Dinastija Zhou

Ovaj članak nije preveden ili je djelimično preveden. Ako smatrate da ste ga sposobni prevesti, kliknite na "Uredi" i prevedite ga vodeći računa o enciklopedijskom stilu pisanja i pravopisu bosanskog jezika.

Ovom članku potrebna je jezička standardizacija, preuređivanje ili reorganizacija. Pogledajte kako poboljšati članak, kliknite na link uredi i doradite članak vodeći računa o jezičkim i stilskim standardima Wikipedije. Ako niste sigurni kako bi članak trebao izgledati, pogledajte neke od dobrih članaka.

Ovaj članak sadrži kineski tekst. Bez pravilne podrške za renderiranje, možete vidjeti upitnike, kvadrate i druge simbole umjesto kineskih znakova.

Historija Kine
DREVNA
3 Suverena & 5 Careva
Dinastija Xia 2100–1600 p.n.e.
Dinastija Shang 1600–1046 p.n.e.
Dinastija Zhou 1045–256 p.n.e.
Zapadni Zhou
Istočni Zhou
Period Proljeća i Jeseni
Period Zaraćenih država
CARSKA
Dinastija Qin 221 p.n.e.–206 p.n.e.
Dinastija Han 206 p.n.e.–220 n.e.
Zapadni Han
Dinastija Xin
Istočni Han
Tri kraljevstva 220–280
Wei, Shu & Wu
Dinastija Jin 265–420
Zapadni Jin	16 kraljevstava 304–439
Istočni Jin
Južne & Sjeverne dinastije 420–589
Dinastija Sui 581–618
Dinastija Tang 618–907
( Drugi Zhou 690–705 )
5 dinastija & 10 kraljevstava 907–960	Dinastija Liao 907–1125
Dinastija Song 960–1279
Sjeverni Song		Z. Xia
Južni Song	Jin
Dinastija Yuan 1271–1368
Dinastija Ming 1368–1644
Dinastija Qing 1644–1911
MODERNA
Republika Kina 1912–1949
Narodna Republika Kina 1949–	Republika Kina (Tajvan) 1945–
Srodni članci Kineska historiografija Hronologija kineske historije Dinastije u kineskoj historiji Lingvistička historija Historija umjetnosti Ekonomska historija Historija obrazovanja Historija nauke i tehnologije Pravna historija Kine Medijska historija Vojna historija Pomorska historija
Ova kutija: pogledaj razgovor uredi

Dinastija Zhou (zh-cpw: 周朝, Zhōu Cháo; 1122. p. n. e. - 256. p. n. e.) je naslijedila dinastiju Shang i prethodila dinastiji Qin u Kini. Dinastija Zhou je vladala duže nego ijedna druga dinastija u kineskoj historiji, iako je stvarna politička i vojna kontrola dinastije nad Kinom trajala jedino u periodu Zapadnog Zhoua. Za vrijeme Zhoua, korištenje željeza je počelo u Kini ^[1], iako se ovaj period kineske historije često navodi kao vrhunac kineskih artefakata napravljenih od bronze. Dinastija također pokriva period u kome je kinesko pismo evoluiralo od drevnog stadija koji se vidi u bronzanim natpisima ranog Zapadnog Choua do početaka modernog stadija, u formi arhaičnih svećeničkih zapisa kasnog Perioda zaraćenih država.

Za vrijeme dinastije Zhou su se stvorili korijeni zrele kineske filozofije, s time da su započeli u 6. vijeku p. n. e. Tadašnji veliki kineski filozofi, koji su snažno utjecali na buduće generacije Kinezi, bili su Kong Fuzi (Konfucije), osnivač konfučijanizma i Laozi, osnivač daoizma. Ostali filozofi, teoretičari i filozofske škole ovog vremena su bili Mozi (latinski: Micius), osnivač mohizam, Mengzi (Mencije), slavni konfucijanac koji je proširio Kong Fuzijev opus, Shang Yang i Han Feizi, zaslužni za razvoj drevnog kineskog legalizma (ključne filozofije dinastije Qin) i Xunzi, koji je bio središte intelektualnog života u Kini svog vremena, možda čak više nego Mencije.^[2]

