Партал:Астраномія
|
Астраномія
Вітаем Вас на партале Беларускай Вікіпедыі, прысвечаным Астраноміі. Астраномія — навука аб фізічнай будове, руху, паходжанні і развіцці нябесных целаў, іх сістэм і Сусвету як цэлага.
Аб’екты астраноміі вельмі разнастайныя, і спіс іх няспынна расце. Традыцыйнымі аб’ектамі з’яўляюцца Сонца, зоркі, планеты і іх спадарожнікі, метэорныя целы, туманнасці, зорныя скопішчы, зорныя сістэмы і Сусвет наогул. З рухам навукі наперад з’явіліся новыя аб’екты — пульсары, квазары, касмічныя прамяні, мікрахвалевае фонавае (рэліктавае) выпрамяненне, тэарэтычна прадказаныя чорныя дзіркі і гравітацыйныя хвалі.
На гэтым партале Вы зможаце даведацца больш пра гэтую навуку і тое, што з ёй звязана.
Выдатны артыкул
.jpg)
Зямля — трэцяя ад Сонца планета, пятая па памеры сярод усіх планет Сонечнай сістэмы. Яна з’яўляецца таксама найбуйнейшай па дыяметры, масе і шчыльнасці сярод планет зямной групы.
Навуковыя дадзеныя паказваюць, што Зямля ўтварылася з сонечнай туманнасці каля 4,54 мільярдаў гадоў назад і неўзабаве пасля гэтага набыла свой адзіны натуральны спадарожнік — Месяц. Меркавана жыццё з’явілася на Зямлі прыкладна 3,9 млрд гадоў назад. З тых часоў біясфера Зямлі значна змяніла атмасферу і іншыя абіятычныя фактары, абумовіўшы колькасны рост аэробных арганізмаў, а таксама фарміраванне азонавага слоя, які разам з магнітным полем Зямлі аслабляе шкодную для жыцця сонечную радыяцыю (далей…).
Выдатны спіс
Выбраная выява
Хочаце дапамагчы?
- Артыкулы, якія трэба напісаць: Чырвоныя спасылкі; Планеталогія · Пазаземныя нябёсы · Планетная наменклатура · Адкрыццё Нептуна · Класічны аб'ект пояса Койпера · Радыяцыйны пояс · Устойлівасць Сонечнай сістэмы · Нябеснае свяціла · Планета Х · Касмічная геадэзія · Касмічныя здымкі · Прыліўныя сілы · Планетная геалогія · Гісторыя даследавання Сонечнай сістэмы · Каланізацыя знешніх аб'ектаў Сонечнай сістэмы
- Артыкулы, якія трэба дапоўніць: Сонца · Месяц · Зямля · Планета · Юпітэр · Марс · Чорная дзірка · Меркурый · Венера, планета · Сатурн · Уран · Нептун · Плутон · Эрыс · Седна · Праходжанне Венеры па дыску Сонца
 | |
|---|---|
 Спіс аб’ектаў
| |
| |
|---|---|
| Акіяны | |
| Моры | Мора Аблокаў · Мора Астравоў · Мора Вільготнасці · Мора Гумбальта · Мора Дажджоў · Мора Дастатку · Мора Змяі · Мора Краёвае · Мора Крызісаў · Мора Мары · Мора Масквы · Мора Нектару · Мора Пазнанае · Мора Пароў · Мора Паўднёвае · Мора Пены · Мора Сміта · Мора Спакою · Мора Усходняе · Мора Хваль · Мора Холаду · Мора Яснасці |
| Азёры | Возера Адзіноты · Возера Багавейнасці · Возера Вечнасці · Возера Восені · Возера Вясны · Возера Забыцця · Возера Задаволення · Возера Зімы · Возера Лета · Возера Надзеі · Возера Настойлівасці · Возера Нянавісці · Возера Перавагі · Возера Пяшчоты · Возера Радасці · Возера Смерці · Возера Смутку · Возера Сну · Возера Справядлівасці · Возера Шчасця |
| Залівы | |
| Балоты | |
| Выключаныя | |
Падкрэсленым курсівам адзначаныя мора і азёры, якія размешчаны на адваротным баку Месяца. | |
| ||
|---|---|---|
| Віды галактык | Эліптычная (E) · Спіральная (S) · Спіральная з перамычкай (SB) · Лінзападобная (S0) · Няправільная (Irr) · Карлікавая (d) · Карлікавая няправільная (dI) · Ультракампактная карлікавая (?) · Колцападобная (?) |  |
| Структура | ||
