Pošte Srpske

Pošte Srpske a.d. Banja Luka
Vrsta	Dioničko društvo
Osnovano	10. 12. 1996.
Osnivač(i)	Vlada Republike Srpske
Sjedište	Banja Luka, Bosna i Hercegovina
Ključne osobe	Miladin Radović
Servisi	Poštanske usluge
Prihod	56,04 miliona KM (2016)[1]
Neto dobit	−0,39 miliona KM (2016)
Zaposleni	2266 (2016)
Veb-sajt	postesrpske.com

Preduzeće za poštanski saobraćaj Republike Srpske a.d., poznatije kao Pošte Srpske, jedan je od tri javna poštanska operatera u Bosni i Hercegovini, sa sjedištem u Banjoj Luci. Pošte Srpske su najveći poštanski operater u Republici Srpskoj.

Prije ratnih sukoba u Bosni i Hercegovini, na teritoriji SR BiH su za poštanske usluge bile odgovorne Pošte Jugoslavije^[2]. No, početkom rata u Bosni i Hercegovini raspao se poštanski sistem u BiH. Na početku česte su bile pojave oružanih napada na vozila Pošte i barikade na putevima, zbog čega je bilo nemoguće obavljati poštansku razmjenu^[3].

Kasnije, krajem februara i početkom marta 1992, su počeli ratni sukobi u Bosni i Hercegovini, koje su uzrokovali razaranje poštanskih objekata i pretvaranje u komande vojski širom Bosne i Hercegovine. Poštanske jedinice, koje su se nalazile na teretoriji sa većinskim srpskim stanovništvem, bile su izdvojene iz poštanskog sistema Bosne i Hercegovine.

Na teritoriji Republike Spske (RS) ostalo je još 258 pošti i dva poštanska centra u Bijeljini i Banjoj Luci. Najveći problemi, zbog kojih je bilo vrlo teško bilo osnovati novi PTT sistem na teretoriji RS-a, bili su nepostojanje poštanskih linija i kartovnih veza, nedostatak vozila za obavljanje poštanske razmjene, manjak pogonskog goriva i manjak kapaciteta (poštanskih centara).

Vlada Republike Srpske je 24. maja 1992. godine donijela odluku o stvaranju jedinstvene javne kompanije PTT saobraćaja Republike Srpske.

Nakon nekoliko mjeseci, povezane su sve pošte na teretoriji RS, formirani su novi poštanski uredi, te je uspostavljena redovna razmjena poštanskih pošiljki. U junu 1992. godine počeo se obavljati i međunarodni poštanski saobraćaj, za koje je se do kraja ratnih sukoba u Bosni i Hercegovini koristila Izmjenična pošta 11073 u Beogradu.

Rat u Bosni i Hercegovini je već u maju uzrokovao gubitak kopnene mreže između zapadnog dijela Republike Srpske i tadašnje Republike Srpske Krajine sa ostalim djelovima Republike Srpske i Srbijom, zbog čega je se jedini način odvijanja poštanskog saobraćaja odvijao preko banjalučkog aerodroma u banjalučkom naselju Mahovljani, koji je nalazi 20 kilometara sjeverno od Banja Luke.

Poštanski saobraćaj sa Republikom Srpskom Krajinom i Saveznom Republikom Jugoslavijom se tretirao i naplaćivao kao unutrašnji, dok se preko Beograda odvijao saobraćaj sa ostalim republikama bivše SFRJ, osim sa Federacijom BiH, sa kojom je nakon ratnih sukoba u Bosni i Hercegovini ponovo uspostavljen poštanski saobraćaj. Osim toga, za pošiljke, koje su slale za Hrvatsku, nije garantirano da će doći na odredište, te je pošiljaoc snosio odgovornost.

Nakon što je nekadašnji PTT sistem Repulike Srpske razdvojen na dva preduzeća: JODP "Pošte Srpske" i JODP "Telekom Srpske", poznatiji kao "M:tel", 10. decembra 1996. godine osnovano je "Preduzeće za poštanski saobraćaj Banja Luka".^[4]

Godinu dana kasnije, 1997. godine, sklopljen je ugovor o subvenciji za Pošte Srpske, čime se Telekom Srpske obavezao, da do 2007. godine uplati 5% svojih godišnjih prihoda.^[5]

Godine 2001. Pošte Srpske transformisane su u dioničko društvo sa sjedištem u Banjoj Luci, te su djelimično privatizovane. Do tada Pošte Srpske su bile javno osnovno državno preduzeće, tako da je bila u 100% vlasništvu Vlade Republike Srpske. Dionice Pošta Srpske mogu se naći na banjalučkog berzi.

