Суражскі раён

Суражскі раён
Суражскі раён
Краіна	СССР;
Уваходзіць у	Беларуская ССР
Адміністрацыйны цэнтр	Янавічы
Дата ўтварэння	17 ліпеня 1924
Дата скасавання	20 студзеня 1960
Насельніцтва	46 321 чал. (1926);
Плошча	1 213 км²;

Дагледжаная версія гэтай старонкі, зацверджаная 12 лістапада 2023, была заснавана на гэтай версіі.

Су́ражскі раён — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў БССР у 1924—1960 гадах. Адміністрацыйны цэнтр — гарадскі пасёлак Сураж, з 1957 года — гарадскі пасёлак Янавічы.

Гісторыя

Раён утвораны 17 ліпеня 1924 года ў складзе Віцебскай акругі БССР. Цэнтр — мястэчка Сураж. 20 жніўня 1924 года падзелены на 12 сельсаветаў: Ботаніцкі (Стаработаніцкі), Будніцкі, Запольскі, Казловіцкі, Князёўскі, Котаўскі, Краўцоўскі, Марчонкаўскі, Пудацкі, Пышнікоўскі, Суражскі, Янавіцкі. 29 кастрычніка 1924 года Будніцкі сельсавет перайменаваны ў Астроўскі. 21 жніўня 1925 года Князёўскі сельсавет перайменаваны ў Станькаўскі, Казловіцкі сельсавет — у Камароўскі. Пасля скасавання акруговага падзелу 26 ліпеня 1930 года раён у прамым падпарадкаванні БССР. 15 лютага 1931 года да раёна далучаны Войтаўскі і Курынскі сельсаветы скасаванага Віцебскага раёна, 8 ліпеня 1931 года — Палоўскі і Шабраўскі сельсаветы скасаванага Мяжанскага раёна. 15 ліпеня 1935 года вёска Ноўка аднесена да катэгорыі рабочых пасёлкаў. З 20 лютага 1938 года раён у складзе Віцебскай вобласці. 27 верасня 1938 года мястэчкі Сураж і Янавічы аднесены да катэгорыі гарадскіх пасёлкаў.

З сярэдзіны ліпеня 1941 года раён быў акупаваны нямецкімі войскамі. У лютым 1942 года у час Маскоўскай бітвы на тэрыторыі сучаснага Віцебскага раёна вялі баі часці 249-й стралковай дывізіі і 51-й стралковай брыгады 4-й ударнай арміі Калінінскага фронту, якія наблізіліся да Віцебска на адлегласць каля 7 км, але потым, адышлі на тэрыторыю РСФСР^[1].

10 сакавіка 1954 года статус рабочага пасёлка Ноўка паніжаны да вёскі. 16 ліпеня 1954 года скасаваны Пышнікоўскі і Станькаўскі сельсаветы, Пудацкі сельсавет перайменаваны ў Навасёлкаўскі, Марчонкаўскі — у Балашоўскі, Камароўскі — у Канашынскі, Палоўскі — у Хмяльніцкі, ��уражскі — у Тарасенскі. 10 верасня 1957 года цэнтр раёна перанесены ў гарадскі пасёлак Янавічы^[2]. 20 студзеня 1960 года раён скасаваны, гарадскія пасёлкі Сураж і Янавічы, Астроўскі, Балашоўскі, Ботаніцкі, Войтаўскі, Запольскі, Котаўскі, Краўцоўскі, Курынскі, Навасёлкаўскі, Тарасенскі, Янавіцкі сельсаветы перададзены Віцебскаму раёну, Хмяльніцкі і Шабраўскі сельсаветы — Езярышчанскаму раёну, Канашынскі сельсавет — Гарадоцкаму раёну.

Старшыні райвыканкама

Барыс Максімавіч Верташко (?—1941), загінуў пад бамбардзіроўкай^[3].

Першыя сакратары райкама КП(б)Б

С. М. Камароў

Крыніцы

↑ Гарады і вёскі Беларусі: энцыклапедыя / Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфii і фальклору, Выдавецтва «Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі». Т. 10: Віцебская вобласць. Кн. 2 / [В. В. Віталёва і інш.; рэдакцыйная калегія: У. У. Андрыевіч (галоўны рэдактар) і інш.; пад навуковай рэдакцыяй А. І. Лакоткі]. — Мінск: Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2019. — 727 с.: каляр. іл., партр., гербы, карты. — С. 8. — ISBN 978-985-11-1126-4.
↑ Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР Аб перанясенні цэнтра Суражскага раёна, Віцебскай вобласці, з гарадскога пасёлка Сураж у гарадскі пасёлак Яновічы ад 10 верасня 1957 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1957, № 9.
↑ Жилянин, Я., Позняков, И., Лузгин, В. Без линии фронта / Я. Жилянин, И. Позняков, В. Лузгин; Лит. запись А. Колосова. — Минск: Беларусь, 1975. — 318 с., 12 л. ил.: ил.

Літаратура

Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987. (руск.)
Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 278. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Насевіч В. Л. Суражскі раён / Вячаслаў Насевіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 448. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.

[1] Гарады і вёскі Беларусі: энцыклапедыя / Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфii і фальклору, Выдавецтва «Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі». Т. 10: Віцебская вобласць. Кн. 2 / [В. В. Віталёва і інш.; рэдакцыйная калегія: У. У. Андрыевіч (галоўны рэдактар) і інш.; пад навуковай рэдакцыяй А. І. Лакоткі]. — Мінск: Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2019. — 727 с.: каляр. іл., партр., гербы, карты. — С. 8. — ISBN 978-985-11-1126-4.

[2] Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР Аб перанясенні цэнтра Суражскага раёна, Віцебскай вобласці, з гарадскога пасёлка Сураж у гарадскі пасёлак Яновічы ад 10 верасня 1957 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1957, № 9.

[3] Жилянин, Я., Позняков, И., Лузгин, В. Без линии фронта / Я. Жилянин, И. Позняков, В. Лузгин; Лит. запись А. Колосова. — Минск: Беларусь, 1975. — 318 с., 12 л. ил.: ил.

[1]