Tapia

Tapia
Alministración
País	España
Autonomía	Principáu d'Asturies
Provincia	Provincia d'Asturies
Partíu xudicial	Castropol
Tipu d'entidá	conceyu
Capital	Tapia
Alcalde de Tapia	Enrique Fernández Castelao
Nome oficial	Tapia de Casariego (es)
Xeografía
Coordenaes	43°34′09″N 6°56′37″W / 43.5692°N 6.9437°O / 43.5692; -6.9437
Superficie	65.99 km²
Llenda con	Castropol y El Franco
Altitú media	645 m
Demografía
Población	3652 hab. (2023)
Densidá	55,34 hab/km²
Xentiliciu
Viviendes	1335 (2011)
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
tapiadecasariego.com

Tapia ye un conceyu d'Asturies. Llenda al norte col mar Cantábricu, al este con El Franco y al sur y al oeste con Castropol.

El conceyu de Tapia como tal naz a metá del sieglu XIX(1863), por aciu la segregación de delles parroquies enantes pertenecientes a los conceyos de Castropol y d'El Franco. El principal impulsor de la creación del nuevu conceyu foi Fernando Fernández de Casariego, marqués de Casariego. En reconocencia y agradecimientu, el conceyu de Tapia completó'l so nome como 'Tapia de Casariego'.

En tiempos prehistóricos tuvo de tar colonizada esta tierra, como evidencia la esistencia de dellos asentamientos castreños a lo llargo de tol conceyu, principalmente nos cantiles costeros. Datáronse diversos útiles como hachos de piedra y que pueden pertenecer al Achelense antiguu. Dalgunos d'estos castros tienen que ver cola esistencia d'esplotaciones mineres en tiempos romanos, qu'utilizaben estes edificaciones para la defensa y organización del espaciu. Estes esplotaciones mineres tuvieron en funcionamientu hasta principios del sieglu III, nel qu'apaez un cambéu nes rellaciones de producción reemplazando los castros por nuevu organizaciones del espaciu.

El territoriu actual de Tapia pertenez al Reinu d'Asturies práuticamente dende la so fundación y primer afitamientu en tiempos d'Alfonso I (sieglu VIII). Mui amestáu al territoriu asturiense del castiellu de Suarón pertenez dende la so fundación escontra'l 802 al Obispáu d'Uviéu y en concretu al so Arcedianáu de Ribadeo (la Ripa de Ove). Enantes pudo ser cristianizado polos vándalos hasdingos mientres los sieglos V y VI.

Nel sieglu X el monarca Ramiro II, reconoz y confirma los derechos del obispu d'Uviéu sobro'l territoriu entendíu ente los ríos Eo y Navia y nel que ta incluyíu l'actual conceyu de Tapia. Esta donación ye ratificada pol rei Alfonso VII nel sieglu XII, que confirma que dichu territoriu ye de la obispalía uvieína, en duru bracéu col de Llugo que caltenía posesiones en Salave y Villamil. En 1282 l'obispáu d'Uviéu crea poblar de Roboredo pa conducir los designios de la contorna, anque más tarde ésta establecióse en Castropol. Nel añu 1300 les xentes del conceyu faen una reclamación al obispáu d'Uviéu con cuenta de que-yos anidie los tributos, consiguiendo que namái'l puertu de Tapia finque.

En 1579, el territoriu de Tapia foi mercáu polos sos pobladores gracies a la venta efectuada pol rei Felipe II pa poder pagar los incipientes gastos acumulaos de resultes de les distintes guerres n'Europa. Nel sieglu XVIII y parte del XIX les parroquies de San Martín y San Esteban inda se redimíen al monesteriu lucense de Courias. Del sieglu XVIII data la fundación d'un hospital pa l'atención de les persones más precisaes y de les que pasaben faciendo la pelegrinación. De 1750 ye la construcción sobro la peña de la talaya d'una torre de dos pisos en forma de fortaleza medieval.

