Францішак (папа рымскі)

Яго сьвятасьць^[d]
Францішак
	Franciscus PP.
	Рымскі папа
	Папа Францішак падчас Апостальскага падарожжа ў Паўднёвую Карэю, жнівень 2014 г.
Царква	Каталіцкая Царква
Архідыяцэзія	Архідыяцэзія Буэнас-Айрэсу
Абраны	13 сакавіка 2013
Пачатак папства	19 сакавіка 2013
Папярэднік	Бэнэдыкт XVI
Пасьвечаньні
Ардынацыя	13 сьнежня 1969 ; Рамонам Хасэ Кастэльянам
Кансэкрацыя	28 чэрвеня 1992 ; Антоніё Кварасына
Кардынальства	21 лютага 2001 ; Янам Паўлам II
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Хорхэ Марыё Бэргольё
Нарадзіўся	17 сьнежня 1936 (88 гадоў) ; Буэнас-Айрэс, Аргентына
Дэнамінацыя	каталіцтва
Бацькі	Марыё Хасэ Бэргольлё[d] ; Рэджына Марыя Сывары[d]
Адукацыя	Факультэт філязофіі і тэалоёгіі Сан-Мігель[d];
Заняткі	рыма-каталіцкі ксёндз, хімік, пісьменьнік, тэоляг, прапаведнік, спавядальнік, pastor, рымска-каталіцкі біскуп, каталіцкі біскуп, палітык
Дэвіз	Miserando atque eligendo
Подпіс
Герб
	Францішак у Вікісховішчы

Франці́шак^[2] (па-лацінску: Franciscus PP.), сьвецкае імя Хорхэ Марыё Бэргольлё (па-гішпанску: Jorge Mario Bergoglio; нар. 17 сьнежня 1936 году, Буэнас-Айрэс, Аргентына) — 266-ы папа рымскі з 13 сакавіка 2013 году^[3], аргентынскі кардынал. Першы папа ў гісторыі, які нарадзіўся ў Амэрыцы, першы папа з Паўднёвага паўшар’я, і першы папа-езуіт.

Імя для свайго пантыфікату ён абраў у гонар сузаснавальніка Таварыства Ісуса Францішка Ксавэра^[a].

Жыцьцяпіс

Хорхэ Марыё Бэргольлё нарадзіўся ў Аргентыне ў сям’і італьянскага эмігранта, чыгуначнага рабочага. Малодшы зь пяці дзяцей. Атрымаў дыплём хіміка-тэхноляга. Вучыўся ў сэмінарыі Вілья-Дэвота ў Буэнас-Айрэсе. Уступіў у ордэн езуітаў 11 сакавіка 1958^[4]. Навіцыят праходзіў у Чылі (гуманітарныя навукі), затым працягнуў сваю адукацыю ў коледжы сьвятога Язэпа ў Буэнас-Айрэсе, дзе атрымаў ліцэнцыят па філязофіі. Выкладаў літаратуру, філязофію і багаслоўе ў трох каталіцкіх коледжах Буэнас-Айрэса.

13 сьнежня 1969 году Бэргольлё быў пасьвечаны ў сьвятары Рамонам Хасэ Кастэльянам, тытулярным арцыбіскупам Ёмніюму(it). Прызначаны прафэсарам тэалягічнага факультэту ў коледжы Сан-Мігель у аргентынскай сталіцы. У 1970-я гады займаў розныя пасады ў езуіцкім ордэне Аргентыны.

Уражанае ягонымі навыкамі лідара кіраўніцтва езуіцкага ордэну ў рэшце рэшт павысіла Бэргольлё, і ён у 1973—1979 гадах зьяўляўся правінцыялам Аргентыны. У 1980 быў прызначаны рэктарам сваёй альма-матэр — сэмінарыі сьвятога Язэпа. Займаў гэтую пасаду да 1986. Затым у Нямеччыне скончыў сваю доктарскую дысэртацыю і вярнуўся на радзіму як спавядальнік і духоўны дырэктар Кордаўскага арцыбіскупства, дзе ягоным непасрэдным начальнікам быў кардынал Раўль Прыматэста.

