Ιωάννης Μπούας Σπάτας
| Ιωάννης Μπούας Σπάτας | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1310 |
| Θάνατος | 29 Οκτωβρίου 1399 |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πολιτικός |
| Οικογένεια | |
| Οικογένεια | Οίκος Μπούα και Spata |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | δεσπότης |
Ο Ιωάννης Μπούας Σπάτας ( 1310 - 29 Οκτωβρίου 1399) ήταν πολέμαρχος στη δυτική Ελλάδα με το τίτλο του «δεσπότη» Αρβανίτικης καταγωγής.[1]
Οικογένεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ήταν γενάρχης της Οικογένειας Σπάτα, γιος του Πέτρου Μπούα, αδελφός του Σγουρού και του Παύλου πατέρας του Πέτρου του νεώτερου και παππούς του Μορίς και του Γιακούμπ. Έφερε και την επωνυμία «Σπάτας» (=σπαθί). Υπήρξε, όπως ο πατέρας του, άρχοντας του Αγγελοκάστρου της Αιτωλοακαρνανίας,[2] του ορμητηρίου της οικογένειας των Μπουαίων, από τότε που εγκαταστάθηκαν στην Νότια Ήπειρο και την Στερεά Ελλάδα.[3] Με τον Πέτρο Λιόσα ξεκίνησε επιδρομές σε Ήπειρο, Ακαρνανία και Αιτωλία (1358). Αναγνωρίστηκε Δεσπότης από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα και κυβέρνησε την Αιτωλία (μετά το 1360), το Αγγελόκαστρο Αιτωλοακαρνανίας (πριν το 1399), τη Ναύπακτο (1378-1399) και την Άρτα (1370-1399). Ο Ιωάννης Σπάτας πολέμησε απέναντι σε πολλές φατρίες, τα 42 χρόνια που κυβέρνησε στάθηκε πάντοτε αήττητος. Στην Αλβανική γλώσσα η λέξη «Σπάτα» μεταφράζεται ως "σπαθί".[4] Ο Βλάντιμιρ Ορέλ ισχυρίζεται ότι προέρχεται από το Λατινικό «Σπάτα».[5] Ο Χάμοντ πιστεύει ότι το πραγματικό του όνομα ήταν "Ιωάννης ο Σπαθοφόρος".[6] Το γενεαλογικό δέντρο του Καρλ Χοπφ για την οικογένεια των Σπάτων είναι ανακριβές, σύμφωνα με αυτό ο πατέρας του Πιέτρο ήταν λόρδος στο Αγγελόκαστρο και το Δέλβινο (1354) όταν κυβερνούσε ο Σέρβος ηγεμόνας Στέφανος Δουσάν.[7][8] Είναι γνωστό ότι ο Ιωάννης Σπάτας είχε έναν αδελφό· τον Σγουρό Σπάτα.
