zabrać

Inherited from Proto-Slavic *zabьrati. By surface analysis, za- +‎ brać. First attested in the end of the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /zabrat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /zabrat͡ɕ/

zabrać pf (imperfective zabierać)

1. (attested in Greater Poland, Masovia) to steal, to seize, to rob (to take someone else's thing)
   • 1981 [1398], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V, A. Roty gnieźnieńskie, s. 76-274, number 39, Gniezno:

     Ysze czso [Woj]tha zabral Janowi cone, to zabral, nisz [kr]ol przyøl crolewstwo

     [Iże czso [Woj]ta zabrał Janowi konie, to zabrał, niż [kr]ol przyjął krolewstwo]

   • 1879 [1480], Jan Tadeusz Lubomirski, editor, Księga ziemi czerskiej 1404-1425. Liber terrae Cernensis‎^[1], Masovia, page LXXXVII:

     Jakom ya nye wrzuczyl szyą... gwalthewnye we wloki w Wągrodnye, na kthore... pleban... prawo ma, anym zabral czynschu sz kmyeczy thych

     [Jakom ja nie wrzucił się... gwałtewnie we włoki w Wągrodnie, na ktore... pleban... prawo ma, anim zabrał czynszu z kmieci tych]

2. to abduct, to hijack, to kidnap
   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 34, 29:

     Drudzy synowye Iacobowy byezawszy y pobyly wszitko myasto... a dzatky y zoni gich *zwyozawszy zabraly (duxerunt captivas)

     [Drudzy synowie Jakobowi bieżawszy i pobili wszytko miasto... a dziatki i żony jich związawszy zabrali (duxerunt captivas)]

3. to take back (to grab with one's hands again; to acquire again)
   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[3], 31, 32:

     Patrzi, a czsokoly swego naydzesz v nasz, to zabyerz (aufer)

     [Patrzy, a czsokoli swego najdziesz u nas, to zabierz (aufer)]

4. (attested in Lesser Poland) to take (to ensure that one has something with them when they depart)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 48, 18:

     Gdi zagine, ne zaberze wszego (non sumet omnia)

     [Gdy zaginie, nie zabierze wszego (non sumet omnia)]

5. (of a stream, attested in Sieradz-Łęczyca) to swell, to rise
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[5], [6], [7]}, volume XXII, Łęczyca, page 12:

     Nam quem pluuialibus vndis intumuit, gl. id est invndauit wszydze, zabrala, torrens, fluit acrior amne perhenni, gl. fluuio perpetuo

     [Nam quem pluuialibus vndis intumuit, gl. id est invndauit wzydzie, zabrała, torrens, fluit acrior amne perhenni, gl. fluuio perpetuo]

6. (of waves, water, etc., attested in Sieradz-Łęczyca) to take away, to lift (to carry someone or something)
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[8], [9], [10]}, volume XXII, Łęczyca, page 11:

     Ad instar anchore, que firmo cursu ratem in portu retinet, ne procellis quassata, zalewayączymy velmy zabrana,... illidatur... ad rupes contiguas

     [Ad instar anchore, que firmo cursu ratem in portu retinet, ne procellis quassata, zalewającymi wełmy zabrana,... illidatur... ad rupes contiguas]

• Polish: zabrać
• Silesian: zabrać

• Boryś, Wiesław (2005) “brać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “brać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “zabrać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish zabrać. By surface analysis, za- +‎ brać.

• IPA^(key): /ˈza.brat͡ɕ/

• Audio 1; “zabrać”:

  (file)

• Audio 2; “zabrać się”:

  (file)

• Rhymes: -abrat͡ɕ
• Syllabification: za‧brać

zabrać pf (imperfective zabierać)

1. (transitive) to take (grabbing with one's hands, to place somewhere)

   Synonym: wziąć

2. (transitive) to take (to cease touching by moving one's hands)
3. (transitive) to take, to bring (to cause someone or something to be in a different place)
4. (transitive) to take (to cause someone to cease being somewhere)

   Synonym: wziąć

5. (transitive) to take (to force someone to go somewhere, e.g. to the police)

   Synonym: wziąć

6. (transitive) to take (to allow to join) [with na (+ accusative) ‘on/for what’]

   Synonym: wziąć

7. (transitive) to take (to ensure that one has something with them when they depart) [with z (+ instrumental) ‘with whom’]

   Synonym: wzi��ć

8. (transitive) to take, to take away (to deprive of materially) [with dative ‘from whom’]

   Synonym: wziąć

   Nauczyciel zabrał mi telefon. ― The teacher took my mobile phone away.

9. (transitive) to take, to take away (to deprive of non-materially) [with dative ‘from whom’]

   Synonym: odebrać

10. (transitive) to take, to take away, to carry away (i.e. of water, to destroy, upset, or move something)
11. (transitive) to take, to take away (to kill) [with dative ‘from whom’]
12. (transitive) to take (to accept for transport as passengers or cargo)
13. (transitive) to take (to last a certain amount of time) [with dative ‘whom’]

    Synonym: zająć

14. (transitive, obsolete) to take on (to acquire a trait)

    Synonym: nabrać

15. (reflexive with się) to get to (to begin to do some activity) [with do (+ genitive) or (proscribed) za (+ accusative) ‘to what’]

    Synonym: wziąć się

16. (reflexive with się, colloquial) to take on (to begin to deal intensively with matters related to a specific person) [with za (+ accusative) ‘whom’]

    Synonym: wziąć się

17. (reflexive with się, colloquial) to leave (to go away from some place)

    Synonyms: see Thesaurus:uciekać

18. (reflexive with się) to take oneself somewhere (to travel or stay somewhere) [with instrumental ‘with what’]
19. (reflexive with się) to take oneself somewhere (to join someone and go somewhere with them) [with instrumental ‘with what’; or with z (+ instrumental) ‘with whom’]
20. (reflexive with się, colloquial) to come on, to make a pass (to attempt for a sexual relation with someone, typically in an unrefined manner) [with do (+ genitive) ‘whom’]

    Synonym: dobrać się

21. (reflexive with się) to take drastic measures against someone or something
22. (reflexive with się, obsolete) to spread (to become more common)

    Synonyms: rozpowszechnić się, upowszechnić się

zabrać pf (imperfective zabierać)

1. (reflexive with się, impersonal, obsolete) to be in for, to be coming

   Synonym: zanieść się

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), zabrać is one of the most used words in Polish, appearing 4 times in scientific texts, 12 times in news, 10 times in essays, 22 times in fiction, and 26 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 74 times, making it the 876th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

• zabrać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• zabrać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• zabrać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zabrać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “ZABRAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.07.2009
• “ZABRAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 12.01.2010
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zabrać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “zabrać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zabrać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 26
• zabrać się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego