Сноў

Аграгарадок Сноў Краіна Беларусь Вобласць Мінская Раён Нясвіжскі Сельсавет Сноўскі Каардынаты 53°13′00″ пн. ш. 26°24′00″ у. д.HGЯO Першая згадка 1478 Аграгарадок з 2008 Вышыня цэнтра 187 м[1] Насельніцтва ▲2 626 чал. (2012) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1770 Паштовыя індэксы 222615 Аўтамабільны код 5 Сноў на карце Беларусі ±

Сноў на Вікісховішчы

Сноў^[2] (трансліт.: Snoŭ, руск.: Снов) — аграгарадок (да 2008 г. — вёска)^[3] у Беларусі, на рацэ Сноўка. Цэнтр сельсавета Нясвіжскага раёна Мінскай вобласці. Насельніцтва 2567 чал. (2001).

Знаходзіцца за 30 км на захад ад Нясвіжа, за 8 км ад чыгуначнай станцыі Пагарэльцы (лінія Мінск — Баранавічы); на аўтамабільнай дарозе Нясвіж — Баранавічы.

У наваколлі шэраг участкаў з узгорыста-ўвалістым рэльефам, тэрыторыя належыць да Капыльскай грады.

Назва паселішча ад назвы ракі Сноў (> Сноўка), якая старабалцкага паходжання.

Гідранімічныя адпаведнікі рачной назве Сноў — назвы буйной дзесенскай ракі Сноў^[ru], малой ракі Сноўка (< Сноў) у басейне Пцічы.

Ад індаеўрапейскага *(s)na- / *(s)nāu- «цячы», ад якога захаванае ў гідраніміі старабалцкае *snāvas «цячэнне».

Назва ракі Сноў значыць «Плыткая (рака)».

Першы пісьмовы ўспамін пра Сноў датуецца 18 ліпеня 1478 года^[4]. Пад 1529 годам ён згадваецца як маёнтак паноў Сноўскіх. У 1564 годзе паселішча атрымала статус мястэчка.

У пачатку XVII стагоддзя Сноў перайшоў у валоданне Я. Пратасевіча, потым — роду Рдултоўскіх. У 1650 годзе тут з’явілася каталіцкая парафія, з 2 жніўня 1699 года дзейнічаў касцёл.

З 1767 года ў Снове дзейнічала грэка-каталіцкая царква. У часы Барскай канфедэрацыі (1768—1772) мястэчка спазнала значныя разбурэнні. 15 верасня 1785 года тут спыняўся кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Сноў апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, дзе стаў цэнтрам воласці Навагрудскага павета. У вайну 1812 года 9 лістапада тут адбыўся бой французскай дывізіі Я. Дамброўскага з рускімі казакамі. У 1827 годзе ў мястэчку пабудавалі палац, у 1836 годзе ў Ніжнім Снове — бровар.

У 1854 годзе Сноў перайшоў ад Рдултоўскіх ва ўласнасць баронаў Гарцінгаў, якім належаў да пачатку Другой сусветнай вайны ў 1939 годзе. Станам на 1861 год у Снове было 45 двароў, царква, сінагога, цагельня, у 1865 годзе адкрылася царкоўнапрыходская школа. Пасля падаўлення паўстання 1863—1864 гадоў расійскія ўлады гвалтоўна перарабілі касцёл у царкву Маскоўскага патрыярхату. Паводле вынікаў перапісу (1897) у Горным Снове было 91 жыхароў, 19 двароў, бровар (заснаваны ў 1891 годзе), капліца, у Дольным Снове (да 1939 года таксама называўся Сінілава) — 70 жыхароў, 16 двароў, бровар, сыраварня.

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Сноў апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стаў цэнтрам гміны Нясвіжскага павета. У гэты час мястэчка стала цэнтрам штабаў двух памежных структур Польскай рэспублікі: палка Корпуса аховы памежжа «Сноў» і батальёна Корпуса аховы памежжа «Сноў».

У 1939 годзе Сноў увайшоў у склад БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 года стаў цэнтрам сельсавета Нясвіжскага раёна. Статус паселішча змянілі да вёскі. У гэты час тут было 167 двароў, крухмальны завод, 2 млыны, электрастанцыя, маслазавод, 8-гадовая школа, бальніца. У 1990-я гады Сноў і Дольны Сноў злучыліся. Станам на 2000 год у вёсцы было 1157 двароў.

• XIX стагоддзе: 1830 год — 184 муж., з іх шляхты 7, духоўнага саслоўя 3, мяшчан-іудзеяў 58, мяшчан-хрысціян і сялян 116^[5]; 1861 год — 378 чал.^[6]
• XX стагоддзе: 1940 год — 1065 чал.; 2000 год — 2665 чал.^[7]
• XXI стагоддзе: 2001 год — 2567 жыхароў, 1104 двары^[8].

У Снове працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, бальніца, паліклініка, дом культуры, бібліятэка, пошта.

• СВК «Агракамбінат „Сноў“»

• Касцёл (1760)
• Могілкі: ваенныя часоў Першай сусветнай вайны, старыя хрысціянскія
• Палацава-паркавы комплекс Рдултоўскіх (1827)
• Сядзібна-паркавы комплекс Гарцінгаў (XIX ст.)
• Царква Святых Казьмы і Дзям’яна (1836, 1893)

• Сінагога

• Аляксандр Аляксандравіч Пятроўскі (1953—2019) — беларускі спецыяліст у галіне вылічальнай тэхнікі і інфарматыкі.

• Князева В. Сноў // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 373. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.
• Соркіна I. Мястэчкі Беларусі ў канцы XVIII — першай палове XIX ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Князева В. М. Сноў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 70—71. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Snów // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom X: Rukszenice — Sochaczew (польск.). — Warszawa, 1889. — S. 937.

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сноў
• Сноў на Radzima.org
• Jurkau kutoczak — Юркаў куточак — Yury’s Corner. Мястэчка Сноў Архівавана 24 кастрычніка 2012.
• Вандроўка ў Сноў (руск.)
• Сноў на сайце «Глобус Беларуси» (руск.)