Βίος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μερικοί Αλβανοί οπλαρχηγοί κατέλαβαν την Ήπειρο, την Αιτωλία και την Ακαρνανία (1358), ίδρυσαν πριγκιπάτα με τους αρχηγούς τους, Ιωάννη Σπάτα και Πέτερ Λιόσα.[9] Ο Νικηφόρος Β΄ Ορσίνι ξεκίνησε εκστρατεία εναντίον των Αλβανών που επιτέθηκαν, βρέθηκε ήταν σε δύσκολη θέση επειδή είχε να αντιμετωπίσει και την απειλή του Ράντοσλαβ Χλάπεν. Συνθηκολόγησε με τον Συμεών Ουρέση Παλαιολόγο με την συμφωνία να εμποδίσει τους Αλβανούς συμμάχους του να βοηθήσουν τους Αλβανούς που επιτέθηκαν στην Ήπειρο.[10] Οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν μέχρι την εποχή που ο Νικηφόρος σκοτώθηκε πολεμώντας τους Αλβανούς στον Αχελώο (1359).[11] Ο τιτλούχος Σέρβος ��υτοκράτορας Συμεών Ούρεσης Παλαιολόγος γνώριζε την στρατιωτική δύναμη των Αλβανών και προσπάθησε να αποφύγει την σύγκρουση μαζί τους, παραχώρησε την Άρτα και την Αιτωλία αντίστοιχα στους Σπάτα και Λιόσα.[12][13] Ο Δεσπότης των Ιωαννίνων Θωμάς Β΄ Πρελιούμποβιτς αρραβώνιασε την κόρη του με τον γιο του Λιόσα (1370), ικανοποίησε έτσι τους Αλβανούς και δεν συγκρούστηκε μαζί τους.[14] Όταν πέθανε ο Πέτρος Λιόσα από πανώλη στην Άρτα (1374) ο Ιωάννης Σπάτας κατέλαβε την πόλη, δεν προχώρησε σε νέα συμφωνία με τον Θωμά Πρελιούμποβιτς πολιόρκησε τα Ιωάννινα και λεηλάτησε άγρια την περιοχή. Ο Θωμάς Β΄ Πρελιούμποβιτς έκλεισε μαζί τους ειρήνη την επόμενη χρονιά που αρραβώνιασε την αδελφή του με τον Ιωάννη Σπάτα.[14] Οι επιθέσεις στα Ιωάννινα συνεχίστηκαν ωστόσο με τους Μαλακάσιους, μια άλλη Αλβανική φυλή που δεν έπαιρνε εντολές από τους Σπάτα, πολιόρκησαν ανεπιτυχώς την πόλη (1377, 1379).[14]
Ο Σπάτας επιτέθηκε και κατέκτησε την Ναύπακτο (1376-1377), μαζί με την Άρτα είχε τον έλεγχο σε ολόκληρη την νότια Ήπειρο και Ακαρνανία.[15] Οι Αχαιοί Οσπιτάλιοι Ιππότες με τον Γάλλο Σταυροφόρο Χουάν Φερνάντεθ ντε Ερέδια ξεκίνησαν εκστρατεία εναντίον του Ιωάννη Σπάτα, τον Απρίλιο του 1378 κατέκτησαν την Ναύπακτο και την Βόνιτσα. Ο Σπάτας κατάφερε ωστόσο να αιχμαλωτίσει τον Ερέδια τρεματίζοντας την εκστρατεία, έγινε ξανά κύριος της Ναυπάκτου (1360) και ολοκλήρωσε την κατάκτηση της Αιτωλοακαρνανίας.[15][16] Αρχικά, τον πούλησε στους Τούρκους κι έπειτα τον επαναγόρασε για να τον μεταπουλήσει στους Λατίνους για εννιά χιλιάδες φράγκα.Τον Μάιο του 1379 ο Ιωάννης Σπάτας λεηλάτησε ξανά την περιοχή γύρω από τα Ιωάννινα.[17] Οι Τούρκοι συμμάχησαν με τον Θωμά και έκαναν νέα επίθεση στους Αλβανούς στον ποταμό Θυάμις αλλά ηττήθηκαν ξανά από την Αλβανική φυλή των Μαζαράκη.[9] Ο Θωμάς Β΄ Πρελιούμποβιτς δολοφονήθηκε από τους σωματοφύλακες του.[4] Ο Ιωάννης Σπάτας προχώρησε σε νέα επίθεση στα Ιωάννινα αλλά ο Ησαύ Μπουοντελμόντι τον απέκρουσε επιτυχώς.[18] Οι δυο άντρες έκλεισαν ειρήνη αλλά επανήλθαν σύντομα ξανά σε σύγκρουση, ο Ησαύ κέρδισε ξανά Οθωμανική υποστήριξη.[18] Μετά την ήττα τους στην Μάχη του Κοσσυφοπεδίου (1389) οι Τούρκοι δεν μπορούσαν να υποστηρίξουν περισσότερο τον Ησαύ, οι Αλβανοί λεηλάτησαν ξανά το καλοκαίρι τα Ιωάννινα, νίκησαν τον Ησαύ και τον ανάγκασαν να οχυρωθεί στην πόλη.