Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος
| Α΄ Βαλκανικός πόλεμος | |||
|---|---|---|---|
| Βαλκανικοί πόλεμοι | |||
 επάνω αριστερά: Οθωμανικά στρατεύματα κατά τη Μάχη στο Κουμάνοβο;δεξιά: Σερβικές δυνάμεις καταλαμβάνουν το χωριό Κόσοβσκα Μιτρόβιτσα; κάτω αριστερά: Ο Έλληνας βασιλιάς και ο Βούλγαρος τσάρος στη Θεσσαλονίκη; δεξιά: Βουλγάρικο βαρύ πυροβολικό | |||
| Χρονολογία | 8 Οκτωβρίου 1912 – 30 Μαΐου 1913 | ||
| Τόπος | Βαλκάνια | ||
| Έκβαση | Νίκη του Βαλκανικού Συνασπισμού | ||
| Αντιμαχόμενοι | |||
| Ηγετικά πρόσωπα | |||
| |||
| Δυνάμεις | |||
| |||
| Απολογισμός | |||
| |||
Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος (τουρκικά: Birinci Balkan Savaşı, σερβικά: Први балкански рат / Prvi balkanski rat, βουλγαρικά: Балканска война, επονομαζόμενος και «τουρκικός πόλεμος»[5]) ονομάζεται ο πόλεμος που ξέσπασε στα Βαλκάνια μεταξύ των συνασπισμένων χωρών της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Σερβίας και του Μαυροβουνίου, εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο πόλεμος διήρκεσε από τον Οκτώβριο του 1912 έως τον Μάιο του 1913.
Ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος έληξε με την υπογραφή της Συνθήκης Λονδίνου (1913) που συνομολογήθηκε μεταξύ των νικητών συμμάχων, (Ελλάδας-Βουλγαρίας, Μαυροβουνίου και Σερβίας) αφενός και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αφετέρου.
Αποτελέσματα του πολέμου ήταν η ήττα και εκδίωξη των Οθωμανών από όλη σχεδόν τη Βαλκανική χερσόνησο, αφού η συμμαχία των βαλκανικών κρατών της απέσπασε το Κοσσυφοπέδιο, τη Μακεδονία και το μεγαλύτερο μέρος της Θράκης.
Τα αίτια του πολέμου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μέσα σε ένα περιβάλλον προϊούσας διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, - ένα περιβάλλον που το ενίσχυαν ο εθνικισμός και ο ανταγωνισμός μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, (η διείσδυση της Γερμανικής Αυτοκρατορίας προς την Οθωμανική, έστρεψε το ενδιαφέρον και των άλλων δυνάμεων σε αυτό το σημείο της Ευρώπης) - τα βαλκανικά κράτη, θεώρησαν πως είχε έρθει η ώρα, να διώξουν τους Οθωμανούς από τη περιοχή εντελώς, και να καρπωθούν τα ίδια τα εδάφη που θα παραχωρούνταν.
Ήδη από το 1861 η Σερβική διπλωματία είχε κινηθεί προς την κατεύθυνση δημιουργίας μιας συμμαχίας κατ' αρχήν μεταξύ των ομόθρησκων Ελλήνων και ύστερα και με τα υπόλοιπα κράτη, σαν τον μοναδικό τρόπο εκδίωξης των Οθωμανών.[6]
Η Επανάσταση των Νεότουρκων το 1908 αντί να καλυτερεύσει, χειροτέρευσε τα πράγματα για τους μη Τούρκους υπηκόους της Αυτοκρατορίας αφού άρχισε συστηματική προσπάθεια εκτουρκισμού των χριστιανικών πληθυσμών της Βαλκανικής, πράγμα που γιγάντωσε τη δυσφορία των πληθυσμών αυτών.
Προμήνυμα της σύγκρουσης που θα επακολουθούσε ήταν η εξέγερση των Αλβανών υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας (παραδοσιακά αφοσιωμένοι στο Οθωμανικό καθεστώς) [6] το 1910, με σκοπό την δημιουργία ανεξάρτητου κράτους.
