Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία Νικολάγιεβνα της Ρωσίας

Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία Νικολάγιεβνα Ρομανόφ
Η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία της Ρωσίας
Γέννηση	18 Ιουνίου 1901 Αγία Πετρούπολη, Ρωσία
Θάνατος	17 Ιουλίου 1918 Εκατερίνμπουργκ, Σοβιετική Ρωσία
Τόπος ταφής	Καθεδρικός των Αγίων Πέτρου και Παύλου, Αγία Πετρούπολη, Ρωσία
Οίκος	Οίκος Ρομάνοφ
Πατέρας	Νικόλαος Β΄ της Ρωσίας
Μητέρα	Αλίκη της Έσσης
Θρησκεία	Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία Νικολάγιεβνα της Ρωσίας (ρωσικά: Великая Княжна Анастасия Николаевна Романова, 18 Ιουνίου 1901 – 17 Ιουλίου 1918), επίσης γνωστή ως Αναστασία Ρομανόφ, ήταν η μικρότερη κόρη του Αυτοκράτορα Νικολάου Β΄ της Ρωσίας, τελευταίου ηγεμόνα της Αυτοκρατορίας της Ρωσίας, και της συζύγου του, Αλεξάνδρα Φιόντοροβνα.

Η Αναστασία ήταν η μικρότερη αδελφή της Μεγάλης Δούκισσας Όλγας, της Μεγάλης Δούκισσας Τατιάνας και της Μεγάλης Δούκισσας Μαρίας. Ήταν μεγαλύτερη αδελφή του Αλεξέι Νικολάγιεβιτς, Τσαρέβιτς της Ρωσίας. Πλέον είναι επιβεβαιωμένο πως δολοφονήθηκε μαζί με την οικογένειά της στις 17 Ιουλίου 1918 από τους Μπολσεβίκους. Ωστόσο, φήμες που χρονολογούνταν από εκείνη την εποχή, επέμεναν για πιθανή της απόδραση. Κατά περιόδους διάφορες γυναίκες διεκδίκησαν την ταυτότητα της Αναστασίας, τροφοδοτώντας ένα από τα πιο διάσημα και περίεργα μυστήρια του 20ού αιώνα.

Μετά την πτώση του κομμουνισμού και την αποκάλυψη του πρώην ορυχείου όπου είχε θαφτεί ο Τσάρος και η οικογένειά του, έγιναν έρευνες που οδήγησαν στην εύρεση των οστών του ίδιου του Τσάρου και της μίας κόρης του που ακόμη έλειπε. Εξέταση DNA ταυτοποίησε τις σορούς με τα μέλη της βασιλικής οικογένειας, επιβεβαιώνοντας ότι όλοι τους δολοφονήθηκαν το 1918^[1][2]. Στα χρόνια που μεσολάβησαν, πολλές γυναίκες είχαν ψευδώς ισχυριστεί ότι ήταν η Αναστασία, με πιο γνωστή την Άννα Άντερσον. Το σώμα της Άντερσον είχε αποτεφρωθεί με το θάνατό της το 1984, αλλά η εξέταση DNA που έγινε το 1994 από διαθέσιμα τμήματα ιστών και μαλλιών της δεν έδειξε καμία σχέση με την οικογένεια Ρομανόφ^[3].

Η Αναστασία ήρθε στον κόσμο στο Παλάτι Πέτερχοφ, στις 18 Ιουνίου 1901. Όταν γεννήθηκε, οι γονείς της και οι υπόλοιποι συγγενείς απογοητεύτηκαν από την απόκτηση και τέταρτης κόρης. Όπως συνηθιζόταν, ο Τσάρος χρειαζόταν αρσενικό διάδοχο για να τον διαδεχτεί στο θρόνο και να συνεχίσει τη δυναστεία των Ρομανόφ.

Τα παιδιά του Τσάρου ανατράφηκαν όσο πιο απλά γινόταν. Κοιμούνταν σε σκληρά κρεβάτια, εκτός αν ήταν άρρωστα, έκαναν κρύο μπάνιο το πρωί και αναμενόταν από αυτά να συγυρίζουν τα δωμάτιά τους και να κεντούν για φιλανθρωπικούς σκοπούς όταν δεν είχαν άλλη απασχόληση. Οι περισσότεροι στο σπίτι, συμπεριλαμβανομένων των υπηρετών, αποκαλούσαν τη Μεγάλη Δούκισσα με το μικρό της όνομα και το πατρώνυμο, δηλαδή Αναστασία Νικολάγιεβνα, και όχι με τον τίτλο «Αυτοκρατορική Υψηλότητα». Επίσης αποκαλούνταν συχνά με τη γαλλική εκδοχή του ονόματός της ή με τα ρωσικά υποκοριστικά Νάστυα, Νάστας ή Νάστενκα. Άλλα οικογενειακά παρατσούκλια για την Αναστασία ήταν «Μάλινκαγια», που σημαίνει «μικρή»,^[4] ή «diavalchik», που είναι η ρώσικη λέξη για το «διαβολάκι».

Τιμώντας το παρατσούκλι της, η μικρή Αναστασία έγινε ένα ζωηρό και ενεργητικό παιδί, μάλλον κοντό και με προδιάθεση να γίνει παχουλούτσικο, με μπλε μάτια^[5] και κοκκινόξανθα μαλλιά.^[6] Η Μαργκαρέττα Ήγκαρ, μια από τις νταντάδες των τεσσάρων Μεγάλων Δουκισσών, υποστήριξε πως κάποιος σχολίασε ότι η Αναστασία σαν νήπιο είχε τη μεγαλύτερη προσωπική γοητεία από οποιοδήποτε παιδί είχε συναντήσει.^[7]

Παρόλο που συχνά περιγράφεται ως χαρισματική και έξυπνη, δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για τους περιορισμούς που επέβαλε η σχολική αίθουσα, σύμφωνα με τους δασκάλους της Πιέρ Ζιλλιάρ και Σίντνεϋ Γκιμπς. Οι δύο τους, καθώς και οι κυρίες επί των τιμών Λίλι Ντεν και Άννα Βυρούμποβα, περιγράφουν την Αναστασία ως γεμάτη ζωή, άταχτη και προικισμένη ηθοποιό. Τα αιχμηρά, έξυπνα σχόλιά της χτυπούσαν καμιά φορά ευαίσθητα σημεία.

Η τόλμη της ορισμένες φορές υπερέβαινε τα όρια της αποδεκτής συμπεριφοράς. «Κρατούσε χωρίς αμφιβολία το ρεκόρ στις τιμωρίες ανάμεσα στα μέλη της οικογένειάς της, γιατί στην αταξία ήταν μια πραγματική ιδιοφυΐα», είπε ο Γκλεμπ Μπότκιν, γιος του γιατρού της Αυλής, Γιεβγκένι Μπότκιν, που αργότερα πέθανε μαζί με την οικογένεια στο Γεκατερίνενμπουργκ. Καμιά φορά έβαζε τρικλοποδιές στους υπηρέτες και έκανε φάρσες στους δασκάλους της. Μικρή ανέβαινε στα δέντρα και αρνούνταν να κατέβει. Μια φορά, σε ένα χιονοπόλεμο ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας στο οικογενειακό τους κτήμα στην Πολωνία, η Αναστασία έκρυψε μια πέτρα μες στη χιονόμπαλα και την πέταξε στην αδελφή της, Τατιάνα, ξαπλώνοντάς τη στο έδαφος.^[8] Μια μακρινή ξαδέλφη, η Πριγκίπισσα Νίνα Γκεόργκιεβνα, θυμόταν πως «η Αναστασία ήταν δυσάρεστη σε σημείο κακίας» και πως έκλεβε, κλοτσούσε και γρατζουνούσε τις συντρόφους της στο παιχνίδι. Ωστόσο η Νίνα την αντιμετώπιζε, γιατί ήταν ψηλότερη από εκείνη. Επίσης, ενδιαφερόταν λιγότερο για την εμφάνισή της σε σχέση με τις αδελφές της. Η Χάλλι Έρμινι Ράιβς, μια Αμερικανίδα συγγραφέας με υψηλές πωλήσεις και σύζυγος Αμερικανού διπλωμάτη, περιέγραψε το πώς η Αναστασία, όταν ήταν 10 ετών, έφαγε σοκολάτες χωρίς να ενδιαφερθεί να βγάλει τα μακριά λευκά γάντια της στην Όπερα της Αγίας Πετρούπολης.^[9]