Дапаможны біскуп Буэнас-Айрэсу з тытулам тытулярнага біскупа Аукі (20 траўня 1992 — 3 чэрвеня 1997). 27 чэрвеня 1992 арцыбіскупам Антоніё Кварасіна пасьвечаны ў біскупы ў катэдральным саборы Буэнас-Айрэсу. Каад’ютар (біскуп з правам спадчыны япархіі) арцыбіскуп Буэнас-Айрэса (3 чэрвеня 1997 — 28 лютага 1998). Арцыбіскуп Буэнас-Айрэсу з 28 лютага 1998 году. Вялікі канцлер Каталіцкага ўнівэрсытэту Аргентыны. Кардынал-сьвятар (з 21 лютага 2001 году) з тытулам царквы сьвятога Робэрта Беларміна.

На працягу 15 гадоў быў арцыбіскупам Буэнас-Айрэсу і прымасам (найвышэйшай духоўнай асобай) Аргентыны. Бэргольлё заклікаў духавенства і паству выступіць супраць абортаў і эўтаназіі. Ён пацьвердзіў царкоўнае вучэньне па асуджэньні гомасэксуальнасьціу, хоць і заклікае не зьневажаць гомасэксуалаў. Ён рашуча выступае супраць заканадаўства, уведзенага ў 2010 годзе ўрадам Аргентыны, якое дазваляе аднаполыя шлюбы.

У 2005 годзе супраць кардынала Бэргольлё спрабавалі завесьці крымінальную справу. Яго абвінавачвалі ў дамоўленасьці з хунтай у 1976 годзе падчас «бруднай вайны», каб скрасьці двух сьвятароў-езуітаў. Гэтым сьвятарам Бэргольлё прапанаваў пакінуць службу, каб не нэрваваць улады, у той час як ксяндзы заклікалі да зьвяржэньня ўлады. Але ніякіх доказаў віны Хорхэ Бэргольлё не было.

На канкляве 13 сакавіка 2013 году Хорхэ Марыё Бэргольлё быў абраны новым Папам Рымскім. Прыняў імя Францішак у гонар сьвятога Францішка з Асізі. Гэта першы папа-лацінаамэрыканец, першы — папа-езуіт.

Акрамя гішпанскай, вольна размаўляе на італьянскай і нямецкай мовах.

Дадатковыя зьвесткі

Любімымі пісьменьнікамі Папа называе Хорхэ Люіса Борхэса, Леапольда Марэчаля, а таксама Фёдара Дастаеўскага і Гілбэрта Чэстэртана. Аматар футболу.

Францішак стаў першым Папам Рымскім, ад імя якога 11 кастрычніка 2013 году ў Беларусь быў перададзены дакумэнт на беларускай мове, які ўяўляе сабой падзяку Ядвізе Пастарнак, жыхарцы в. Муляры (Вілейскі раён), за служэньне Касьцёлу. Дакумэнт быў урачыста перададзены Апостальскім нунцыем у Беларусі арцыбіскупам Кляўдыё Гуджэроцьці^[5].

Францішак аддае перавагу сьціпламу ладу жыцьця, адмовіўшыся ад лімузіну з асабістым кіроўцам на карысьць выкарыстаньня грамадзкага транспарту й тулячыся ў маленькай кватэры^[4].

