Аносов Дмитрий Викторович

Аносов Дмитрий Викторович
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	СССР  Рәсәй[1][2]
Тыуған көнө	30 ноябрь 1936({{padleft:1936|4|0}}-{{padleft:11|2|0}}-{{padleft:30|2|0}})[3][4][5]
Тыуған урыны	Мәскәү, РСФСР, СССР[4]
Вафат булған көнө	5 август 2014({{padleft:2014|4|0}}-{{padleft:8|2|0}}-{{padleft:5|2|0}}) (77 йәш)
Вафат булған урыны	Мәскәү, Рәсәй[4][6]
Ерләнгән урыны	Троекуров зыяраты[d]
Һөнәр төрө	математик
Эшмәкәрлек төрө	дифференциаль геометрия һәм топология[d], топология, математика, дифференциаль тигеҙләмәләр теорияһы[d] һәм математик
Эш урыны	РФА-ның математика институты[d] М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университеты
Уҡыу йорто	М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университеты МДУ-ның механика-математика факультеты[d]
Ғилми дәрәжә	физика-математика фәндәре докторы[d]
Ғилми етәксе	Лев Семёнович Понтрягин[d]
Аспиранттар	Песин, Яков Борисович[d], Михаил Израилевич Брин[d] һәм Grigorij Kolutsky[d][7]
Уҡыусылар	Михаил Израилевич Брин[d] һәм Песин, Яков Борисович[d]
Кемдә уҡыған	Лев Семёнович Понтрягин[d]
Ойошма ағзаһы	Рәсәй Фәндәр академияһы
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	стипендия Александра фон Гумбольдта[d] премия Гумбольдта[d]
Вики-проект	Проект:Математика[d]
Число Эрдёша	3
Аносов Дмитрий Викторович Викимилектә

Аносов Дмитрий Викторович (30 ноябрь 1936 йыл, Мәскәү — 5 август 2014 йыл, шунда уҡ^[8]) — СССР һәм Рәсәй математигы, академик, динамик системалар һәм дифференциаль тигеҙләмәләр теорияһы, дифференциаль геометрия һәм топология буйынса белгес. Физика-математика фәндәре докторы (1966) СССР Фәндәр академияһының ағза-корреспонденты (1990, математика бүлеге), Рәсәй Фәндәр академияһының мөхбир ағзаһы (1992), М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университетының атҡаҙанған профессоры.

Динамик системалар теорияһының ҡайһы бер төшөнсәләре Аносов исемен йөрөтә, мәҫәлән, «Аносов системаһы», «Аносов диффеоморфизмдары»^[9].

Химия өлкәһе ғилми хеҙмәткәре ғаиләһендә тыуған. Атаһы — Виктор Яковлевич Аносов (1891, Һарытау — 1972, Мәскәү), физик-химик анализ өлкәһендә белгес, Пермь университетының аналитик һәм техник химия кафедраһы мөдире, А. И. Герцен исемендәге Рәсәй дәүләт педагогия университеты|А. И. Герцен исемендәге Ленинград педагогия институты профессоры, Мәскәүҙә Н. С. Курнаков исемендәге Дөйөм һәм органик булмаған химия институтында ғилми хеҙмәткәр. Әсәһе — Нина Константиновна Воскресенская, шулай уҡ Һарытауҙа тыуған.

1953 йылда МДУ-ның механика-математика факультетына уҡырға инә, 1958 йылда уны тамамлай. Икенсе курста уҡығанда, Л. С. Понтрягиндың дифференциаль тигеҙләмәләр теорияһы буйынса фәнни семинарына йөрөй башлай һәм бер аҙҙан уның уҡыусыһына әүерелә (икенсе ғилми етәксеһе — Е. Ф. Мищенко). Беренсе курс эше неон лампалы релаксацион тирбәлеүҙәр генераторы эшен математик тасуирлауға арнала^[10].

1958 йылда Рәсәй Фәндәр академияһының В. А. Стеклов исемендәге математика институты аспирантураһына уҡырға инә, уны 1961 йылда уңышлы тамамлай (етәксеһе — Л. С. Понтрягин). 1961 йылда «Осреднение в системах обыкновенных дифференциальных уравнений с „быстроколеблющимися“ решениями» темаһына кандидатлыҡ диссертацияһы яҡлай^[10]. 1965 йылда «Геодезические потоки на замкнутых римановых многообразиях отрицательной кривизны» темаһына докторлыҡ диссертацияһы яҡлай^[11]. 1988 йылда, Л. С. Понтрягин вафат булғандан һуң, ул В. А. Стеклов исемендәге математика институтында ойошторған дифференциаль тигеҙләмәләр буйынса семинарҙың етәксеһе булып китә (башта Р. В. Гамкрелидзе һәм һуңыраҡ — А. А. Болибрух һәм Ю. С. Ильяшенко менән берлектә)^[12].

В. А. Стеклов исемендәге математика институтының ябай дифференциаль тигеҙләмәләр бүлеге һәм М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университетының механика-математика факультетында динамик системалар теорияһы кафедраһы мөдире (2000—2014). Төп хеҙмәттәре динамик системалар теорияһы, дифференциаль тигеҙләмәләр, дифференциаль геометрия һәм топология буйынса.

Д. В. Аносов 2014 йылдың 5 авгусында вафат була. Мәскәүҙә Троекуров зыяратында ерләнгән^[13].

2017 йылда Д. В. Аносовтың бер төркөм уҡыусылары һәм коллегалары «Systems of Modern Dynamical Theory: Dmitry to A Anosov Victorovich Tribute» (by edited Anatole Katok, Yakov Pesin, Rodriguez Hertz Federico. Providence: American Society Mathematical, 2017. — 323 pp.) коллектив йыйынтығын нәшер итә.

Мәскәү математик йәмғиәте премияһы (1965), СССР-ҙың Дәүләт премияһы (1976), Рәсәй Фәндәр академияһының А. М. Ляпунов премияһы (2001), Александр фон Гумбольдт премияһы лауреаты.

Ҡатыны — Лидия Ивановна (МДУ-ның механика-математика факультетын тамамлаусы). Ҡыҙы — Ольга Дмитриевна Аносова (МДУ-ның механика-математика факультетын тамамлаусы, физика-математика фәндәре кандидаты)^[10].

• Дмитрий Викторович Аносов (к шестидесятилетию со дня рождения)
• Ю. С. Ильяшенко. Памяти Д. В. Аносова. Матем. просв., сер. 3, 19, Изд-во МЦНМО, М., 2015, 70-71
• Мищенко Е. Ф. От ответственного редактора Трудов МИАН. Тр. МИАН, том 216, Наука, М., 1997.
• Аносов Д. В. Взгляд на математику и нечто из неё
• Аносов Д. В. Интервью в сборнике «Мехматяне вспоминают»
• Дмитрий Викторович Аносов (некролог). УМН, 70:2(422) (2015), 181—191

• Профиль Аносова Дмитрия Викторовича РФА рәсми сайтында
• Общероссийский математический портал
• Фотопортрет Д. В. Аносова в галерее выдающихся учёных МГУ «Портрет интеллекта», созданной в 2005 г. к 250-летию университета (фото Сергея Новикова).
• Сведения на сайте «Летопись Московского университета»
• Учёные России
• Аносов, Дмитрий Викторович // Большая русская биографическая энциклопедия (электронное издание). — Версия 3.0. — М.: Бизнессофт, ИДДК, 2007.
• Страница памяти на сайте МЦНМО