Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών
| ΕΟΚΑ | |
|---|---|
| Διεξήγαγε αγώνα για απελευθέρωση και Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα | |
 Σημαία της ΕΟΚΑ (Αυτοκρατορικό Πολεμικό Μουσείο) | |
| Ίδρυση | 1955–1959 |
| Ιδεολογία | Ένωσις |
| Ηγέτες | Γεώργιος Γρίβας (Διγενής), Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄ |
| Αρχηγείο | Κύπρος |
| Δύναμη | 1250 μέλη[1] |
| Σύμμαχοι | Ελλάδα |
| Αντίπαλοι | Βρετανική Αυτοκρατορία TMT (Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης) |
| Ιστορία της Κύπρου |
|---|
Η Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ) ήταν ελληνοκυπριακή, εθνικιστική και αντάρτικη οργάνωση που έδρασε κατά τη χρονική περίοδο 1955-1959 στην Κύπρο, με διακηρυγμένο σκοπό την αυτοδιάθεση της Κύπρου, την απαλλαγή από τη βρετανική αποικιοκρατία και τελικά την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Δομή και ιδεολογία της ΕΟΚΑ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αρχηγός της ΕΟΚΑ ήταν ο Γεώργιος Γρίβας, ο οποίος πήρε το κωδικό όνομα Διγενής. Ο Γρίβας καταγόταν από την Κύπρο, αλλά είχε ζήσει αρκετά χρόνια ως στρατιωτικός και αργότερα πολιτικός στην Ελλάδα. Ήταν γνωστός ως αρχηγός της αντικομμουνιστικής οργάνωσης «Χ».[2] Η ΕΟΚΑ ήταν αρκετά συγκεντρωτική, ο Γεώργιος Γρίβας έλεγχε τα πάντα. Επέβαλε την ιδεολογία του στην ΕΟΚΑ, η οποία ήταν συντηρητική, αντικομμουνιστική, εθνικιστική, ενώ το θρησκευτικό συναίσθημα ήταν έντονο.[3]
Ο Γρίβας είχε χωρίσει την Κύπρο σε 19 τομείς, στον κάθε τομέα υπήρχε ένας τομεάρχης που έδινε αναφορά κατευθείαν στον Γρίβα.[4] Την πυρηνική αυτή δομή οργάνωσης την είχε αντιγράψει από τον αγώνα του ΕΑΜ στην Ελλάδα.[5] Ο κύριος τρόπος δράσης της ΕΟΚΑ ήταν τα σαμποτάζ με ωρολογιακές βόμβες και νάρκες. Οι αντάρτες μετά από τις επιχειρήσεις συνήθως κατέφευγαν σε ορεινά δάση.[6] Άλλος τρόπος δράσης ήταν οι ρίψεις βομβών.[4]
Μια εκ των τακτικών που χρησιμοποίησε η ΕΟΚΑ ήταν ο εκφοβισμός του τοπικού πληθυσμού των ελληνοκυπρίων που δεν συντάσσονταν μαζί της. Η ΕΟΚΑ, ιδίως μετά την έλευση του Χάρτινγκ, ασκούσε βία, όπως για παράδειγμα δημόσιες εκτελέσεις, όχι μόνο στους προδότες, αλλά και όσους δεν την στήριζαν ενεργά ή της ασκούσαν δημόσια κριτική με στόχο να τρομοκρατηθεί ο πληθυσμός και να συνταχθεί με την ΕΟΚΑ.[7] Σε αυτή την «τρομοκρατική εκστρατεία», όπως έγραψε ο ίδιος ο Γρίβας, η μαθητιώσα νεολαία είχε κομβικό ρόλο, ορισμένοι μαθητές εκπαιδευόντουσαν να γίνουν εκτελεστές.[8]
Η ΕΟΚΑ είχε δώσει βάρος στην εμπλοκή της μαθητιώσας νεολαίας, η οποία με συχνές διαδηλώσεις και με φωνές και την «μάχη της σημαίας» (μαθητές κατεβάζανε την αγγλική σημαία από το σχολείο, οπότε η διδασκαλία σταματούσε και στρατιωτικές δυνάμεις έπρεπε να επέμβουν για να αποκαταστήσουν την ομαλότητα) κρατούσαν τους Άγγλους στρατιώτες μακριά από τα βουνά όπου κρύβονταν αντάρτες της ΕΟΚΑ.[9] Ο Γρίβας διέταξε την δημιουργία της ΑΝΕ (Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ) η οποία λειτουργούσε σε σχολεία της Κύπρου με σκοπό να οργανώνει τις δράσεις της τοπικής νεολαίας.[10] Η ΠΕΚΑ ήταν η πολιτική οργάνωση της ΕΟΚΑ, ενεργή κυρίως μετά την εξορία του Μακαρίου.[11]