Στις 29 Φεβρουαρίου/3 Μαρτίου του 1912 στη Σόφια, υπογράφηκε η πρώτη συνθήκη φιλίας και συμμαχίας μεταξύ Σερβίας και Βουλγαρίας, η οποία προέβλεπε την αμοιβαία στρατιωτική συνδρομή για την εξασφάλιση της πολιτικής ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας των δύο χωρών, την δυνατότητα ένοπλου αγώνα εναντίον των Οθωμανών αλλά και τη διανομή των εδαφών που θα απελευθερώνονταν. Τις επόμενες μέρες υπεγράφησαν οι επιμέρους στρατιωτικές συνθήκες.
Στις 16/29 Μαΐου του 1912 υπογράφηκε και πάλι στη Σόφια η συνθήκη μεταξύ Βουλγαρίας και Ελλάδας η οποία όμως λόγω των δεδηλωμένων Βουγλαρικών διεκδικήσεων στα εδάφη της Μακεδονίας και της Θράκης, δεν γινόταν μνεία για την απόδοση των εδαφών που θα απελευθερώνονταν.[7] Η συνθήκη είχε τριετή διάρκεια, και προέβλεπε τη στρατιωτική συνδρομή της μιας χώρας υπέρ της άλλης σε περίπτωση πολέμου με την Τουρκία. Τέλη Σεπτεμβρίου του 1912 υπογράφηκε και το στρατιωτικό σκέλος της συνθήκης.
Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, υπογράφηκε και η τρίτη συνθήκη μεταξύ Βουλγαρίας και Μαυροβουνίου, συνθήκη που αφορούσε τον διακανονισμό στρατιωτικών θεμάτων.
Η συμμαχία παίρνει μορφή τον Αύγουστο του 1912 με τη μυστική Συμφωνία των Χριστιανικών Κρατών της χερσονήσου του Αίμου.
Οι τέσσερις αυτές χριστιανικές χώρες άσκησαν διπλωματική πίεση στην Οθωμανική αυτοκρατορία για ευρείες μεταρρυθμίσεις και για την απόδοση της αυτονομίας σε όλες τις χριστιανικές περιοχές. Το τελεσίγραφο τους, το έστειλαν με τη μορφή της Διακοίνωσης των Τεσσάρων Χριστιανικών Κρατών τον Οκτώβριο του 1912. Η Υψηλή Πύλη, φυσικά το απέρριψε, και έτσι ξεκίνησε ο Α’ Βαλκανικός πόλεμος.
Στρατιωτικές επιχειρήσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οθωμανική Αυτοκρατορία Ο στρατός ξηράς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εξοπλισμένος και εκπαιδευμένος από την τότε Γερμανική Αυτοκρατορία, συνίστατο από 350.000 πεζούς στρατιώτες, 6.000 ιππείς και 850 πυροβόλα, και μοιράστηκε σε δυο μεγάλες στρατιές: στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης: Αδριανούπολη – Σαράντα Εκκλησιές – Μπαμπά Εσκή – Διδυμότειχο και στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και κυρίως στη γραμμή Σκόπια - Βελεσσά.
