Поль Бія

Поль Бія
фр.: Paul Barthélemy Biya'a bi Mvondo
1-ы прэм’ер-міністр Камеруна[d] 30 чэрвеня 1975 — 6 лістапада 1982
Пераемнік	Bello Bouba Maigari[d]
2-і прэзідэнт Камеруна[d] з 6 лістапада 1982
Папярэднік	Ahmadou Ahidjo[d]
старшыня Арганізацыі афрыканскага адзінства[d] 8 ліпеня 1996 — 2 чэрвеня 1997
Папярэднік	Мелес Зенаўі
Пераемнік	Роберт Мугабэ
Нараджэнне	13 лютага 1933(1933-02-13)[1][2] (91 год) Mvomeka'a[d], French Cameroons[d]
Жонка	Jeanne-Irène Biya[d] і Chantal Biya[d]
Дзеці	Emmanuel Franck Biya[d] і Brenda Biya[d]
Веравызнанне	каталіцтва
Партыя	Cameroon People's Democratic Movement[d]
Адукацыя	Нацыянальная школа адміністрацыі[d] Парыжскі інстытут палітычных даследаванняў[d] Парыжскі ўніверсітэт
Узнагароды
Сайт	prc.cm (англ.)​ (фр.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Поль Бія́ (фр.: Paul Biya; нар. 13 лютага 1933(1933-02-13)^[1][2], Mvomeka'a^[d], French Cameroons^[d]) — камерунскі палітычны і дзяржаўны дзеяч; прэм'ер-міністр Камеруна (1975—1982), затым прэзідэнт Камеруна (з 1982).

Поль Бія нарадзіўся 3 лютага 1933 года ў вёсцы Мвамекаа. Па этнічнай прыналежнасці фанг (булу)^[3]. У 1956 годзе скончыў ліцэй генерала Леклерка ў Камеруне, атрымаў дыплом па спецыяльнасці «філасофія»^[4]. З чэрвеня 1956 года праходзіў навучанне ў ліцэі Луі ле Гран у Парыжы, таксама вучыўся ў Сарбоне^[4]. У 1962 годзе ён скончыў Інстытут даследаванняў «заморскіх тэрыторый» у Парыжы^[5]. У тым жа годзе Бія паступіў на дзяржслужбу, працаваў чыноўнікам па асобых даручэннях у канцылярыі прэзідэнта Ахмаду Ахіджа, затым у 1964 годзе быў прызначаны дырэктарам кабінета ў Міністэрстве нацыянальнай адукацыі, моладзі і культуры, а ў 1965 годзе стаў генеральным ��акратаром Міністэрства^[3].

30 чэрвеня 1975 года Поль Бія быў прызначаны на пасаду прэм’ер-міністра Камеруна^[3].

4 лістапада 1982 года прэзідэнт Ахмаду Ахіджа нечакана абвясціў пра сваю адстаўку. 6 лістапада, паводле канстытуцыі, Поль Бія змяніў яго на пасадзе прэзідэнта^[3]. У жніўні 1983 года Бія абвінаваціў Ахіджа ў падрыхтоўцы чэрвеньскага дзяржаўнага перавароту^[6]. 14 верасня Поль Бія стаў старшынёй партыі Камерунскі нацыянальны саюз, пераназванай у 1985 годзе ў Дэмакратычнае аб’яднанне камерунскага народа^[3].

6 красавіка 1983 года ўрадавыя войскі здушылі спробу ваеннага перавароту. Пасля гэтага Бія распусціў Рэспубліканскую гвардыю^[6]. Ён перамог на прэзідэнцкіх выбарах 14 студзеня наступнага года і быў пераабраны на выбарах 24 красавіка 1988 года з вынікам 98,75 % галасоў^[7].

11 кастрычніка 1992 года ў краіне прайшлі прэзідэнцкія выбары, перамогу на якіх атрымаў Поль Бія, набраўшы 39,98 %^[7]. У 1996 годзе Бія быў абраны тэрмінам на год старшынёй Арганізацыі Афрыканскага Адзінства^[3]. На прэзідэнцкіх выбарах, якія прайшлі 12 кастрычніка 1997 года, ён быў пераабраны з вынікам 92,57 % галасоў^[7].

11 кастрычніка 2007 года ў краіне адбыліся чарговыя прэзідэнцкія выбары, паводле вынікаў якіх Бія зноў атрымаў перамогу, набраўшы 70,92 % галасоў^[7].

9 кастрычніка 2011 года Поль Бія быў пераабраны, набраўшы на прэзідэнцкіх выбарах 77,99 % галасоў^[7].

Поль Бія вінаваціцца многімі ў дыктатуры, асабліва выхадцамі з былога Брытанскага Камеруна. У шматлікіх спісах сучасных дыктатараў свету Бія таксама фігуруе нароўні з Мсваці III, Тэадора Абіянгам Нгема Мбасога і Робертам Мугабэ^[8][9]. Так, у рэйтынгу часопіса Парад за 2009 ён займае 19-ю пазіцыю ў спісе найгоршых дыктатараў свету^[10].