Η Αναστασία και η μεγαλύτερη αδελφή της, η Μαρία, ήταν γνωστές στην οικογένεια σαν «το μικρό ζευγάρι». Τα δύο κορίτσια μοιράζονταν το δωμάτιό τους, συχνά φορούσαν εκδοχές του ίδιου φορέματος και περνούσαν αρκετό από το χρόνο τους μαζί. Οι δύο μεγαλύτερες, Όλγα και Τατιάνα, επίσης μοιράζονταν το δωμάτιό τους και ήταν γνωστές σαν «το μεγάλο ζευγάρι». Τα τέσσερα κορίτσια καμιά φορά υπέγραφαν τα γράμματά τους με το παρατσούκλι ΟΤΜΑ, από τα αρχικά των ονομάτων τους.^[10]

Παρά την ενέργειά της, η υγεία της Αναστασίας δεν ήταν πάντα καλή. Η Μεγάλη Δούκισσα υπέφερε από μια οδυνηρή πάθηση, την hallux valgus (κάλος), που είχε προσβάλει και τα δύο μεγάλα δάχτυλα των ποδιών. Επίσης είχε έναν αδύναμο μυ στην πλάτη και έκανε μασάζ δύο φορές την εβδομάδα. Για να το αποφύγει, κρυβόταν κάτω από το κρεβάτι της ή σε κάποιο ντουλάπι. Η μεγαλύτερη αδελφή της, η Μαρία, αιμορραγούσε το Δεκέμβρη του 1914 από μια εγχείρηση αφαίρεσης των αμυγδαλών της, σύμφωνα με τη θεία της από την πλευρά του πατέρα της, Μεγάλη Δούκισσα Όλγα Αλεξάνδροβνα της Ρωσίας, που μίλησε σε μία συνέντευξη χρόνια αργότερα. Ο γιατρός ο οποίος θα έκανε την επέμβαση ήταν τόσο νευρικός, που η Αυτοκράτειρα Αλεξάνδρα αναγκάστηκε να τον διατάξει να συνεχίσει. Η Όλγα Αλεξάνδροβνα υποστήριξε πως και οι τέσσερις ανιψιές της αιμορραγούσαν περισσότερο από το φυσιολογικό και πως πιθανώς ήταν φορείς του γονιδίου της αιμορροφιλίας, όπως και η μητέρα τους.^[11] Ο αδελφός τους, Αλεξέι, ήταν ασθενής της αιμορροφιλίας και αρκετές φορές άγγιξε το θάνατο.

Η μητέρα της Αναστασίας, Αυτοκράτειρα Αλεξάνδρα, βασιζόταν πολύ στις συμβουλές του Γκριγκόρι Ρασπούτιν, ενός Ρώσου χωρικού και περιπλανώμενου «αγίου», που είχε γιατρέψει σαν από θαύμα το μικρό Τσαρέβιτς Αλεξέι σε διάφορες περιπτώσεις. Η Αναστασία και τα αδέλφια της διδάχτηκαν να θεωρούν το Ρασπούτιν φίλο τους και να μοιράζονται μυστικά μαζί του. Το φθινόπωρο του 1907, η θεία της Αναστασίας, η Όλγα Αλεξάνδροβνα, συνοδεύτηκε από τον Τσάρο στα παιδικά δωμάτια για να γνωρίσει το Ρασπούτιν. Η Αναστασία, οι αδελφές της και ο Αλεξέι φορούσαν όλοι τις μακριές λευκές νυχτικιές τους.

«Όλα τα παιδιά έμοιαζαν να τον συμπαθούν», θυμόταν η Όλγα Αλεξάνδροβνα στη συνέντευξή της.^[12] Η φιλία του Ρασπούτιν με τα αυτοκρατορικά τέκνα ήταν προφανής σε κάποια από τα σημειώματα που αντάλλασσαν. Το Φεβρουάριο του 1909, ο Ρασπούτιν έστειλε στα παιδιά ένα τηλεγράφημα, συμβουλεύοντάς τα να αγαπούν «το σύνολο της φύσης του Θεού, ολόκληρη τη Δημιουργία και ιδιαίτερη αυτή τη Γη. Η Μητέρα του Θεού ήταν πάντα απασχολημένη με τα λουλούδια και το κέντημα».^[13]

Ωστόσο μια από τις νταντάδες των κοριτσιών, η Σοφία Ιβάνοβνα Τιούτσεβα, ανακάλυψε με τρόμο το 1910 πως στον Ρασπούτιν επιτρεπόταν η είσοδος στα δωμάτια όταν τα κορίτσια ήταν με τις νυχτικιές και προσπάθησε να τον κλείσει απ’ έξω. Ο Νικόλαος ζήτησε από το Ρασπούτιν να μην το ξανακάνει στο μέλλον. Τα κορίτσια κατάλαβαν την ένταση και φοβήθηκαν πως η μητέρα τους θα εξαγριωνόταν. «Φοβάμαι πως η Σ.Ι. (Σοφία Ιβάνοβνα) μπορεί να πει... κάτι κακό για τον φίλο μας», έγραψε η δωδεκάχρονη αδελφή της Αναστασίας, η Τατιάνα, στη μητέρα τους στις 8 Μαρτίου 1910. «Ελπίζω πως η γκουβερνάντα μας θα είναι ευγενική με τον φίλο μας τώρα».^[14] Η Αλεξάνδρα τελικά απέλυσε την Τιούτσεβα.

Η τελευταία μετέφερε την ιστορία σε άλλα μέλη της οικογένειας. Αν και οι επισκέψεις του Ρασπούτιν στα παιδιά ήταν, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, εντελώς αθώας φύσης, η οικογένεια σκανδαλίστηκε. Η Τιούτσεβα είπε στην αδελφή του Νικολάου, Μεγάλη Δούκισσα Ξένια Αλεξάνδροβνα της Ρωσίας, πως ο Ρασπούτιν επισκεπτόταν τα κορίτσια, τους μιλούσε ενώ ετοιμάζονταν για ύπνο, πως τα αγκάλιαζε και τα κανάκευε. Η Τιούτσεβα υποστήριξε πως τα παιδιά διδάχτηκαν να μην μιλούν μαζί της για το Ρασπούτιν και έκρυβαν επιμελώς τις επισκέψεις του από το προσωπικό. Η Ξένια έγραψε στις 15 Μαρτίου 1910 πως δεν μπορούσε να καταλάβει «...τη στάση της Αλίκης και των παιδιών απέναντι στον απαίσιο Γκριγκόρι (τον οποίο θεωρούν σχεδόν άγιο, ενώ είναι μόνο ένας khlyst!^[15])».

Την άνοιξη του 1910, η Μαρία Ιβάνοβνα Βισνιάκοβα, μια γκουβερνάντα, υποστήριξε πως ο Ρασπούτιν τη βίασε. Είπε πως η Αυτοκράτειρα αρνήθηκε να πιστέψει τη μαρτυρία της για την επίθεση και επέμεινε πως «ό,τι κάνει ο Ρασπούτιν είναι άγιο».^[16] Στη Μεγάλη Δούκισσα Όλγα Αλεξάνδροβνα είπαν πως η υπόθεση της Βισνιάκοβα ερευνήθηκε αμέσως, μα αντίθετα «έπιασαν τη νεαρή γυναίκα στο κρεβάτι με έναν Κοζάκο της Αυτοκρατορικής Φρουράς». Μετά τις κατηγορίες της ενάντια στο Ρασπούτιν, η Βισνιάκοβα κρατήθηκε μακριά του και τελικά απαλλάχθηκε από τα καθήκοντά της το 1913.