| Актыўныя ядры | ||
| Узаемадзеянне | ||
| З'явы і працэсы | ||
| спіс галактык | ||
| ||
|---|---|---|
| Тыпы | .jpg) | |
| Памеры | ||
| Утварэнне | ||
| Уласцівасці | ||
| Мадэлі | ||
| Теорыі | ||
| Дакладныя рашэнні ў АТА | ||
| Звязаныя тэмы | ||
| |
|---|---|
| Утварэнне | |
| Эвалюцыя | |
| У падвойных сістэмах | |
| Уласцівасці | |
| Прыметныя | |
| |
|---|---|
| Звязаныя гравітацыйна | |
| Не звязаныя гравітацыйна | |
| Звязаныя візуальна | |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Геаграфія |
|  | ||||||
| Даследаванне | ||||||||
| Іншыя тэмы | ||||||||
| |||
|---|---|---|---|
| Моры |  | ||
| Азёры | |||
| Лакуны | |||
| Флюмены (рэкі) | |||
| ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Геаграфія |
|  | ||||||||||||
| Будова | ||||||||||||||
| Даследаванне |
| |||||||||||||
| Іншыя тэмы | ||||||||||||||
| ||
|---|---|---|
| Будова |  | |
| Тыпы | ||
| Спісы | ||
| Гл. таксама | ||
| ||
|---|---|---|
| Складнікі |  | |
| Туманнасці | ||
| Вобласці зоркаўтварэння | ||
| Калязоркавыя ўтварэнні | ||
| Выпраменьванне | ||
Даследаванні Сонца касмічнымі апаратамі | |
|---|---|
| Рабочыя | |
| Завершаныя | |
| Плануемыя |
|
| Адмененыя | |
| Прыпыненыя | |
Даследаванне Меркурыя касмічнымі апаратамі | |
|---|---|
| З арбіты | |
| Пралётная траекторыя | |
| Запланаваныя місіі |
|
| Гл. таксама | |
Тлустым шрыфтам пазначаны дзеючыя АМС | |
Даследаванне Венеры касмічнымі апаратамі | |
|---|---|
| З пралётнай траекторыі | |
| З арбіты | |
| Спуск у атмасферу | |
| На паверхні | |
| Аэрастатныя зонды | |
| Запланаваныя місіі |
|
| Гл. таксама | |
Даследаванні Марса касмічнымі апаратамі | |
|---|---|
| Пралётная траекторыя | |
| З арбіты | |
| СА і марсаходы |
|
| Будучыя місіі | |
| Няўдалыя місіі | |
| Адмененыя місіі | |
| Гл. таксама | |
Тлустым пазначаны дзеючыя АМС | |
Даследаванне Юпітэра касмічнымі апаратамі | |
|---|---|
| З пралётнай траекторыі | |
| З арбіты | |
| Спускаемыя зонды | |
| Будучыя місіі | |
| Адмененыя місіі | |
| Гл. таксама | |
Даследаванне Сатурна касмічнымі апаратамі | |
|---|---|
| Пралётныя | |
| З арбіты | |
| Даследаванне спадарожнікаў | |
| Запланаваныя місіі | |
| Адмененыя місіі | |
| Гл. таксама |
|
Даследаванне Тытана касмічнымі апаратамі | |
|---|---|
| Пралётныя | |
| Спушчальныя апараты | |
| Плануемыя місіі | |
| Адмененыя місіі | |
| Гл. таксама | |
Тлусты шрыфт абазначае дзеючыя АМС | |
Даследаванне Плутона касмічнымі апаратамі | |
|---|---|
| З пралётнай траекторыі | |
| Адмененыя місіі | |
| Гл. таксама | |
Тоўсты шрыфт абазначае дзеючыя АМС | |
Даследаванне астэроідаў касмічнымі апаратамі | ||
|---|---|---|
| Пралётныя |  | |
| З арбіты | ||
| Спушчальныя | ||
| Будучыя | ||
| Гл. таксама | ||
Курсівам выдзелены дзеючыя АМС | ||
Даследаванне камет касмічнымі апаратамі | ||
|---|---|---|
| Пралёт на значнай адлегласці |  | |
| Пралёт блізка ад ядра |
| |
| Збор і адпраўленне на Зямлю часціц | ||
| Спушчальныя апараты | ||
| Адкрыцці калясонечных камет | ||
| Гл. таксама | ||
Тоўсты пазначае бягучыя місіі | ||
Добры артыкул
Белыя карлікі — зоркі, якія праэвалюцыяніравалі з масай, якая не перавышае мяжу Чандрасекара (максімальная маса, пры якой зорка можа існаваць як белы карлік), пазбаўленыя ўласных крыніц тэрмаядзернай энергіі.