Dana 10. maja 2006. godine izabrana je Jasminka Krivokuća za nasljednika prijašnjeg direktora Milutina Pejića Pošta Srpske.

Dana 1. januara 2008. godine Pošte Srpske su primljene u udruženje "PostEurop" 48 najvećih poštanskih kompanija u Evropi.

Godine 2008. godine Pošte Srpske su počele davati i usluge "Brze Pošte", koje garantiraju da pošiljka do svog odredišta dolazi u veoma brzom roku (unutar Republike Srpske npr. do 24 sata). Te iste godine usvojen je i ugovor o osnivanju sopstvene poštanske banke pod nazivom "Post Banka".

Godine 2008. se počelo raditi i na realiziranju "Bekboun mreže", odnosno jedinstvene poštanske mreže, jer bi taj radio-relejni uređaj povezao Pošte Srpske u jedinstveni informativni sistem, što bi bila, prema riječima direktorice Pošta Srpske, ušteda u iznosu od 810.000 KM, jer se onda ne bi više morali koristiti linkovi Telekoma Srpske.

Te godine sklopljen je ugovor sa elektroprivrednim preduzećem "Elektrokrajina", sa sjedištem u Banjoj Luci, kojem se to preduzeće obavezuje da isporuči besplatnu električnu energiju Poštama Srpske, u razmjenu za to da Pošte Srpske isporuče oko 235.000 računa korisnicima Elektrokrajina-e na teritoriji gradova i općina Banja Luka, Prijedor, Prnjavor, Gradiška, Kozarska Dubica, Srbac, Mrkonjić Grad, Novi Grad i Laktaši.

Te godine se i počelo davati usluge mrežnog praćenja za međunarodni poštanski saobraćaj u uvozu. Od prijema do prisjeca u 78003 Banja Luci, te snimanje pismonosnih pošiljaka u otpremi, po zemljama.

Dana 5. januara 2011. godine, Pošte Srpske su dobile međunarodni poštanski MRS kod 78003 Banja Luka, čime su postale ravnopravne s BH Poštom i Hrvatskom poštom Mostar.

Godine 2011. uspostavljena je i "Brza pošta" s Hrvatskom, Crnom Gorom i Slovenijom, s čime se počela nuditi i međunarodna "Brza pošta". Tokom majskih poplava 2014. godine Poštama Srpske su pričinjene materijalne štete u iznisu od 3,8 miliona KM, od čega su najviše štete pretrpjele pošte u Doboju, gdje je nešto manje od 100% pošti uništeno. Krajem te godine Pošte Srpske su dale aplikaciju za pomoć kod međunarodnog poštanskog saveza, koji je njima kao pomoć u martu 2015. godine uručio 40 računara marke Lenovo, jer je od ukupne štete 810.000 KM štete učinjeno na informativnoj i poštanskoj opremi Pošta Srpske.

Godine 2008. Pošte Srpske su uvele poštansku uslugu "Brza Pošta" koja garantira korisnicima veoma brzu dostavu pošiljki. Počevši vršiti te usluge samo korisnicima, čije pošiljke imaju odredište imaju u Republici Srpskoj (garantirano da će doći u roku od 24 sata), u novembru 2010. godine su se počele vršiti iste usluge i za odredišta na teretoriji Federacije Bosne i Hercegovine, kada je omogućeno slanje pošiljaka na teretoriju koju ima Hrvatska pošta Mostar (garantitano da će doći u roku od 24-48 sati). Dana 11. augusta 2011. Pošte Srpske su omogućile korisnicima i Brzu poštu za Hrvatsku, Sloveniju i Crnu Goru, odnosno međunarodnu brzu poštu. Do sada je omogućeno slanje brze pošte u preko 150 zemalja svijeta.