Ωστόσο οι φήμες επέμεναν και αργότερα ψιθυριζόταν στην κοινωνία πως ο Ρασπούτιν αποπλάνησε όχι μόνο την Αυτοκράτειρα αλλά και τις τέσσερις κόρες της. Το κουτσομπολιό τροφοδοτήθηκε από τα θερμά, αν και αθώας φύσης, γράμματα που έστελνε στο Ρασπούτιν η Αλεξάνδρα και τα κορίτσια, τα οποία έδειξε ο Ρασπούτιν και κατόπιν κυκλοφόρησαν παντού. «Αγαπημένε, ακριβέ, μοναδικέ φίλε», έγραψε η Αναστασία. «Πόσο πολύ θα ήθελα να σε δω και πάλι. Εμφανίστηκες σήμερα μπροστά μου σε ένα όνειρο. Ρωτώ συνέχεια τη μαμά πότε θα έρθεις...Σε σκέφτομαι πάντα, αγαπημένε μου, επειδή είσαι τόσο καλός απέναντί μου...»

Αυτά ακολουθήθηκαν από την κυκλοφορία κάποιων πορνογραφικών σκίτσων, που απεικόνιζαν το Ρασπούτιν σε τολμηρές σκηνές με την Αυτοκράτειρα, τις κόρες της και την Άννα Βυρούμποβα. Εξαιτίας του σκανδάλου, ο Νικόλαος διέταξε το Ρασπούτιν να εγκαταλείψει την Αγία Πετρούπολη για κάποιο διάστημα, προς δυσαρέσκεια της Αλεξάνδρας, κι έτσι εκείνος έφυγε για προσκύνημα στο Ισραήλ. Παρά τις φήμες, οι σχέσεις της αυτοκρατορικής οικογένειας με τον Ρασπούτιν συνεχίστηκαν μέχρι τη δολοφονία του στις 17 Δεκεμβρίου 1916. Τη διέπραξε μια ομάδα από αριστοκράτες με αρχηγό τον Πρίγκιπα Φέλιξ Γιουσούποφ και τον Μεγάλο Δούκα Ντμίτρι Πάβλοβιτς, ξάδελφο του Τσάρου. «Ο φίλος μας είναι τόσο ευχαριστημένος με τα κοριτσάκια μας, λέει πως πήραν βαριά μαθήματα για την ηλικία τους και οι ψυχές τους εξελίχθηκαν πολύ», έγραψε η Αλεξάνδρα στο Νικόλαο στις 6 Δεκεμβρίου 1916.^[17]

Στα απομνημονεύματά του, ο Α. Α. Μορντβίνοφ ανέφερε πως οι τέσσερις Μεγάλες Δούκισσες έδειχναν «παγωμένες και εμφανώς αναστατωμένες» από το θάνατο του Ρασπούτιν, και κάθισαν «αγκαλιασμένες κοντά κοντά» σε ένα καναπέ σε κάποιο από τα δωμάτιά τους τη νύχτα που έμαθαν τα νέα. Ο Μορντβίνοφ θυμόταν πως τα κορίτσια ήταν μελαγχολικά και έμοιαζαν να αισθάνονται την πολιτική αναταραχή που επρόκειτο να ξεσπάσει.^[18] Ο Ρασπούτιν κηδεύτηκε με μια εικόνα υπογεγραμμένη από πίσω από την Αναστασία, τη μητέρα και τις αδελφές της. Παρευρέθηκε στην κηδεία του στις 21 Δεκεμβρίου 1916 και η οικογένεια της σχεδίαζε να χτίσει σε εκείνο το μέρος ένα ναό στη μνήμη του.

Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Αναστασία, μαζί με την αδελφή της Μαρία, επισκέπτονταν τραυματισμένους στρατιώτες σε ιδιωτικό νοσοκομείο στα εδάφη του Τσάρσκογιε Σελό. Οι δύο έφηβες, πολύ νέες για να γίνουν νοσοκόμες του Ερυθρού Σταυρού όπως η μητέρα και οι μεγαλύτερες αδελφές τους, έπαιζαν ντάμα και μπιλιάρδο με τους στρατιώτες και προσπαθούσαν να τους αναπτερώσουν το ηθικό. Ο Φέλιξ Ντάσσελ, που νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο και γνώρισε την Αναστασία, θυμόταν πως η Μεγάλη Δούκισσα «γελούσε σα σκίουρος» και περπατούσε γρήγορα «σαν να χοροπηδούσε».^[19]

Το Φεβρουάριο του 1917, ο Νικόλαος Β΄ παραιτήθηκε από το θρόνο και έτσι η Αναστασία με την οικογένειά της τοποθετήθηκαν σε κατ’ οίκον περιορισμό στο Παλάτι του Αλεξάνδρου στο Τσαρσκόγιε Σέλο κατά τη διάρκεια της Ρωσικής Επανάστασης. Καθώς οι Μπολσεβίκοι πλησίαζαν, ο Αλεξάντρ Κερένσκυ της Προσωρινής Κυβέρνησης τους μετέφερε στο Τομπόλσκ της Σιβηρίας. Αφού οι Μπολσεβίκοι κυριάρχησαν στο μεγαλύτερο μέρος της Ρωσίας, η αυτοκρατορική οικογένεια μεταφέρθηκε στην Οικία Ιπάτιεφ^[20], στο Γεκατερίνμπουργκ.^[21]

Η ψυχολογική πίεση και η αβεβαιότητα για το μέλλον που προκλήθηκαν από την αιχμαλωσία είχαν τον αντίκτυπό τους στην Αναστασία και την οικογένειά της. «Αντίο», έγραψε σε έναν φίλο το χειμώνα του 1917. «Μην μας ξεχάσεις».^[22] Στο Τομπόλσκ, έγραψε μια μελαγχολική έκθεση για το δάσκαλο των αγγλικών της, για την Έβελυν Χόουπ, ένα ποίημα του Ρόμπερτ Μπράουνινγκ^[23] για ένα νεαρό κορίτσι: «Όταν πέθανε ήταν μόλις 16 ετών» έγραψε η Αναστασία. «Υπήρχε ένας άντρας που την αγαπούσε χωρίς να την έχει δει αλλά την γνώριζε πολύ καλά. Και εκείνη είχε ακούσει γι’ αυτόν. Δεν μπόρεσε ποτέ να της πει πως την αγαπά, και τώρα ήταν νεκρή...»

Στο Τομπόλσκ, εκείνη και οι αδελφές της έραψαν τα κοσμήματά τους στα ρούχα τους με την ελπίδα να τα κρύψουν από τους δεσμοφύλακές τους. Εκείνη, η Όλγα και η Τατιάνα παρενοχλήθηκαν από φρουρούς που έψαχναν για τα κρυμμένα κοσμήματα πάνω στο Rus, ένα ατμόπλοιο που τους μετέφερε στο Γεκατερίνμπουργκ για να ενωθούν με τους γονείς τους και την αδελφή τους Μαρία, το Μάιο του 1918. Ο δάσκαλος των αγγλικών της, Σίντνεϋ Γκιμπς, θυμόταν πως άκουσε τα κορίτσια να φωνάζουν με τρόμο και πως τον στοίχειωνε η ανικανότητά του να βοηθήσει.^[24] Ο Πιερ Ζιλλιάρ θυμόταν την τελευταία φορά που είδε τα παιδιά στο Γεκατερίνμπουργκ: «Ο ναύτης Ναγκόρνυ, που φρόντιζε τον Αλεξέι Νικολάγιεβιτς, πέρασε από το παράθυρό μου μεταφέροντας το άρρωστο αγόρι στα χέρια του και πίσω του ακολουθούσαν οι Μεγάλες Δούκισσες φορτωμένες με βαλίτσες και μικρά προσωπικά αντικείμενα. Προσπάθησα να βγω έξω, αλλά ο φρουρός με έσπρωξε βίαια πίσω στο βαγόνι. Επέστρεψα στο παράθυρο. Η Τατιάνα Νικολάγιεβνα ήρθε τελευταία, μεταφέροντας το μικρό σκυλάκι της και παλεύοντας να σύρει μια βαριά καφέ βαλίτσα. Έβρεχε και τα πόδια της βυθίζονταν με κάθε βήμα στη λάσπη. Ο Ναγκόρνυ προσπάθησε να τη βοηθήσει, μα τον έσπρωξε βίαια πίσω ένας από τους κομισάριους...» ^[25] Σε λιγότερο από δύο μήνες μετά, στις 14 Ιουλίου 1918, τοπικοί ιερείς έκαναν μια ιδιωτική λειτουργία για την οικογένεια και ανέφεραν πως η Αναστασία και η οικογένειά της, αντίθετα με το τυπικό, έπεσαν στα γόνατα κατά την προσευχή για τους νεκρούς».^[26]