Белыя карлікі ўяўляюць сабой кампактныя зоркі з масамі, параўнальнымі з масай Сонца, але з радыусамі ў ~100 і, адпаведна, свяцільнасцямі ў ~10 000 разоў меншымі за сонечную. Шчыльнасць белых карлікаў складае 105—109 г/см³, што амаль у мільён разоў больш за шчыльнасць звычайных зорак галоўнай паслядоўнасці. Па колькасці белыя карлікі складаюць, па розных ацэнках, 3—10% зорнага насельніцтва нашай Галактыкі (далей…).
Ці ведаеце, што...
- Астранамічная абсерваторыя, заснаваная ў Віленскай акадэміі ў 1753 годзе, стала чацвёртай па ліку ў Еўропе.
- У амерыканскім Карбандэйле можна было назіраць два поўных сонечных зацьменні з інтэрвалам у сем гадоў.
- У 2024 годзе паведамлена аб адкрыцці двух спадарожнікаў Нептуна і аднаго спадарожніка Урана.
- Найбольш распаўсюджаным тыпам зорных сістэм з’яўляюцца дыскавыя галактыкі.
- Упершыню паспяховую пасадку на Марс здзейсніў амерыканскі касмічны апарат «Вікінг-1».
Навігацыя
Сонечная сістэма:
| ||
|---|---|---|
| Структура |  | |
| Атмасфера | ||
| Пашыраная структура | ||
| З'явы на Сонцы | ||
| Звязаныя тэмы | ||
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Геаграфія |
|  | ||||||||
| Даследаванне |
| |||||||||
| Іншыя тэмы | ||||||||||
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Геаграфія |
|  | ||||||||
| Даследаванне | ||||||||||
| Іншыя тэмы | ||||||||||
| ||
|---|---|---|
| Гісторыя Зямлі |  | |
| Геаграфія і геалогія |
| |
| Навакольнае асяроддзе | ||
| Гл. таксама | ||
| ||
|---|---|---|
| Асаблівасці |  | |
| Арбіта Месяца | ||
| Паверхня | ||
| Навука аб Месяцы | ||
| Даследаванне | ||
| Іншае | ||
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Геаграфія |
|  | ||||||||
| Спадарожнікі: | ||||||||||
| Даследаванне | Марынер-4 · Марынер-6 · Марынер-7 · Марынер-9 · Марс-2 · Марс-4 · Марс-5 · Марс-6 · Марс-7 · Фобас-2 · Mars Global Surveyor · Марс Адысей · Mars Express · Mars Reconnaissance Orbiter | |||||||||
| Спускаемыя апараты | ||||||||||
| Марсаходы | ||||||||||
| Мімапралётныя | ||||||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Характарыстыкі |  | ||||||
| Спадарожнікі |
| ||||||
| Даследаванні | |||||||
| Іншае | |||||||
| ||
|---|---|---|
| Найбуйнейшыя спадарожнікі | _large.jpg) | |
| Характарыстыкі | ||
| Даследаванне | ||
| Іншае | ||
| ||
|---|---|---|
| Спадарожнікі |  | |
| Кольцы | ||
| Адкрыццё | ||
| Даследванне | ||
| ||
|---|---|---|
| Спадарожнікі |  | |
| Характарыстыкі | ||
| Адкрыццё | ||
| Траянскія астэроіды | ||
| Даследванне | ||
| Іншае | ||
| ||
|---|---|---|
| Спадарожнікі | _without_labels.jpg) | |
| Класіфікацыя | ||
| Даследаванне | ||
| Адкрыццё | ||
| Іншае | ||
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
Пералік у групах у парадку ўзрастання вялікай паўвосі арбіты | |||||