Tapia caltuvo representación na xunta formando parte del partíu de Castropol, teniendo una menor representación por ser antiguu conceyu d'Obispalía, lo que se tradució nuna serie de tensiones y conflictos al querer estos oldease en participación a los conceyos de realengu. En 1863, gracies a la influencia de Fernando Fernández de Casariego, el conceyu consigue la independencia total de Castropol segregándose d'él cuatro parroquies de Castropol y una d'El Franco. Tiempu más tarde Fernández de Casariego sería nomáu marqués de Casariego. Fernández de Casariego sufragó amás la construcción de los diques del puertu, de suma importancia pal desenvolvimientu socioeconómico del nuevu conceyu.

De la Guerra de la Independencia'l conceyu llibrar de cualquier continxencia. A finales del XIX, naz un sindicatu de signu católicu y conservador que sería'l Círculu Católicu. Visiten el conceyu diverses personalidaes de sonadía como'l reformista Melquíades Álvarez y el dictador Primo de Rivera. De los acontecimientos revolucionarios del 34 hai que dicir que Tapia se punxo dende un primer momentu del llau del gobiernu y en contra de la insurrección. Na Guerra Civil tampoco se llibren nel conceyu grandes batalles, anque como en toa España tendríase que superar un llargu camín escontra'l desenvolvimientu, llogrando empecipiase esti procesu equí nes décades de los cincuenta y sesentacon la llegada del boom turísticu.

En Xineru de 2018 la Conseyería d'Educación y Cultura del Principáu d'Asturies aprueba retornar a la toponimia orixinal, suprimiendo la mención al Marqués de Casariego.

• 

Nᵘ	Nome	Superficie (km²)	% superficie Tapia	Población	% población Tapia	Densidá (hab./km²)
1	Campos y Salave	10,88	16,4916,49%	309	8,468,46%	28,4
2	A Roda	33,76	51,1651,16%	538	14,7314,73%	15,94
3	Serantes	14,1	2,142,14%	638	17,4717,47%	45,25
4	Tapia	7,25	10,9910,99%	2241	61,3661,36%	309,1

Históricamente, les principales actividaes económiques yeren l'agricultura, la ganadería y la pesca. Anguaño'l sector primariu sigue siendo'l que mayor númberu d'emplegos xenera, con un 42,32% del total.

L'actividá ganadera tien nel conceyu una gran importancia, trabayándose sobremanera cola cabaña vacuna empobinada básicamente escontra'l sector lácteo, llegando a producir antes de les normatives europees relatives al sector, más de 20 millones de llitros de lleche. Ye unu de los conceyos con una mayor especialización láctea de toa Asturies con un total del 95% de toles cabeces.

Nestos últimos años, y de resultes de diches normatives europees, producióse un amenorgamientu nel númberu d'esplotaciones y una consiguiente meyor racionalización de les esistentes. L'actividá pesquera tamién sufre les consecuencies de los retayos de cupos y de cales, quedando nel puertu de Tapia un total de 13 barcos que se dediquen a la pesca de baxura (pulpu, perceba, merluza y rape) y a la d'altor (pixín y merluza). De la pesca d'altor namái queden trés embarcaciones, teniendo'l so llugar de venta n'Avilés.

El sector secundariu y de la construcción tien una débil influencia nel conceyu, representando al 18,09% de los emplegos locales. La caña de la construcción ye la que xenera un mayor númberu d'emplegos, teniendo cierta representación tamién la industria alimentaria, y el tresformadores de metales.

Dientro del sector terciariu de los servicios hai que dicir qu'ésti ta algamando un mayor protagonismu col pasu del tiempu gracies sobremanera a l'actividá turística que se da en tola zona. Anguaño xenera un 39,59% de los emplegos, siendo les cañes del comerciu y de la hostelería les que se lleven el mayor númberu d'emplegos. Xeneralmente, estes actividaes concentrar na capital municipal.