Ωστόσο, ακόμη και τους τελευταίους μήνες της ζωής της, η Αναστασία έβρισκε τρόπους να διασκεδάζει. Εκείνη και άλλα μέλη του σπιτικού έπαιζαν θεατρικά έργα για την τέρψη των γονέων της και άλλων την άνοιξη του 1918. Η ερμηνεία της Αναστασίας έκανε όλους να τρελαίνονται στο γέλιο, σύμφωνα με τον Γκιμπς.^[27] Στις 7 Μαΐου 1918, σε ένα γράμμα από το Τομπόλσκ προς την αδελφή της Μαρία στο Γεκατερίνμπουργκ, η Αναστασία περιέγραψε μία εύθυμη στιγμή παρά τη λύπη, τη μοναξιά της και την ανησυχία της για την υγεία του Αλεξέι: «Παίζαμε με την κούνια, τότε ήταν που ξέσπασα σε γέλια, η πτώση ήταν φανταστική! Πράγματι! Είπα γι’ αυτό στις αδελφές τόσες πολλές φορές χτες που θα πρέπει να βαρέθηκαν, μα θα μπορούσα να συνεχίσω να το λέω για χιλιάδες φορές... Τι καιρό που είχαμε! Κανείς θα μπορούσε απλά να φωνάξει από χαρά».^[28] Στα απομνημονεύματά του, ένας από τους φρουρούς στην Οικία Ιπάτιεφ, ο Αλεξάντρ Στρεκότιν, θυμόταν την Αναστασία ως «πολύ φιλική και αστεία», ενώ ένας άλλος φρουρός είπε πως η Αναστασία ήταν «ένας πολύ χαριτωμένος διάβολος! Ήταν άτακτη και, νομίζω, σπάνια κουραζόταν. Ήταν ζωηρή, και της άρεσε να κάνει κωμικές μιμήσεις με τα σκυλιά, σαν να εμφανίζονταν σε τσίρκο».^[29] Ένας άλλος φρουρός, ωστόσο αποκάλεσε τη μικρότερη Μεγάλη Δούκισσα «επιθετική και τρομοκράτη» και διαμαρτυρόταν πως τα συχνά προκλητικά της σχόλια προκαλούσαν ένταση ανάμεσα στους φρουρούς.^[30]

Σύμφωνα με τις περισσότερες μαρτυρίες, δολοφονήθηκε μαζί με την οικογένειά της από ένα εκτελεστικό απόσπασμα νωρίς το πρωί, στις 17 Ιουλίου 1918. Η εκτέλεση, χωρίς να προηγηθεί δίκη, έγινε από δυνάμεις της μυστικής αστυνομίας των Μπολσεβίκων υπό τις διαταγές του Γιακόβ Γιουρόφσκι. Παραμένει ακόμη ανεξιχνίαστο αν η εντολή εκτέλεσης δόθηκε απευθείας από τον Λένιν στη Μόσχα (την εκδοχή αυτή την ισχυρίζονται πολλοί, όμως σχολαστική έρευνα δεν έφερε στο φως κάποιο αδιάσειστο επιχείρημα) ή αν έγινε έτσι ελλείψει άλλης εναλλακτικής, καθώς η Λευκή κίνηση πλησίαζε το Γεκατερίνμπουργκ, ή αν δόθηκε με πρωτοβουλία των τοπικών Μπολσεβίκων. Επίσης ανεξιχνίαστο παραμένει το αν η εντολή (αν τελικά υπήρξε εντολή) αφορούσε μόνο την εκτέλεση του Νικόλαου ή και ολόκληρης της οικογένειας.

Μετά την παραίτηση του Νικολάου Β΄ από το θρόνο το 1917, η Ρωσία γρήγορα βυθίστηκε σε εμφύλια διαμάχη. Οι διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση των Ρομανώφ ανάμεσα στους Μπολσεβίκους (συχνά αναφέρονται ως «Κόκκινοι») που τους κρατούσαν αιχμαλώτους και στην ευρύτερη οικογένειά τους, πολλοί από τους οποίους ήταν εξέχοντα μέλη των Βασιλικών Οίκων της Ευρώπης, έπεσαν σε τέλμα. Καθώς οι «Λευκοί» (κόμμα πιστό ακόμη στον Τσάρο και στις αρχές του δεσποτισμού) προελαύναν προς το Γεκατερίνμπουργκ, οι Κόκκινοι βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Ήξεραν πως η πόλη θα έπεφτε στον καλύτερα εξοπλισμένο στρατό των Λευκών. Όταν οι Λευκοί έφτασαν τελικά, η αυτοκρατορική οικογένεια είχε απλά εξαφανιστεί. Η πιο ευρέως αποδεκτή θεωρία σήμερα είναι πως εκτελέστηκαν από τους αιμοβόρους Μπολσεβίκους κομμουνιστές με τον πλέον απάνθρωπο και φρικώδη τρόπο. Αυτό χάρις στην έρευνα του Επιθεωρητή του Λευκού Στρατού Νικόλαου Σοκολώφ, που κατέληξε στο συμπέρασμα αυτό βασιζόμενος σε αντικείμενα που ανήκαν στην οικογένεια και βρέθηκαν σε ένα ορυχείο στο Γκανίνα Γιάμα.^[31]

Το Σημείωμα Γιουρόφσκι, μια μαρτυρία των γεγονότων από τον Γιουρόφσκι στους Μπολσεβίκους ανωτέρους του μετά την εκτέλεση, βρέθηκε το 1989 και παρουσιάστηκε λεπτομερώς στο βιβλίο του Έντβαρντ Ρατζίνσκι του 1992 με τίτλο «Ο Τελευταίος Τσάρος». Σύμφωνα με το σημείωμα, τη νύχτα εκείνη ξύπνησαν την οικογένεια και τους είπαν να ντυθούν. Όταν ρώτησαν γιατί, τους πληροφόρησαν πως θα μεταφέρονταν σε μια νέα τοποθεσία για την προσωπική τους ασφάλεια, καθώς αναμενόταν να ξεσπάσουν βιαιοπραγίες με την άφιξη των Λευκών στο Γεκατερίνμπουργκ.