Prema kineskoj historijskoj tradiciji, Zhou su porazili Shange te preorijentisali shangovski sistem poštovanja predaka prema univerzalnijem poštovanju Dija a od toga prema poštovanju Tiana ili "neba". Svoju vladavinu opravdavali su mandatom Neba, idejom da vladar ("Sin Neba") vlada po božanskom pravu, ali da njegovo svrgavanje znači da je izgubio taj mandat. Događaji koje dokazuju da je vladajuća porodica izgubila mandat neba su prirodne katastrofe i pobune. Ta je doktrina objašnjavala i opravdavala propast dinastije Xia i Shang te tako legitimnim činila trenutne i buduće vladare.

Dinastiju Zhou je osnovala porodica Ji čiji je glavni grad bio Hào (鎬, blizu današnjeg grada Xi'ana u dolini rijeke Wei). Dijeleći jezik i kulturu Shanga, rani vladari Zhoua su kroz osvajanja i kolonizaciju stvorili imperiju s velikom teritorijom, a čiju su vlast priznavale i vazalne države u Shandongu, istovremeno prihvaćujući kulturu Zhoua. Širenje bronzanih predmeta karakterističnih za Zhoue je, međutim, bilo istovremeno s upotrebom grnčarije u stilu Shanga u udaljenim predjelima tadašnje Kine, pa se pretpostavlja da su tadašnje države osvojene tek pred kraj perioda Zapadnog Zhoua.

Ispočetka je porodica Ji čvrsto kontrolisala državu. Godine 771. p. n. e., nakon što je kralj You zamijenio kraljicu s priležnicom Baosi, glavni grad je napadnut i opljačkan od zajedničkih snaga kraljičinog oca, moćnog markiza od Shena i nomadskog plemena Quanrong. Kraljičinog sina Ji Yijiu novim kraljem proglasili su plemići iz država Zheng, Lü, Qin i markiz od Shena. Glavni grad se godine 722. p. n. e. premjestio na istok u Luoyang u današnjoj provinciji Henan.

Zbog ovog pomaka, historičari eru Zhoua dijele na Zapadni Zhou (西周, pinyin Xī Zhōu), koji je trajao do 771. p. n. e. i Istočni Zhou (tradicionalni kineski: 東周, pojednostavljeni kineski: 东周, pinyin: Dōng Zhōu) do 770 do 256. p. n. e. Početna godina Zapadnog Zhoua je predmet rasprave: predlažu se 1122. p. n. e., 1027. p. n. e. i mnoge godine od 12. vijeka p. n. e. do kraja 11. vijeka p. n. e. Kineski historičari uzimaju 841. p. n. e. kao prvu godinu otkada se redovno bilježe godine u kineskoj historiji, a što se zasniva na Zapisima Velikog Historičara Sima Qiana. Istočni Zhou se grubo dijeli na dva podperioda. Prvi, od 722. do 481. p. n. e. se zove Period Proljeća i jeseni, nazvan po slavnoj historijskoj hronici tog doba; drugi je poznat kao Period zaraćenih država (480. do 221. p. n. e.), prema još jednoj čuvenoj hronici. Period Zaraćenih država traje nešto duže od 256. p. n. e. i kraja Istočnog Zhoua; to se zasniva na činjenici da je posljednji kralj Zhoua prestao vladati godine 256. p. n. e., odnosno 35 godina prije početka dinastije Qin koja je okončala Period Zaraćenih država.

Period Istočnog Zhoua se također naziva periodom stotinu škola. Time se označavaju različite škole historijske kineske misli. Postojale su četiri osnovne škole - Ru, mohisti, daoisti i legalisti. Te su škole bitno doprinijele društvenim, filozofskim i političkim promjenama koje su igrale važnu ulogu u slabljenju dinastije Zhou.^[2]