Тэсей

Тэсе́й, Тэзе́й (стар.-грэч.: Θησεύς, лац.: Theseus) — у старажытнагрэчаскай міфалогіі ^[1] сын афінскага цара Эгея (ці бога Пасейдона) і Эфры, 10-ы цар Афін. Цэнтральная фігура атычнай міфалогіі і адзін з самых вядомых персанажаў усёй грэчаскай міфалогіі. Згаданы ўжо ў «Іліядзе» (I 265) і «Адысеі» (XI 323, 631). У мікенскіх тэкстах сустракаецца імя te-se-u (Фесей) ^[2].

Імя Тэсей паказвае на сілу. Тэсей належыць да пакалення герояў да траянскай вайны. Нараджэнне Тэсея незвычайна. З боку бацькі Тэсей меў сярод продкаў аўтахтона Эрыхтонія, народжанага з семені Гефеста Геяй і выгадаванага Афінай, і аўтахтонаў Краная і першага атычнага цара Кекрапa. Продкі Тэсея — мудрыя напаўзмеі-напаўлюдзі. Аднак сам Тэсей — прадстаўнік чыстай гераічнасці, ён адначасова сын чалавека і бога. З боку маці Тэсей паходзіць ад Пелопа, бацькі Пітфея, Атрэя і Фіеста, а значыць, ад Тантала і, нарэшце ад самога Зеўса.

Быўшы бяздзетным, Эгей адправіўся да аракула, але не мог разгадаць яго адказ. Затое аракул быў разгаданы трэзенским царом Пітфеям, які зразумеў, што ўлада ў Афінах будзе належаць нашчадкам Эгея, і, напаіўшы госця, паклаў яго спаць разам са сваёй дачкой Эфрай. У тую ж ноч з ёй зблізіўся Пасейдон ці ж спалучаўся з ёй напярэдадні на востраве Сферас. Такім чынам, сын, народжаны Эфрай, меў (як належыць вялікаму герою) двух бацькоў — зямнога Эгея і боскага Пасейдона ^[3]. Нарадзіўся ў мястэчку Генетлій у гавані Келендэрыс ^[4].

Культ Тэзея, як героя-продка, існаваў у Атыцы. Асаблівы ўсплёск яго ў гістарычную эпоху адбыўся пасля з’явы ценю цара на Марафонскай бітве, што, як лічыцца, дапамагло грэкам атрымаць перамогу.

	Тэсей на Вікісховішчы

• Плутарх. Параўнальныя жыццеапісанні, Тэсей: тэкст на ст.-грэч. і рус.
• Тэсей і Мінатаўр. Мазаіка ў Пафасе. Кіпр