Pošte Srpske razlikuju zemlje odredišta u 7 zona. Zona I, II, III, IV, V, VI i VII. (Što je broj veći, to duže traje vrijeme do odredišta)

Od 7. maja 2002. godine Pošte Srpske pružaju uslugu besplatog korištenja internet usluga u Republici Srpskoj pod nazivom "Samostalni Internet Service Provider Sprinter"

Čvorišta tog provajdera nalaze se u: Banjoj Luci, Trebinju, Zvorniku, Sokocu, Prijedoru, Bijeljini, Foči, Mrkonjić Gradu, Doboju i Brčkom. Pošte Srpske raspolažu sa 330 linija, od kojih je 60 u Banja Luci, a po 30 u drugim čvorištima.

Brzina Interneta je 50 MB po sekundi (mbps).

Godine 2008. predstavljena je personalizirana poštanska marka (PPM). Sa tom markom se može isto kao i sa klasičnom obavljati normalni poštanski saobraćaj, te se ona samo razlikuje u tome da korisnik može sam odlučiti koja slika na njoj treba da bude.

Do 2001. godine Pošte Srpske su bile javno osnovno preduzeće, što je značilo da su bile u 100% državnom vlasništvu. No, 2001. godine Pošte Srpske su postale dioničko društvo, zabilježeno na banjačkoj berzi.

Dioničari su^[6]:

Dioničari Pošte Srpske

Udio (u%)	Dioničar
65%	Akcijski fond Republike Srpske
10%	Penzijski rezervni fond Republike Srpske
6,2%	Zepter fond a.d. Banja Luka
2,6%	ZIF "VB Fond" a.d. Banja Luka
0,53%	ZIF "Bors Invest Fond" a.d. Banja Luka
5%	Fond za restituciju Republike Srpske
10%	Ostali

Pošte Srpske trenutno raspolažu sa 269 poslovnica, 720 instaliranih poštanskih šaltera od kojih su 483 u funkciji i 438 poštanskih kovčežića i 54 vozila za obavljanje poštanskog saobraćaja, koje u prosjeku pređu oko preko 1,8 miliona kilometra.

U prosjeku svaka poslovna jedinica Pošte Srpske zauzima teretoriju od 95 kilometara, te opslužuje u prosjeku 1691 domaćinstava. Jedan prosječni poštar Pošta Srpske raznosi poštu za 2.623 mještana.

Prosječno obim pošte iznosi 13 miliona pismenih pošiljki i 6 miliona novčanih upitnica.

Način obavljanja pošiljki Pošta Srpske je u RS-u D+1, što znači da, ako se naprimjer danas pošalje pismo iz Novog Grada, već idućeg dana stiže u poštansku poslovnicu u Trebinju.

Prihodi Pošte Srpske su u 1997. godini, odnosno u prvoj godini poslovanja imali prihod u iznosu od 10.118.428 Konvertibilnih maraka (KM) , dok su rashodi iznosili 11,849,167 KM. Do 2000. godine nije se mjerilo koliko iznosi finalni dobitak/gubitak^[5].

Četiri godine kasnije, 2001. godine prihodi su iznosili 31.676.178 KM, što znači da su prihodi u odnosu na 1997. godini povećani za 213%. Rashodi 2001. godine iznosili su 31.185.891 KM, što znači da su rashodi povećani za 263% u odnosu na 1997. godinu. Sa subvencijama Telekoma Srpske, finalni dobitak Pošte Srpske je 2001. godine iznosio 954.452 KM.

Godine 2007, deset godina nakon osninvanja, prihodi Pošta Srpske iznosili su 54.703.503 KM, što znači da je u odnosu na 1997. godinu peihod povećan za 540%, a u odnosu na 2001. godinu povećan za 172% posto. Rashodi 2007. godine su iznosili 54.744.803 KM, što znači da su sada u odnosu na 1997. godinu veći za 462%, a u odnosu na 2001. godinu su veći za 176%. Ukupna dobit 2007. godine iznosila je (sa subvencijama Telekoma Srpske) 13.505.663 KM, te je najveća godišnja dobit Pošta Srpske do danas. Dobit je 2007. godine bila čak 1415% posto veća nego 2001. godine.

No, 2008. godine je usljedila globalna finansijska kriza, koja je i u Poštama Srpske ostavila tragove: 2008. godine Pošte Srpske su imale gubitak u iznosu od oko 4 miliona KM, a 2009. godine je iznosila 5,9 miliona KM, pa je 2009. godina bila najgora poslovna godina ikada u Poštama Srpske. Godine 2010. smanjen je gubitak na 5,3 miliona KM, dok je 2011. godine usljedio nagli pad gubitka na oko 400.000 KM. Godine 2012. je usljedilo ponovo naglo povećanje gubitka na 5,2 miliona KM, te je 2013. godine prepolovljen na oko 2,1 miliona KM. Akumulirani gubitak Pošta Srpske u periodu od 2008. do 2013. godine iznosi oko 22,9 miliona KM.