Emplegaos nos diversos sectores económicos (añu 2011)

	Númberu de trabayadores	Tantu por cientu
TOTAL	1.413	100
Agricultura, ganadería y pesca	370	26,19
Industria	84	5,94
Construcción	171	12,10
Servicios	788	55,77
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI

Usos del suelu del conceyu (añu 2010)

Usu	Superficie (km²)
Tierres de llabrantíu	13,47
Praderíes	13,33
Terrenu forestal	30,56
Otros usos (industrial, residencial, tierra ermo...)	8,63
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI

Carauterístiques del sector primariu (añu 2011)

Ganaderíes de bovín	153
Cabeces de ganáu bovín	6.464
Cabeces de ganáu ovín	110
Cabeces de ganáu cabrín	190
Ganaderos con cuota llechera	94
Quilos de cuota llechera	29.172.574
Metros cúbicos de madera valtao	9.060
* Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI

Dientro de l'arquiteutura relixosa nel conceyu tenemos la ilesia parroquial de Tapia fundada en 1898 ye d'estilu neogóticu y remplazó a unu del sieglu XVIII. Ta asitiáu detrás del institutu. Tien planta en forma de cruz llatina y trés naves cubiertes con bóvedes de crucería, destacando pol so altor la central. Na fachada llamen l'atención el pórticu zarráu, la torre-campanariu y la imaxe del Sagráu Corazón.

Amás d'esta edificación tenemos otres ilesies como les de Serantes y Campos-Salave, dambes estructuradas nuna sola nave, con campanarios a los pies y guapos retablos barrocos. Tamién son dignes de mención les capiyes de San Blas, San Sebastián, y el Santuariu de Santa María del Monte en La Roda.

De la so arquiteutura civil y popular vamos destacar diversos "palacios" (casones) como'l Palaciu de Campos con patiu central, planta baxa y noble y una capiya asitiada nel so frente.

Otru palaciu importante ye'l de Cancio, en Casariego, amiestu d'elementos de dómines y estilos distintos, pero la so estructura primitiva ye del sieglu XIV. Arrodiar un altu muriu nel que figura una portada con arcu de mediu puntu acompañáu por torres a los sos llaos. La capiya ye la parte más actual, reconstruyéndose en 1836. Equí nació Gonzalo Méndez de Cancio, capitán xeneral de la provincia de La Florida y precursor del cultivu del maíz n'Europa nel sieglu XVII, semando les primeres granes nes estenses tierres que tenía frente al palaciu.

El más señorial de tolos palacios" yera'l de Villaamil, asitiáu nel homónimu llugar de la parroquia de Serantes. Esta yera la casa de los señores de Villaamil, qu'apoderaron feudalmente tola contorna na Edá Media. L'asilu de Villaamil ocupa güei la cortil.

Tamién en Serantes atópase'l Palaciu de Les Noguieras, antiguu caserón blasonado anterior al sieglu XV, magar la so estructura actual ye probablemente del XVIII. L'edificiu consta de capiya y articúlase en redol a un patiu central cerráu por un pimpanu muriu na so parte sur onde s'asitia la entrada principal. El conxuntu consta amás de cabazu, palombar, payar y güerta zarrada.

La plaza de la Constitución forma un bonitu conxuntu arquiteutónicu col Conceyu, l'Institutu y les Escueles, construyíos ente 1860 y 1864. Les trés edificaciones tienen planta rectangular y fachada de dos pisos. Otres edificaciones importantes son les de la familia Yánez de Villamil o la casona de la Madalena en Campos.

A lo último, nun queremos acabar esta seición ensin mentar la declaración de monumentu de la sablera de Peñarronda na llende con Castropol pol PORNA (Plan d'Ordenación de los Recursos Naturales d'Asturies), contemplándose nella un conxuntu de dunes qu'al pie de la vexetación del llugar forma un paisaxe bellísimo.

Dende'l puntu de vista xeolóxicu'l suelu de Tapia ye de formación silúrica compuestu principalmente de cuarcites y cayueles cámbriques. Hai tamién una importante presencia de granitu na zona oriental del términu municipal, cerca yá de la mariña. Na zona próxima a la llocalidá de Porcía y na antigua parroquia de Santa María del Monte apaecieron muestres de mineral ferromagnético.

Trátase sía que non de materiales xeolóxicos de naturaleza xiliza, sobre los que desenvuelven suelos acedos probes en sales minerales (suelos oligotróficos y mesotróficos). Nos fondos de valle, los materiales aluviales pueden apurrir una mayor fertilidá a los suelos y facilitar la esistencia de perfiles edáficos más fondos y desenvueltos.

