseblajn kolojn, kiuj kapablas rotacii la kapon je ĝis 270 gradoj je ĉiu direkto. La kolaj sangaj vaskuloj havas multajn adaptaĵojn por ne ŝiriĝi, ne iĝi romppremitaj kaj ne ĉesu la konstantan sangoprovizon al la cerbo dum tiuj ekstremaj kapoturnoj.[8]
Taksonomio
[redakti | redakti fonton]
La familion Strigidae originale enkondukis angla zoologo William Elford Leach en gvidlibro al kolektoj de la Brita Muzeo en jaro 1819.[9][10]
Molekulfilogenetika esploro de jaro 2020 far Jessie Salter k. al. montris, ke tradicia laŭ tiama sistematiko familio Strigidae estas fakte du frataj kladoj, kaj iuj el la tiam tradiciaj genroj estis parafiletikaj. Ekde tiam la taksonomio de la familio estis draste reviziita, sed pozicio de tri monotipaj genroj restas necerta pro malgranda kvanto kaj kvalito de atingeblaj ekzemploj de DNA.[11] La kontrollisto de la Internacia Ornitologia Komitato (IOC), administrata far Frank Gill, Pamela Rasmussen kaj David Donsker estas ĝisdatigita laŭ tiuj ĉi malkovroj.[12]
La ĉi-suba kladogramo baziĝas je rezultoj de esploro far Salter k. al. de jaro 2020.[11] La subfamilioj estas tiuj difinitaj far Edward Dickinson and James Van Remsen Jr. en 2013.[13] Genetika esploro de jaro 2021 sugestis, ke Scotopelia eble estu unuigita kun Ketupa.[14]
| Strigidae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Klasado
[redakti | redakti fonton]La familio dispartiĝis je 235 vivantaj aŭ antaŭnelonge formortintaj specioj en 23 genroj kaj 3 subfamilioj:[12]
Subfamilio Ieraglaucinae
[redakti | redakti fonton]| Bildo | Genro | Specioj |
|---|---|---|
|
Ninox (bubukoj) |
|
.jpg)
|
Uroglaux |
|
Subfamilio Surniinae
[redakti | redakti fonton]| Bildo | Genro | Specioj |
|---|---|---|
|
Aegolius (segilakrigaj strigoj) |
|
|
Athene (noktuoj) |
|
|
Glaucidium (nanaj strigoj) |
|
|
Surnia |
|
|
Margarobyas |
|
|
Taenioptynx |
|
|
Micrathene |
|
|
Xenoglaux |
|
Subfamilio Striginae
[redakti | redakti fonton]| Bildo | Genro | Specioj |
|---|---|---|
|
Otus (malgrandaj orelstrigoj) |
|
|
Asio (orelstrigoj) |
|
|
Ptilopsis (blankvizaĝaj strigoj) |
|
|
Jubula |
|
|
Bubo (gufoj) |
|
|
Ketupa (fiŝgufoj) |
|
|
Scotopelia (fiŝkaptostrigoj) |
|
|
Megascops (kriĉostrigoj) |
|
|
Gymnasio |
|
|
Psiloscops |
|
|
Strix (senorelaj strigoj) |
|
|
Lophostrix |
|
.jpg)
|
Pulsatrix |
|
Prahistoriaj birdoj de Malfrua Kvaternaro
[redakti | redakti fonton]- Genro Grallistrix , 4 specioj
- Kaua strigo, Grallistrix auceps
- Mauia strigo, Grallistrix erdmani
- Moloka strigo, Grallistrix geleches
- Oahua strigo, Grallistrix orion
- Genro Ornimegalonyx - Karibaj gigantaj strigoj, 1-2 specioj
- Kuba giganta strigo, Ornimegalonxy oteroi
- Ornimegalonyx sp. - probable subspecio de O. oteroi
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ 1,0 1,1 Marks, J. S.; Cannings, R.J. and Mikkola, H. (1999). "Family Strigidae (Typical Owls)". In del Hoyo, J.; Elliot, A. & Sargatal, J. (eds.) (1999). Handbook of the Birds of the World. Volume 5: Barn-Owls to Hummingbirds. Lynx Edicions. (ISBN 84-87334-25-3)
- ↑ (6 February 2017) “Features of owl wings that promote silent flight”, Interface Focus 7 (1), p. 20160078. doi:10.1098/rsfs.2016.0078.
- ↑ (2017) “The steady aerodynamics of aerofoils with porosity gradients”, Proceedings of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences 473 (2205), p. 20170266. doi:10.1098/rspa.2017.0266. Bibkodo:2017RSPSA.47370266H.
- ↑ The secrets of owls' near noiseless wings (24 November 2013). Alirita 1 December 2019 .
- ↑ An owl's early lessons leave their mark on the brain (6 March 1998). Alirita 22 November 2019 .
- ↑ (1936) “The relation of feathering of feet of American owls to humidity of environment and to life zones”, Auk 53 (1), p. 51–56. doi:10.2307/4077355.
- ↑ (1970) “Size dimorphism and food habits of North American owls”, Condor 72 (3), p. 251–264. doi:10.2307/1366002.
- ↑ Scientists explain how bird can rotate its head without cutting off blood supply to the brain (31 January 2013). Alirita 1 December 2019 .
- ↑ Leach, William Elford. (1819) “Eleventh Room”, Synopsis of the Contents of the British Museum, 15‑a eldono, London: British Museum, p. 63–68 [64]. Although the name of the author is not specified in the document, Leach was the Keeper of Zoology at the time.
- ↑ Bock, Walter J.. (1994) History and Nomenclature of Avian Family-Group Names, Bulletin of the American Museum of Natural History 222. New York: American Museum of Natural History, p. 142, 245.
- ↑ 11,0 11,1 (2020) “Extensive paraphyly in the typical owl family (Strigidae)”, The Auk 137 (ukz070). doi:10.1093/auk/ukz070.
- ↑ 12,0 12,1 Owls. IOC World Bird List Version 13.1. International Ornithologists' Union (January 2023). Alirita 31 January 2022 .
- ↑ (2013) The Howard & Moore Complete Checklist of the Birds of the World, 4‑a eldono 1: Non-passerines, Aves Press, p. 258–277. ISBN 978-0-9568611-0-8.
- ↑ (2021) “Molecular taxonomy and systematics of owls (Strigiformes) - An update”, Airo 29, p. 487–500.
Literaturo
[redakti | redakti fonton]- Feduccia, J. Alan (1970): Some birds of prey from the Upper Pliocene of Kansas. Auk 87(4): 795-797. PDF plena teksto Arkivigite je 2011-06-06 per la retarkivo Wayback Machine
- Olson, Storrs L. (1985): The fossil record of birds. In: Farner, D.S.; King, J.R. & Parkes, Kenneth C. (eds.): Avian Biology 8: 79-238. Academic Press, New York.
- Sánchez Marco, Antonio (2004): Avian zoogeographical patterns during the Quaternary in the Mediterranean region and paleoclimatic interpretation. Ardeola 51(1): 91-132. PDF plena teksto
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- ITIS – Taksonomio de Strigedoj Arkivigite je 2004-08-20 per la retarkivo Wayback Machine
- Filmoj de strigoj[rompita ligilo] ĉe Interreta Birdokolekto
- Sonoj de Strigedoj el Neotropiko ĉe xeno-canto.org
- Strigejo pri strigoj - fotoj, voĉoj, libroj, arto, mitologio kaj plie.