Кривов Тимофей Степанович

Кривов Тимофей Степанович
Зат	ир-ат
Тыуған көнө	21 февраль (5 март) 1886[1]
Тыуған урыны	Старое Еремкино[d], Бряндинская волость[d], Ставропольский уезд[d], Һамар губернаһы, Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө	16 август 1966({{padleft:1966|4|0}}-{{padleft:8|2|0}}-{{padleft:16|2|0}})[2][1] (80 йәш)
Вафат булған урыны	Мәскәү, СССР[2]
Ерләнгән урыны	Новодевичье зыяраты[d]
Һөнәр төрө	сәйәсмән
Уҡыу йорто	Симбирская чувашская учительская школа[d]
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Ойошма ағзаһы	Общество старых большевиков[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Кривов Тимофей Степанович (21 февраль 1886 йыл — 16 август 1966 йыл) — СССР-ҙың дәүләт һәм партия эшмәкәре. 1905 йылдан РСДРП-КПСС ағзаһы. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1966).

Тимофей Степанович Кривов 1886 йылдың 21 февралендә (яңы стиль буйынса 5 мартында) Рәсәй империяһы Һамар губернаһы Ставрополь өйәҙе Бряндин улусы Иҫке Еремкино ауылында ярлы сыуаш крәҫтиән ғаиләһендә тыуған.

Сыуаш Ҡалмаюры ауылының сиркәү-мәхәллә мәктәбендә^[3] уҡый, шунан һуң 12 йәшенән урындағы уҡытыусылар советы тарафынан Борковка ауылының уҡытыусыһы итеп һайлана^[4]. Бер йыл уҡытҡандан һуң, 1899 йылда Ленин Владимир Ильичтың атаһы Ульянов Илья Николаевич нигеҙ һалған Симбирск уҡытыусылар мәктәбенә уҡырға инә^[5]. Бер йыл уҡығандан һуң , аҡса етмәү сәбәпле, тыуған ауылына ҡайтырға мәжбүр була.

1905 йылдың 5 ғинуарынан алып РСДРП ағзаһы. Революция ваҡиғаларында, атап әйткәндә, 1905−1907 йылдарҙа Өфө һәм Златоуст ҡалаларындағы революция хәрәкәтендә әүҙем ҡатнаша, хәрби дружиналар ағзаһы була, партияның хәрби дружиналарын ойоштороусыһы була, бер нисә тапҡыр ҡулға алына^[6].

Оло Мейәс экспроприацияһында ҡатнашҡандан һуң, ул 1910 йылдың ғинуарында сит илгә сыға. Илдән китер алдынан иң экспроприация ваҡытында тотолған кешеләр өсөн иң яҡшы адвокат булған А. Ф. Керенскийҙы яллай. Эмиграцияла В. И. Ленин менән осраша, Болонья ҡалаһындағы партия мәктәбендә уҡый. 1911 йыл аҙағында Рәсәйгә ҡайта һәм батша зинданына эләгә. Бөтә енәйәт суммаһы буйынса Өфөлә Хәрби-округ суды ҡарары менән үлем язаһына хөкөм ителә. Яза Наполеонды еңеүҙең 100-йыллығы хөрмәтенә ғүмерлек каторгаға хөкөм ителеү менән алмаштырыла.

1917 йылда Февраль революцияһы башланы�� менән һөргөндән азат ителә һәм Өфөнөң совет һәм партия ойошмаларында төрлө вазифаларҙа эшләргә тотона. 1920 йылдан алып Тимофей Степанович — РКП(б) Урал бюроһы Үҙәк комитетының секретары. 1921 йылда ЦКК ағзалары һайланған РКП(б). Өсөнсө коминтерн съезы делегаты. 1927 йылдан алып — ЦКК президиумы ағзаһы, РСФСР РКИ халыҡ комиссары урынбаҫары һәм ЦКК партколлегияһы ағзаһы. 1934—1935 йылдарҙа — РСФСР Халыҡ комиссарҙары советы эргәһендә баш арбитр. 1936 йылдан алып СССР коммуналь предприятие эшселәре профсоюздарының Үҙәк комитетында эшләй. Сталин репрессиялары арҡаһында күпләп ҡулға алыу осоронда, 1940 йылда, уның ҡатыны, кинйә улдары Никитаның әсәһе, Шахновская Софья Васильевна «советтарға ҡаршы Троцкистар ойошмалары эшендә ҡатнашҡан» тип ҡулға алына.

1942 йылдың ғинуарынан алып Т. С. Кривов персональ пенсионер, Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында Өфөлә эвакуацияла була. 1944—1945 йылдарҙа Ленин музейында эшләй, В. И. Ленин исемендәге Бөтә союз пионер ойошмаһы үҙәк советының ағзаһы була. 1956 йылда «Огонек» журналында уның мемуарҙары баҫылып сыға.

Т. С. Кривов 10-12, 14-17 КПСС партияһы съездарының делегаты итеп һайлана. 1921—1922 һәм 1923—1934 йылдарҙа— ВКП(б) Үҙәк контроль комиссияһы ағзаһы. 1922 −1923 йылдарҙа — РКП(б) Үҙәк комитеты ағзаһына кандидат була

• Социалистик Хеҙмәт Геройы
• Ике Ленин ордены
• «Ураҡ һәм Сүкеш» алтын миҙалы
• «Бөйөк Ватан һуғышында маҡтаулы хеҙмәте өсөн» миҙалы
• «Мәскәүҙең 800 йыллыҡ хөрмәтенә» миҙалы

• Чебоксарҙағы бер урам уның исеме менән аталған.

• Муратов Х. И., Липкина А. Г., «Т. С. Кривов», Уфа, 1968.
• Кривов Т. С., «В Ленинском строю», Политиздат, 1973.
• Узиков Ю. А. Посланцы В. И. Ленина в Башкирии. Уфа, 1984.

• Кривов Тимофей Степанович // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9. (Тикшерелеү көнө: 18 февраль 2021)
• Черняк Антон. Биография моего прапрадеда Кривова Тимофея Степановича
• Сергей Каргапольцев. Кривов Тимофей Степанович  (билдәһеҙ). «Герои страны» сайты. Дата обращения: 11 июль 2016.
• [ Кривов Тимофей Степанович] — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә
• Государственные и политические деятели : Кривов Тимофей Степанович