Όταν ντύθηκαν, η οικογένεια και ένας μικρός κύκλος υπηρετών που παρέμειναν μαζί τους οδηγήθηκαν σε ένα μικρό δωμάτιο στο ημιυπόγειο του σπιτιού και τους είπαν να περιμένουν. Στην Αλεξάνδρα και τον Αλεξέι επετράπη να καθίσουν σε καρέκλες που τους παρείχαν οι φρουροί μετά την παράκληση της Αυτοκράτειρας. Μετά από αρκετά λεπτά, το απόσπασμα μπήκε στο δωμάτιο, υπό την αρχηγία του Γιουρόφσκι. Χωρίς δισταγμό, ο Γιουρόφσκι γρήγορα ενημέρωσε τον Τσάρο και την οικογένειά του πως θα θανατώνονταν. Ο Τσάρος πρόλαβε μόνο να πει «Τι;» και να στραφεί προς την οικογένειά του προτού πυροβοληθεί με πολλές σφαίρες στο στήθος (όχι, όπως αναφέρεται συχνά, στο κεφάλι: το κρανίο του, που ανακτήθηκε το 1991, δεν έχει τραύματα από σφαίρες).^[32] Η Αυτοκράτειρα και η κόρη της Όλγα προσπάθησαν να κάνουν το σταυρό τους, μα σκοτώθηκαν από την πρώτη ομοβροντία του αποσπάσματος, και οι δύο από σφαίρα στο κεφάλι. Οι υπόλοιποι της αυτοκρατορικής ακολουθίας πυροβολήθηκαν αμέσως με εξαίρεση την Άννα Ντεμίντοβα, την υπηρέτρια της Αλεξάνδρας. Η Ντεμίντοβα επέζησε της πρώτης ομοβροντίας μα θανατώθηκε γρήγορα και απάνθρωπα στον πίσω τοίχο του υπογείου, μαχαιρωμένη ενώ προσπαθούσε να υπερασπίσει τον εαυτό της με ένα μικρό μαξιλάρι που είχε φέρει μαζί της και που ήταν γεμάτο με πολύτιμες πέτρες.^[33]

Το Σημείωμα Γιουρόφσκι περαιτέρω αναφέρει πως μόλις κάθισε ο πυκνός καπνός που είχε γεμίσει το δωμάτιο, ανακάλυψαν πως οι σφαίρες είχαν αστοχήσει εξαιτίας των κορσέδων που φορούσαν δύο ή τρεις από τις Μεγάλες Δούκισσες. Οι εκτελεστές ανακάλυψαν αργότερα πως αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι τα κοσμήματα και πετράδια της οικογένειας ήταν ραμμένα στις φόδρες των κορσέδων για να μην πέσουν στα χέρια των δεσμοφυλάκων. Ειπώθηκε πως η Αναστασία και η Μαρία σύρθηκαν προς τον τοίχο καλύπτοντας τα κεφάλια τους με τρόμο μέχρι που τις πυροβόλησαν ξανά, θυμάται ο Γιουρόφσκι. Ωστόσο ένας άλλος μάρτυρας, ο Πέτερ Ερμακώφ, είπε στη σύζυγό του πως την Αναστασία αποτελείωσαν με ξιφολόγχες.

Ο θρύλος σχετικά με την πιθανή επιβίωση και απόδραση της Αναστασίας ξεκινά από το σημείο αυτό. Η Άννα Άντερσον, η διασημότερη από τις γυναίκες που ισχυρίστηκαν πως ήταν η Μεγάλη Δούκισσα, υποστήριξε πως προσποιήθηκε την πεθαμένη ανάμεσα στα σώματα των μελών της οικογένειας της και των υπηρετών τους, και πως κατάφερε να το σκάσει χάρις στη βοήθεια ενός πονόψυχου φρουρού που αντιλήφθηκε πως ήταν ακόμη ζωντανή.^[34] Ήταν μια από τις τουλάχιστον δέκα γυναίκες που ισχυρίστηκαν πως ήταν η Αναστασία. Κάποιες άλλες λιγότερο γνωστές ήταν η Ναντέζντα Ιβάνοβνα Βασίλιεβα και η Γιουτζίνια Σμιθ. Δύο νεαρές γυναίκες που υποστήριξαν πως ήταν η Αναστασία και η αδελφή της Μαρία μεταφέρθηκαν από έναν ιερέα στα Ουράλια Όρη το 1919 όπου και έζησαν ως μοναχές μέχρι το θάνατό τους το 1964. Τάφηκαν υπό τα ονόματα Αναστασία και Μαρία Νικολάγιεβνα.^[35]

Οι φήμες σχετικά με την επιβίωση της Αναστασίας αναζωπυρώθηκαν από διάφορες αναφορές της εποχής, που υποστήριξαν πως διάφορα τρένα και σπίτια ψάχτηκαν από τους Μπολσεβίκους στρατιώτες και τη μυστική αστυνομία για να βρεθεί η Αναστασία Ρομανόφ.^[36] Όταν φυλακίστηκε προσωρινά στο Περμ το 1918, η Πριγκίπισσα Ελένα Πέτροβνα, σύζυγος του μακρινού ξαδέλφου της Αναστασίας, Ιβάν Κωνσταντίνοβιτς της Ρωσίας, ανέφερε πως ένας φρουρός έφερε ένα κορίτσι που αυτοαποκαλούταν Αναστασία Ρομάνοβα στο κελί της και την ρώτησε αν το κορίτσι ήταν πράγματι κόρη του Τσάρου. Η Ελένα Πέτροβνα είπε πως δεν αναγνώριζε το κορίτσι και ο φρουρός την απομάκρυνε. Παρόλο που και άλλοι αυτόπτες μάρτυρες στο Περμ ισχυρίστηκαν πως είδαν την Αναστασία, τη μητέρα και τις αδελφές της μετά την εκτέλεση, αυτή η ιστορία σήμερα θεωρείται από πολλούς τίποτα περισσότερο από φήμη.

Μια άλλη μαρτυρία λαμβάνει μεγαλύτερη αξιοπιστία από έναν ιστορικό. Οχτώ μάρτυρες ανέφεραν την σύλληψη μιας νεαρής γυναίκας μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα απόδρασης το Σεπτέμβρη του 1918 σε ένα σιδηροδρομικό σταθμό, βορειοδυτικά του Περμ. Ανάμεσα τους ήταν και ο γιατρός που φρόντισε το κορίτσι μετά το περιστατικό.^[37] Κάποιοι από αυτούς αναγνώρισαν το κορίτσι ως την Αναστασία όταν τους έδειξαν φωτογραφίες οι επιθεωρητές του Λευκού Στρατού. Ο γιατρός είπε επίσης στο Λευκό Στρατό πως το τραυματισμένο κορίτσι, του είπε «Είμαι η κόρη του κυβερνώντος, η Αναστασία». Κατόπιν ο ίδιος προμηθεύτηκε μια συνταγή από ένα φαρμακείο για έναν ασθενή με το όνομα «Ν» υπό τις διαταγές της μυστικής αστυνομίας. Οι επιθεωρητές αργότερα ανεξάρτητα βρήκαν αρχεία σχετικά με τη συνταγή αυτή.

Την ίδια περίοδο, στα μέσα του 1918, υπήρχαν διάφορες αναφορές για νεαρά άτομα που ταξίδευαν στη Ρωσία σαν φυγάδες Ρομανόφ. Ο Μπόρις Σολόβιεφ, σύζυγος της κόρης του Ρασπούτιν, Μάρια, εξαπάτησε επιφανείς ρωσικές οικογένειες ζητώντας χρήματα για να διαφύγει κάποιος σωσίας των Ρομανόφ στην Κίνα. Ο ίδιος έψαχνε νεαρές γυναίκες πρόθυμες να υποδυθούν μια από τις κόρες του Τσάρου για να εξαπατήσει αυτές τις οικογένειες.

Ωστόσο, σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες ίσως και να υπήρξε η ευκαιρία για έναν ή περισσότερους φρουρούς να σώσουν κάποιον επιζώντα. Ο Γιακόβ Γιουρόφσκι διέταξε να έρθουν οι φρουροί στο γραφείο του και να επιστρέψουν αντικείμενα που έκλεψαν μετά την εκτέλεση. Έγινε προφανές πως υπήρχε άπλετος χρόνος όταν τα σώματα ήταν αφημένα στο φορτηγό χωρίς επιτήρηση, στο υπόγειο ή στο διάδρομο του σπιτιού. Κάποιοι φρουροί που δεν συμμετείχαν στο εκτελεστικό απόσπασμα και έτρεφαν συμπάθεια για τις Δούκισσες, πρέπει να έμειναν για κάποια ώρα στο υπόγειο με τα σώματα.^[38]

Κατά τη διάρκεια μιας γερμανικής δίκης το 1964–1967 σχετικά με την ταυτότητα της Άννα Άντερσον, ένα ράφτης από τη Βιέννη, ο Χάινριχ Κλάιμπεντσετλ κατάθεσε πως είδε την πληγωμένη Αναστασία αμέσως μετά το φόνο στο Γεκατερίνμπουργκ στις 17 Ιουλίου 1918. Το κορίτσι περιποιήθηκε η σπιτονοικοκυρά του, Άννα Μπάουντιν, σε ένα κτίριο απέναντι από την Οικία Ιπάτιεφ.