[18] Οι Αλβανοί Μαλακάσιοι συμμάχησαν με τον Σπάτα και λεηλάτησαν ξανά την περιοχή.[18] Ο Ησαύ συμμάχησε με τους Καίσαρες της Θεσσαλίας Αλέξιο Άγγελο και Μιχαήλ Άγγελο, νίκησαν τους Μαλακάσιους αλλά όχι τον Σπάτα.[18] Τον Ιανουάριο του 1396 ο Ησαύ παντρεύτηκε την κόρη του Ιωάννη Σπάτα Ειρήνη.[18] Οι άρχοντες των Ιωαννίνων τον πίεσαν να προχωρήσει σε αυτόν τον γάμο για να κλείσει ειρήνη με τους Αλβανούς.[19] Ο Ιωάννης Σπάτας πέθανε (29 Οκτωβρίου 1399) ενώ βρισκόταν υπό την συνεχή πίεση του Τόκκο, ο γιος του παρέμεινε την επόμενη δεκαετία Δεσπότης της Αιτωλίας και της Ηπείρου.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Madgearu & Gordon 2008, p. 83: "The despots Gjin Buia Spata and Peter Liosha were recognized by Symeon Uros in 1359–1360 as rulers in Epirus and Aetolia. Albanian historians consider Gjin (or Ghinu) Buia and Peter Liosha Albanian, but it is sure that at least the Buia family was of Aromanian origin..."
- ↑ "Αλβανοί, Αρβανίτες, Έλληνες", Σαράντος Καργάκος, Β' Έκδοση, 2000
- ↑ Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 44, λήμμα Μπούας
- ↑ 4,0 4,1 Hammond 1976, σ. 59
- ↑ Orel 1998, σ. 428
- ↑ Hammond 1976, σ. 62
- ↑ Anthony Luttrell (1982). Latin and Greece: The Hospitallers and the Crusades, 1291-1440. Ashgate Publishing, Limited. σ. 122
- ↑ Istituto di studi bizantini e neoellenici 1968, σ. 69
- ↑ 9,0 9,1 Hammond, 1976, σ. 59
- ↑ Fine 1994, σ. 348
- ↑ Fine 1994, σσ. 348–349
- ↑ Nicol 2010, σσ. 142, 146–169
- ↑ Sansaridou-Hendrickx, 2017, σ. 292
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Nicol 1984, σ. 146
- ↑ 15,0 15,1 Fine 1994, σ. 401
- ↑ Στέφανος Θωμόπουλος, 1888, βλ. πηγές σελ. 305
- ↑ Nicol 1984, σ. 147
- ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 Fine 1994, σ. 355
- ↑ Sansaridou-Hendrickx, 2017, σ. 290
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τόμος 44, λήμμα Μπούας
- "Αλβανοί, Αρβανίτες, Έλληνες", Σαράντος Καργάκος, Β' Έκδοση, 2000
- Στέφανος Θωμόπουλος, 1888, «Ιστορία της πόλεως Πατρών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι το 1821», Εν Αθήναις :Εκ της βασιλικής τυπογραφίας Νικολάου Γ. Ιγγλέση. (Λήμμα για το βιβλίο: Ιστορία της Πόλεως Πατρών (βιβλίο))
- Sansaridou-Hendrickx, Thekla (2017). "The Albanians in the Chronicle(s) of Ioannina: An Anthropological Approach". Acta Patristica et Byzantina. 21 (2): 287–306.
- Fine, John Van Antwerp (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
- Hammond, Nicholas Geoffrey Lemprière (1976). Migrations and invasions in Greece and adjacent areas. Noyes Press.
- Istituto di studi bizantini e neoellenici (1968). Rivista di studi bizantini e neoellenici. Vol. 5–9, 15–19. Istituto di studi bizantini e neoellenici, Università di Roma.
- Nicol, Donald MacGillivray (1984). The Despotate of Epiros 1267–1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-13089-9.
- Orel, Vladimir (1998). Albanian etymological dictionary. Brill. ISBN 9004110240.