Nakon šest godina gubitka, u 2014. godini je ostvarena dobit u iznosu od 1.373.687 KM, te je u odnosu na 2007. godinu manja za 89,82%, dok je u odnosu na 2001. godinu veča za 43,92%. Prihod Pošti Srpske 2014. godine bio je 55.709.085 KM, te je u odnosu na 2007. godinu veći za 1,76%, a u odnosu na 2001. godinu veći za 75,87%. U 2014. godini rashodi Pošta Srpske su iznosili 55.640.085 KM, što znači da su u odnosu na 2007. godinu veći za 1,57%, dok su u odnosu na 2001. godinu veći za 78,41%.

Uprava Pošta Srpske sastoji se od:^[7]

• Jasminka Krivkuća je direktor Pošta Srpske. Prije nego što je 20. aprila 2006. godine izabrana na tu funkciju, radila je u pošti od 1999. godine.
• Dragolja Grabovac (Izvršna direktorica za pravne, opće i poslove ljudskih resursa)
• Snježana Martić (Izvršna direktorica za poštanski saobraćaj)
• Mirjana Danilović (Izvršna direktorica za finansijske usluge)
• Miroslav Jerković (Izvršni direktor za računovodstvo i finansije)
• Nikola Šupljeglav (Izvršni direktor za investicije i nabavku)
• Branko Lepir (Izvršni direktor za prodaju i marketing)

U Republici Srpskoj razlikuju se rezervisane i univerzalne poštanske usluge:

• Univerzalne usluge su usluge koje mogu biti zvršene od bilo kojeg korisnika poštanskog operatera u Republici Srpskoj.
• Rezervisane usuge su usluge koje mogu izvršiti samo javni poštanski operateri (kao što su u ovom slučaju Pošte Srpske)

Ovo su poštanski brojevi deset najvećih gradova u Republici Srpskoj (po stanovništvu):

• Banja Luka: 78000
• Bijeljina: 76300
• Prijedor: 79000
• Doboj: 74000
• Istočno Sarajevo: 71123
• Trebinje: 89000
• Gradiška: 78400
• Prnjavor: 78430
• Modriča: 74480
• Laktaši: 78250

  

Svake godine Pošta Srpske održava izbor najljepše poštanske marke Pošta Srpske.^[8]

Poštonoša je list, koji obavještava poštare Pošta Srpske o trenutnim događanjima u tom preduzeću, ali i o vijestima o poštama širom svijeta.

Svake godine od 16. do 19. oktobra, održava se "poštadijada": Sportske igre za poštare. Nekoliko gradova šalje svoje poštare kao predstavnike, koji se za nijh takmiče u šahu, odbojci, brzom hodanju, streljaštvu, stonom tenisu, malom nogometu, te u povlačenju konopca.

• Hrvatska pošta Mostar
• BH Pošta

1. ^ https://www.blberza.com/Pages/FinRepCompany.aspx?code=post
2. ^ "Pošta u socijalističkoj Jugoslaviji (1945-1991) • Lat". www.postesrpske.com. Arhivirano s originala, 16. 11. 2016. Pristupljeno 6. 3. 2016.
3. ^ "Pošta u otadžbinskom ratu (1992-1995) • Lat". www.postesrpske.com. Pristupljeno 6. 3. 2016.^{[mrtav link]}
4. ^ "Posta Srpske danas". Arhivirano s originala, 3. 5. 2016.
5. ^ ^{a b} "Poštonoša • Lat". www.postesrpske.com. Arhivirano s originala, 24. 1. 2016. Pristupljeno 6. 3. 2016.
6. ^ "Akcionari • Lat". www.postesrpske.com. Arhivirano s originala, 3. 5. 2016. Pristupljeno 6. 3. 2016.
7. ^ "Uprava • Lat". www.postesrpske.com. Arhivirano s originala, 31. 3. 2016. Pristupljeno 6. 3. 2016.
8. ^ "Najljepše marke • Lat". www.postesrpske.com. Arhivirano s originala, 7. 4. 2016. Pristupljeno 6. 3. 2016.

• Službena web stranica Pošte Srpske