Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα πετοσφαίρισης γυναικών

Η πρώτη διοργάνωση έλαβε χώρα το 1949 στην Τσεχοσλοβακία και σε αυτήν πρώτευσε η Σοβιετική Ένωση, η οποία κατέκτησε το πρωτάθλημα αήττητη, επικρατώντας με 3-0 σετ των αντιπάλων της και στους έξι αγώνες που έδωσε.^[2]

Από τότε και μέχρι το 1975 το Πρωτάθλημα δεν είχε σταθερή συχνότητα διεξαγωγής αλλά ούτε και σταθερό αριθμό ομάδων συμμετοχής στην τελική φάση. Από το 1975 καθιερώθηκε η διεξαγωγή του πρωταθλήματος κάθε δύο χρόνια στα μονά έτη.

Ο τρόπος διεξαγωγής της τελικής φάσης του πρωταθλήματος πέρασε από πολλές διακυμάνσεις μέχρι τη σημερινή του μορφή (2023). Σε γενικές γραμμές οι τρόποι διεξαγωγής του πρωταθλήματος ήταν οι ακόλουθοι:

• 1949 – 1955: Συμμετείχαν 6 ομάδες (εκτός του 1949, που συμμετείχαν 7) σε σε έναν όμιλο, με μονούς αγώνες και βαθμολογία.
• 1958 – 1985: Αυξήθηκε ο αριθμός των ομάδων της τελικής φάσης και έτσι αυξήθηκε και ο αριθμός των ομίλων, αλλά ο αριθμός των ομάδων δεν ήταν σταθερός.
  Μετά τους αγώνες των αρχικών ομίλων (Α΄ γύρος) οι δύο ή οι τρεις πρώτες ομάδες κάθε ομίλου δημιουργούσαν ένα νέο όμιλο για την ανάδειξη της πρωταθλήτριας και οι υπόλοιπες ομάδες δημιουργούσαν όμιλο για την κατάταξη των υπόλοιπων θέσεων (Β΄ γύρος), χωρίς νοκ-άουτ αγώνες. Μικρή εξαίρεση υπήρξε στη διοργάνωση του 1977, οπότε μετά τους αγώνες των ομάδων του Β΄ γύρου διεξήχθησαν νοκ-άουτ ημιτελικοί, αγώνας 3ης θέσης και τελικός.
• 1987 – 2009: Καθιερώνονται οι νοκ-αουτ αγώνες, με τις ομάδες να έχουν σταθεροποιηθεί στις δώδεκα. Αρχικά δημιουργούνταν δύο όμιλοι των έξι ομάδων. Ακολουθούσαν χιαστί αγώνες μεταξύ των ομάδων της 1ης και 2ης θέσης των ομίλων για τις θέσεις 1 έως 4, και αντίστοιχα μεταξύ των επόμενων δυάδων για την τελική κατάταξη των επόμενων θέσεων. (Από το 1995 έως το 2005 δεν υπήρξαν αγώνες για κατάταξη μετά την 8η θέση.)
• 2011 – 2017: Οι ομάδες αυξάνονται σε 16, και δημιουργούνται πλέον τέσσερις όμιλοι. Οι ομάδες που καταλαμβάνουν την 1η θέση του ομίλου τους προκρίνονται στους ημιτελικούς. Οι 8 ομάδες των θέσεων 2 και 3 των ομίλων αγωνίζονται μεταξύ τους χιαστί για να προκύψουν οι υπόλοιπες 4 ομάδες των ημιτελικών. Οι αγώνες συνεχίζονται με νοκ-άουτ αγώνες για τον τελικό νικητή και για την κατάταξη στις θέσεις 3 έως 12. Οι ομάδες της 4ης θέσης κάθε ομίλου αγωνίζονται για τις θέσεις 13 έως 16.
• 2019 – 0 0 0: Οι ομάδες αυξάνονται σε 24, και δημιουργούνται τέσσερις όμιλοι των έξι ομάδων. Οι τέσσερις πρώτες ομάδες κάθε ομίλου συνεχίζουν στη φάση των 16. Οι δύο τελευταίες ομάδες κάθε ομίλου κατατάσσονται στις θέσεις 17 έως 24, ανάλογα με τα αποτελέσματά τους στον όμιλο που συμμετείχαν. Οι 4 πρώτες ομάδες των ομίλων αγωνίζονται μεταξύ τους στους προημιτελικούς με τον γνωστό χιαστί τρόπο (1–4, 2–3) σε νοκ-άουτ αγώνες. Οι ηττημένες δεν συνεχίζουν τους αγώνες, αλλά κατατάσσονται στις θέσεις 9 έως 16, με βάση τα αποτελέσματα που έχουν φέρει. Οι νοκ-άουτ αγώνες συνεχίζονται με τον ίδιο τρόπο έως την τελική νικήτρια χωρίς αγώνες κατάταξης, παρά μόνο για την 3η θέση.

Η Εθνική Ελλάδας Γυναικών συμμετείχε για πρώτη φορά σε τελική φάση το 1985, οπότε κατέλαβε τη 12η (τελευταία) θέση.^[3] Η καλύτερη θέση που έχει καταλάβει είναι η 8η το 1991.^[4]

Πολυνίκης του θεσμού είναι η Σοβιετική Ένωση με 13 κατακτήσεις επί 33 διοργανώσεων έως και το 2023.

• Το 1975 η Ανατολική Γερμανία παρότι ηττήθηκε στον μεταξύ τους αγώνα από τη Βουλγαρία, κατέκτησε τελικά την 3η θέση, λόγω καλύτερου συντελεστή πόντων, όπως ίσχυε τότε.

Kυρίαρχη είναι η Σοβιετική Ένωση με 13 τίτλους και ακολουθεί η Ρωσία με έξι.

Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα πετοσφαίρισης ανδρών

• CEV - Επίσημος ιστότοπος www.cev.eu
• Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα Πετοσφαίρισης Γυναικών www-old.cev.eu
• «Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Πετοσφαίρισης Γυναικών 1949 - 2009». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Δεκεμβρίου 2007.  sports123.com
• Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα Πετοσφαίρισης Αμδρών - Γυναικών / Πλήρη αποτελέσματα www.todor66.com