«Το κάτω μέρος του σώματός της ήταν καλυμμένο με αίμα, τα μάτια της κλειστά και ήταν χλωμή σαν σεντόνι», είπε. «Πλύναμε το σαγόνι της, η Φράου Άννουτσκα κι εγώ, κι έπειτα βόγκηξε. Τα οστά πρέπει να ήταν σπασμένα... Τότε άνοιξε για λίγο τα μάτια». Ο Βιεννέζος υποστήριξε πως το κορίτσι έμεινε στο σπίτι αυτό για τρεις ακόμη μέρες. Κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών, οι Κόκκινοι Φρουροί ήρθαν στο σπίτι αλλά ήξεραν καλά τη σπιτονοικοκυρά και δεν έψαξαν με ζήλο το σπίτι. Τελικά ο φρουρός των Κόκκινων, ο ίδιος που την είχε φέρει, ήρθε και την πήρε μακριά. Ο Κλάιμπενττσετλ δεν γνώριζε τίποτε περισσότερο για τη μοίρα της.^[39] Πριν συμβούν όλα αυτά είχε παραδώσει κάποια είδη ρουχισμού στην Οικία Ιπάτιεφ και είχε δει από απόσταση τις Μεγάλες Δούκισσες να περπατούν στον περιφραγμένο κήπο του σπιτιού, αλλά δεν είχε μιλήσει μαζί τους. Κατέθεσε πως το πληγωμένο κορίτσι ήταν «μια από τις γυναίκες» που είχε δει να περπατούν στην αυλή, και πως δεν μπορούσε να πει πως ήταν συγκεκριμένα η Αναστασία.

Υπήρχαν επίσης αναφορές από τη Βουλγαρία σχετικά με την απόδραση της Αναστασίας και του αδελφού της, Τσαρέβιτς Αλεξέι. Το 1953, ο Πέτερ Ζαμιάτκιν, που ήταν μέλος της φρουράς της Ρωσικής Αυτοκρατορικής Οικογένειας, είπε σε έναν δεκαεξάχρονο ασθενή με τον οποίο έκανε παρέα σε ένα νοσοκομείο πως μετέφερε τα δύο παιδιά στο χωριό όπου γεννήθηκε, κοντά στην Οδησσό μετά από παράκληση του Τσάρου. Μετά την εκτέλεση της υπόλοιπης οικογένειας, ο Ζαμιάτκιν απέδρασε με τα παιδιά με πλοίο, πλέοντας από την Οδησσό στην Αλεξάνδρεια. Οι δύο επιζώντες έζησαν την υπόλοιπη ζωή τους στο Γκαμπάρεβο, μια βουλγάρικη πόλη κοντά στο Καζανλούκ. Από τους δύο, η κοπέλα αυτοαποκαλούνταν Ελεονόρα Αλμπέρτοβνα Κρούγκερ και πέθανε το 1954.

Η πιθανότητα επιβίωσης της Αναστασίας αποτέλεσε ένα από τα διασημότερα μυστήρια του 20ού αιώνα. Την κορυφή του ενδιαφέροντος συγκέντρωσε το 1922, καθώς οι φήμες πως ένα από τα κορίτσια ή και όλη η οικογένεια διέφυγαν οργίαζαν, μια γυναίκα, που συστήθηκε αργότερα ως Άννα Άντερσον, εμφανίστηκε στη Γερμανία και υποστήριξε πως ήταν η Αναστασία. Πυροδότησε διχογνωμίες μέχρι και το τέλος της ζωής της και εμφανιζόταν στους τίτλους των εφημερίδων για δεκαετίες, με κάποιους από τους συγγενείς της Αυτοκρατορικής Οικογένειας που ήταν ακόμη εν ζωή να την πιστεύουν, ενώ άλλοι όχι. Πράγματι ήταν αυτή που έδωσε στο μύθο της Αναστασίας τόση διασημότητα. Η μάχη της για αναγνώριση εξακολουθεί να είναι η μεγαλύτερη σε διάρκεια εκδίκασης υπόθεση που έφτασε στα γερμανικά δικαστήρια, όπου και επίσημα κατατέθηκε. Ξεκίνησε το 1938 και η τελική απόφαση βγήκε το 1970. Το δικαστήριο αποφάνθηκε πως η Άντερσον δεν παρείχε αρκετές αποδείξεις για να διεκδικήσει την ταυτότητα της Μεγάλης Δούκισσας. Ανάμεσα σε άλλα, επίσης το δικαστήριο δεν αναγνώρισε το θάνατο της Αναστασίας σαν επιστημονικά τεκμηριωμένο ιστορικό γεγονός^[40].

Η Άντερσον απεβίωσε το 1984 και το σώμα της αποτεφρώθηκε. Το 1994 διεξήχθη τεστ DNA σε δείγμα ιστού της που υπήρχε σε ένα νοσοκομείο και σε αίμα του Φιλίππου, Δούκα του Εδιμβούργου, στενού συγγενή της Αυτοκράτειρας Αλεξάνδρας. Σύμφωνα με το Δρ. Τζιλ που έκανε το τεστ, «Αν αποδεχτεί κανείς πως οι ιστοί πράγματι ανήκουν στην Άννα Άντερσον, τότε η Άννα Άντερσον δεν είχε συγγενική σχέση με τον Τσάρο Νικόλαο, ούτε με την Τσαρίνα Αλεξάνδρα». Το μιτοχονδριακό DNA της Άντερσον ταυτίστηκε με αυτό ενός απογόνου της Φραντζίσκα Σκάνζκοβκα, μιας εργάτριας εργοστασίου από την Πολωνία, η οποία και αγνοούνταν^[3].

Το 1991, σώματα που θεωρείται πως ανήκουν στην Αυτοκρατορική Οικογένεια και στους υπηρέτες της βρέθηκαν τελικά σε ομαδικό τάφο στο δάσος έξω από το Γεκατερίνμπουργκ. Ο τάφος είχε ήδη ανακαλυφθεί μια δεκαετία νωρίτερα, μα διατηρήθηκε μυστικός, καθώς ο κομμουνισμός κυριαρχούσε ακόμη στη χώρα. Όταν ανοίχτηκε, οι εργάτες κατάλαβαν πως αντί για έντεκα λείψανα (Τσάρος Νικόλαος, Τσαρίνα Αλεξάνδρα, Τσάρεβιτς Αλεξέι, Δούκισσες Όλγα, Τατιάνα, Μαρία και Αναστασία, ο οικογενειακός τους γιατρός Γιεβγκένι Μπότκιν, ο βαλές τους Αλεξέι Τραππ, ο μάγειράς τους Ιβάν Χαριτόνοφ, και η υπηρέτρια της Αλεξάνδρας, Άννα Ντεμίντοβα) στον τάφο υπήρχαν μόνο εννιά.

Η διαδικασία αναγνώρισης των προσώπων ήταν εξαντλητική. Δείγματα στάλθηκαν στη Μεγάλη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες για εξέταση DNA. Οι εξετάσεις έδειξαν ότι πέντε από τους σκελετούς ήταν μέλη της οικογένειας και τέσσερις όχι. Τρεις από τους πέντε διαπιστώθηκε ότι ήταν παιδιά. Η μητέρα συνδεόταν με τη βρετανική βασιλική οικογένεια, άρα ήταν η Αλεξάνδρα (ο Φίλιππος, Δούκας του Εδιμβούργου, εγγονός της μεγαλύτερης αδελφής της Αλεξάνδρας, Βικτωρίας, έδωσε δείγμα DNA το οποίο ταίριαζε με αυτό του σκελετού). Ο πατέρας διαπιστώθηκε ότι σχετίζεται με τον Μεγάλο Δούκα Γεώργιο Αλεξάντροβιτς, μικρότερο αδελφό του Νικολάου Β΄. Οι Βρετανοί επιστήμονες ισχυρίστηκαν πως ήταν πάνω από 98,5% σίγουροι ότι τα απομεινάρια ανήκαν στον Αυτοκράτορα, την οικογένεια του και τους ακολούθων τους.