Βασίλειο της Βουλγαρίας Το βασίλειο της Βουλγαρίας είχε τον μεγαλύτερο και καλύτερα εξοπλισμένο στρατό (τυφέκια Μάουζερ, πεδινά πυροβόλα Σνάιντερ του 1908, ορειβατικά και οβιδοβόλα 12 εκ.) από όλους τους συμμάχους. Διέθετε 300.000 πεζούς στρατιώτες, 5.000 ιππείς και 720 πυροβόλα και κινήθηκε στη βόρεια μεθόριο της Θράκης, στις κοιλάδες του ποταμού Έβρου, Τούντζα και Άρδα. Σύμφωνα με τα σχέδια των επιχειρήσεων, με την κήρυξη του πολέμου ο κύριος όγκος του βουλγαρικού στρατού κατευθύνθηκε νότια, προς τη Θράκη. Οι Σαράντα Εκκλησίες καταλήφθηκαν χωρίς ουσιαστική αντίσταση και αμέσως μετά τέθηκε σε πολιορκία η Αδριανούπολη. Η βουλγαρική επίθεση ανακόπηκε στη γραμμή Τσατάλτζας στις 4 Νοεμβρίου, λίγα χιλιόμετρα έξω από την Κωνσταντινούπολη. Η Αδριανούπολη μετά από πολιορκία μηνών τελικά έπεσε στα χέρια των Βουλγάρων, στις 22 Φεβρουαρίου 1913. Επίσης καταλήφθηκε και η Ραιδεστός στις ακτές της Προποντίδας.
Βασίλειο της Σερβίας Το Βασίλειο της Σερβίας, είχε έναν καλά οργανωμένο στρατό με δύναμη 220.000 πεζών στρατιωτών, 3.000 ιππέων και 500 πυροβόλων και με αρχιστράτηγο (τουλάχιστον τυπικά) τον βασιλιά Πέτρο. Η Σερβία θα επιτεθεί στις περιοχές των Σκοπίων και του Μοναστηρίου σε συνεργασία με τους Μαυροβούνιους, εναντίον του στρατού του Αλή Ράζα. Οι επιχειρήσεις τους συγκεντρώθηκαν πρωτίστως στην κοιλάδα του νότιου Μοράβα και δευτερευόντως στην περιοχή του Νόβι Πάζαρ. Ο Σερβικός Στρατός κατευθύνθηκε νότια και νοτιοανατολικά και κατέλαβε διαδοχικά τις πόλεις: Νόβι Παζάρ, Μητροβίτσα, Πρίστινα, Σκόπια, Μοναστήρι και περνώντας τον Αξιό, το Κρίβολακ, το Ιστίπ και τη Γευγελή. Προωθήθηκε και προς τα δυτικά, μέχρι την Αδριατική και κατέλαβε το Δυρράχιο και το βόρειο τμήμα της σημερινής Αλβανίας, σε συνεργασία και με το Μαυροβούνιο.
Βασίλειο της Ελλάδας Το Βασίλειο της Ελλάδας, με αναδιοργανωμένο και καλά εξοπλισμένο στρατό (τυφέκια Μάνλιχερ, πολυβόλα Σβάρτς Λόζε, πυροβόλα Σνάιντερ), είχε στη διάθεσή του 100.000 στρατιώτες, 1.000 ιππείς και 180 πυροβόλα για τον πόλεμο στην ξηρά. Οι Έλληνες πολέμησαν εναντίον των Οθωμανών κυρίως στις περιοχές της Ηπείρου και της Μακεδονίας, ενώ με τη ναυτική κυριαρχία τους στο Αιγαίο, βοήθησαν σημαντικά τον αγώνα όλων των συμμάχων.
Βασίλειο του Μαυροβουνίου Το Μαυροβούνιο-το πρώτο από τα τέσσερα κράτη που κήρυξε τον πόλεμο, στις 25 Σεπτεμβρίου/8 Οκτωβρίου του 1912, διέθετε 35.000 στρατιώτες πεζικού και 130 πυροβόλα. Το Μαυροβούνιο θα εξαντλήσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του, στην πολιορκία της πόλης Σκόδρα στη σημερινή Αλβανία και σε δευτερεύουσας σημασίας συμπλοκές στην περιοχή του Νόβι Πάζαρ της σημερινής Σερβίας. Τη Σκόδρα κατάφεραν να την κατακτήσουν ύστερα από 7 μήνες πολιορκίας της, στις 13 Απριλίου του 1913. Η χαρά της νίκης όμως, κράτησε ελάχιστα, αφού τον Μάιο του 1913 αναγκάστηκαν να την παραδώσουν στο νεοσύστατο κράτος της Αλβανίας.