• 

El relieve tien altitúes bastantes nidies y con poques rimaes, reparándose dos zones bastantes estremaes dixebraes pela carretera que va de Figueres a Llagar. Na parte sur d'esta vía atopamos el cordal de Acevedo y los montes de Candaosa, con altores de poca importancia ente les que destaca la llomba de Les Cruces con 396 metros. Pel so llau norte acolúmbrase una estensa y granible planicie mariña. Otros altores reseñables son les del Picu de Les Nieves (251 m), el Grandela (348 m), y yá na llende con Castropol la llomba del Posadoiro (600 m) y el de la Bobia que s'atopa yá fora de les llendes municipales con 1.201 metros. La mariña atópase bien batíu pol aguaxe marín, cuntando con dellos cantiles y castros de pequeña altitú. Les sos sableres tamién presenten diferencies, atopándose sableres de sable bien fina a partir de la parte occidental de la capital. Na parte oriental de la villa lo que predominen son les riberes de piedra que cunten con accesos complicaos.

El so cursu fluvial más importante ye'l ríu Porcia que naz nes estribaciones de La Bobia y que desagua na sablera del so mesmu nome. Presenta bastante irregularidá nel so cursu, faciendo de llende col vecín conceyu d'El Franco mientres dellos quilómetros. Otros ríos del conceyu son el Anguileiro, con desaguada na sablera de Tapia y el Tol que desagua na de Serantes. Les sos agües en dómines branices suelen ser bien baxes.

Nel conceyu de Tapia de Casariego, gobernó UCD la primer llexislatura de la democracia, dende 1979 a 1983. Dende 1983 hasta 2011 el PP ye quien obstenta el poder con mayoría absoluta. En 2011 el PP pierde la mayoría absoluta y un alcuerdu ente Alternativa per Tapia y PSOE convierte a Manuel Jesús González Díaz "Cucu" n'Alcalde. En febreru de 2013 tres un añu de gobiernu en minoría, Manuel Jesús González dimite y convócase plenu pa la eleición de nuevu alcalde. El 12 d'abril de 2013 Enrique Fernández Castelao "Revilla" (PP) convertir nel nuevu rexidor municipal. En 2015 vuelve ganar les eleiciones y l'alianza con Foro Asturies déxa-y revalidar el cargu. (vease la llista del Alcaldes de Tapia de Casariego). En 2018 foi sustituyíu por Ana Vigón, convirtiéndose na primer alcaldesa socialista de Tapia.^[2]

Ente les sos principales fiestes tán:

Nel mes de febreru, les fiestes de San Blas en Tapia. Nel mes de xunu, son les fiestes de San Pedro en Tapia y les fiestes d'El Corpus en Serantes. En xunetu tenemos les fiestes de La nuesa Señora del Carmen en Tapia. Nel mes de setiembre, tán La nuesa Señora de la Porteira en Salave y la Romería de los Remedios en Porcia.

Les fiestes más populares son les de la Virxe del Carmen de Tapia, habiendo mientres eses feches una selmana entera llena d'actos festivos y culturales onde destaca la procesión Marinera na que la imaxe de la Virxe llega hasta'l puertu sobre unes magnífiques alfombres florales, onde se produz un impresionante conciertu de les serenes de los barcos. Per otra parte el conceyu tamién se destacar por acontecimientos deportivos como los de la quincena deportiva na Feria de Campomar, y el campeonatu internacional de surf celebráu en Selmana Santa y qu'axunta lo más selectu del circuitu européu.

Mientres el mes d'agostu tamién tien llugar el FID'O, Festival Intercélticu d'Occidente, d'algame internacional y dedicáu a la divulgación de la gaita y la música celta.

• 
• 

• Páxina del conceyu (castellán)
• Guía del Occidente. Tapia de Casariego (castellán)
• Tapiegos.com: Páxina d'alcuentru pa la xente de Tapia Archiváu 2010-01-12 en Wayback Machine (castellán)