Tigrisa-eŭfrata aluvia salakva marĉo
La tigrisa-eŭfrata aluvia salakva marĉo estas tersupraĵa ekoregiono el la dezertega ekoprovinco de la palearktisa ekozono, difinita de la Monda Natur-Fonduso (WWF), kiu etendiĝas tra la malsupra parto de Tigriso kaj Eŭfrato. Biome temas pri ekoregiono el la inunditaj herbejoj kaj savanoj de Mezoriento. La ekoregiono preskaŭ tute kongruas kun la endemibirda areo Mezopotamiaj Marĉoj
| Tigrisa-eŭfrata aluvia salakva marĉo | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| drainage system [+] | ||||
| Landoj | ||||
| Koordinatoj | 33° 42′ 0″ N, 43° 30′ 0″ O (mapo)33.743.5Koordinatoj: 33° 42′ 0″ N, 43° 30′ 0″ O (mapo) [+] | |||
| Areo | 879 790 km² (87 979 000 ha) | |||
|
||||
|
||||
 |
||||
| Tigrisa-eŭfrata aluvia salakva marĉo | ||||
Priskribo
redaktiLa ekoregiono, kiu kovras areon de 35 573 da kvadrataj kilometroj, estas karakterizata de du grandaj riveroj, Tigriso kaj Eŭfrato. La riveroj havas plurajn malgrandajn alfluantojn kiuj nutras la sistemon de malprofundaj freŝakvolagoj, marĉoj. Ĉio estas ĉirkaŭata de dezerto. La hidrologio de tiuj vastaj marĉoj estas ekstreme grava al la ekologio de la tuta supra Persa Golfo. Historie, la areo estas konata kiel Mezopotamio. Kiel parto de la pli granda Fekunda duonluno, ĝi vidis la plej fruan aperon de klera urba civilizo en la Uruk-periodo. Pro tio ĝi ofte estas nomata la "lulilo de la civilizo".
En la 1980-aj jaroj, tiu ekoregiono estis krize endanĝerigata kiam la iraka-irana milito furiozis ene de ĝiaj limoj. La malsekejoj de Irako, kiuj estis loĝataj de la marĉaj araboj, estis tute sekigataj, kaj estas nur freŝdate montrintaj signojn de normaligo.
La Tigrisa-Eŭfrata Baseno estas parto de la teritorioj de Turkujo, Sirio, Irako, Irano kaj Kuvajto [1][2][3][4] . Multaj tigrisaj alfluantoj originas el Irano kaj la tigrisa-eŭfrata kunfluejo situas ĉe la kuvajta-iraka limo [5].
Ekde la 1960-aj jaroj kaj en la 1970-aj jaroj, kiam Turkujo vere komencis la GAP-projekton, akvodisputoj regule okazis aldone al la efikoj de la rilata akvobaraĵo por la medio. Krome, siria kaj irana baraĵokonstruo ankaŭ kontribuis al politika streĉiteco ene de la baseno, precipe dum trosekeco.
La ĝenerala klimato de la salakva marĉo estas subtropika, varma kaj arida. Ĉe la norda ekstremo de Persa Golfo estas la vasta inundebenaĵo de Eŭfrato, Tigriso, kaj Karun-Rivero, havanta enormajn permanentajn lagojn, marĉojn, kaj arbaron.
Flaŭro
redakti
La akva vegetaĵaro estas superregata de arundecaj kaj fragmitecaj plantoj, tifaacoj, ciperacoj (kiaj la papiruscipero), kiuj subtenas multajn speciojn. En insuloj kaj ĉe riverbordoj ankaŭ ekzistas arbareroj de poploj kaj tamarikoj.
Faŭno
redaktiLa ekoregiono estas la sola reproduktejo de Turdoides altirostris kaj de la iraka kanbirdo. La ekoregiono estas unu el la plej gravaj areoj de eŭraziaj migrantaj birdoj kiuj travintras en tiuj marĉoj vivantaj de lacertoj, serpentoj, ranoj, kaj fiŝoj. Observado en 1979 montris internacie gravajn travintro-koncentriĝojn de almenaŭ 22 da specioj (kaj eble ĝis 70 da specioj) de travintrantaj akvobirdoj. La marĉoj subtenas nombron da tutmonde minacataj specioj, je sezona bazo, inkluzive de la krispa pelikano, la pigmea kormorano, la blankŝultra aglo, la blankvosta maraglo kaj la marmoranaso. Evans [6] identigis 12 da gravaj birdaj areoj en Mezopotamio kiel estantaj de monda kaj de regiona graveco por la birdoj.