Крыніцы

^ Catholic-Hierarchy.org (анг.) — USA: 1990.
^ Ватыкан: Францішак, а не Францішак І // Радыё «Свабода», 14 сакавіка 2013 г. Праверана 16 сакавіка 2013 г.
^ «Jorge Mario Bergoglio, 77, of Argentina is Pope Francis I»(недаступная спасылка). GMA News.
^ ^а ^б Папа Францішак заўсёды вёў вельмі просты лад жыцьця // Беларуская праграма Ватыканскага радыё, 13 сакавіка 2013 г. Праверана 16 сакавіка 2013 г.
^ Упершыню ў гісторыі Папа Рымскі перадаў у Беларусь дакумент на беларускай мове(недаступная спасылка) // БЕЛТА

Заўвагі

^ Паводле інфармацыі Ватыканскага радыё

Вонкавыя спасылкі

[_56f4baa30dba5505-1] Catholic-Hierarchy.org (анг.) — USA: 1990.

[2] Ватыкан: Францішак, а не Францішак І // Радыё «Свабода», 14 сакавіка 2013 г. Праверана 16 сакавіка 2013 г.

[3] «Jorge Mario Bergoglio, 77, of Argentina is Pope Francis I»(недаступная спасылка). GMA News.

[vatykan.radio-5] а ^б Папа Францішак заўсёды вёў вельмі просты лад жыцьця // Беларуская праграма Ватыканскага радыё, 13 сакавіка 2013 г. Праверана 16 сакавіка 2013 г.

[6] Упершыню ў гісторыі Папа Рымскі перадаў у Беларусь дакумент на беларускай мове(недаступная спасылка) // БЕЛТА

[4] Паводле інфармацыі Ватыканскага радыё

[1]

п а р Папы рымскія
I—IV стагодзьдзі	Пётар Лін Анаклет Клімэнт I Эварыст Аляксандар I Сыкст I Тэлесфор Гігін Піюс I Аніцэт Сатэрыюс Алеўтэр Віктар I Зэфірын Калікст I Урбан I Пантыян Антэр Фабіян Карнэліюс Люцыюс I Стэфан I Сыкст II Дыянісіюс Фэлікс I Эўтыхіян Кай Марцэлін Марцэл I Эўсэбіюш Мільтыяд Сыльвэстар I Марк Юліюс I Лібэрыюс Дамас I Сырыцыюс Анастасіюс I	Сымбаль папаў рымскіх
V—VIII стагодзьдзі	Інакенцыюс I Зосім Баніфацыюс I Цэлестын I Сыкст III Леў I Гілярыюс Сымпліцыюс Фэлікс III Гелясіюс I Анастасіюс II Сымах Гармізд Ян I Фэлікс IV Баніфацыюс II Ян II Агапіт I Сыльвэрыюс Вігіліюс Пэлягіюс I Ян III Бэнэдыкт I Пэлягіюс II Грыгорыюс I Сабініян Баніфацыюс III Баніфацыюс IV Адэадат I Баніфацыюс V Ганорыюс I Сэвэрын Ян IV Тэадор I Мартын I Эўгеніюш I Віталіян Адэадат II Дон Агата Леў II Бэнэдыкт II Ян V Конан Сэргіюш I Ян VI Ян VII Сызыніюс Канстантын I Грыгорыюс II Грыгорыюс III Захар Стэфан Стэфан II Павал I Стэфан III Адрыян I Леў III
IX—XII стагодзьдзі	Стэфан IV Пасхал I Эўгеніюш II Валянцін Грыгорыюс IV Сэргіюш II Леў IV Бэнэдыкт III Мікалай I Адрыян II Ян VIII Марын I Адрыян III Стэфан V Фармоз Баніфацыюс VI Стэфан VI Раман Тэадор II Ян IX Бэнэдыкт IV Леў V Сэргіюш III Анастасіюс III Ляндон Ян X Леў VI Стэфан VII Ян XI Леў VII Стэфан VIII Марын II Агапэт II Ян XII Леў VIII Бэнэдыкт V Ян XIII Бэнэдыкт VI Бэнэдыкт VII Ян XIV Ян XV Грыгорыюс V Сыльвэстар II Ян XVII Ян XVIII Сэргіюш IV Бэнэдыкт VIII Ян XIX Бэнэдыкт IX Сыльвэстар III Бэнэдыкт IX Грыгорыюс VI Клімэнт II Бэнэдыкт IX Дамас II Леў IX Віктар II Стэфан IX Мікалай II Аляксандар II Грыгорыюс VII Віктар III Урбан II Пасхал II Гелясіюс II Калікст II Ганорыюс II Інакенцыюс II Цэлестын II Люцыюс II Эўгеніюш III Анастасіюс IV Адрыян IV Аляксандар III Люцыюс III Урбан III Грыгорыюс VIII Клімэнт III Цэлестын III Інакенцыюс III
XIII—XVI стагодзьдзі	Ганорыюс III Грыгорыюс IX Цэлестын IV Інакенцыюс IV Аляксандар IV Урбан IV Клімэнт IV Грыгорыюс Х Інакенцыюс V Адрыян V Ян XXI Мікалай III Мартын IV Ганорыюс IV Мікалай IV Цэлестын V Баніфацыюс VIII Бэнэдыкт XI Клімэнт V Ян XXII Бэнэдыкт XII Клімэнт VI Інакенцыюс VI Урбан V Грыгорыюс XI Урбан VI Баніфацыюс IX Інакенцыюс VII Грыгорыюс XII Мартын V Эўгеніюш IV Мікалай V Калікст III Піюс II Павал II Сыкст IV Інакенцыюс VIII Аляксандар VI Піюс III Юліюс II Леў X Адрыян VI Клімэнт VII Павал III Юліюс III Марцэл II Павал IV Піюс IV Піюс V Грыгорыюс XIII Сыкст V Урбан VII Грыгорыюс XIV Інакенцыюс IX Клімэнт VIII
з XVII стагодзьдзя	Леў XI Павал V Грыгорыюс XV Урбан VIII Інакенцыюс X Аляксандар VII Клімэнт IX Клімэнт X Інакенцыюс XI Аляксандар VIII Інакенцыюс XII Клімэнт XI Інакенцыюс XIII Бэнэдыкт XIII Клімэнт XII Бэнэдыкт XIV Клімэнт XIII Клімэнт XIV Піюс VI Піюс VII Леў XII Піюс VIII Грыгорыюс XVI Піюс IX Леў XIII Піюс X Бэнэдыкт XV Піюс XI Піюс XII Ян XXIII Павал VI Ян Павал I Ян Павал II Бэнэдыкт XVI Францішак