Μάχες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μάχες Βουλγαρίας - Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα].png)
| Μέτωπο | Μάχη | Ημερομηνία | Αποτέλεσμα |
|---|---|---|---|
| Δυτική Θράκη | Μάχη του Κάρτζαλι | 21 Οκτωβρίου 1912 | Απελευθέρωση και ενσωμάτωση του Κάρτζαλι και της περιφέρειας της Ανατολικής Ρωμυλίας στη Βουλγαρία. |
| Ανατολική Θράκη | Μάχη του Κιρκ Κιλισέ | 24 Οκτωβρίου 1912 | Βουλγάρικη κατοχή (μέχρι και το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου) του χωριού Κιρκλάρελι (Σαράντα Εκκλησιές). |
| Ανατολική Θράκη | Μάχη του Λουλέ Μπουργκάς | 28 Οκτωβρίου-2 Νοεμβρίου 1912 | Με τη νίκη στο Λουλέ Μπουργκάς οι Βούλγαροι φτάνουν 30 χλμ. έξω από την Κωνσταντινούπολη, στην αμυντική γραμμή της Τσατάλτζα. Η μάχη αυτή είναι η φονικότερη του Α' Βαλκανικού πολέμου, με 22.000 νεκρούς και τραυματίες Οθωμανούς στρατιώτες |
| Δυτική Θράκη | Μάχη στο Μαρχαμλί | 14 Νοεμβρίου 1912 | Η μάχη δόθηκε στο σημερινό ελληνικό χωριό Πέπλος Έβρου και το μεγαλύτερο τμήμα του Οθωμανικού στρατού παραδόθηκε. Οι Βούλγαροι έπιασαν 9.100 αιχμαλώτους. |
| Ανατολική Θράκη | Πρώτη μάχη της Τσατάλτζα | 17 - 18 Νοεμβρίου 1912 | Η συνέχεια της μάχης του Μπουργκάς, οι Βούλγαροι προσπάθησαν να σπάσουν την αμυντική γραμμή των Οθωμανών στην Τσατάλτζα (ελληνική πόλη Μέτρες[εκκρεμεί παραπομπή]), αλλά δεν τα κατάφεραν και υποχώρησαν. |
| Μαύρη Θάλασσα | Ναυμαχία της Βάρνας | 21 Νοεμβρίου 1912 | Έλαβε χώρα στη Μαύρη Θάλασσα, έξω από το Βουλγαρικό λιμάνι της Βάρνα. Η εξουδετέρωση του καταδρομικού Χαμηδιέ, χαλάρωσε τον ναυτικό αποκλεισμό της Βουλγαρίας. |
| Ανατολική Θράκη | Μάχη του Μπολαγίρ | 26 Ιανουαρίου 1913 | Οι Οθωμανοί επιτίθενται στη θέση Μπολαγίρ στη χερσόνησο της Καλλίπολης, με σκοπό να προωθηθούν ως την πολιορκημένη Αδριανούπολη, αλλά ο βουλγάρικος στρατός αποκρούει την επίθεση |
| Ανατολική Θράκη | Μάχη του Σάρκιοϊ | 9 - 11 Φεβρουαρίου 1913 | Η δεύτερη (μετά το Μπολαγίρ) επίθεση των Οθωμανών για κατάληψη της περιοχής και του δρόμου προς την Αδριανούπολη, εξίσου αποτυχημένη με την πρώτη |
| Ανατολική Θράκη | Πολιορκία της Αδριανούπολης | Μέσα Νοεμβρίου 1912 - 26 Μαρτίου 1913 | Η κατάληψη της Αδριανούπολης από τους Βούλγαρους (και τους Σέρβους) οδήγησε στην ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α' Βαλκανικό πόλεμο και στην υπογραφή της συνθήκης τερματισμού του πολέμου |
