Ражанка

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Ражанка (неадназначнасьць).

Ражанка лац. Ražanka
Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гарадзенская
Раён:	Шчучынскі
Сельсавет:	Ражанкаўскі
Насельніцтва:	1766 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1514
Паштовы індэкс:	231552
Нумарны знак:	4
Геаграфічныя каардынаты:	53°30′0″ пн. ш. 24°47′0″ у. д. / 53.5° пн. ш. 24.78333° у. д. / 53.5; 24.78333Каардынаты: 53°30′0″ пн. ш. 24°47′0″ у. д. / 53.5° пн. ш. 24.78333° у. д. / 53.5; 24.78333
Ражанка на мапе Беларусі ± Ражанка Ражанка
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Ража́нка^[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Тур’і. Цэнтар сельсавету Шчучынскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 1766 чалавек. Знаходзіцца за 7 км на поўдзень ад Шчучына, за 4 км ад чыгуначнай станцыі Ражанка; на аўтамабільнай дарозе Масты — Шчучын.

Ражанка — даўняе мястэчка гістарычнай Лідчыны (частка Віленшчыны), колішняя сталіца графства. Да нашага часу тут захаваўся касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла, помнік архітэктуры XVII—XIX стагодзьдзяў. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся палацава-паркавы комплекс Пацаў.

Упершыню Ражанка ўпамінаецца ў XVI ст., калі яна ўваходзіла ў склад Лідзкага павету Віленскага ваяводзтва і знаходзілася ў валоданьні г.зв. гетманскай галіны роду Пацаў (называліся «графамі на Ражанцы», пачынальнік галіны — Павал Пац). У 1674 годзе тут збудавалі касьцёл Сьвятых Пятра і Паўла.

Міхал Казімер Пац, гетман вялікі, перадаў Ражанку ў заставу Халецкім, якія ў 1685 годзе адмовіліся ад яе на карысьць Яна Крыштапа Паца. Апошні прадстаўнік галіны роду Юзэф Пац пакінуў мястэчка свайму далёкаму сваяку Людвіку Міхалу Пацу (прадстаўнік старэйшай сэнатарскай галіны роду).

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Ражанка апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Лідзкім павеце Гарадзенскай губэрні. У 1804 у мястэчку існавала прыходзкая вучэльня. На 1829 год — 19 будынкаў (9 хрысьціянскіх і 10 юдэйскіх). Па здушэньні вызвольнага паўстаньня ў 1832 расейскія ўлады канфіскавалі маёнтак у Пацаў.

У 1843 годзе Ражанку разам зь Лідзкім паветам перавялі ў склад Віленскай губэрні, у 2-й пал. XIX ст. мястэчка стала цэнтрам воласьці. На 1863 год — 52 жылыя дамы. У 1866 годзе існавалі касьцёл, царква, сукнавальная фабрыка. На 1885 год — 63 двары, валасная ўправа, 2 вадзяныя млыны, 3 корчмы. У 1907 годзе з адкрыцьцём чыгункі Ліда — Масты — Ваўкавыск пачала дзеяць чыгуначная станцыя.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Ражанку занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

• Старая графіка Ражанки
• 
  Касьцёл. Н. Орда, 1861—77 г.
• 
  Праект рэканструкцыі касьцёла, 1827 г.
• 
  Праект рэканструкцыі касьцёла, 1827 г.

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Ражанка абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР^[2]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Ражанка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Наваградзкім павеце. У гэты час існавалі аднайменныя мястэчка (115 дамоў) і фальварак (4 дамы). На 1933 год дзеялі касьцёл і царква, працавала пошта.

У 1939 годзе Ражанка ўвайшла ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стала цэнтрам сельсавету Шчучынскага раёну Баранавіцкай вобласьці (з 20 верасьня 1944 году ў Гарадзенскай вобласьці). Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1940 год тут было 117 двароў, няпоўная сярэдняя і пачатковая школа, пошта з тэлефонным камутатарам на 10 нумароў, вадзяны млын, хата-чытальня, лякарня; на 1999 год — 795 двароў, на 1 студзеня 2001 год — 796. У 2000-я гады Ражанка атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Касьцёл, каля 1900 г.
• 
  Касьцёл, 1926 г.
• 
  Касьцёл, 1926 г.
• 
  Інтэр’ер касьцёла, 1926 г.

• 
  Росьпісы касьцёла, 1926 г.
• 
  Палац Пацаў, да 1939 г.
• 
  Чыгуначная станцыя, 1938 г.
• 
  Юдэйская школа, да 1939 г.

• XIX стагодзьдзе: 1829 год — 89 чал., у тым ліку 54 хрысьціяніны і 35 юдэяў^[3]; 1861 год — 883 чал.; 1869 год — 432 чал.^[4]; 1885 год — 604 чал.^[5]; 1888 год — 883 чал. (445 муж. і 438 жан.)^[6]; 1897 год — 777 чал., у тым ліку 543 юдэі
• XX стагодзьдзе: 1905 год — 45 чал. у маёнтку Ражанцы, 504 чал. у мястэчку Старой Ражанцы, 135 чал. у Новай Ражанцы; 1919 год — 744 чал.; 1921 год — 734 чал. у мястэчку Ражанцы і 83 чал. у фальварку Ражанцы; 1933 год — 734 чал.^[7]; 1939 год — 965 чал.; 1940 год — 918 чал.; 1999 год — 2,3 тыс. чал.^[8]
• XXI стагодзьдзе: 1 студзеня 2001 году — 2280 чал.^[9]; 2010 год — 1766 чал.

У Ражанцы працуюць базавая школа, школа-інтэрнат, дашкольная ўстанова, лякарня, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.

• Гаспадарчы двор (XIX ст.)
• Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (1674, 1827)
• Каплічка прыдарожная (XIX ст.)
• Сынагога (цяпер у валоданьні Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату)
• Чыгуначная станцыя (1-я пал. XX ст.; знаходзіцца за 4 км ад гістарычнага мястэчка ў станцыі Ражанцы)

• Сядзібна-паркавы комплекс Пацаў (XVII ст.)

• Краявіды Ражанкі
• 
  Касьцёл з боку апсыды
• 
  Касьцёл, інтэр’ер
• 
  Касьцёл, алтар
• 
  Касьцёл, хоры

• 
  Могілкі і касьцёл
• 
  Прыдарожная капліца
• 
  Колішняя сынагога
• 
  Царкоўная брама

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — 576 с. — ISBN 985-11-0216-4
• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Шчучынскага р-на. — Мн.: БелЭн, 2001. — 592 с.: іл. ISBN 985-11-0218-0.
• Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888.

• Ражанка, Radzima.org