Σύμφωνα με τον προσφάτως αποθανόντα ειδικό Δρ. Ουίλλιαμ Μέιπλς, ο Αλεξέι και η Αναστασία ήταν τα σώματα που έλειπαν. Ρώσοι επιστήμονες το επιβεβαίωσαν, υποστήριξαν όμως πως το κορίτσι ήταν η Μεγάλη Δούκισσα Μαρία Νικολάγιεβνα. Οι Ρώσοι χρησιμοποίησαν ένα πρόγραμμα υπολογιστή που έκανε συγκρίσεις ανάμεσα σε φωτογραφίες των Δουκισσών με τα κρανία των θυμάτων που βρέθηκαν στον ομαδικό τάφο. Υπολόγισαν το ύψος και πλάτος των οστών που έλειπαν. Οι Αμερικανοί επιστήμονες, ωστόσο, θεώρησαν τη μέθοδο αυτή μη αξιόπιστη.^[41]

Οι Αμερικανοί υποστήριξαν πως το σώμα που λείπει ήταν αυτό της Αναστασίας, καθώς κανένας από τους σκελετούς γυναικών δεν έδειχνε σημάδια της εφηβείας, όπως για παράδειγμα ανώριμα οστά ή μη κατεβασμένους φρονιμίτες, όπως θα περίμενε κανείς πάνω κάτω για μια δεκαεπτάχρονη. Το 1998, όταν τα λείψανα τελικά τάφηκαν, ένα από τα σώματα κηδεύτηκε υπό το όνομα της Αναστασίας.

Τεστ DNA απέδειξαν πως πράγματι αυτά ήταν τα σώματα της Αυτοκρατορικής Οικογένειας και των υπηρετών τους, αλλά η τύχη των δύο παιδιών που απουσίαζαν ακόμη αγνοούνταν. Κάποιοι ιστορικοί στηρίζουν την αναφορά του «Σημειώματος Γιουρόφσκι» πως δύο από τα σώματα απομακρύνθηκαν από τον τάφο και αποτεφρώθηκαν κάπου αλλού, με τη λογική πως αν κάποτε κάποιος ανακάλυπτε τον τάφο να μη βγάλει συμπέρασμα, μιας και η καταμέτρηση των σωμάτων θα έβγαινε λανθασμένη. Ωστόσο, κάποιοι ειδικοί κρίνουν πως η πλήρης καύση δύο σωμάτων σε τόσο λίγο χρόνο θα ήταν αδύνατη δεδομένης της κατάστασης και των υλικών που είχαν στα χέρια τους ο Γιουρόφσκι και οι άντρες του.^[42] Πολλαπλές έρευνες στην περιοχή τα επόμενα χρόνια απέτυχαν να καταδείξουν ένα σημείο αποτέφρωσης ή τα σώματα των δύο παιδιών που αγνοούνται.^[43]

Στις 20 Ιουλίου 2007 νέες έρευνες πραγματοποιήθηκαν σε δάσος στα Ουράλια. Εντοπίστηκαν τα λείψανα δυο σκελετών σε χαντάκι βάθους περίπου 60 εκατοστών, ανακαλύφθηκαν δόντια, κομμάτια από κρανίο, οστά λεκάνης και σωληνοειδή οστά που ανήκαν σε ακόμη δύο άτομα. Τα τμήματα του κρανίου έφεραν τραυματισμούς προερχόμενους από τρεις σφαίρες. Ο γενικός εισαγγελέας ανακοίνωσε πως τα λείψανα ανήκαν σε ένα παιδί 14 ετών και σε μια νεαρή γυναίκα περίπου είκοσι ετών. Τον Φεβρουάριο του 2008 τα ρωσικά εργαστήρια απέδειξαν ύστερα από μια σύγκριση με το DNA του Φιλίππου, Δούκα του Εδιμβούργου, συζύγου της Ελισάβετ Β΄ του Ηνωμένου Βασιλείου και απογόνου εκ μητρός της μεγαλύτερης αδελφής της Αυτοκράτειρας Αλεξάνδρας, ότι τα λείψανα αυτά ανήκαν στην οικογένεια των Ρομανόφ και ότι ήταν μάλλον της Μεγάλης Δούκισσας Μαρίας και του Τσάρεβιτς Αλεξέι. Έτσι τα λείψανα της τσαρικής οικογένειας, και μεταξύ αυτών και της αληθινής Αναστασίας, είχαν βρεθεί^[44].

Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. Παρακαλούμε βοηθήστε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Ατεκμηρίωτο υλικό μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. (Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 05/03/2024)

Το 2000, η Αναστασία και η οικογένειά της αγιοποιήθηκαν σαν μάρτυρες από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Η οικογένεια είχε ήδη αγιοποιηθεί το 1981 από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία στο Εξωτερικό σαν άγιοι μάρτυρες. Η πρώτη αγιοποίησή τους έγινε από κοινού με τους υπηρέτες σαν μάρτυρες μαζί με άλλα θύματα του Σοβιετικού Καθεστώτος. Οι αγιοποιήσεις προκάλεσαν ενστάσεις και στις δύο Εκκλησίες. Το 1981, διαφωνούντες υποστήριξαν πως ο Νικόλαος Β΄ έδειξε ανικανότητα ως κυβερνήτης, καθώς ήταν οι δικές του πράξεις που έδωσαν λαβή στη Ρωσική Επανάσταση: Αφού πρώτα έκαναν τον λαό του να υποφέρει, επέφεραν ακολούθως και ακούσια τον θάνατο τον δικό του, της συζύγου και των παιδιών του. Κάποιος ιερέας υποστήριξε πως το μαρτύριο για τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν αφορά τις πράξεις του ατόμου, αλλά το πώς και γιατί πέθανε.^[45] Οι Ρομανόφ δεν θεωρούνταν αρχικά μάρτυρες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας μέσα στη χώρα, καθώς δεν θανατώθηκαν εξαιτίας της πίστης τους.

Τελικά η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εντός της χώρας αγιοποίησε και εκείνη την οικογένεια ως μάρτυρες, ή έστω ανθρώπους που πέθαναν με χριστιανική ταπεινοφροσύνη. Οι υπέρμαχοι παρουσίασαν παραδείγματα προηγούμενων τσάρων και τσαρέβιτς που είχαν επίσης αναγνωριστεί ως μάρτυρες, όπως ο Τσαρέβιτς Ντμίτρι, που δολοφονήθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα, θέτοντας προηγούμενο για την Αναστασία και την οικογένειά της. Τόνισαν την ευσέβειά τους, καθώς και αναφορές που υποστήριζαν πως η Τσαρίνα Αλεξάνδρα και η Μεγάλη Δούκισσα Όλγα προσπάθησαν να κάνουν το σταυρό τους πριν αφήσουν την τελευταία τους πνοή. Αντιθέτως, οι υπηρέτες τους δεν αγιοποιήθηκαν το 2000.

Μια τελετή χριστιανικής ταφής πραγματοποιήθηκε 80 χρόνια μετά τη δολοφονία τους το 1998. Τα σώματά τους αναπαύθηκαν με τιμές κράτους στο Παρεκκλήσι της Αγίας Αικατερίνης στο Οχυρό των Αγίων Πέτρου και Παύλου στην Αγία Πετρούπολη, όπου αναπαύονταν όλοι οι Ρώσοι αυτοκράτορες από τον Μεγάλο Πέτρο και έπειτα. Ο πρόεδρος Μπορίς Γέλτσιν και η σύζυγός του παρακολούθησαν την τελετή μαζί με τους συγγενείς των Ρομανόφ.

Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. Παρακαλούμε βοηθήστε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Ατεκμηρίωτο υλικό μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. (Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 06/03/2024)

Η φημολογούμενη απόδραση της Αναστασίας έχει αποτελέσει αγαπημένο θέμα έργων του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Η πρώτη από αυτές, γυρισμένη το 1928, ονομαζόταν Clothes Make The Woman. Αφορούσε μια γυναίκα που επρόκειτο να εμφανιστεί σε μια χολλυγουντιανή ταινία στο ρόλο της Αναστασίας και την οποία τελικά αναγνώρισε ο Ρώσος στρατιώτης που την έσωσε από τους επίδοξους δολοφόνους της.

Η πιο διάσημη παρουσίαση της ιστορίας στο σινεμά, είναι η ταινία του 1956 με τίτλο Αναστασία με την Ίγκριντ Μπέργκμαν στο ρόλο της Άννα Άντερσον. Το φιλμ αφηγείται την ιστορία μιας γυναίκας από ένα άσυλο που κάνει την εμφάνισή της στο Παρίσι το 1928 και που εκπαιδεύεται από Ρώσους πολιτικούς πρόσφυγες για να ξεγελάσει τη γιαγιά της Αναστασίας, Αυτοκράτειρα Μαρία Φιόντοροβνα, ώστε να πιστέψει πως είναι η εγγονή της και να κληρονομήσει την αμύθητη περιουσία των Τσάρων. Καθώς περνά ο καιρός, τα γεγονότα τους πείθουν πως αυτή η γυναίκα είναι πράγματι η Μεγάλη Δούκισσα. Η ιστορία αυτή αποτέλεσε τη βάση για το βραχύβιο μιούζικαλ του 1965 με τίτλο Anya.

To 1986, το NBC μετέδωσε μια μίνι σειρά ελαφρά βασισμένη σε ένα βιβλίο του 1983 από τον Πήτερ Κουρθ, με τίτλο Αναστασία: Ο Γρίφος της Άννα Άντερσον. Η ταινία, με τίτλο Αναστασία: Το Μυστήριο της Άννα ήταν μια μίνι σειρά δύο επεισοδίων που ξεκινά με τη νεαρή Αναστασία Νικολάγιεβνα να αποστέλλεται στο Γεκατερίνμπουργκ με την οικογένειά της, όπου και εκτελέστηκαν. Η ιστορία κατόπιν μεταφέρεται το 1923, και λαμβάνοντας μεγάλες ελευθερίες από τα ιστορικά γεγονότα, παρουσιάζει τις προσπάθειες διεκδίκησης του ονόματός της από μια γυναίκα που καλείται Άννα Άντερσον. Τη γυναίκα αυτή υποδύεται η Έιμυ Ίρβινγκ.

Η πιο πρόσφατη ταινία παρουσιάστηκε το 1997. Πρόκειται για ένα μιούζικαλ κινουμένων σχεδίων με τίτλο Αναστασία^[46], από την εταιρία 20th Century Fox. Η ιστορία είναι επίσης βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, αντικείμενα, κοστούμια και τοποθεσίες, ωστόσο δεν μένει αυστηρά πιστή στην ιστορική αλήθεια. Παρουσιάζει τις περιπέτειες μιας νεαρής κοπέλας, την οποία εκπαιδεύουν δύο απατεώνες προκειμένου να φέρεται και να συστήνεται ως Αναστασία, ώστε να εισπράξουν μια τεράστια αμοιβή από τη γιαγιά της. Ωστόσο τα πράγματα περιπλέκονται όταν στο δρόμο εμπλέκονται στην ιστορία η πραγματική ταυτότητα της κοπέλας, ο Ρασπούτιν που την καταδιώκει και ο έρωτας.

Στην Προφητεία των Ρομανόφ, ένα μυθιστόρημα του 2004 από τον Στηβ Μπέρρυ, η Αναστασία και ο αδελφός της Αλεξέι διαφεύγουν τραυματισμένοι με τη βοήθεια των στρατιωτών και φυγαδεύονται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εκεί ζούνε με ψεύτικες ταυτότητες υπό την προστασία ανθρώπων τους οποίους πληρώνει ο Φέλιξ Γιουσούποφ. Στο μυθιστόρημα και τα δύο παιδιά πεθαίνουν από ασθένεια τη δεκαετία του 1920, όχι όμως προτού ο Αλεξέι παντρευτεί και αποκτήσει ένα γιο.

Πύλη Βιογραφίες

• Λυκούργος Αρεταίος, «Υπόθεση Αναστασία. Τι απέγινε η μικρότερη κόρη του τελευταίου τσάρου;», Ιστορικά θέματα, τχ.97 (Ιούλιος 2010), σελ.16-31
• Bokhanov Alexander, Knodt Manfred, Oustimenko Vladimir, Peregudova Zinaida, Tyutynnik Lyubov (1993). The Romanovs: Love, Power, and Tragedy. Leppi Publications. ISBN 0-9521644-0-X
• Christopher Peter, Kurth Peter, Radzinsky Edvard (1995). Tsar: The Lost World of Nicholas and Alexandra. Little Brown and Co. ISBN 0-316-50787-3
• Dehn, Lili (1922). The Real Tsaritsa. alexanderpalace.org.
• Eagar, Margaret (1906). Six Years at the Russian Court. alexanderpalace.org.
• Gilliard, Pierre. Thirteen Years at the Russian Court alexanderpalace.org.
• King Greg, Wilson Penny (2003). The Fate of the Romanovs. John Wiley and Sons, Inc. ISBN 0-471-20768-3
• Kurth, Peter (1983). Anastasia: The Riddle of Anna Anderson. Back Bay Books. ISBN 0-316-50717-2
• Lovell, James Blair (1991). Anastasia: The Lost Princess. Regnery Gateway. ISBN 0-89526-536-2
• Mager, Hugo (1998). Elizabeth: Grand Duchess of Russia. Carroll and Graf Publishers, Inc. ISBN 0-7867-0678-3
• Massie, Robert K. (1967). Nicholas and Alexandra. Dell Publishing Co. ISBN 0-440-16358-7
• Massie, Robert K. (1995). The Romanovs: The Final Chapter. Random House. ISBN 0-394-58048-6
• Maylunas Andrei, Mironenko Sergei (eds), Galy, Darya (translator) (1997). A Lifelong Passion, Nicholas and Alexandra: Their Own Story. Doubleday. ISBN 0-385-48673-1
• Occleshaw, Michael (1993). The Romanov Conspiracies: The Romanovs and the House of Windsor. Orion Publishing Group Ltd. ISBN 1-85592-518-4
• Radzinsky, Edvard (1992). The Last Tsar. Doubleday. ISBN 0-385-42371-3
• Radzinsky, Edvard (2000). The Rasputin File. Doubleday. ISBN 0-385-48909-9
• Sams, Ed. Victoria's Dark Secrets. curiouschapbooks.com.
• Shevchenko, Maxim. The Glorification of the Royal Family. Nezavisemaya Gazeta, 31 Μαΐου, 2000.
• Vorres, Ian (1965). The Last Grand Duchess. Scribner. ASIN B-0007-E0JK-0
• Vyrubova, Anna. Memories of the Russian Court. alexanderpalace.org.
• Zeepvat, Charlotte (2004). The Camera and the Tsars: A Romanov Family Album. Sutton Publishing. ISBN 0-7509-3049-7

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Μεγάλη Δούκισσα Αναστασία Νικολάγιεβνα της Ρωσίας

• Anastasia Legend Η Αναστασία και ο μύθος που καλύπτει τη ζωή της.
• The Murder of Russia's Imperial Family Nicolay Sokolov Έρευνα για τη δολοφονία της Αυτοκρατορικής Οικογένειας των Ρομανώφ το 1998, στη ρωσική γλώσσα.
• FrozenTears.org Media Library για την τελευταία Αυτοκρατορική Οικογένεια.
• Hemophilia A (Factor VIII Deficiency)
• Anastasia, η ιστοσελίδα της ταινίας του 1956 στο IMDb.
• Anastasia, η ιστοσελίδα της ταινίας του 1997 στο IMDb.