| Ανατολική Θράκη | Δεύτερη μάχη της Τσατάλτζα | 3 Φεβρουαρίου - 3 Απριλίου 1913 | Συνεχόμενες συμπλοκές μεταξύ των δύο στρατών στην αμυντική γραμμή της Τσατάλτζα που σταμάτησαν με το τέλος του πολέμου[8] |
Μάχες Σερβίας - Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Μάχη | Ημερομηνία | Αποτέλεσμα |
|---|---|---|
| Μάχη του Κουμάνοβο | 23 - 24 Οκτωβρίου 1912 | Από τις σημαντικότερες μάχες του πολέμου, οι Σέρβοι νίκησαν στο τότε ονομαζόμενο Βιλαέτι του Κοσσυφοπεδίου την Οθωμανική Αυτοκρατορία και απελευθέρωσαν το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής |
| Μάχη του Πρίλεπ | 3 Νοεμβρίου 1912 | Μάχη για την πόλη Πρίλεπ, νίκη των Σέρβων και άνοιγμα του δρόμου για την Μπίτολα. Η νίκη αυτή στοίχισε στους Σέρβους, 2000 νεκρούς και τραυματίες |
| Μάχη στο Μοναστήρι ή Μάχη της Μπίτολα | 16 - 19 Νοεμβρίου 1912 | Μετά την ήττα στο Κουμάνοβο, ο οθωμανικός στρατός ανασυντάχτηκε στην Μπίτολα, από όπου όμως εκδιώχτηκαν και πάλι από τους Σέρβους. Οι Οθωμανοί έχασαν οριστικά ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας |
| Πολιορκία της Σκόδρας | 28 Οκτωβρίου 1912 - 23 Απριλίου 1913 | Πολιορκία της πόλης Σκόδρα από τον Σερβικό και Μαυροβουνιακό στρατό. Μετά την παράδοση των Οθωμανών, η Σκόδρα εντάχτηκε στο Πριγκιπάτο της Αλβανίας |
| Πολιορκία της Αδριανούπολης | Μέσα Νοεμβρίου 1912 - 26 Μαρτίου 1913 | Η πολιορκία και η κατάληψη της Αδριανούπολης από τις ενωμένες δυνάμεις της Βουλγαρίας και της Σερβίας, που τελείωσε ουσιαστικά τον Α' Βαλκανικό πόλεμο |
Μάχες Ελλάδας - Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα].png)
| Μάχη | Ημερομηνία | Αποτέλεσμα |
|---|---|---|
| Μάχη του Σαραντάπορου | 9 - 10 Οκτωβρίου 1912 | Νίκη των Ελλήνων και απελευθέρωση Κατερίνης και Κοζάνης |
| Μάχη των Γιαννιτσών | 19 - 20 Οκτωβρίου | Απελευθέρωση των Γιαννιτσών και άνοιγμα του δρόμου προς τη Θεσσαλονίκη |
| Μάχη της Νικόπολης | 20 Οκτωβρίου 1912 | Απελευθέρωση της Πρέβεζας την επόμενη ημέρα |
| Μάχη των Πέντε Πηγαδιών | 21 - 23 Οκτωβρίου | Ανεπιτυχής προσπάθεια απελευθέρωσης των Ιωαννίνων |
| Μάχη του Σόροβιτς | 22 - 24 Οκτωβρίου | Έλληνες που προχωρούσαν προς το Μοναστήρι συγκρούστηκαν και ηττήθηκαν από Οθωμανούς που υποχωρούσαν από τη μάχη του Πρίλεπ κοντά στο Σόροβιτς, σημ. Αμύνταιο |
| Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης | 26 - 27 Οκτωβρίου | Είσοδος των Ελλήνων στην πόλη έπειτα από τις νικηφόρες μάχες των στα Γιαννιτσά και στο Σαραντάπορο |
| Εξέγερση της Χειμάρρας | 5 Νοεμβρίου 1912 | Απελεύθερωση των Χειμαρριωτών με τη συνδρομή του ελληνικού στρατού και εκκαθάριση της περιοχής από οθωμανικά στρατεύματα |