Aliaj bestoj trovataj en tiuj marĉoj estas la akvobubalo, du endemiaj ronĝulaj specioj, antilopoj kaj gazeloj kaj malgrandaj bestoj kiaj ekzemple dipodedoj kaj pluraj aliaj mamuloj.
Minacoj kaj konservado
redaktiŜanĝoj de la hidrologio de malsupra Irako serioze ekis en la 1950-aj jaroj. Diversspecaj grandskalaj akvumadaj projektoj estas rapide degradintaj la tigrisan-eŭfratan aluvian salakvan marĉon. Ŝanĝante la fluon de ambaŭ riveroj kun kanaloj, digoj kaj baraĵoj estas detranĉinta la riveran fluon por vastaj areoj de marĉoj, kaŭzante ilian sekiĝon. Krome, drenadokanaloj estas enmetintaj salan fluon el akvumataj terenoj en la malsekejon, pligrandigante la salecon de la areo. Regionaj konfliktoj kaj pligrandiĝinta setlado de la areo grave pligrandigis la poluadon de la la malsekejoj. Ĉiuj tiuj faktoroj kontribuas al habitatodetruo kaj degradado.
Kun la rompado de digoj fare de la lokaj komunumoj post la usona invado de Irako en 2003 kaj la fino de kvarjara trosekeco tiun saman jaron, la procezo estis inversigata kaj la marĉoj travivis grandan rapidecon de normaliĝo. La daŭraj malsekejoj nuntempe kovras pli ol 50% de la 1970aj-niveloj.
Referencoj
redakti- ↑ angle Matthew Zentner (2012). Design and impact of water treaties: Managing climate change, p. 144. “The Tigris-Euphrates-Shatt al Arab is shared between Iraq, Iran, Syria, Kuwait and Turkey.”.
- ↑ angle Lower Tigris & Euphrates. feow.org (2013). Arkivita el la originalo je 2018-10-06. Alirita 2014-02-01. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2015-11-17. Alirita 2014-02-01.
- ↑ angle Mesopotamia (2/3/2003).
- ↑ angle Deniz Bozkurt, Omer Lutfi Sen (2012). Hydrological response of past and future climate changes in the Euphrates-Tigris Basin, p. 1. “The Euphrates-Tigris Basin, covering areas in five countries (Turkey, Iraq, Syria, Iran and Kuwait), is a major water resource of the Middle East.”.
- ↑ angle Dan Caldwel (2011). Vortex of Conflict: U.S. Policy Toward Afghanistan, Pakistan, and Iraq, p. 60.
- ↑ angle Evans, M.I., compiler 1994 : Important Birds Areas in the Middle East, Birdlife International, Cambridge, UK.
Vidu ankaŭ
redakti
| Palearktisaj inunditaj herbejoj kaj savanoj | |
|---|---|
| PA0901 Amura herbeja stepo | Ĉinio, Rusio |
| PA0904 Nildeltaj inunditaj savanoj | Egiptio |
| PA0906 Tigrisa-eŭfrata aluvia salakva marĉo | Irako, Irano |
Eksteraj ligiloj
redakti
- angle Ekoregiono PA0906 : Tigrisa-eŭfrata aluvia salakva marĉo (WWF)
- angle Tigrisa-eŭfrata aluvia salakva marĉo (WWF-Wildworld)
- angle Tigrisa-eŭfrata aluvia salakva marĉo (Wildworld) - Nacia Geografia Societo
- angle Tigrisa-eŭfrata aluvia salakva marĉo (The Encyclopedia of Earth)
- angle Tigrisa-eŭfrata aluvia salakva marĉo (Globalspecies) Arkivigite je 2014-02-02 per la retarkivo Wayback Machine
- angle Situo de la ekoregiono : tajpu Tigris-Euphrates alluvial salt marsh
- angle Endemibirda Areo Mezopotamiaj Marĉoj Arkivigite je 2014-02-03 per la retarkivo Wayback Machine