Η δράση της ΕΟΚΑ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Προεργασίες για έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά την αποτυχία της Διασκεπτικής Συνέλευσης το 1948, η Εκκλησία της Κύπρου ανάλαβε την οργάνωση του ενωτικού δημοψηφίσματος ανάμεσα στους ελληνοκύπριους το 1950.[12] Οι τουρκοκύπριοι αντιτάχθηκαν σφοδρά της προοπτικής ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα.[13] Η αποτυχία του Δημοψηφίσματος ωστόσο να προωθήσει την επιθυμητή λύση των ελληνοκυπρίων, οδήγησε ορισμένους στην σκέψη της ένοπλης πάλης. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄.[14] Με επικεφαλής τον Μακάριο, μια επιτροπή δημιουργήθηκε στην Αθήνα από οπαδούς της Ένωσης, με σκοπό την προώθηση του ενωτικού στόχου. Ο Γεώργιος Γρίβας επιλέχθηκε ως στρατιωτικός αρχηγός του αγώνα.[14]
Από το 1954, πολεμοφόδια ξεκίνησαν να καταφθάνουν στην Κύπρο, υπό συνθήκες μυστικότητος. Τα δυο πρώτα πλοιάρια προσάραξαν στην Χλώρακα, δυτικά της Πάφου.[15] Το τρίτο πλοιάριο ωστόσο, το Άγιος Γεώργιος, που έφτασε την 25η Ιανουαρίου 1955, έγινε αντιληπτό από τις αγγλικές δυνάμεις, οι οποίες είχαν πληροφορίες για την έλευση του. Κατασχέθηκαν οπλισμός και προκηρύξεις.[16]
Από την 1η Απριλίου 1955 έως τον Μάρτιο του 1956
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το βράδυ της 31ής Μαρτίου προς 1η Απριλίου του 1955 η ΕΟΚΑ ξεκίνησε την δράση της με βομβιστικές επιθέσεις σε διάφορες κυβερνητικές, παραγωγικές, αστυνομικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις σε Λευκωσία, Λεμεσό, Λάρνακα και Αμμόχωστο. Μεγαλύτερη επιτυχία είχε η ομάδα του Μάρκου Δράκου στη Λευκωσία, η οποία κατάφερε να προκαλέσει ζημιά αξίας 150 χιλιάδων αμερικάνικων δολαρίων στον κυβερνητικό ραδιοφωνικό σταθμό. Στην επαρχία Αμμοχώστου ο Μόδεστος Παντελή έχασε την ζωή του από ηλεκτροπληξία κατά την διάρκεια απόπειρας βραχυκυκλώματος γραμμών υψηλής τάσεως.[17]
Οι αγγλικές δυνάμεις αιφνιδιάστηκαν από τις επιθέσεις της ΕΟΚΑ. Τότε, κυβερνήτης στην Κύπρο ήταν ο Ρόμπερτ Αρμιτέιζ, ο οποίος είχε στην διάθεση του λίγες πληροφορίες για την ΕΟΚΑ.[18] Το ΑΚΕΛ καταδίκασε τις επιθέσεις της ΕΟΚΑ, ενώ και η αγωνία των Τουρκοκύπριων αυξανόταν.[19]
Το επόμενο κύμα επιθέσεων της ΕΟΚΑ εκδηλώθηκε στα μέσα του Ιούνη 1955. Μέχρι τότε η ΕΟΚΑ είχε μείνει αδρανής με εντολή του Μακαρίου. Στις 18 Ιουνίου λοιπόν η ΕΟΚΑ επιτέθηκε σε αγγλικούς στόχους, σε χώρους αναψυχής των βρετανών στρατιωτών, αστυνομικούς σταθμούς και στρατιωτικές εγκαταστάσεις.[20] Οι επιθέσεις κράτησαν ως τις 28 Ιουνίου, με τον Γρίβα να είναι απογοητευμένος λόγω της έλλειψης επιθετικότητας (εκτελέσεων) των ανταρτών του κατά Ελληνοκύπριων "προδοτών" - δηλαδή κυρίως αστυνομικών.[21]
