Бітва пад Ласасінам
Бі́тва пад Ласасі́нам — бітва паўстаньня 1863 року, якая адбылася 4 чэрвеня [ст. ст. 24 траўня] 1863 ля вёскі Ласасін Слонімскага павету Гарадзенскай губэрні (цяпер у Пружанскім раёне Берасьцейскай вобласьці).
Бітва пад Ласасінам | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
Супернікі | |||||||||
 Паўстанцы |  Расейская імпэрыя | ||||||||
Камандуючыя | |||||||||
| Влодэк «Шчасны» | |||||||||
Колькасьць | |||||||||
| каля 700 пешых і 40 коньнікаў[1] | |||||||||
Хада падзеяў
рэдагаваць4 чэрвеня [ст. ст. 24 траўня] 1863 а 3-й з паловай гадзіны апоўдні[1] расейскі аддзел пад даводзтвам пружанскага вайсковага начальніка маёра Крэмера дагнаў паўстанцаў пружанскага шляхціца Влодка «Шчаснага» пад Ружанамі.
На ўчастку Пагарэлае расейцы разьбілі конны пікет. Яшчэ адзін пікет са стральцоў паўстанцы выставілі за 3 вярсты ў лесе, сярод дрыгвы. Крэмер паслаў супраць іх 3-ю стралковую роту з трыма паўзьвязамі рэзэрву 9-й роты, аднак тыя былі сустрэтыя густой стральбою. Расейцы адышлі, каб выманіць ворага з густога лесу. Інсургенты, падбадзёрваныя камандзірам, кінуліся наперад, аднак, сустрэтыя стрэламі, адышлі на ранейшую пазыцыю[1].
Тады Крэмер, ня маючы магчымасьці выцягнуць інсургента�� з займанага месца, загадаў ісьці ў атаку. Расейцы адкінулі гэтую заставу, пасьля чаго паўстанцы адышлі на іншую пазыцыю за невялікаю палянкай[1].
У гэты час паўстанцы зрабілі спробу абысьці расейцаў са свайго правага боку, 8 разоў атакуючы, аднак былі адкінутыя стралковым агнём і падмацаваньнем з 9-й роты. Пасьля гэтага расейскае войска перайшло ў наступ[1].
А 7-й гадзіне паўстанцы разьбегліся, схаваўшыся ў непраходнай дрыгве за 4 вярсты ад вёскі Ласасіна. Крэмер ня стаў іх перасьледаваць і пайшоў у Ружаны[1].
Вынікі
рэдагавацьСтраты паўстанцаў ацэньваюцца ад 40[2] да 127 чалавек па расейскіх ацэнках[1].
Сярод забітых былі паўстанцкі лекар Каліноўскі і многія іншыя асобы, «якія з выгляду і вопраткі ня простага званьня»[1]. У палон быў узяты беластоцкі памешчык Рафал Карыцкі і вэтэран чачэнскай вайны, адстаўны штабс-капітан Станіслаў Завістоўскі[3]. Валеры Антоні Ўрублеўскі і Влодэк «Шчасны» з часткаю аддзелу здолелі вырвацца з акружэньня.
Дзеля большай пасьпяховасьці барацьбы з паўстанцамі, якія канцэнтраваліся ў Ружанскай пушчы, на загад царскіх уладаў была высечаная паласа лесу праз пушчу (гэтак званая Паляцкая прасека). На ёй стаяла царская пяхота і патрулі з казакоў[4].
Памяць
рэдагавацьПершы драўляны крыж на месцы пахаваньня палеглых паставілі мясцовыя жыхары. У 1928 за польскім часам мясцовыя ўлады замянілі яго гранітным помнікам з надпісам: «Prochom 40 powstanców polskich poległych w 1863 r. w walkach z najezdzcą. Mieszkańcy powiatu» (бел. Праху 40 паўстанцаў, палеглым у 1863 року ў бітвах з акупантамі. Мяшканцы павету)[2].
З прыходам савецкай улады помнік быў узарваны. У 1989 року адноўлены мясцовымі краязнаўцамі з дапамогай пружанскіх прадпрыемстваў[2].
Помнік занесены ў Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б в г д е ё ж Станіслаў Суднік. Валер Антоні Ўрублеўскі ў паўстаньні 1863—64 гг. // Лідскі летапісец. — № 36—38.
- ^ а б в Уладзімер Крукоўскі. Двойчы расстраляныя. Адноўлены помнік паўстанцам Шчаснага // «Наша Ніва». — 2000. — № 42.
- ^ Васіль Герасімчык. (19 лістапада 2013) Афіцэры 1863-га. Яны ламалі прысягу расейскаму цару, каб ісьці за Каліноўскім. Наша Ніва. Праверана 19 лістапада 2013 г.
- ^ Пракаповіч Н.С. Ружаны: позірк у мінулае Всё о Ружанах Праверана 14 студзеня 2013 г.