| Μάχη του Δρίσκου | 28 - 29 Νοεμβρίου 1912 | Μάχη στην τοποθεσία Δρίσκος μεταξύ του εθελοντικού σώματος των Γαριβαλδινών και των Οθωμανών που προστάτευαν τα Ιωάννινα. Οι Γαριβαλδινοί ηττούνται, νεκρός μεταξύ άλλων και ο Λορέντζος Μαβίλης[εκκρεμεί παραπομπή] |
| Μάχη των Πεστών | 29 - 30 Νοεμβρίου 1912 | Επιτυχής έκβαση της μάχης για την κατάληψη του ομώνυμου χωριού και άνοιγμα του δρόμου για την επίθεση προς το Μπιζάνι. |
| Ναυμαχία της Έλλης ή Ναυμάχια των Δαρδανελλίων | 3 Δεκεμβρίου 1912 | Νίκη των Ελλήνων και εγκλωβισμός του Οθωμανικού στόλου στα στενά των Δαρδανελλίων |
| Κατάληψη της Κορυτσάς | 20 Δεκεμβρίου 1912 | Νίκη των Ελλήνων και αρχή της απελευθέρωσης της Ηπείρου |
| Ναυμαχία της Λήμνου | 5 Ιανουαρίου 1913 | Νίκη των Ελλήνων και εξασφάλισης απόλυτης κυριαρχίας στο Αιγαίο Πέλαγος για τα επόμενα δέκα χρόνια |
| Μάχη του Μπιζανίου | 19 - 21 Φεβρουαρίου 1913 | Απελευθέρωση των Ιωαννίνων και ολόκληρης της Ηπείρου |
Οι ημερομηνίες των μαχών αναγράφονται σύμφωνα με Ιουλιανό ημερολόγιο που ίσχυε τότε
Μάχες Μαυροβουνίου - Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Μάχη | Ημερομηνία | Αποτέλεσμα |
|---|---|---|
| Πολιορκία της Σκόδρας | 28 Οκτωβρίου 1912 - 23 Απριλίου 1913 | Πολιορκία της πόλης Σκόδρα από τον Σερβικό και Μαυροβουνιακό στρατό. Μετά την παράδοση των Οθωμανών, η Σκόδρα εντάχτηκε στο Πριγκιπάτο της Αλβανίας παρόλο που τον Μαυροβούνιο είχε θυσιάσει 10.000 στρατιώτες για την κατάκτησή της. |
Διάσκεψη Ειρήνης, τερματισμός του πολέμου και άλυτα προβλήματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι προστριβές ανάμεσα στα μέλη του Βαλκανικού Συνασπισμού, σχετικά με την οριστική διανομή των εδαφών της ευρωπαϊκής Τουρκίας, εμφανίστηκαν με τη ραγδαία προέλαση των στρατευμάτων του Συνασπισμού προς τη Μακεδονία. Η Βουλγαρία, που είχε επικεντρώσει τις δυνάμεις της και προς τη Θράκη, διεκδικούσε και στη Μακεδονία εδάφη τα οποία είχε καταλάβει ήδη ο ελληνικός στρατός και, σύμφωνα με βουλγαροσερβική συνθήκη, εδάφη που είχαν περιέλθει στην κατοχή της Σερβίας.
Η Ελλάδα, δεν δεσμευόταν με κάποια συνθήκη διανομής εδαφών. Η Σερβία, διεκδικούσε όχι μόνο τα εδάφη της Μακεδονίας που είχε στην κατοχή της, αλλά και την έξοδό της προς την Αδριατική, η οποία απειλούνταν από τη δημιουργία αλβανικού κράτους. Πριν ακόμη ολοκληρωθούν οι συγκρούσεις του Α' Βαλκανικού Πολέμου, είχε αρχίσει η αντιπαράθεση για την οριστική διανομή των νεοαποκτηθέντων εδαφών.