Οι Βρετανοί άλλαξαν κυβερνήτη της Κύπρου το φθινόπωρο του 1955. Σε μια προσπάθεια να δείξουν πιο σκληρή απάντηση στην ΕΟΚΑ, αντικαταστάθηκε στις 4 Οκτωβρίου ο Αρμιτάζ από τον Τζον Χάρντινγκ.[22] Σύντομα (στις 26 Νοέμβρη) θα κήρυττε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και θα την συνόδευε με εισαγωγή δρακόντειων νόμων, όπου μεταξύ άλλων προβλεπόταν η ποινή του θανάτου σε περίπτωση πυροβολισμού καθώς και στην κατασκευή και μεταφορά όπλων.[23]
Μια άλλη παράμετρος που συνέτεινε στο φορτισμένο κλίμα του φθινοπώρου του 1955 ήταν η δίκη του Μιχαλάκη Καραολή και η καταδίκη του σε θάνατο, η οποία, όταν έγινε γνωστή, πυροδότησε μαθητικές διαδηλώσεις.[24]
Τον χειμώνα του 1955 προς 1956, διεξήχθησαν οι συνομιλίες Μακαρίου-Χάρτινγκ για επίλυση του προβλήματος,[25] ωστόσο παρά τις υποχωρήσεις αμφοτέρων, οι συνομιλίες κατέρρευσαν στις αρχές Μαρτίου.[26] Οι Βρετανοί αποφάσισαν να εξορίσουν τον Μακάριο, ώστε να αποδυναμωθεί και στις 9 Μαρτίου ήταν ήδη στο αεροπλάνο με κατεύθυνση τις Σεϋχέλλες.[27]
Από την εξορία του Μακαρίου (Μάρτιος 1956) έως την έλευση του Χιου Φουτ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά την εξορία του Μακαρίου, ο Γρίβας απέκτησε μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων και η δράση της ΕΟΚΑ εντατικοποιήθηκε, τόσο με εκτελέσεις όσο και με βομβιστικές επιθέσεις.[28] Ξεκίνησαν δε οι πρώτες διακοινοτικές ταραχές μετά την πρώτη εκτέλεση τουρκύπριου αστυνομικού. Αυτό οδήγησε σε ταραχές σε αρκετά σημεία της Κύπρου[29] Οι απαρχές της διακοινοτικής βίας, την οποία οι βρετανοί αντιμετώπιζαν ευμενώς καθώς δικαιολογούσε την παρουσία στο νησί, οδήγησαν από το 1956 το διαχωρισμό της Λευκωσίας σε δυο μέρη μέσω μιας γραμμής που έμελλε να ήταν ο πρόδρομος της Πράσινης Γραμμής.[30]
Από τα τέλη της άνοιξης, ο Χάρντιγκ εξαπέλυσε επίθεση στο όρος Τρόοδος και τον Πενταδάκτυλο με σκοπό την εξάρθρωση της ΕΟΚΑ με συμμετοχή αρκετών μονάδων του στρατού. Ωστόσο ο Γρίβας έβρισκε τρόπο να ξεγλιστράει.[31] Μια προσφορά για συνθηκολόγηση του Χάρτνιγκ στην ΕΟΚΑ με περιορισμένη όμως αμνηστία στους αγωνιστές, απορρίφθηκε από την ΕΟΚΑ. [32]
Τον Σεπτέμβριο η ΕΟΚΑ επανεκκίνησε τις επιθέσεις, αυτή την φορά με μεγαλύτερη ένταση κυρίως στις εκτελέσεις, με τον Νίκο Σαμψών να διακρίνεται.[33] Τους επόμενους μήνες η βία κλιμακώθηκε περαιτέρω, οι επιθέσεις της ΕΟΚΑ αυξήθηκαν και ο Χαρντιγγκ αυστηροποίησε επιπλέον τους νόμους της Έκτακτης Ανάγκης.[34] Αυτό οδήγησε σε περισσότερες επιτυχίες τους Βρετανούς στον τομέα των πληροφοριών, πράγμα που με την σειρά του οδήγησε σε αυξημένη καχυποψία ανάμεσα στους αντάρτες της ΕΟΚΑ και ιδίως στον Γρίβα. [35] Επιτυχίες όμως οι Βρετανοί είχαν και στα βουνά, καθώς κατάφεραν με την βοήθεια των καταδρομών, να εξαρθρώσουν αρκετές ομάδες ανταρτών, με σημαντικότερη στις 3 Μαρτίου 1957, όταν συνέλαβαν τους συντρόφους του Γρηγόρη Αυξεντίου με τον ίδιο να σκοτώνεται μετά από μια ηρωική μάχη. Οι δυνατότητες της ΕΟΚΑ για ανταρτοπόλεμο είχαν εξαντληθεί και δεν θα ανέκαμπταν ποτέ ξανά.[36]