п а р Кіроўныя манархі дзяржаваў
Азія	Мухамад ібн Заід* Хейсам бэн Тарык Хамад Хасанал Болкіях Джыгмэ Кхесар Намг’ял Вангчук Нарадом Сіямоні Тамім Наваф I Абдала Сальман Рама X Нарухіта Абдала II
Акіянія	Карл III Тупоу VI
Амэрыка	Карл III
Афрыка	Лэтсіе III Мухамад VI Мсўаці III
Эўропа	Макрон і Вівэс Сысылья Філіп Францішак Карл III Фэліпэ VI Маргрэта II Ганс-Адам II (рэгент: Аляіз) Анры Альбэр II Гаральд V Вілем-Аляксандар Карл XVI Густаў
Афіцыйна прэзыдэнт *Ex officio як прэзыдэнт Францыі і біскуп Урхэля

Нарматыўны кантроль
Міжнародныя	FAST МІСН VIAF WorldCat
Нацыянальныя	Нарвэгія Гішпанія Францыя Зьвесткі НБФ Аргентына Каталёнія Нямеччына Італія Ізраіль Фінляндыя Бэльгія ЗША Швэцыя Латвія Японія Чэхія Аўстралія Грэцыя 2 Карэя Харватыя Нідэрлянды Польшча Партугалія Ватыкан
Навуковыя	CiNii
Артысты	MusicBrainz
Асобы	Нямецкія біяграфіі Trove
Іншыя	IdRef