Από την έναρξη των συγκρούσεων οι Μεγάλες Δυνάμεις είχαν προσπαθήσει να ελέγξουν την κατάσταση: εν μέρει για να εξασφαλίσουν η καθεμιά τα δικά της ζωτικά συμφέροντα στην περιοχή και εν μέρει για να αποφύγουν να μετατραπεί η κρίση σε γενικευμένο ευρωπαϊκό πόλεμο. Σε αυτά τα πλαίσια ο υπουργός εξωτερικών της Αγγλίας Σερ Εδουάρδος Γκρέυ, άρχισε εντατικές διαπραγματεύσεις προς αυτές τις κατευθύνσεις.
Οι Μεγάλες δυνάμεις δέχτηκαν την πρόταση του Γκρέυ να συγκληθεί διάσκεψη των πρεσβευτών τους στο Λονδίνο υπό την προεδρία του. Ταυτόχρονα, κάλεσε και τους εμπόλεμους σε διάσκεψη ειρήνης. Για τα εμπόλεμα κράτη η ειρηνευτική διάσκεψη ήταν ευκαιρία όχι μόνο να υπογράψουν τη συνθήκη ειρήνης που θα διαμόρφωνε το μεταπολεμικό εδαφικό καθεστώς στα Βαλκάνια, αλλά και να λύσουν τις ενδοσυμμαχικές διαφορές και να εξασφαλίσουν την επιρροή των Μεγάλων Δυνάμεων για τα γενικότερα συμφέροντά τους. Παρά τις διαφωνίες τους, στα θέματα διανομής των νεοαπεκτειθέντων εδαφών, οι βαλκανικοί σύμμαχοι παρέταξαν ενιαίο μέτωπο απέναντι στην Υψηλή Πύλη, η οποία αρνιόταν να αποδεχτεί ως τετελεσμένο γεγονός την απώλεια των ευρωπαϊκών της εδαφών και εφάρμοσε τακτική κωλυσιεργίας. Μετά όμως τις διαδοχικές ήττες στα πεδία των μαχών και όταν πια διαφαινόταν το μη αναστρέψιμο των συγκρούσεων (ιδιαίτερα μετά τη ναυμαχία της Λήμνου), η τουρκική κυβέρνηση του Κιαμήλ Πασά φάνηκε διατεθειμένη να αποδεχτεί το τελεσίγραφο των Μεγάλων Δυνάμεων και να υπογράψει συνθήκη ειρήνης. Αλλά στις 10 Ιανουαρίου εκδηλώθηκε στρατιωτικό κίνημα υπό τον Εμβέρ Πασά που ανέτρεψε την προηγούμενη μετριοπαθή κυβέρνηση και η νέα εθνικιστική κυβέρνηση της Κωνσταντινούπολης απέρριψε το τελεσίγραφο.
Ωστόσο στις 29 Ιανουαρίου, η νέα κυβέρνηση της Κωνσταντινούπολης ζήτησε εκ νέου τη μεσολάβηση των Μεγάλων Δυνάμεων. Αυτές απαίτησαν από τους εμπόλεμους να αποδεχτούν την άνευ όρων μεσολάβησή τους για τη σύνταξη του κειμένου της συνθήκης ειρήνης. Η Τουρκία φυσικά δέχτηκε αμέσως, διότι η κατάσταση είχε επιδεινωθεί γι’ αυτήν σε όλα τα μέτωπα. Οι Μεγ. Δυνάμεις δεν έσπευσαν να αναγνωρίσουν το γεγονός της κατάληψης της Θεσσαλονίκης από τον ελληνικό στρατό, για λόγους που σχετίζονται με τα δικά τους συμφέροντα. Το ίδιο έκανε και μερίδα των Εβραίων της πόλης οι οποίοι οραματίζονταν μια αυτόνομη Θεσσαλονίκη υπό ισραηλιτική διοίκηση. Οι Γερμανοί και οι Αυστριακοί ήταν υπέρ της διεθνοποίησης της πόλης.