Λίγες μέρες αργότερα, στις 13 Μαρτίου, εκτελέστηκε δια απαγχονισμού ο Ευαγόρας Παλλικαρίδης, ο νεαρότερος και τελευταίος από τους απαγχονισθέντες αντάρτες της ΕΟΚΑ. Η εκτέλεση του είχε διεθνή αντίκτυπο, στην Ελλάδα προκλήθηκαν ταραχές ενώ ο Χάρντιγκ δέχτηκε πιέσεις από την κυβέρνηση της Βρετανίας να καταργήσει την θανατική ποινή.[37]
Μετά την αποδυνάμωση των ανταρτών στα βουνά τον χειμώνα του 1957, ο Γρίβας κήρυξε μονομερή εκεχειρία τον Μάρτιο. Έτσι κι αλλιώς, οι δυνατότητές του για δράση ήταν περιορισμένες και έπρεπε να αναδιοργανωθεί. Αυτή την εποχή, άρχισε η εσωτερική σύγκρουση στην Κύπρο.[38]
Παρόλο που είχαν προηγηθεί αναίμακτες λεκτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ της ΕΟΚΑ και του ΑΚΕΛ, το καλοκαίρι του 1957 άλλαξε η μεταξύ τους κατάσταση με τις εκτελέσεις αριστερών ως προδότες, μια κατάσταση που συνεχίστηκε και το 1958. Το ΑΚΕΛ τότε εκπροσωπούσε σχεδόν τον μισό ελληνοκυπριακό πληθυσμό και απαιτούσε να συμμετέχει στις συνομιλίες με τους Άγγλους μαζί με τον Μακάριο ως εκπρόσωποι των Ελληνοκυπρίων. Ο Γρίβας έβλεπε πως εγκυμονούσε τον κίνδυνο οι κομμουνιστές να γίνουν κυρίαρχοι του πολιτικού παιχνιδιού. Καθώς η ένταση μεταξύ ΕΟΚΑ και ΑΚΕΛ κλιμακωνόταν, ο Γρίβας ίδρυσε εντός της ΕΟΚΑ την ΥΑΚΑ (Υπηρεσία Αντιμετώπισης Κομμουνιστικής Αντιδράσεως) ενώ έδωσε εντολή για ξυλοκόπημα και εκτελέσεις αριστερών καθώς ο ορισμός του προδότη πλέον συμπεριελάμβανε όλους τους κομμουνιστές.[39]
Τον Οκτώβριο του 1957, ο Χάρτιγκ παραιτήθηκε από κυβερνήτης της Κύπρου, έχοντας καταφέρει ισχυρό πλήγμα κατά της επιχειρησιακής ικανότητας της ΕΟΚΑ, αλλά χωρίς να την έχει εξοντώσει πλήρως.[40]
Περίοδος Χιου Φουτ (Οκτώβριος 1957 - Φεβρουάριος 1959)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο νέος κυβερνήτης της Κύπρου, ο φιλελεύθερος Χιου Φουτ ανέλαβε την διακυβέρνηση της Κύπρου μετά τον Χάρτιγκ με σκοπό να επιδιώξει να λύσει πολιτικά το αδιέξοδο στο οποίο βρισκόταν το Κυπριακό.[41]
Η περίοδος Φουτ σημαδεύτηκε από αιματηρές διακοινοτικές συγκρούσεις καθώς και συνέχιση της επίθεσης στην Αριστερά από την ΕΟΚΑ.[42] Η εναντίωση στην ΕΟΚΑ και της προοπτικής της ένωσης στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, οδήγησαν στην δημιουργία μικρών παραστρατιωτικών οργανώσεων οι οποίες συνενώθηκαν για να καταλήξουν στην ΤΜΤ, μια τρομοκρατική οργάνωση πλήρως ελεγχόμενη από την Τουρκία. Στόχο είχε να αντιμετωπίσει την ΕΟΚΑ, τους κομμουνιστές και την δημιουργία διακοινοτικών ταραχών που θα οδηγούσαν στον διαχωρισμό των δυο κοινοτήτων.[43] Οι διακοινοτικές ταραχές έφτασαν στο απόγειό τους στις αρχές του καλοκαιριού του 1958, όπου άνοιξε ένας φαύλος κύκλος με διαδοχικούς φόνους άοπλων πολιτών οι οποίοι συνεχίζονταν με άλλους φόνους για εκδίκηση και αντεκδίκηση. Συνολικά υπήρξαν 100 νεκροί και 170 σοβαρά τραυματίες από αυτό τον κύκλο βίας.[44]