| Унутраныя спадарожнікі | |||||
| Галілеевы спадарожнікі | |||||
| Група Гімаліі | |||||
| Група Ананке | Эўпорыэ · Еўфемэ · S/2003 J 18 · S/2010 J 2 · Тэльксіноэ · Эвантэ · Геліке · Артазіэ · Іакастэ · S/2003 J 16 · Праксідыке · Гарпаліке · Мнемэ · Герміпэ · Тыёнэ · Ананке | ||||
| Група Кармэ | Герсе · Этнэ · Кале · Тайгетэ · S/2003 J 19 · Халдэнэ · S/2003 J 10 · Эрыномэ · Каліхорэ · Каліке · Кармэ · Пазіфеэ · S/2010 J 1 · Эўкеладэ · Архэ · Ісаноэ · S/2003 J 9 · Эйрэнэ | ||||
| Група Пасіфэ | Філафрасінэ · S/2003 J 23 · Аойдэ · Калірое · Эўрыдомэ · S/2011 J 2 · Кіленэ · S/2003 J 4 · Пасіфэ · Гегемонэ · Сінопэ · Спондэ · Аўтаное · Корэ · Мегаклітэ | ||||
| Адасобленныя спадарожнікі |
| ||||
| |
|---|---|
| Спадарожнікі-пастухі | |
| Унутраныя буйныя (і іх траянскія спадарожнікі) | |
| Алкіяніды | |
| Знешнія буйныя | |
| Нерэгулярныя | Эскімоская (інуіцкая) група: Ківіёк · Іджырак · Паліяк · Сіярнак · Таркек Нарвежская група: Феба · Скады · S/2007 S 2 · Скол · S/2004 S 13 · Грэйп · Гіракін · Мундыльфары · Ярнсакса · S/2006 S 1 · S/2004 S 17 · Нарві · Бергельмір · Эгір · Сутунг · S/2004 S 12 · Бестла · Фарбаўці · Хаці · S/2004 S 7 · Трум · S/2007 S 3 · S/2006 S 3 · Сурт · Кары · Фенрыр · Імір · Логі · Форн’ёт Гальская група: Альбіёрыкс · Бефінд · Эрыпа · Тарвас |
Гл. таксама: Кольца Сатурна ∅ | |
| |
|---|---|
Пералік у групах у парадку ўзрастання вялікай паўвосі арбіты | |
| Унутраныя спадарожнікі | |
| Буйныя спадарожнікі | |
| Нерэгулярныя спадарожнікі | |
| Кольцы | |
- Малыя планеты: Плутон · Цэрэра · Эрыс
- Іншыя: Пояс Койпера
Астранамічныя аб'екты і тэорыі:
- Сусвет · Галактыка · Зорка · Планета · Камета (C/1996 B2 (Хякутакэ)) · Астэроід · Сузор’е · Чорная дзірка
- Вялікі выбух
- Віды зорак: Белы карлік · Зоркі-гіганты · Нейтронная зорка · Падвойная зорка
Астрафізіка:
- Абсалютная зорная велічыня · Законы Кеплера · Зорная велічыня · Модуль адлегласці · Паралакс · Парсек · Светлавы год · Свяцільнасць · Фотаметрыя · Эфект Зеемана · Эфект Штарка
Постаці:
- Пачаткоўцы:Галілеа Галілей · Мікалай Капернік · Іаган Кеплер
- Даследчыкі: Эдвін Хабл
- Канструктары: Сяргей Каралёў
- Касманаўты і астранаўты: Юрый Гагарын · Нэйл Армстранг · Джон Янг · Майкл Колінз · Алан Шэпард · Эдвін Олдрын · Чарлз Піт Конрад · Валянціна Церашкова · Герман Цітоў · Аляксей Лявонаў · Уладзімір Камароў
Тэлескопы:
Арганізацыі і ўстановы:
Раздзелы астраноміі:
- Астраметрыя · Астрафізіка · Галактычная астраномія · Зорная астраномія · Касмагонія · Касмалогія · Нябесная механіка · Практычная астраномія · Сферычная астраномія · Тэарэтычная астраномія
Касмічныя праграмы:
- Саюз · Апалон · Меркурый · Марынер · Венера · Вікінг · Джэміні · Месяц · Піянер · Эксплорэр · Спэйс шатл · Усход
Касмічныя апараты::
Літаратура::
|  | |