Idioma emiliano-romañol

Emiliano-romañolo 'Emiliàn-rumagnòl'
Faláu en	Italia  San Marín
Falantes	3,5 millones
Familia	Llingües indoeuropees  Itálicu   Romance    Ítalo-occidental      Galu-italianu        Emiliano-romañol
Alfabetu	Llatín
Estatus oficial
Oficial en	Nengún país
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2	ruque
ISO 639-3	egl
Estensión del emiliano-romañolo

El emiliano-romañol (tamién llamáu a cencielles emiliano) ye una llingua del grupu galoitaliano de les Llingües romániques. Falar n'Italia noroccidental, na Emilia-Romaña, nel sur de Lombardía, norte de Toscana (Lunigiana) y nel norte de Marche. Tamién s'usa en San Marín.

El númberu de falantes na Emilia-Romaña envalorar en 3.500.000 aproximao (datu de 1987). En San Marín el 83% de la población (20.100 habitantes) falen el sanmarinés (datu de 1993), que ye un dialeutu del Emiliano-Romañol. El emiliano-romañol ta reconocíu como llingua minoritaria d'Europa dende 1981 (Informe 4745 del Conseyu d'Europa). Tamién la UNESCO incluyir na so Llibru Coloráu de les Llingües Amenaciaes, ente los idiomes dignos de proteición. L'autoridá de rexistru de la norma ISO 639-3 asignó-y el códigu "_EML".

N'Italia tradicionalmente denominóse-y "dialetto" (dialeutu), terminoloxía que puede resultar confusa fuera d'Italia yá que el emiliano-romañol nun ye una variante dialeutal del italianu, sinón una evolución paralela del llatín. Les variedaes de emiliano-romañol tienen traces morfolóxiques, sintácticos y léxicos estremaos del italianu, y de fechu comparten un bon númberu d'isogloses col galorromance y el occitanorromance que nun son compartíes poles llingües italianes centromeridionales.

• Indoeuropéu
  • Itálicu
    • Románicu
      • Románicu occidental
        • Cisalpinu
          • Galo-italianu
            • Emiliano-romañol

Los dialeutos del emiliano-romañol estremar en dos componentes principales, cada unu de los cualos inclúi distintos subdialeutos.

N'Emiliano los subdialeutos son:

• Emiliano Occidental
• Emiliano Central
• Emiliano Oriental
• Lunigiano
• Mantuano
• Sanmarinés
• Vogherese-Pavese

Y en Romañol esisten:

• Romañol del Norte
• Romañol del Sur

La siguiente tabla compara dellos cambeos fonéticos, como la cayida de vocales finales y palatalizaciones diverses en emiliano-romañol y otres variedaes galoitalianes:

LLATÍN		NŎCTE(M)	LĂCTE(M)	FĂCTU(M)	CĂNE(M)	HŎMINE(M)	LUPU(M)
Galoitaliano	Lombardu	nɔʧ	laʧ	faʧ	ca	ɔm	luf
	Ligur		lajt / loet(y)	fajt	can	ommo	lô
	Emiliano	nɔt	lat	fat	can	ɔmen	lauv
	Vénetu	note	late	fato	can	ɔmo	lupo
Italianu estándar		nɔtte	latte	fatto	cane	uomo	lupo

Los numberales en distintes variedaes galoitalianes son:^[1]

GLOSA	Ligur	Piamontés	Lombardu	Romañol
'1'	yŋ / yna	jyŋ / jyna	vyŋ / vɶna	oŋ / ona
'2'	dui / duːy	dui / duɛ	dyː / dɔ	duː / dʌo
'3'	trei / trɛː	trei / trɛ	triː / trɛ	triː / trai
'4'	kwatru	kwɒtr	kwater	kwaːter
'5'	siŋkwe	ʦiŋk	ʦiŋk	θyŋk(w)
'6'	seːi	seːʒ	seːs	siː
'7'	sɛte	sɛt	sɛt	sɛːt
'8'	øel to	øːt	vɔt	ɔːt
'9'	nøːve	nøv	nɶf	nonːv
'10'	deːʒy	deːʒ	deːs	diːz

Los numberales '1', '2' y '3' estremen ente formes de masculín y femenín.

• Consulta la edición de Wikipedia n'idioma emiliano-romañol.