Ο αγώνας της ΕΟΚΑ έλαβε ουσιαστικά τέλος όταν Ελλάδα και Τουρκία ήρθαν σε συμφωνία για το Κυπριακό στην Ζυρίχη τον Φεβρουάριο του 1959. Αποφασίστηκε η ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, με βάση ένα Σύνταγμα που προέβλεπε ένα ανεξάρτητο κράτος με δικοινοτικά χαρακτηριστικά. Στις 9 Μαρτίου του 1959, ο Γρίβας με μια προκήρυξή του έθεσε τέρμα στον αγώνα της ΕΟΚΑ, αποδεχόμενος -με κάποια απογοήτευση- τις συμφωνίες.[45]
Απώλειες αντιμαχόμενων πλευρών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 |
Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτής της ενότητας αμφισβητείται. |
Την τετραετία που κράτησε ο αγώνας της ΕΟΚΑ, όλες οι αντιμαχόμενες πλευρές υπέφεραν βαριές απώλειες.
Σχετικά με τις απώλειες της ΕΟΚΑ, σύμφωνα με τον Ρίχτερ ο οποίος επικαλείται στοιχεία αγωνιστών της ΕΟΚΑ, σκοτώθηκαν περίπου 250 μέλη της ΕΟΚΑ, εκ των οποίων τα 134 από ατυχήματα ή χρήση βίας εντός της οργάνωσης.[46] Το Κέντρο Έρευνας και Τεκμηρίωσης της ΕΟΚΑ, αναφέρει 109 νεκρούς[47]. Ο David French αναφέρει η κυβέρνηση της Κύπρου τον Μάρτιο του 1957 ανακοίνωσε πως η ΕΟΚΑ απώλεσε μεταξύ 85-95 μελών από τις βρετανικές δυνάμεις, ενώ άλλοι 17 σκοτώθηκαν σε ατυχήματα (κυρίως από εκρήξεις βομβών)[48].
Όσο αφορά τις βρετανικές απώλειες από τις ένοπλες δυνάμεις, οι συνολικές απώλειες είναι 360 άτομα (συμπεριλαμβάνονται και θάνατοι από φίλια πυρά, ατυχήματα, δασικές πυρκαγιές κ.ά.). Οι βρετανικές απώλειες από άμεσες ενέργειες της ΕΟΚΑ ανέρχονται σε 104 Βρετανούς στρατιωτικούς και 51 αστυνομικούς (διαφόρων εθνικοτήτων, μεταξύ των οποίων και 15 Ελληνοκύπριοι) και 26 πολίτες.[49]
Αντιγνωμία υπάρχει και στον αριθμό των ελληνοκύπριων που έχουν χάσει την ζωή τους από ενέργειες της ΕΟΚΑ. Σύμφωνα με τον κατάλογο Ρίχτερ, εξ αιτίας των δράσεων της ΕΟΚΑ έχασαν την ζωή τους 203 ελληνοκύπριοι.[50] Ο Μακάριος Δρουσιώτης δημοσίευσε μια λίστα με τα ονοματεπώνυμα τους και την αιτία θανάτου τους. Ο David French αναφέρει διάφορες έρευνες που έχουνε διεξαχθεί: έρευνα του 1974 που βασίστηκε σε ρεπορτάζ κυπριακών εφημερίδων της περιόδου 1955-59, οι νεκροί ανέρχονταν στους 148. Μια έκθεση των βρετανικών αρχών ασφαλείας αναφέρει τον αριθμό των 218 ελληνοκύπριων νεκρών.[51]
Σύνδεσμοι αγωνιστών της ΕΟΚΑ αναφέρουν πως οι εκτελέστηκαν 80 προδότες.[52]
| Νεκροί από επιθέσεις της ΕΟΚΑ[50] | |
|---|---|
| Απώλειες ενόπλων δυνάμεων | νεκροί |
| Στρατός | 80 |
| Αεροπορία | 16 |
| Πεζοναύτες | 7 |
| Ναυτικό | 1 |
| Απώλειες της αστυνομίας | |
| Βρετανοί αστυνομικοί | 12 |
| Ελληνοκύπριοι αστυνομικοί | 15 |
| Τουρκοκύπριοι αστυνομικοί | 22 |
| Άλλοι | 2 |
| Νεκροί πολίτες | |
| Βρετανοί | 26 |
| Ελληνοκύπριοι | εκτελέσθηκαν 80 προδότες σύμφωνα με μελέτη του Συνδέσμου Αγωνιστών ΕΟΚΑ 148 ή 187 (σύμφωνα με δύο ξεχωριστές έρευνες που παραθέτει ο David French) 203 (σύμφωνα με τον κατάλογο του Κάρτερ) |