Συνθήκη του Λονδίνου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος τελείωσε επίσημα με τη συνθήκη του Λονδίνου (1913) η οποία περιλάμβανε τα εξής κύρια σημεία:
- παραχώρηση στις χώρες του Βαλκανικού Συνασπισμού όλων των εδαφών δυτικά της Γραμμής Αίνου-Μηδείας
- τη ρύθμιση του καθεστώτος της Αλβανίας από τις Μεγάλες Δυνάμεις, σε επόμενη διάσκεψη
- την παραχώρηση της Κρήτης στους Συμμάχους
- τη ρύθμιση της τύχης των νησιών του Αιγαίου και της χερσονήσου του Άθω από τις Μεγάλες Δυνάμεις (επίσης σε μελλοντική διάσκεψη).
Η συνθήκη ειρήνης υπογράφτηκε στο Λονδίνο στις 17 (30) Μαϊου 1913. Δύο μέρες αργότερα υπογράφτηκε στη Θεσσαλονίκη η ελληνοσερβική συνθήκη συμμαχίας και συνεργασίας.
Η διάσκεψη ειρήνης τελικά δημιούργησε λόγους για νέες προστριβές μεταξύ των βαλκανικών συμμάχων: η δημιουργία αλβανικού κράτους, που θα στερούσε την έξοδο προς στην Αδριατική στη Σερβία, την ανάγκασε να γίνει πιο αδιάλλακτη στις σχέσεις της με τη Βουλγαρία και να αθετήσει τις υποσχέσεις για παραχώρηση εδαφών (ως αποζημίωση) που είχε οριστεί εξαρχής με διακρατική συμφωνία. Ένας άλλος παράγοντας προστριβών ήταν και η έλλειψη ελληνοβουλγαρικής συμφωνίας για τη διανομή των νέων εδαφών, καθώς και οι «φιλομακεδονικοί» κύκλοι στη Βουλγαρία, που απαιτούσαν άμεση βουλγαρική προσάρτηση της Θεσσαλονίκης.
Ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος ήταν προ των πυλών.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Hall, Richard C.: "The Balkan Wars, 1912–1913: Prelude to the First World War", 2000, σελ. 18
- ↑ Erickson (2003), p. 69
- ↑ Erickson, Edward J.:"Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913". p. 52
- ↑ Hellenic Army General staff: A concise history of the Balkan Wars, page 287, 1998.
- ↑ Γιανουλόπουλος, Γιάννης (2003). Η ευγενής μας τύφλωσις...», εξωτερική πολιτική και «εθνικά θέματα» από την ήττα του 1897 έως τη Μικρασιατική Καταστροφή. Αθήνα: Βιβλιόραμα. σελ. 216. ISBN 9789608629684.
[...] τόσο ό "τουρκικός" όσο καί ό "βουλγαρικός" πόλεμος - οί όνομασίες Πρώτος καί Δεύτερος Βαλκανικός είναι, φυσικά, μεταγενέστερες [..]
- ↑ 6,0 6,1 Δημαράς, Αθανάσιος· Πούλιος, Ευάγγελος· Τσίγκας, Στέφανος (2012). «100 χρόνια από την έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων» (PDF). Σχολή Ικάρων. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 23 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ Τσέλιος, Θωμάς Στρ (ΠΒ)· Μακρυπούλιας, Ιωάννης Στρ (ΠΒ). «Α' Βαλκανικός Πόλεμος (1912-1913) – Χερσαίες Επιχειρήσεις». Στο: Ανχης (ΠΒ) Παπαθανασίου, Βασίλειος, επιμ. Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Γενικό Επιτελείο Στρατού 7° Ε.Γ./5.
- ↑ "Erickson, Edward J.:"Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913", 2003
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα First Balkan War στο Wikimedia Commons