| Τούρκοκύπριοι | 7 |
| Άλλοι | 2 |
| Σύνολο | μέχρι 393 |
Απόηχος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά την συμφωνία Ζυρίχης Λονδίνου και την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Μακάριος στελέχωσε την κυβέρνηση και το κράτος με στελέχη της ΕΟΚΑ. Οι δε ακραίοι της κάθε κοινότητας, παρέμειναν εξοπλισμένοι και επιδίωκαν τους στόχους που είχαν ήδη τεθεί. Ένωση οι Ελληνοκύπριοι και το Ταξίμ (διχοτόμηση) οι Τουρκοκύπριοι.[53] Υπουργοί μαζί με άλλα μέλη της ΕΟΚΑ στελέχωσαν και την μυστική οργάνωση Ακρίτας η οποία ιδρύθηκε με εντολή του Μακάριου, με τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη να αναλαμβάνει πλέον τον ρόλο του «Διγενή».[54] Καθώς η κάθε κοινότητα είχε διαφορετικές επιδιώξεις, η κατάρρευση του κράτους δεν άργησε να έρθει, όταν το 1963 ο Μακάριος άλλαξε μονομερώς το σύνταγμα και οι τουρκοκύπριοι αποχώρησαν από την κυβέρνηση, αποχώρησαν από τις συνοικίες τους και κλείστηκαν σε θύλακες. Στα τέλη του 1963 η Κύπρος κατρακύλησε ακόμη πιο βαθιά στην διακοινοτική βία.[55]
Ο Γρίβας επέστρεψε μυστικά στην Κύπρο το 1971 για να συνεχίσει το έργο της ΕΟΚΑ, αφού έβλεπε πως ο Μακάριος απομακρυνόταν από την ιδέα της Ένωσις σταδιακά. Ίδρυσε την ΕΟΚΑ Β' (την συνέχεια της ΕΟΚΑ όπως ήθελαν να την παρουσιάσουν) και με την βοήθεια της Χούντας των Αθηνών, επιτέθηκε σε κυβερνητικά κτίρια, τον Μακάριο και το ΑΚΕΛ. Το 1974, μετά τον θάνατο του Γρίβα, μέλη της ΕΟΚΑ Β' συμμετείχαν μαζί με τις δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού και της κυπριακής Εθνικής Φρουράς στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, το οποίο με την σειρά του ακολουθήθηκε από την Τούρκικη εισβολή.[56]
Σήμερα, σε κάθε βαθμίδα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της ελληνοκυπριακής κοινότητας η ΕΟΚΑ εξυμνείται ενώ τα αρνητικά της στοιχεία αποσιωπούνται.[57] Αντιστρόφως ανάλογα στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, οι μαθητές διδάσκονται πως η ΕΟΚΑ ήταν τρομοκρατική οργάνωση.[58]
Τα πιο γνωστά μέλη της ΕΟΚΑ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Λίστα Παραπομπών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Kraemer 1971, σελ. 146.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 69· French 2015, σελ. 46.
- ↑ Θρασυβούλου 2016, σελ. 298-316.
- ↑ 4,0 4,1 French 2015, σελ. 54.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 230.
- ↑ French 2015, σελ. 48-49.
- ↑ French 2015, σελ. 106 & 158-163.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 383· French 2015, σελ. 55.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 478-481.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 354· French 2015, σελ. 59.
- ↑ French 2015, σελ. 59.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 31.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 35-38.
- ↑ 14,0 14,1 Ρίχτερ 2011, σελ. 111-115.
- ↑ French 2015, σελ. 50.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 233-238.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 248-250.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 266-267.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 263 & 296.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 253-256: Ο Ρίχτερ αναφέρει ένα ελληνοκύπριο νεκρό όταν εξερράγει βόμβα σε πολυσύχναστο δρόμο έξω από αστυνομικό σταθμό
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 257-259.
- ↑ Holland 1999, σελ. 83.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 373.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 378-381.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 393-396.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 417-419.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 419-421.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 486 & 496: Ο τίτλος της ενότητας είναι «Η βία εντείνεται (άνοιξη) σελ 476
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 491-492.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 497-499.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 499-512.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 515-517.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 566-572.
- ↑ French 2015, σελ. 144· Ρίχτερ 2011, σελ. 583.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 587.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 588-595· French 2015, σελ. 152-153.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 616-617· French 2015, σελ. 99-100.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 707· French 2015, σελ. 157 & 163-164.
- ↑ French 2015, σελ. 164-167· Holland 1999, σελ. 203· Ρίχτερ 2011, σελ. 709-711.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 726· Holland 1999, σελ. 206.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 737-739.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 815 & 844.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 814 -823· Holland 1999, σελ. 216 & 242· French 2015, σελ. 255-258.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 826 -836.
- ↑ Holland 1999, σελ. 304-305· French 2015, σελ. 3 & 286-292.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 977.
- ↑ Κέντρο Έρευνας και Τεκμηρίωσης Σ.Ι.Μ.Α.Ε.
- ↑ French 2015, σελ. 307.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελ. 977-979.
- ↑ 50,0 50,1 Ρίχτερ 2011, σελ. 979.
- ↑ French 2015, σελ. 159-162.
- ↑ Παπαπολυβίου 2010, σελ. 395.
- ↑ Ρίχτερ 2010, σελ. 99.
- ↑ Ρίχτερ 2010, σελίδες 117-118.
- ↑ Ρίχτερ & 2019 113-122.
- ↑ Papadakis 1998, σελ. 152.
- ↑ Ρίχτερ 2011, σελίδες 982-983.
- ↑ Kizilgurek 1999, σελ. 393.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Βιβλιογραφία στα Ελληνικά
- Θρασυβούλου, Μάριος (2016). Ο εθνικισμός των Ελληνοκυπρίων, από την αποικιοκρατία στην Ανεξαρτησία. Θεσσαλονίκη: επίκεντρο. ISBN 978-960-458-686-8.
- «Αγωνιστές που έχουν υποστεί βασανιστήρια». myweb.cytanet.com.cy. Κέντρο Έρευνας και Τεκμηρίωσης Σ.Ι.Μ.Α.Ε. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2019.
- Παπαπολυβίου, Πέτρος (2010). «Ο αγώνας της ΕΟΚΑ και η ταυτότητα «Προδότης». Η χρήση της λέξης, η προϊστορία, το έγκλημα και η τιμωρία». Στο: Γούναρης, Βασίλης Κ., επιμ. Ανορθόδοξοι πόλεμοι. Μακεδονία, Εμφύλιος, Κύπρος. Αθήνα: εκδόσεις Πατάκη.
- Ρίχτερ, Χάιντς Α. (2011). Ιστορία της Κύπρου, τόμος δεύτερος (1950-1959). Αθήνα: Εστία. ISBN 978-960-05-1502-2.
- Βιβλιογραφία στα Αγγλικά
- French, David (2015). Fighting EOKA: The British Counter-Insurgency Campaign on Cyprus, 1955-1959. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-872934-1.
- Holland, Robert (1999). Britain and the Revolt in Cyprus, 1954-1959. Clarendon Press. ISBN 978-0-19-820538-8.
- Papadakis, Yiannis (1998). «Greek Cypriot Narratives of History and Collective Identity: Nationalism as a Contested Process». American Ethnologist (Wiley) 25 (2): 149–165. doi:. ISSN 0094-0496. https://archive.org/details/sim_american-ethnologist_1998-05_25_2/page/149.
- Ρίχτερ, Heinz A. (2010). A Concise History of Modern Cyprus. Γερμανία: Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3447062121.
- Kraemer, Joseph (1971). Revolutionary Guerrilla Warfare & the Decolonization Movement. 4. University of Chicago Press. σελ. 137-158.